Full text of "R.P. Roderici de Arriaga, e' Societate Iesu, Lucroniensis Hispani, ... Disputationum theologicarum in primam partem d. Thomæ, tomi duo quorum primus tractat de Deo vno & trino; secundus verò de angelis, de opere sex dierum, & de vltimo fine, seu beatitudine hominis Tomus secundus qui continet tractatus tres, de angelis. De ope"

See other formats

|(8_NAZIONALE

8 1

IIOT

ifcVi

NVW3

«' |C

fi 2 Jg

§& koma

Ex Bibliotheca
majori Coli. Itoni.
Societ. Jesu

✓

Digitized by Google

R.P

Ss~M. T.?

DE ARRIAGA

E' SOCIETATE IESV

LVCCONIENSIS, HISPANI,

Sandfee Theologia Do£toris,& in Geiarea,
Regiaque Pragenfi Vniuerfitate olim
Profe(Toris,nunceiufdem Vniuer-

(itatis Cancellarij

‘Difyutationes Theologi c a in L Pdriem D. Tborriii

TOMVS SECVNDVSi

Qui continet Tra&atus tres ,

• D £ ANGELIS.

D«E OPERE SEX DlERVM.

DE VLTIMO FINE HOMtNlS.

Editio nouiflfima a mendis expurgata.

L V G D V N I ,

Sumpt. Haered. Gabr. BoissAT,&LAVREisfTii Anisson,"

fM. T> C. X L 1 V.

CVM PRIVILEGIO

i'** •

\ . .*

• M

Digltized by 1

4f * I

R.P.RODERICI DE ARRIAGA

E SOCIETATE IESV

TRACTATVS

ANGELIS.

T? ROOEM IV M.

V JB pofl difputationem de fan&iflimo Trinitatis
myfterio D. Thoraas circa produ&ionem creatura-
rum , St earum a Deo emanationem tra&auit, a nobis*
vt in proprio loco difcufla funt in Philofophia dilp. 7*
de Caums in communi , St feqq. vbi de caufsa pruna
Se fecunda in particulari abhim eft. Id^o ca hic peni-
tus omitto , St ad quxftiones de Angelis , Deo fauente , ipsifque fan-
diflimis Ipiritibusiuuantibus , gradum facio. Aduerto autem , mulca»
in hoc trablacu mineri pure phuofbphica, vt de vbicationis ac duratio-
nis eorum diftin&ione : licet enim circa vbicationes diuerfb modo in
Angelis, quam in aliis creaturis quidam difcurrendumefTe putarintjre
tamen vera argumenta, qux in aliis probant diltinguendam vbicatio-
nem , eodem modo probant de Angelis , vt etiam in Phyfica notaui,
ideoque ibi hoc punbtum fere expediui *, tangam tamen inferius , quas
quoad fpati j magnitudinem , motum , 8tc. propria fune Angelorum :
quoad durationem vero nulla efl fpecialis difficultas in cis prx materia
prima 8t anima rationali , imo St prae entibus permanentibus , nifi
forte qua parte funt indefe&ibilcs , 8tc. In quo tamen cum materia St
anima rationali conueniunt. Quoad fpecies intentionales intelle&iuas
multa mifceri folent communia fpeciebusnoftris, qua: ego vel noro
tangam , vel per modum conclufionis , quatenus videbitur exigere»
materia praefens, infinuabo. Idem cfto iudicium de diftinebione poten- •
tiarum a fiibftantia ipforum : eadem enim eft de illis , quae de anima»
rationali difficultas. Breuiffime tamen duo vel tria verba circa hoc
pun&um addam infra dilput. $.fe£t 2.. De habitibus vero voluntatis
angelicae , fuppofita dodrina generali de habitibus vt fle , de qua fuse
in libris de Anima , ea tantum dicam quas Angelis propria funt.
Aliis item quxftionibus vniuerfalibus , e quibus per euidentem con-
Tomusll, A 2. elutionem»

Digitized by Google

% )

•

clufionem infertur, quid fic in Angelis dicendum , quas inPhilofo-
phia promifi , hic lam fuperledebo. Ideo forte Sc breuius &C facilius
me ab hac materia expediam , quam multi 3lij : nihil tamen noiL
examinatum &C (olide explicatum abire permittam. Vt enim im
Theologicis difficultatibus quae magna ex parte naturali Philofo-
phia nituntur , faciliorem me redderem , praemittendum cenfui Phi-
lofophicum curium , in eo , ob materiarum fummam connexio-
nem , aliqua dilputaui , forte ( ita aliqui iudicabunt ) in alienarm
meflem, Theologicam fcilicet , falcem mittens non tamen alienam,
vt in (iiis locis obleruaui. Quod (i in alienam , iam nunc re metere^
haud neceflum erit , 8 C Theologio licebit proprios manipulos aliena
manu mellos , &C ex alieno legere , fi lubet , horreo. C^uod licet,
tam ad procedentem de Deo Tomum, quam ad omnes fequentes
di&um velim*, (ingulariter tamen ad hunc de Angelis, & (cquen-
temde A&ibus humanis, in quibus, pro aliis Theologicis materiis,
plurima palTim occurrunt philofophica.

Occurrunt protcrea in hac materia multa non tam Scholafti-
cam (peculationem ,quam variam (acrorum Interpretum leblionerm
pollulantia : funt enim haud pauco Scripturiflico &C curiofo quo-
(tiones e diucrfis quorumdam Scripturo locorum , in quibus do
Angelis fit mentio , interpretationibus petito , quas non c(l animus
fuse pro dignitate difcuterejhoc enim ad (aeros Interpretes pertinet,
nec volui volumina hoc multorum locorum hinc inde deferipto-
rum coaceruatione longiora reddere , nec tamen ideo omnia omit-
tam : ago enim Theologum, qui au&oritate nititur , licet Scholafti-
cum, qui ad fidei rationis regulas maxime collimat. (ingulariter
autem fimul breuitati confulo : cui materiam hanc fufiflime tra&atam
vacauerit legere, Suarium adeat , erudite 8C folidc eam per integrum-
tomum dilcuticntem.

..r#‘

DIS P V

DISPVTATIO PRIMA.

Quadam faciliora promittuntur.

$md nemi-
w Angeli in-

UUtgniur

Dentur An-
gtli.

AngtUs fui
fepumtarum
tnttUigmtU-
rum cenet -
ptu agneuit
Ariftettltt.

N t e omnem difficultatem prx-
mittendum , quid, neminis : ne in
zquiuocO deludemus. Angelorum
ergo nomine intclligimus quzdam
entia a nollris fenfibus alicna.a Deo
didin&a & produ&a. hoc folum in communi
fupponendum : nam magis in particulari , an il-
la fine incorporea» an inrclle&itia , &c. dilputa-
tio ipla diiquirct : non enim debet lupponi, qux
maxime dilcuiiuntur. Supponendum aurem incer
Catholicos » vt omnino extra comroucrfiam.
Angelos dari , nec neceflum ed Scripturae lo-
ca pro hac veritate congcrerc.vidcatur Suarez li-
bro Se cap.i.Vafquez difp.i zU.cap.l.vbi Patrum,
Scripturx Se Conciliorum multa reperies pro hac
veritate tedimonia. Eamdem nonnulli Philofo-
phi naturales agnoucre , vt Aridotelcs i z. Meta-
phyficx , cap.6. 7. & S. licet eos non vocet An-
gelos, fed leparatas intclligentias , imo & malos
angelos , fine dxmonas , aliqui Philofophi apud
Viuqucz fupraagnouere.

SECTIO PRIMA.

A» ratione frobttnr , Angelos dari?

D hic infurgit difficultas, quandoquidem

JXjfuultiu

qmefiienu OPhilofophi , qui Scripturas ignorauere , An-
™ ‘ tn *~ gclos tamen nouerunt , an fit aliqua ratio natura -
Primum ar - *‘ 5 » vnde eadem veritas confirmari poffir. Arido-
gtumnumm, telcs videtur permotus motu cadi. Ali j ab expe-
ex metu edi. rientia lunaticorum , & poflefforum i daemone,
V* ^ um linguis, quas numquam didicercjoquun-
tur » & ca patrant qux vires hominum fuperant;
Tertium tx odenduntinlc elfc ftibdantiam aliam nobilio-
artt magica. rem & potemiorem. Tertio, alij cx atte magica,
* qua multa fiunt, qux ni fi a fubftantiis intellc&i-

Sjfnrtmm.ex u j s jnuifibilibus nequeunt. Denique non defue-
Vm&tln- ran '>q«i« malis fuggeftionibus & tentationi-
tatienibm. ^ u$ internis eamdem probauerint exidentiam ma-
lorum Angelorum. Arbitror tamen omnia hxc
argumenta Icuia die.

Et quidem primum de motu cariorum non vr-
ct, quia non condat ratione naturali , eos a Deo
olo non moucri.

Dicunt aliqui , non debemus recurrere ad
Cemrd eri - caudam primam , quando polTuraus ad fccun-
rr ' '' dam. Sed contra Primi: quia dc hoc ed diffi-

cultas , an detur de fafto talis cauda fecunda, i
qua liat ille motus. Contra Secundi , quia in
ordine ad motum cxli non habet Angelus cx
naturi fui maiorem proportionem, licet fit cauf-
Axim* , it (a fccnnda , quam ipfc Deus, illud aurem axio-

rtnil!tA~ 013 * non rccurren do ad Deum , fed ad caudas
Deum f,d i" ccun d«s, intclligitur quando caulTx fecundx cx
nd cnuffae fir habent fpecialcm proportionem cum ede&u,
ftaenixs.tx - qualem habet ignis cum calefadione , lol cum
phentur. luce: in his enim non recurrimus ad Deum , vt
ad caudam totalem : at quando cauda fecunda
non habet fpecialcm proportionem , cur ad eam
7 bmm t /.

Primum ar-
gumentum
J eluitur ,

Obi teli e que-
rumdnm.

Centra,

Secundi.

potius quam ad Deum recurrendum ed?alio-
quin etiam ad caudas naturales dilparatas de-
beremus rccurtcre, ne recurreremus ad Deum;
quod tamen abfurdum ed : ergo cum Angelus
ad motum cxli non videatur cx natuti fua ma-
gis proportionatus quam alia fubdantia , nifi
quatenus habet vires ad hoc ; nec c contrario
motus iple cxlorum habeat maiorem exigen-
tiam virtutis motiuar angelicx quam diuinx:
quid enim fpccialc reperitur in eo motu , ratione
cuius determinate petat Angelum prx Deo , aut
alio habente vites fufficientes l non debemus . J
dando rationi naturali motum cxli potius An-
gelo tribuere quam foli Deo ; multi minus, ciim
aliunde cx ratione non condet dc eorum exiden-
cia, dicere polfumus prxeise ob cariorum motum
illos de fa&o exidere.

Secundo eidem argumento quis refponderer, t „Stmndi
cxlos habere virtutem motiuam circularcm.qttod adargumen^ '
licet falfum fit , ratione tamen naturali non po- tumpri-
ted facile teiici : ea enim virtus non videtur ar- mum.
guere vitam. Verum hanc folucioncm alibi fuGus
examino.

Secunda experientia de energumenis etiam Rc /i“‘ n ^ fu f
non vrget : fi enim id tribueretur Deo , fpeciali- *

ter illum hominem iudas ob caudas per fe imme-
diate vexanti aut agitanti, non video rationem
naturalem qux id rciiciat. Quod fi rcpiiccs,multa
ab cis & dici , & fieri , qux lunt mala morati ter,

& Deo tribui non podimt ; iam incidet hxc
pericncia in tertiam de magia, quam fateor effica- .
ciotcm ede ad probandam Angelorum malorum w '
exidentiam .• Deo enim vt cauli® fpeciali non
videntur polle tribui qux ab illis fiunt , qualia
funt,grauidima damna pioximi,tur pes & inhonc-
dx inclinationes voluntatum , homicidia ex odio

Sc inuidia fa&a,&c. Seluitur t '

Dixi efle efficaciorem hanc rationem , qyia fi uritmia.
aliquis vellet hxc tribuere animabus dcfun&o-
rum, non pollet ratione naturali redargui.

Dices Primo , Animx feparatx non poliunt Replita
amplius efficere in corpora quim potuerint con- Prtm *.
iundlx ; ied coniunctx non poterant cos effectus
prxdare , ergo nec leparatx. Refpondeo falfum Reftonit,
iupponi in antecedente : ficut enim corpus impe- tur ti.
dic animam neintelligat.idebquc feparaca ab illo,
incomparabiliter melitis intelligit quim coniun- 4
t 3 a,cur non & idem in ordine ad vires dicemus)
certe eadem anima ex maiori aut nobiliori dilpo-
ficione corporis fortior notabiliter , aut debilior
cd,nonquia difpofitiones addant vires (illae enim
non concurrunt pofitiuc ad motum animx ) fed
quia minus cius fortitudinem retardant ; ergo vbi
nullum habet impedimentum , fortior incompa-
rabiliter erit.

Dices Secundi , Quando membrum ' ed ta- Rtplltn
£him apoplexia , non poted vllo modo ab ani- St ‘andn,
mi mouerijergo hxc non habet virtutem fe
moucndi , nifi vt informans corpus. Verum rc- Rt >^quttut
torqueo Primi argumentum ; Anima eciamfi

A 3 ,t antea

Rrptritmia
tertia ift dtf-

Refpondctur
a bftlnti .

VUimum ar-
gumentum
ax duplici
capite ma-
lum.

Replica.

Ptfponietur
ad r t p litam.

Probanda
hac conclrt-
fi» folaau-
Horuate.

Vtrum An-
geli quoad
naturam ty
intelliHum
fint perftclto-
rtt homine.
Affirmatiua
conctufio
probatur i
Suario.

Ratio lon-
elufionit.
Aliqua tefii
mania Pa-
trum expli-
tac Suartx.

6 Rod. deArriaga

anteit habuerit fpecics , dum tamen eft in apo-
plcxil , aut fimili morbo , non poteft quidquain
inteliigere , ergo etiam anima extra corpus non
erit ipttfllcdiua. Certe hanc confcqucntiam non
facile concedet vllus , ergo , eo qu6d in cafu po-
fito nequeat fc mouere, nullo modo fcquitur.cam
non habere virtutem extra corpus fc & alia mo-
ucndf. Refpondco Secundo abfblutc , animam
quamdiu cft in corpore , ad operationes virales,
maxime in quibus ipfum corpus faltem pafliuti
concurrere debet , indigere difpofitionibus bonis
in corpore receptis, extra corpus vero eis amplius
non indigere : ablata enim vnionc , eft ablatum
maximum cius impedimentum , quo quafi com-
pedibus ligata tenebatur. Vides etgo etiam
cam experientiam de magia non dic omnino fo-
lidam.

Vltima denique de malis fuggdlionibus ex
duobus capitibus difplicct , Sc quia , vt in prx-
cedcnti dixi , tribui poteft animabas ieparatis,
& quia nulla ratio naturalis oftendit , tentatio-
nem internam ad vindidam , ad luxuriam , ad
gulam , &c. non prouenire ab ipiifmct paflioni-
dus hominis : quis enim ex fimilibus tentationi-
bus agnouit aliquod rationale a fe diftimftum , a
quo illx proucnircnt ? Ego fnne fateor numquam
id me dignouille , non folum euidenter , fcd nec
probabiliter.

Replicabis , Saltem Eua , quia nec tunc prx-
cclTerat vllus homo, Sc ferpentem exterius au-
diebat loquentem , naturaliter agnouit in co fer-
pente Angelos ; ergo ex fuggeftionc illa potuit in-
ferri eorum exiftentia.

Refpondco adhuc negando lcquclam,quia Eux .
ratione naturali non conftabat.aut alibi non exti-
tiffe alios homines , aut ante fc in paradifo : id
enim iblius Dei didis nofcere poterat ; ergo ra-
tione naturali id non cognouit , fcd fola fide.

Dicendum ergo eft , ratione naturali fola , aut
experientiis non pofle (olide a nobis probari exi-
ftentiam Angelorum ; fcd veritatem hanc au&o-
ritate Scriptura: , Conciliorum Sc Patrum firmiter
renendam , adiundis etiam pro congruentia ra-
tionibus prxccdcntibus.

SECTIO SECVND A.

fint perfettiores homine.

Q V/Erimvs , Vtrum Angeli quoad naturam
Sc intellediuum gradum fint homine per-
fediores. Cui breuiffime refpondco , omnino cf-
fe. ita communis fere omnium fententia , quam
Suarez conatur probare exeo loco Pfalmi.S. Mi-
n ut Jit cum paulo miniis ab Angelis : loquitur ibi
enim Pfalmifta de homine quem dicit elle mino-
rem Angelis. Sc licet alia eius expofitio fit de
Chrifto Domino propter labores & miferias hu-
ius vitae minorato ; bene tamen probat Suarez
de omni homine in co Pfalino ferinonem cilc , Sc
de Chrifto ; ratione tamen narurx humanx ea
verba intclligenda.doccnt Ambrof. lib.j. de Fide
cap.4. Auguft. in trad. de Cantico notio cap.7. Sc
Tertullianus de Carne Chrifti. Pro qua veritate
alia ibi congerit ex Scriptura , vbi fortitudine di-
cuntur maximi i item c (andis Patribus tcfti—
monia.

Ratio huius rei a priori non poteft eflc alia,
quhm ipla natura angelica ex fuo conceptu
pcrfcdior,& voluntas Dei in illa creanda. Ali-
qua vero Bcrnardi & Auguftini tcfhmopia , qua: ,

Tra&atus De Angelis.

videntur denotare Angelos non cflc natura fu-
periores anima rationali , explicat Suarez ibi,
vel quoad gradum intclledualem , vel quod im-
mediate ambo dicunt ordinem ad Dcum,vt ad
fupremum Lcgiflatorem Sc Dominum. Neutra
tamen ex his explicationibus fatisfacir. Non pri-
ma : nam , fi folum paritatem in gradu denota-
re voluiflcnt hi Patres , non dixilTcnt ibidem Co-
lum Deum cfte fupra animam , nam etiam Deus
eft in eodem gradu intcllcdiuj : quia vero in eo
multo cft peifedior homine, dicitur fupra illum
(impliciter, ergo Sc Angelus, quia , licet fit in eo-
dem gradu, eft tamen multb perfedior homine,
(impliciter debet dici fuperior illo.

Secunda etiam expofitio ftiftincri non poteft:
Bernardus enim ait , cos gratia , non naturi cilc
fuperiores : atqui nec gratia ipfi minorem ordi-
nem ad Deum dicunt vt dominum : ergo non lo-
quitur Bernardus in co fenfu. Hinc etiam rcii-
cirur tertia alia , quam ibidem Suarez addir, ex-
plicatio, vt fcilicct Patres folum dicant, homines
ac Angelos cilc pares quoad gratia: capacita-
tem. Hxc , inquam , explicatio etiam reiicitur.
Nam Bernardus docet ibi exprcfsc gratia , non
natura , dic fiiperiores ; male ergo per xqualira-
temin gratia ei (atisfaccrc conantur, quod de
Auguftino eodem modo dicendum cft : nam
ille officio , non veri» naturd docet Angelos cfte
maiores ; illud autem officium videtur ad ordi-
nem gratix debere reduci , vnde potius ibi
agnofccrc videtur xqualitatem quam inxquali-
ratem.

Quid ergo cis tcftimoniis rcfpondcbimus?
(ortallc Patres ibi per aliquam auxefim ,vc lio-
minem magis ad virtutem accenderent ,cx pro-
prix dignitatis confiderarione locuti funt , ad
cum modum quo tota fere Ecclefia de quolibet
Confellorc Pontifice ait , non fuilfc inuentum fi-
milcm ei, qui conferuartt legem F.xctlji : quod fi
rigorosc deberet imelligi , fubfiftcrc ncutiquain
poflcr.

SECTIO TERTIA.

De tempore quo creati fiunt-

S Vpponhndvm cx fide. Angelos inccpilTe
in tempore : fiuc enim potuerint elleab xcer-
no , fiuc non ( de quo in pratfenti non difputo,)
Deus tamen pro fuo libitu noluit cos producere
nifi in tempore , vt definitum cft in Concilio
Laterancnfi cap. Firmiter , dc fumma Trinitate,
vbi docetur in initio temporis a Deo vtramque
creaturam dc nihilo produ&am , angelicam fcili-
cet Sc mundanam.

Eft autem magna difficultas de puntfto tem-
poris , in quo creati funt ,qux tamen ratione non
poteft vllo modo decidi , quia cx fc non magis
hoc quam illud tempus petunt ; vniucrfum autem
hoc cft ab illis independens , ipfi etiam c con-
trario independentes ab vniucrfo , idcoque om-
nibus naturalibus rationibus ficftantibus , potue-
runt vel ante , vel fimul , vel poft mundum crea-
ri. Vndcbcnc P. Suarez rciicit cap. $. femenriam
Thcodorcti , putantis non potuiifc Angelos ante
mundum creari', quia non habuilTeni locum vbi
exifterent. Quod argumentum, tum cx ipfo mun-
do qui cft , Sc non in alio mundo ; tum quia An-
geli cum fine fpiritualcs , non pendent vt fint a
loco corporali , fcd per Vbi fpiritualc ponuntur
in loco, oftejditur nullum.

Certum

Neatra ex-
plicatio pla-
cet.

Re Utitur
Tertia expli-
catio.

Suarif.

Patres per
auxefim lo-
cuti funt.

Angelat m-
cepifii tfi da
fida.

Angeli tx fi
non magtt
hoe quam il-
lud tempua
petunt.

Difp. i. Quadam facilidr a pr Amittuntur. Se&.ji J

Multi Patret Cernuli ergo fit, eos connaturaliflimc potuifle, cata. Vnde videtur Concilium tacite inlinuarc,
doemt, fmffe vf | anri, vsrl limul , vel pofterius creari, idcoqne co loco Gcnciis nomine cali Angelos fuillc com-
rts materi 4- difficultatem hanc non polle ratione decidi. Ad prehenfos.

Ut , mIi j cum audoritatem ergo recurrendum. Si Patres aiten- Dixi , Hic tcftimonia magis faucre noftrx fen- Potefl alii

triAturu mu- dantur plutes mucnientur afferentes , fuillc illos ' tentic : nam ablolutc dici pollet , a Moylc vocari
produdos , priulquam creaturi materiales pro- principium ipfam cili produdiouem,quia perci-

lum vt per quid perceptibile numeramus tempus:

Angelos vero, quia nobis inuifibiles , nec perti-
nere ad rationem initij aut medi) circa tempus :

terislibue.

ftnuniu‘ m * ducerentur ,quam docentes limul fu i (Te creatos.

Primum docent Origcnes, Balilius , Anaftafius
Sinaita , Nazianzenus , Nicetas , Moylcs Epis-
copus , Clemens Papa , Hilarius , Ambrolius ,
Hieronymus & Calfiamis , apud Suarez ,lu-
Hic autem vltimus addit , neminem fide-

Ortgrn.
Bafiliul ,
atrtafla/iui,
H* aianx.
Nicer ai ,

omillositem eos i Moyfe, quia non volebat nili
vifibilis mundi narrare creationem, quo fit /aris

Mejfts Efifc. P ra - H,c aufCm vltimus addit , neminem hde- primi confirmationi. Maior cft in fecunda didi- p. a r
Clcmtm Paf. liumdcca lententia dubitare. Ex Scripturi au- cultas. P.Valquez opinatur nec definiuifle Con- quea circa

Hilarius , tem videtur confirmari : lob. cap. 58. Vbi Deus cilium ibi priccdcntem Sententiam, nec cair po- auctsmateni

v tmbrcfiut . jp ftair, (e ab aflrie matutinis , hoc cft Angelis, tuilTc definire, quia non habetur in Scriptura ea

Cafflanui " ' , quando ponebat fundamenta terra , er- veritas , & per nouas reuclationes nihil Ecclefia

Probatur ix go anteii iam erant Angeli creati. Itcmcap.40.dc
Scriptura. Bchcmot , (iuc Lucifero , dicitur : Jpfe e fi princi-
pium viarum Domini. Tertio Paulus ad Titum
cap.4. docet, Deum ante tempora faculana pro-
mi/ijfe vitam aternam, ergo ante mundum debue-
runt ede Angeli , quibus id promitteret : nulli
enim exiftente creatura , cui, quifo , fieret pro-
mifiio ?

^ Pro alteri verb parte ftat Auguftinus ( fimul

Patret fecun- tamen probabilem docens priccdcntem ) Grego-
da finientia, rius Magnus , qui addit , a Moyfe nomine cali in
-iSmguBium, eis verbis , lu principio crcauit Dctu calum & ter-
< Beda' m ‘ r4W » Angelos fignificatos. Bcda, Rupertus.Epi-

Rupertue, phanius & Thcodoretus apud Suarium fupra. Scripturipertincrc,tumqiii.i(vt alibi docui) etiam

r.piphau ' Quam lentcntiam Scholaftici omnes tenent cum per nouas fiue reuclationes, fine adiftentias Spiri-

Theoderet. D.Thoma hicquxft.6i.art.i. & cum Magiftro in tus landi, Ecclefia multa definit, vt incanonizatio-

jtccedbSche- i.dift.i. ne Sandorum,& quod hic numero homo fii legi-

Hic lententia , 11 quoad Patres fpedetur, fine timus Pontifex, & alia, qui vrfi in materia de- Fide,

dubio debilior cft pricedcnti,quia tamen Schola- Addo vlterius mcritb.a P.Vafqucz doceri c v . hoc

ftici , vt dixi, ci adhirent, 8c valde infinoatur ali- loco non reddi eam lentcntiam certam , in;b nec

quot Scripturi locis, imo etiam definita videtuc vitra limites pcobabilitatis.quod rc ipsa etiam la-

in Concilio Latcrancnfi in cap. Firmiter , tenen-
j. da eft vt multo probabilior. Eccli 1 8.^#i viuit in

definir. Suarez vcid ait , eam veritatem infinuari opinio Sua-
in prxdidis locis Scripturi fufficicnter, vt pollet ry.
Concilium declarando fenfum eorum locorum ,
illam definire. Addit tamen non videri definitam
ibi , quia D. Thonias qui illud Concilium non
potuit ignorare , non cenfct hanc lentendam de
fide ; & quia ibi de hac difficultate non ex pro-
fcllbjfcd obiter , & aliud agens Concilium lo-
quebatur , ergo non cenfctur cara voluille defi-
nire. ' »

Ego non dubito , quin hic veritas polfit ab Nec vetitae
Ecclefia definiri, tum quiafvt bene aduertitSua-
rez ) videtur ad explicationem eorum locorum ticjl *

lafticerum

nubentur.

. "Definita vi - _

detur in La- aternum, creamt omnia ftmul, ergo 5 c Angelos, qui
toranenfi. proprie creantur. Fateor locum hunc non admo-
Hu locat nm dum vrgere , quia r» fimul non tam denotat eam
cocxiftcmiam temporis , quilm rerum ipfarum
initium , litte omnes a Deo creatas in tempore ;
nam fol, ftelhr, arbores ,cctcraque , qui lequcn-
tibus diebus produda fiint , non fuere, fimul nec
inter fc, nec cum cilo produda. Necobeftqubd
addunt aliqui , ellc ibi Icrmoncm dc his qui per
rigorofam creationem producunturiid enim aper-
te falfiun eft , quia ncc cilum , ncc terra crean-
tur proprie, nec c contrario animi rationales qui
proprie creantur , fuere eo primo momento pro-
dudx. Secundo denique locus ille non vrget, quia
. fimul non denotat idem mathematicum mo-
mentum : qui enim immediate vnum poft aliud
& intra breuiffimnm morulam fiunt , dicuntur
humano modo fieri fimul.

10 Magis fauent ci fcntenti.x verba Gencfis x. fru
slliut seri - principio crcauit Dem calum.idcd aiucquatn quid-
piuraloctft quatn clFcr. alioquin fi Angeli pricclullent , illi
fortior. conftituiflcnt principium non vero cili Sc tem
^ creatio. Confirmatur primb : non cft credibile,
Pnm^miTo' Angelos i Moyfe omillos, cum fint pricipua vni-
,, uerfi pars , ergo comprehenduntur nomine cali,

ergo fimul cum tcrra&cxlis propriis creati funr.
Confirmatur Confirmatur SccundoiConcilium citatum doccc
Secundo au- ab initio Deum fimul angelicam & mundanam

Qoritnto CI- i '

tthj.

creaturam condidific , dciu humanam, rc autem
dtm fignificat hominem fuillc poft Angclos.nnnt-
dum veri fimul cum Angelis produtftum : alio-
quin male illa particula Iuli homini fuillet appli-

tetur Suarez : nam Pontifex co loco obiter aliud p in ,if tx obi-
agendo cam tetigit : qudd enim folam huma- trr/mbacdt
nam creaturam deinde productam dicat , often- rt e S‘ ti
dic fe non illam rem cxadlc difcutcre : nam etiam
alii creaturi irrationales , bcftix, pianti , fru-
dlus , &c. fuere produdlx poft illud momentum
creationis cili & teerx. Rcfpor.dcbis , ideo eiufi.
modi creaturas non fuillc commemoratas i Con-
cilio, quia non funt compofirx ex corpore &c fpi-
ritu. Sed contra ; quia tam equus non fuit tunc %l

creatus quam homo } & tam nihil de anima equi
fuerat prius produdlum , quam nihil de animi
rationali : cut ergo magis numerandus cllct ho-
mo poft cxlurn , fi in lenlu rigorofo ibi fuilfec
Concilium locutum , quam equus , fol , &c. er-
go inde hic fentemia cllicacitcr probari non po-
teft.

A ratione iam dixi , pro hac lententia nullum
e(Te argumentum , quia res pendet a fola Dei vo-
luntate ; congruentia tamen fatis bona eft quam
adducit Suarez : quia videbatur pertinere ad per- Bona e*n-
fcdlionem Dei fummi artificis, fimul vni vicc per- gruentUSuo-
fcdlum producere mundum , quoad capita ge- rii*
ncra entium ,non autem per partes, maximi cum
nulla neccffitas ellet priilsaut pofteiius Angelos
producendi.

Iam nunc argumentis contrariis refpondcn» tl
dum. Ad Patres , fateor cos ellc in contraria Refiondrtnt
lententia ; illis tamen opponimus^alios , & au- argumintU
duritatem Theologorum omnium. Item &1 0 . *'» auaoruo-
ca Scripturi , quibus magis conformis eft !e- * * ‘ *'
eunda lententia , ctiamfi clare inde non dedu-
catur. Caflianus verb dum ^1 nemine fidelium
dc ci rc dubitatum allcriiit, valde excedit. N.un
A 4 Augufti

Digltlzed by Google

8 Rod.de ArRiaca

Auguflinus docuerat contrarium : & videtur cer-
tum id ipfum a Fulgentio Sc reliquis Auguflini
difcipulis fentiri , qui omnes vel priores vel con-
temporanei erant Calliani.

R/[jxnJi<> ad Ad locum Iob cap. }8.bcne refpondet Sua-
iocd Scriptu - rcz Primo , in Vulgata non aperiri , Quando fa-
r *' (Ia funt aflra , fcd , Vbi erae quando me lauda-

rent fimul aftra matutina ? Sccundb , ctiamfi
fimul creati futtt Angeli cum terra , potuerunt
in co inflanti laudare Deum , non minus qu&m
fi antea fuilfciu. Ad Secundum de Behcmath
refponderur.fi intclligatur dc Lucifero, illum dici
initium negatiuc, quatenus ante illum nihil fuerat
produdlum, &quia nobilitate & pcrfeclionc erat
Hic heue maximus. Addo ego, locum hunc de omnibus cx-
omnts vrxtt- ponendum : nam licet dicamus Angelos fuille
ante mundum creatos ; nullus tamen ex aduetla-
riis dicet vnum Angelum primo folum produ-
dhim.cum tamen locus ille tam videatur infinua-
re illum fuiffc produdlum ante alios Angelos,
quam ante alias creaturas , cum ille vocetur
initium creaturarum exterarum , ergo Sc alio-
rum Angcloruyi. Denique ad tcflimonium
1} Pauli refpondctur , illum loqui de voluntate pro-
mifltua qua: fuit ab xrerno, ecfi aditialis promiflio
non fucritjficut alibi idem Paulus z.Timoth.i. aic
gratiam datam nobis clfc in Chriflo ante tempora
foculariajA efl vohmtate Dei datam, noncffcdlu.
Alias etiam expolitiones ibi adducit Suarcz , fcd
prxccdcns fufhcir.

SECTIO QVARTA.

Vbi fuerint creati, & de eorum numero.

Locus crea- Irca locum in quo creati funt , magna efl in-
titnit MHftli- V— / certitudo : res enim pure pendet ex volunta-
u mcertuc. te p) c j ^ <| c q U £ n j|,j| ln Scripturi traditur ; aliqua
tamen loca,quz Luciferum dc czlo cecidi fle di-
cunt, videntur oflcndcrc cos in c.rlo creatos fui£
fc. non tamen vrgent omninorpoflct enim rcfpofi-
deri eos alibi creatos , & ad czlum tranflatos , co
modo quo Adamus creatus extra paradifum > in
illum tranflatus fuit, vt ibi fuam obedientiam erga
Deum oflcndercr , Sc inde per peccatum cxpulfus
’ tandem efl.

Trob*bil'u Probabile fatis efl quod ait Suarcz , eos non in
congruentia czlo empyreo crcatos,ne ante meritum poneren-
Suarij. tur in loco proprio coronz & prxmij , & quia di-
gnitas illius loci videtur exigere , ne ibi vllum
committeretur peccatum.Supponuntur enim pcc-
cafTe in loco, vbi creati funt : fuit enim breuiflima
mora vite ipforum. Id ipfum prius docuerat Ru-
pertus,quem ibi Suarez citat,& coLligitur ex Ifaix
Colligitur tx cap.J4. In colum confcendam ,ftmilu ero jlltijfimo:
Scriptura. ergo tunc non erat in fupremo czlo empyreo,
„ alioquin fruflri diceret , In colum confcendam , fi
iam in co efler.

videtur ena- Vnde tandem infertur , eos creatos in aliquo
H in aliquo ca .| 0 ^ vt ft niu | a |j us Jocus dc lapfu corumdem i
c .f cado melius intclligatur; an autem in immediato

infra empyreum , an in tertio autquarroab illo,
omnino inccrtum.Non volo in ca re diuinarc fine
fundamcnto,quia nec certum eflcfle multos tales
Carlos.

Lorum nu- Vltimb dc numero illorum inquiri poteft,
morus tft po- quantus ille fir. Res adhuc multo incertior prx-
nitus ineo- ccdentibtis,quia nec vel per vmbram in Scripturi
(nutu. aut pacibus hac de rc quidquam determinatur,
nifi in communi illum cltc valde magnum. Cir-
ca qux

,4 Aducrtc Primi» , rationem , qua cQmtnunitCE

Tra&atus ^De Angelis .

probatur cos ctfe incomparabiliter plurcs qukm R otio injir-
homines .infirmam efTe.imo contrarium pro-
barc : aiunt enim , quantum Angeli excedunt •

homines in perfcdlione , tantum oportere vt ex-
cedant in multitudine ,(icut quantum czlum ex-
cedit terram in perfectione , tanto eam excedit in
magnitudine , Sc idem efl dc vno czlo rclpedlu ,
alterius.

Hzc ratio in primis nulla prorfus efl , quia
cum creari tot aut tot homines, vel Angelos fo- ** '
lum pendeat a pura Dei voluntate , etiam fup-
pofua inxqual itate in perfedlionc ( nam ei non r(f||r
obflante potuit Deus pro fuo libitu plurcs vel
pauciores homines aut Angelos creare ) non po-
terit per excefTum perfe&ionis aliquid in hac re
oflendi. Secundo , fi exemplis liandum fit , con-
trarium videtur ratio probare : nam homo licet
fit perfcdlior incomparabiliter brutis , non ideb
ea excedit in numero , fcd potius ab illis excedi-
tur : incredibiliter enim plurcs funt mufez & for-
micz quam homines , 8 c inter ipfa bruta Sc vo-
latilia , aquila , leo , & alia perfe&iora excedun-
tur valde in numero ab imperfedlioribus. Quod
fi dc magnitudine loquamur , vt retorqueamus
inflantiam de czlis allatam in argumento aduer-
fo , certum cll hominem cflc pcrfc&iorem czlis,
elephanto , ceto , & aliis multis brutis, i qui-
bus in magnitudine incomparabiliter exceditur,

Sc omnia bruta excedunt in perfcdlione czlos in-
fenfibilcs & inanimatos ; funt tamen illis inulto
minora. • \

Abfblute ei inflantiz rcfpondeo , czlum non ^^ondotur
ideb maius clTc , quia pcrfcdlius quam terra, bfiantUdt
fcd quia illam & alia elementa infra fe debebat magmtudino
claudere , pro quo fuit ncccflarium tantam illud
habere magnitudinem : & idem efl dc fuperiori
czlo refpcdlu inferioris ; vnde etiam in ipiis cz-
lis , vbi hxc ratio deficit , contrarium repetitur :
fol enim aliis aflris ,Sc ipfo czlo perfcdlior , non
ideb efl illis maior, fcd minor, ergo cx perfe-
dlione Angeli nihil potcfl inferri circa nume-
rum illorum.

Aducrto Sccundb , probabile videri illos cflc
multb plurcs quim homines , cb qubd inxta piures 'fi _
communem fententiam Patrum & Theologo- sinxtlot qudt
rum , cx vna tantum hicrarchia defignancur cu- fo’”™’-
llodes hominum , Sc quilibet hominum fuum
proprium habet cuflodem , qui alius hominis
cuflos nec erit , nec fuir , ergo hzc fola hicrar-
chia minimum xqitat numerum hominum , ergo
hi exceduntur numero ab Angelis , ratione alia-
rum hierarchiarum , exceptis etiam dxmonibus,
quos in numcrunY Angelorum computamus in
prxfcnti : maximam autem eorum multitudinem
Scriptura fuadet , eorum numerum paffim valdb
exaggerans. Confirmatur cx rcuclationc S. Bir- confirmatur
gictx ) de qua Sc Dionyfius Carchufianus in cap. , x rtuolatio-
i4.Arcopagitx deCzldli hierarchia,& Vafqucz ncSJirgltta.
difput. 80. cap. $. ) cui i Deo dicitur fignifica-
tura , pro quolibet homine poffc clfc decem An-
gelos.

Hinc colligo ; non videri probabilem fenten- Ntn
tiam multorum apud Suarium cap. 1 1. qui dicunt , mntM i„a-
numerum eorum cxccdcrc omnia indiuidua hu- uidua huiom
ius vniuerfi : quis enim credet eos efle plurcs om- vmuorfi.
ilibus maris arenis , Sc acris atomis & arborum
foliis , qnz fueuint , funt Sc erunt , Sc fic difeur-
rendo per alia indiuidua aliarum fpccicrum ? Nec ^ *
fufHcit quorumdam aliorum limitatio , fiib qua
cam primam fententiam defendunt , vtduo fine inditu-
genera indiuiduorum ; quzdam per accidens fe- duo.

paratorum

fundamenti
i» Patritu»
Vtl Scriptura
•a indiui-
duarum li-
mitati*.
Adhuc nimii
multi viden-
tur Angtli
to parati cum
tudiuiduu
fecundi gmt-
ru.

Angit,, de
fuUd m eter-
uum Juratu-
ttt.ijl de fidi.

flui hic fu-
matur inter-
rapitbililai.

Difp.x. De Angelorum

paratorum ,vt fune aquxguttx , quz line dubio
naturi fua in vnum poliunt conuenire compofi-
tum. idem cft de lapidibus, arenis. Sc de vniuerfis
non viuentibus , refpcdu quorum aiunt hi , non
debere intclligi numerum Angelorum e(Te maio-
rem. Alia ver6 finr indiuidua,qux certam fibi ven-
dicant magnitudinem Sc diftindionem per fe ab
aliis,vtfunc viucntia.& maxime animalia:hxcau-
rem omnia putant excedi numero ab Angelis, ca-
fu quo intra quamlibet fpcciem dentur aliqui io-
lo numero diucrfi. quod defendunt vt proba-
bilius,

Hxc.inquam, limitatio non fufficir.Prim&,quia,
cimi ex Scripturi & Patribus ( quod poteft effe
vnicum in luc materia argumentum)nec per vm-
bram conftat plurcs elle Angclos.cafu quo dentur
aliqui folo numero diftindi , quam fi omnes fint-
ciufdcm fpcciei : valde miror tantam ab his audo-
ribus ailignari diucrfitatcm.vt, fi omnes differant
fpccie , tunc folum fuperent numerum fpecicrum
materialium: fi veto aliqui fint ciufdcm fpcciei,
runc ita augeatur eorum numerus, vt v.g. non lo-
lum pro tota fpccie mufearum fit vnus Angelus,
fcd etiam pro qualibet mulca. cogitet autem qui-
libet quantus fit exceffus omnium mufearum,
quz fuerunt, funt Sc erunt, rcfpedu vnius : & fic
difeurtendo per omnes formicas, haleces, rcliqua-
que animantia;& inde apparebit, haud probabili-
ter addi eum infinitum prope numerum cx eo fo-
lo capite ,qubd aliqui fint ciufdcm Ipeciei , non
addendum alioquin , fi omnes differrent fpccie.
Certe de numero femper dilcurrcndum xquali-
tcr.fiue omnes differant Ipecie.fiue non.

Sccundd difplicet ea limitatio , quia gratis Sc
fine fundamento in Patribus vel Scriptura , facit
cam diucrfam comparationem , diftindionemque
indiuiduorum per fc leparatorum, & per accidens
tantumun ordine ad numerum Angelorum.

Tertio, quia, etiam przcisc coniidcratis eis in-
diuiduis fecundi generis , videtur incredibilis ea
multitudo : cum enim ex reuelatione citata S.Bir-
gittz conftet , pro vno homine decem Angelos
rcfpondcrc , etfi ea videatur propofitio negatiua,
non afferens plurcs elle ; videtur tamen denotare
fatis clare haud magnum elle cxceffum, alioquin.

incorruptibilitate. Se&.r. 9

cur magis decem quim nouera , aut quim alius
quilibet numerus pofitus cllet ? Iam autem quis
non videat cxceffum aliorum animantium elle in-
finitum prope ? Omitto nuuc arbores, fpicas.gta-
na tritici, hordei, aucnx , Si aliorum leguminum:ia
fola Ipeeie mufearum pro vno homine fi dicam
refpondere bis mille mufeas , non multum dicam,
iam addamus haleces cum ceteris Huuiorum nu-
rilque pifeibus , terrz vermes , formicas , minora
animalia,aucsjquis non diccrectunc pro vno folo
homine rcfpondcrc millioues millinnum cx his
indiuiduis-ergo & Angelorum tanta erit multitu-
do. quod certe improbabile apparet. Quid fi ad
arbores, folia, herbas diffindas, quz fuerunt, lunt
Sc erunt , deucn#cmus ? Sane ego nec leue indi-
cium, non iam pro tanta multitudine, fcd nec qui-
dem pro millelima cius pancdnucnire polium.

Imo forte obiicerec quis c contrario , ad pro-
bandum non effe tot Angelos quot homines , lo-
cum illum Apocal. 1 1 , vbi dicitur draco traxijfe
tertiam parum ftellarum, hoc cft , Lucifer tertiam

f >artem Angelorum ; ergo qui remanferunt , loli
iint duz aliz parces : at homines faluandi, vrpote
repleturi Angelorum loca, tot erunt, quot Angeli
mali : conftat autem homines fatuandos , vix effe
millefimam hominum partem : ergo rnulcb plurcs
erunt homines quam Angeli.

Rcfpondeo tamen, locum hunc non obeffc no-
ftrz conclulioni , de maiori Angelorum numero
prz hominibus. Primo, quia non cft certum, tot
przcisc faluandos homines, quot Angeli cccidire,
vnde nec conftat homines prxdcftinatos effe tot,
quot funt dxmones. Secundo, illum locum Apo-
calypfis habere alias expofitiones , non recutien-
do ad Luciferi & dxmonum cafum. Tertio, etfi
ibi fit de ei re fermo , non idci debere intclligi
verba illa,/m«4M p4r/*w,tnathematicc,lcd dc ma-
gno valde numero , ctiamfi in rigore non iic mil-
le firmis.

Vtrum perfedior hicrarchia excedat in nume-
ro imperfediorem , vt aliqui putant , propter ra-
tionem D.Thoma; fupra impugnatam, res cft om-
nino incerta. Vide P.Suarium ub.i. tribus vlrimis
capitibus , vbi dc hierarchiis, ordinibus , officiis,
&c.cruditc,vt folct,& fuse tradar.

DISPVTATIO SECVNDA.
De Angelorum incorruptibilitate.

Ngelos dc fado per totam zrerni-
tatem duraturos, res ell dc fide, defini-
ta a Leone in Concilio Laceranenfi:
Si manifefte infertur cx Scripfttra.vbi
mali Angel' igne perpetuo dicuntur punicndi.bo-
ni vero perpetuo Dei vifionc fruituri cum homi-
nibus beatis: ergo hac dc re nulla cft difficultas.
Et ratio huius effe poteft , quia fiue illi ex naturi
fui petant in xcernum durare , fiue non , dc quo
ftatim i Deus tamen pro libitu luo poteft illos in
xtermnn confctuarc , quia in hoc nulla cft repu-
gnantia. habui fle autem Deum de fado talem vo-
luntatem de eorum ciernitare, fatis clare ex Scri-
ptura , Conciliis & Patribus conftat- Tota ergo
concrouerfiaeft , vtrum hanc incorruptibilitatem
habeant ex natura fua, an vero cx gratii & benefi-
cio fpeciali Dei. .

Aduercc,incorruptibi]jutcm hic non fumi pro-

prie:fic enim foliim conucnit formis i fubiedo
dependentibus, vox enim corrumpt folum proprii
eft vfurpata it Philolophis ad ligmficandam de-
ftrudionem rerum quz per generationem produ-
cuntur ; ergo, cum Angelus non fic forma, fcd ali-
quid per fc-exiftens , Sc rigotosc creatum, non eft
proprie corruptibilis, fcd potius non corruptibilis;
fumitur ergo hic corruptibile pro defedibili fim-
pliciter , fiue i fubiedo pendeat, fiue non. In hac
quxftione multa includuntur, quz indigem di-
ftindione,& videntur ab aliquibus far confusi
rradara. In primi fcd. dicam dc incorrupti-
bilitate diuinitus , hoc eft,an i Deo
miraculose falcem annihilari
poffint : in fecundi Sc
tertii difeuriencur

cetera. >

OtieUie

Scripturi,

Solutio.

S ECTIO

Allui e fi
produci ab
alio , &

io Rod. deArriaga
SECTIO PRIMA.

Jguid di incorruptibili tute, in ordine ad po-
tentiam ab fo lutam.

P Atcr Suarcz fupra.Vafquez difp.i 8 l.Sc alij c6-
muniter.vt per fc notum, fupponunt eos pofle
a Deo diuinitus dcftrui.itno id alferuc elle dc fide.
Suarcz kutem fc in difp.z i.Metaphylicz remittit,
vbi hanc quxftionem de omnibus creaturis afe
inquit expeditam. Verum eo ioci non tam probat
creaturas omnes b Deo pofle annihilari, quam eas
conferuari a Deo. quod longe aliud cft. Pollet
enim quis dicere, eam conferuationem cfle nc-
ccfTatiam , ita vt femel produ<#a creatura , iam
Deus teneatur etiam diuinitus ipfarn confcruare.
Et certe ficut longe aliud cft , aliquid produci ab
alio, & aliud, produci Ubere ( primum enim fine
I/iW priind fecundo re&c cohxret ) ita longe cft aliud , crea-
libtrt. tatam conferturi a Dco,& aliud conferuari libere.

Et patet manifefte in diuinis.vbi fine dubio, Pater
«ternus Sc producit , & manente ea produ&ionc
confcruat Filium, fiue producit hodie illum, quem
heri & ab «terno producit(quod proprie cft con-
feruarejat non propterea fcquitur eum pofle certa-
te libere, etiam dc potentia abfoluta , ao ea conti-
nuata pt odu£lione,fcuconfertutionc:ergo non cft
idera, Angelum conferuari a Deo, & cum pofle an-
Pattum tefii - nihiiari. Patrum item tcftimonia ab his allata non
manta non amplius probant , quam eam dependentiam crea-

tura influxurqui fi ceflaret, creatura petiretjan
Vaftun. fit. autem certare queat, non dicunt Patres , faltem in
(ri* ea vniuerfalitate , in qua contendit Suarcz & ali)

Scholaftici , maxime autem Vafquez fupta cap. z
tnalc ad hoc afferens locum Pauli Adorum 1 7. In
ipfo viuimut , mmemur & fumtv : Sc illud Sapien-
ti* 1 1 . Quomodo autem pojfee aliquid permanere,
niji tu voluijfef l aut quod a te vocatum non ejftt,

„ eenferuaretur / Quibus locis non indicatur quid-
quam dc libertate in conferuationc $ led primus
£ Paulo oftcndit,a Deo omnia conferuari, quod,vt
dixi , verum eft,etiamfi neceflario conicruentur,
Secundus vero c Sapiente innuit, Deo non volente
' non conferuandam creaturam , quia nihil Deus

Operatur ad extra, nifi volendo, quod vcriflimum
cfhlicet fuppofita prima creatione non pollet non
conferuarc, quia tunc, dum voluit creare , voluit
confcruare, vt ftatim amplius declaro.

Agens dc durationc in Phyfica tradaui,an di-
uinitus dari queat creata duratio , vel indiuifibilis
in fc.qux fe extendat ad tempus diuifibile, v.g. ad
duos dies, tres, imd in «tcrmimrdixiqire, nuHam in
tali contradidionem apparere : ficut communiter
cenfent fere omnes, non repugnate vnam indiui-
fibilem vbicationem , qux fc extendat ad locum
diuifibiiem , imb ad omnia fpatia imaginaria:
oftendique pet id non minui dominium Dei : hoc
enim extenditur ad faciendum, vt v.g. homo non
fit animal rationale , Sc mutandas aliarum rerum
effcutins : quia id plane eft in terminis repugnans:
fi ergo ellentia illitis durationis fit in «ternum du-
rarc^non poteft Deus illam producere Sc efficere
oexicrn&m duret. Confirmari id poteft Frimd:
Primi centra .qui dicit vnum adum intellcdus aut voluntatis
Suani, cr pofle videre aut ainarc duo aut tria obieda ( fiue
niaterialia.fiuc formalia inadxquata , de quo iam
non ago ) Sc vnam fpeciem indiuifibilcm Angeli
polle efle rcprzfematiu am multorum obiedo-
ium , Sc vnam vnionem indiuifibilcm rctpicicn-
tem multas pastes quas ynit : qui.inquam , hxc
dicit, non minuit dominium Dei , ctiamfi inde fc-

Quadam ox

ihjfita.

Confirmatur

Pafquex..

Tra&atus De Angelis,

quatur,Dcum non pofle producere eam cognitio*
nem,& fimul efficere vt vnicum tantum obicdum 4
refpiciat , aut eam vnionem , Sc fimul efficere vt
vnicam tantum partem conncdat ; fcd neceflario,
fi femel producatur , debeat refpicete ea omnia
qu* cx fc refpicir. Ita fine vlla dilparitate fcqui-
tur , non cfle contra dominium Dei , dicere , cfle
poffibilcm vnam vbicationcm,quz refpiciat mul-
tas paries fpatii, ctiamfi inde fcquatur , non pofle
cam vbicationem in folo vno lpatio ponere. Ita
denique ad rem noftram in duracione videtur, non
efle contra dominium Dei , dicere, poffibilcm cfle
vnam indiuifibilem , qu* refpiciat hodiernam &
hefternam diem 5 ctiamfi inde fcquatut , Deum
non pofle illam producere , & fimul efficere vt
folu m heri duraucrit Sc non hodie,feo,quod idem
eft,eam annihilare, poflquam heri exticit. Quam
doctrinam eodem loco ad durationem in «ter-
num tranftuli. cuius ratio a priori ca poteft reddi,
quia neceffitas ex fuppofitionc confcqucnti qu*
defiunitur ex ipfa operatione, ftu a&ionc, non lx-
dit vllo modo libertatem aut dominium operan-
tis ( vt alibi fxpe dixi ) cftque dodrina omnium: Cnntura fi-
vnde Deum ex fuppofitione quod vult producere ” ulex, i ,tnt
hominem , non pofle non illum producere , ft-u nie ,jf Ar ,' c
non pofle cum fimul annihilare, nihil penitus mi- rMtU rano»
nuit de cius dominio j ergo , ciim Deus volens trllit domi -
producere eam durationem , cuius eflentia eft du- "’" m
rare in omni tempore , eo ipfo formaliffime velit
illam femper durare : ficut volens pioducere ho-
minem , vult formaliffime producere animal ra-
tionale ; non erit contra dominium Dei , fi dica-
mus ipfum efficere fimul non pofle, vt ea creatu-
ra non dutet in «ternum , quia hoc eflet velle fi-
roul vt eflct,& non eflet : quod repugnat, vt efler,
quia fupponimus , cflentiam illius cfle durare in J
«ternum ; vt non eflet, quia vult vt non duret in
xternum. Fateor imminutum iri dominium Dei,
fi Deus neceffitatus fui flet ad abfolutc producen-
dam cam creaturam ; at qu6d , fi femel velit eam
exiftere , ibi fc formaliter & neceflario obliget ad
cam conferuandam in «ternum , non videtur vl-
lam includere repugnantiam i ergo poterit dari
aliqua creatura , qu* femel produda deftrui ne-
queat. Ptoquo adhuc melius percipiendo.

Notandam cft , dominium Dei in creaturas
non cfle ita abfolutum , vt nihil fit imaginabile, ia
quod non poffit Deus
cere j alioquin fruftra
hoc an illud implicet
dominium Dei deberemus femper dicere, quxcun-
que nobis occurrerent , eo ipfo efle poffibilia. pojfit Dtuo
quo uihil abfurdms dici poteft : Deus enim ho- etreaquam-
minem non poteft facere lapidem , neque vbica- ,x ,a< *
cationem Romanam poteft hic ponere , duratio- *
nem item hodiernam non potuit heri producere,
creaturam ab xterno produdam non potuit non
per xternitatem confcruare, in quibus veritatibus
omnes conueniunr. Si ergo dicatur, aliquam elle
- creaturam ex fua eflentia, cafu quo exi flat, rcfpoo--
dentem omni durationi a pane poft ( ficut homo,
fi cxiftat , eft animal rationale ) non apparet , cur
fit magis contra dominium Dei, non pofle Deum
dcftrucrc cam ctcaturam femel produdam ^leu'
facere ne refpondcat toti ei durationi , quam non
fit contra idem dominium , ipfum pon pofle pro-
ducere liominem,ac facere ne fit animal rationale.

Confirmo : nam dc fado mulci ponunt in Ctn fi ,m *tnr.
Chrifto vifionem beatam , qux habeat pro obic-
do omnia fiitura , & fuam propriam durationem
in xternum > hxc autem non poteft corrumpi nec

circa quamlibet ex illis fa- creaturae
difputarctur vmquam,an nancflita
contradidionem , cum ob **[*

. rl + C.

Oiit/lUni

d o nat ur.

Concluditur
tfft prebabi-
ltue,repm
gnara 'notu-
ram ; tfat fi.
met exifletts
durtrinurr-

•Mr rm omnino

ncctffurib.

7 '

Stabiliturco-
dujie, refuta-
tu exempUs
fupra citatu.

Qutfltt re-
f eluitur.

Difp. i. SDif Angelorum incorruptibilitate. Sed. i; n

de potentia abfoluta : nam illi cflentialiter rcpug- nec bonum cft atgumentum , Hoc non reupugnea

nat falfitas : ergo cum dicat eflcntialiter fc in diurnum , ergo dt fado itu produdum eft. Ange-

«ternum excituram, & efleftrialiter fit vera, tepui li ergo ex fpecidli fiil naturi habent , vr pofi- ,

gnat illam femel exiftere , & non durare in arter- finrdeftrui ; quidquid fit dc aliqui alia creatum

numtergo non repugnat,creaturam (cmel exiften- diuinitus pombili , quie peteret neccflarid xtei?-

tem iam amplius, nec diuinitns , pofle dcftrui. iium durarc.Porrb eos elle defedibiles fads often*
Ad Patres veri & aliqua teftimonia , quibus dit communis confcrifus Theologorum id expref-

vi detur infinuari , folum Deum habere immorta- se afferentium, Sc multa Patrum teftimonia , qu*

litatctn , refponderi poflet , ibi effe lermonem de Videri queunt apud Molinam hic qnxft.yo. art.y;

immortalitate eflentiali cum ncccflitate ad exi- Suarez & Valqucz fupri ; in quibus Angelos

(lendum ; creaturam autem omnem, eriamfi fcmcl per gratiam, non per naturam , immortales efle

exiftens non poflit dcftrui , fuiffe tamen contin- afferunt : videntur enim (altem probare , eos di-

genter procudam, ita vt potuerit non produci.
Nec nouum cft ob diuerfum modum habendi

E rfe&ionem aliquam , eam perfedionem tri-
ere (oli Deo , etiamfi alioquin abfolutc ea con-
oeniat creatura , modb tamen infinite impcrfe-
diori. fic abEcclefia dicitur , Tu folut fandus, Tu
folus Dominus ; & ipfcde fc ait Exodi 3. Fgo fum
quifum ; & Qu* cft ; ciim tamen abfolutc loquen-
do certum omnino fit, multos elle veros Sandos;
& omnia qux funt cfftt 1 d quod cft.

Hac argumenta haud dubie oftendurit , non
e(Tc omnino improbabilem poffibilitatem talis
creatura , qua (cmel produda nequeat annihi

Uinitus poflc annihilari, lnquxftione autem, qui

2 uid fit fadum a Deo , non verb quid potuerit
eri, difquirimus , audoritas maximum pondus
habet ; vnde omnino eos diuinitus I Deo annihi*-,
lari polle cenfcndumeft:

•SECTIO SECVNDA

c .. • t

Sententia Patris Vafquez. de incorruptibili i
tat e natur ait Angelorum .

S T a t V t a corruptibilitate Angelorum in or-
dine ad potentiam abfolutam , quarimus , ari

lari , vt & abfolutc eo loco Philofophia defien- etiam naturi fua feu natutalitcr poflint effein-

di ; quia verd intelligo aliquos Dodores& pru- corruptibiles. Dico an poftint efc , quii vtrfim dc

dentes iudicare eam opinionem duriorem , nol- fado tales lint , infia dilcutiam : & quia forti

lemque vmquam mea dodrinl alios offendere; quis diceret, idem elle in Angelis, poffc eilfe corru*

Dico nunc probabilius effe contrarium , & id ptibiles , & elle de fado ; corruptibilitas enim

abfolutc defendendum ,quia , licet manifcftl ra-
tione offendi nequeat repugnantia talis creatura,
videtur SS. Patrum & communi confenfui Theo-
logorum longi conformius , Deum per id quod
hodie producit non ligare fibi manuS in futurum.

non cft prxdicatum accidentale , fed cffcntiale;
quod fi poteft conuenire , (emper conuenit ; fi fe-
mel non conuenit , nOn poteft vmquam conuc-
nire; Aditerto non eflc fermonem dc (ifdem ml*
mero , fed in vniuerfum quxri, quid poflit alicui
Docent prxterea Patres folum ipfum effe indefc- Angelo conuenire ; deinde ; quid cdnucniat his
dibilcm ;v»decolligo,aliquam fubeffc repugnari- qui de fadoexifttinr.

tiam in ca neeeflitace durandi in creaturis , qua OccafionCm huic difpuratiohl dedit Vafljued

a nobis non inuenitur. . itade Angelis locutos ,vt omni omnino creatu-

Ad argumenta in contrarium , qua maxime ne etiatri poffibili incomiptibilitatem natura- .

defumuntur ex eafimilitudine vbicatidnis exten-, lem negare videatur fupra enim cap.i fic cuni

f* , & ex eo qubd ca perpetuitas durationis non diftindione loquitur , Ftl enim , inquit , cimpa- .

fit contra dominium Dei ;refpondeo ,£fto ratio* ramus Angelos ( & idem proportione feruala a ueaM j[„z

ne dominij non rcpugnct.rcpugnare tamen aliun- docet de anima rationali & exteris creaturis, fecundarum

de, quia ftilicet nimis Videtur eiTe magna ea per- qua non pendent i fubie&o , vt de materia pri- firnt iucondi
fciftio pro creaturi ; vel certe dicendum , repu- ttia fublunari & cxlcfti ) cum cuuffts fecur.du,
gnantiam cx confenfn Patrum inferri , licet non &■ fic verum eft , eos effe incorrupubtlu non fo- ^
fit nobis nota. Exemplum ex vbiearione non vr- lism neu uri fui, verum etiam de potentia abfo-
get, quia nec au&oritas ibi refifti: j & eo ipfo luti , quia a nulli cteaturi deftrut pojfunt. Et ..
qubd non fit ibi vlla prioritas 8 c pofterioritas m hoc (cnfu interpretantur Patres ; qui docenr,*
temporis.non repugnat fimtil debere effe vbiqlie, Angelos effe naturi fua incorruptibiles ; iteni
dummodo idipfura defeftibile fit etiam ininftan- Conciliant Lateranenfe idem affetensde anima
ti (cquenti; kt v rationali. Vel compatamu* tofdern Angelos cuni

Ad confirmationem cx vifione beati facilius Deo. & fic cenfct Vafqucz natura fua eos effe j.. -

refpoiidetur negando pofllibilcm effe talem , qua corruptibiles. Quod probat Prim6 ct aliquot rir»

agnofeat fe duraturani in perpetuum , inde con- Patribui a fc citatis , qui videntur docere , Ari- Augtlti tft

fequenter dicendum erit , Chriftum Dominum gelos ex gratia & voluntate Dei effe immorta- eorruptiHlts

per vifioncra beatam non cognofcere ipfamvi- les , ergo ex natura fua mortales funt.^Securi- p '

fionis perpetuitatem :& quidem fi femel ob Pa- ,d6 ratione: narh Angelus natura fua eft capax ^ Mt4 ‘
trum teftimonia creditam fupponimus repugnan- Vt a Deo deftruatur , ergo natura fua eft fnorta-
liam cius perpetua durationis ,■ qua i Deo nori- Ks. Antecedens putat effe de fide ex locis , qua
poflit deftrai; facili ob eamdem negatur reflexio nps ex ipforitauimus prxced (cdt. Confeqtien-
ciufmodi viftonis fupra xtemam fui durationem.' tiaverb videtur bona. Id qubd ampliAs expli*

Hanc ergo qnaftionem fic concludo : cfto di- Car exemplo creaturarufn poflibiliurri ,qua licet
ceremus non repugnare aliquam creaturam , qua' dntequam fint non habeant potentiam phy ficarrr
(cmel produda non poflit dcftrui , & ide6 ex ra- & realcm ,vt accipiant exiftcntiafn , quia nihil
tione creatura in communi non poflit fu fti cieri ter adhuc funt ; red? tamen dicimtur habere non re-
probari , Angelos a Deo diuinitus polTc dcftrui; pugnandam ( qua meriti» vocari poteft poteriti*
abfolut^ tamen dicendum eos annihilari poflet- logica ; ) eodem modo AngcluS eViftens non ha-'
nori enim quacumque perfedio eft poflibilis in bet potentiam phvficam , in qui recipiat dcftrtf-
aiiqui craaturi debat Angelis tribui de fodo; dionem ; habet tamen non rcpugnamiafo natu-

• talem

Digitized by Google

u RoD, DE A RiUAGA

ralem vtdeftruatiu ; qux poteft vocati potentia
k)gica,rc tamen eft potentia naturalis.

Ad hxc reducitur tota Vafquez do&rina , qux
Primi» poteft ampliils fic confirmari , aut magis declara-
ri. Primo , quia deftru&io Angeli non eft fuper
vites Dei ;cum ipfe cum abfolute poffit annihi-
larejncquc eft fupernaturalis rcfpeftu ipforum An-
gelorum, quia ea annihilatio eft ipfis violenta &
contraria potiiks quam fupernaturalis : non enim
eft ficut gratia & alia dona , qux ob fuam perfe-
ctionem excedunt vires naturx ; ergo fimpliciter
gt eundi. non eft fupernaturalis. Secundo , quia , ficut res

creatx fecundum fuurn effc poffibile non habent
maiorem inclinationem aut exigentiam vt fint
quam vt non fint } fubfunt enim oronipotentix
Deijita etiam fubfunt in ordine ad coleruationem
Tatii. non minus quam in prima produ&ione. Tertid,
quia ficur res non ideb eft poffibilis j quia Deus
eam producer^potcft \ fed c contrario, ideb poteft
eam producere > quia ipfa in fe eft producibilis,
feti quia non habet repugnantiam vt producatur;
itafimiliter, non idcb eft anfiihilabilis, quia Deus
poxeft eam annihilare ; led c concrario,idcb Deus
poteft eam annihilare, quia annihilabitis eft ex fe,
ergo natura fua eft dcfcdlibilis.

SECTIO TERTIA.
Rtiicitur ea /enuntia quoad modum loquendi.

1 1 TTA nc fententram meriti rciicit Suarezc.io,
jTlctf. arbitretur quxftionem elfcfcrc de folo
modo loquendi : vnde non fatis efficaciter agit
contra eam , nec videtur omnino declarare pun-
6him diifcnfionis.

Ego verb licet alias non facile quxftiones de
voce , ac fi edent de re , difeutiam , hanc tamen
vtrealiffitnam tra&andam puto i eft enim non
■P V T vocc * ^ reucri dc re , vt oftendo. Et qui-

mntnltjuf- dem quoad modum loquendi fentemia Vafquez
di emirari*, eft fine dubio Diuo Thomx Sc aliis fere omnibus
utr D. The- Theologis contraria : nam licet aliqui dicant, An-
«•t&lbtf g C ] os habete non repugnantiam fibi intrinfccara,
vt diuinitus dcftrui pomut ; non tamen ideb di-
cunt , eos naturaliter polle dcftrui ; funt enim ea
duo valde diuerfa , vt ftatim conflabit , etiam ex
mente ipfius Vafquez , vnde paucos aliquos, quos
v idthMjfg pro fe citat, foluro Inrclligo in priori fcnfii. Vide-
tontr» Laxt- tur etiam contraria ea fentemia Concilio Latera-
ni*»» * ncft ^ approbanti definitionem Leonis X.qui ani-

mam natura fua ctle immortalem docuit. qu6d i
fortiori de Angelis intelligendum eft , vt & Vafi-
quez admittit. Atqui Leo Sc Concilium non in-
tenderunt prarcisc , animam i creaturis non polle
dcftrui ; in hoc cnimfcnfu non erat necedaria de-
finitio uoua , cum expreflidimis verbis res iam
fuidet a Chrifto in Euangelio tradita Matth.io.
Nolite tot timere qui occidunt corpm , animam au-
tem non pojfunr occidere. Et de Deo , jQni /olete
poteft animam & corpm perdere. Ergo Leo non
Iblam immortalitatem rcfpeftu crcarurx , fcd
etiam maiorem , ob qux fimpliciter fit talis , de-
finire voluit.

Okr Sit. Dicet forte aliquis. Concilium, vt legenti con-
flabit , non amplius voluilTc definire, qu&mquod
Chriftus eo loco Mattbzi docuit ; vnde Sc illum
Stluft ». ibi citat Concilium. Sed comti , quia in ordi-

ne ad intentum Concilij parum erat animam i
creaturis non pode dcftrui , fi i folo Deo dcftrui-
rur ; tam enim per hoc non ellet fimpliciter im-
mortalis& «terna* quam ii i creatura deftrucre-

Tra&atus De An/relis*

tur ; Sc hxretici poffent dicere , Non deftruitur
a creaturi , fed i Deo ; i quo tam naturaliter de-
ftrui poteft quim forma equi i creatura : ergo fi-
cut hxc non dicitur fimpliciter incorruptibilis, ita
nec illa. Et confitmo : Vt aliquis dicatur fimplici- soluti» con-
tcr immortalis , non videtur vilo modo fumcere, firmatur.
quid ab aliquibus non poffit occidi ;fed quia ter- .

minus ille mmortalu negariuus eft «requirit , vt
a nemine fimpliciter poffit occidi , co modo , quo
fimpliciter dicitur immortalis:!! enim vel ab vno
folo occidi poffit , iam eft abfolute mortalis : fi-
cut gratia licet a folo peccato expelli poffit, abfo-
lute tamen dicitur corruptibilis : ergo cum Deus
intret numerum naturalium agentium , imo ipfe
fit prxeipuus inter ca agentia , vt aliquid dicatur
fimpliciter non polle dcftrui naturaliter, non fuf-
ficit , quid non poffit ab aliis agentibus , fi poffit
ab vno agente , & vero a przcipuo , fcilicct Deo.

Quod euidenter confirmo c contrario in produ. Reboratur
61 ionc ( ex qua bonum argumentum ad deftru-
dtionem fieri ipfe Vafquez fatetur ,1 etiarafi An-
gelus a nulla creatura valeat produci , non tamen
id fu dicit vt dicatur naturaliter improducibilis,
quia polle Ii Deo produci, fufficit vt dicatur abfo-
lute Sc fimpliciter naturaliter producibilis ;crgo
quod i creatura non valeat dcftrui , non fufficiet
vt abfolute & fimpliciter dicatur non corruptibi- > J
lis , fi a Deo naturaliter dcftrui poteft ; ergo Con-
cilium animam fimpliciter Sc abiolute naturali-
ter immortalem docens ,plus voluit quam agen-
tis creati viribus eam non polle dcftrui, fcilicct
abiolute nullum agens naturale ede , a quo na-
turaliter deftrui queat. Nec dubito quin omnes Animam
homines plus apprehendant dum animam im- natura fua
mortalem natura tua dicunt , quim quid a folo
Deo naturaliter dcftrui poffit. Vnde fit, vtciim
in libris dc Anima a Philofophis de eius immor- quod* fele
ul itate agitur, prxter hoc ,quod eft cam i fubie- Vt» dtfimi
dio non pendere , noux rationes qnxranrur , vt
extra fubiedhim naturaliter oftendatur clfc per-
petua ; foret autem id otiofum , fi ea perpetuitas
nihil ellet aliud , quam quod Deus nollet cam dc-
ftiuere.

SECTIO QVARTA.

Reticitur ea Jentent ia quoad rem if/am j &
ojlendttur ,poffe aliquam creaturam ejfe
naturaliter etiam reffteHu Dei tncorru-
ftibilem .

TTT ergo magis veniamus ad rem ipfam , Sc
V pundtum controuerfix declaremus , debet in
memoriam rcuocari do&ina , quam tradidi in
Phyficis de potentia obcdientiali ; vbi oftendi, d, petenti*
ipum non repugnantiam , vt creatura eieuetur tbidiuumli.
ad aliquid fupcrnaturale , e(Te inrrinfccara ani-
rox, Sc hoc ipfiim iterfim docui i.tom. in i.
pare, difpur. j.i num.40. addidique valde hzc
duo differre inter fe. Primum eft, cam obedcnria-
lcm capacitatem eife idem cum anima. Al re-
rum verd , effedum leu terminum , ad quem eft
ea capacitas , cllc naturalem animx : nam iapdi
eft incrinfcca Sc naturalis capacitas vt mouea-
tar furfum , item vt moueatur deorfum , & vt 24
per planum feu circulariter j cum quo tamen
ftar , vt motus furfum fit ei violentus , deorfum
connaturalis , circularis verb indifferens. Item
aquz eft intrinfcca capacitas , feu non repugnan-
tia , vt habeat calorem, dc capacitas vt habeat fri-
gus i ille tamen eft ei violentus , hoc verd oatu-
. rale.

Difp.it De Angelorum incorruptibilitate. Se $.4 i t)

tllu-
untJiAkirr
non rtfugnS-
ti*m VI 41-
flruntkr di-
uimtiu.tjp
fimul habe-
re naturalem
exigentiam
ne U fiat,
ftobatnr co-
trm Vafquez..

Confiquen-
ti» mela ift.

Rtiilitur mo-
dus lequldi,

Rrjptndebu
P nmb.

tttlc. Ita dico, homini eft intrinfcca capacitas,fcu
non repugnantia, vt habeat gratiam , item ca-
pacitas , vt habeat vifioncm alcedinis ; vifioncm
tamen poteft habete naturaliter , gratiam vero fu-
pcrnaturaliter. Vnde Auguftinus a mc citatus do-
cuit , haberi fidem , natura eft fidelium ; habe-
re veri , gratia efiChnfli. Qnx differentia adhuc
magis cernitur in hac materia, e6 qu6d dcftru-
dtio fit contraria animx & Angelo. Vnde rcdliffi-
mc cohxrent ifta duo, habere non repugnantiam,
fcu capacitatem logicam, vrdiuinitus dcflruatur;&
fimul naturalem exigentiam nc id fiat, ideo fi fiat,
erit quid proprie & in rigore fupcrnaturalc. Qua:
do&rina debet 4 P. Vafquez ncccllari6 admitti, ni
velit dicere, nihil vmquam a Deo fieri aut definii,
vt ab audtore fiipcrnaturali. quod non audebit fa-
teri. Porr6 debere concedi , oftendo roanifcftiffi-
mc : nam materiam primam confcrnari fine quan-
titate, fine dubio eft miraculofum , item animam
infundi in corpus non organizatum. Vnde etiam
rcfpcChi Dei debemus dicere : Naturaliter Deus
non poteft animam infundere , ntfi corpus fit difpofi-
lum : naturaliter ntn poteft duo corpora in eodem lo-
co ponere, aut vnum tn diuerfit. eftque verum, tunc
non folii d nulla creatura pofje idem corpui in duobus
locis pomfed neque ab tpfio Deo, naturaliter loquen-
do feu vt au lior eft natura,idpoffefieri.ldcm dico dc
quocumque alio fupcrnaturali cffe6tu:atqui etiam
eft tunc verum , corpus habere naturalem non re-
pugnantiam , fcu capacitatem Sc potentiam logi-
cam, vt a Deo in cis duobus locis ponatur ? fi enim
ponitur , fine dubio poterat poni, ita enim ar-
gumentatur Vafqucz:S» Angelus defruitur d Deo,
ergo poterat deftrni, ergo habebat capacitate natura-
lem vt deftrueretur.ldcm ego dico dcgratii:fi enim
homo illam recipit , ergo habebat cx fc non re-
pugnantiam vt illam reciperer. Idem denique in
omnibus aliis cffcdlibus fupcmaturalibus oflcndi
poteft : ergo non valet hxc confequentia : An-
gelus habet naturalem non repugnantiam vt diuini-
tus d Deo queat defrui , ergo eo tpfo etiam natura-
liter eft deftruibilis d Deo. Et ibi patiuntur mani-
feflifEmam inftamiam omnia argumenta Vaf-
quez , vt paulo poft amplius oftendam , & fimul
reddam rationem 4 priori noftrx do&rinx. ¥■
Hoc ergo fuppofito , dico. Si P. Vafquez, dum
aitjAngelos naturi ftiacllc deftruibilcs.foliim ve-
lit dicere , Angelis eflc identificatam non repu-
gnantiam vt a Deo diuinitus dcftruanrur ; tunc
veri (Emam in re tradit do&rinam , Sc diflcnlio a
nobis folum erit dc nomine , an fcilicct dicendus
fit Angelus (impliciter Sc abfolute naturaliter a
Deo deftruibilis. In quaquxftionc rciicicndus ad-
huc eft cius loquendi modus, quia, vt offendi pau-
lo ante , etiam eam non repugnantiam libi iden-
tificatam , Sc confcqncnter naturalem , in co fen-
fu habet corpus vt ponatur in duobus locis , Sc
matcria.vt confeructur fine forma ; non tamen ab-
folutc dicitur , Materia naturaliter poteft d Deo
conferuari fine forma ; nec dicitur. Corpus natura-
liter poteft d Deo in duobus locis poni ; ergo nec di-
ccrur , Angelus poteft naturaliter deftrui a Deo,
Forte rcfpondcrct qnis Primo , falsi fuppo-
ni materiam primam habere identificatam po-
tentiam , fcu non repugnantiam ,vt conferuetur
(inc forma : nam ea denominatio cfl ei exti infe-
caa pofEbilitatc cius confcruationis : vnde etiam
fi hxc denominatio repugnaret ,non idto repu-
gnaret materia, quid ergo mirum , fi ca conferua-
tio non fit ci naturalis ? Scciis in Angelo con-
tingit.

Conird.

Stnfus P.V4-

’ Sed contra Primo, quia locis fupri citatis often-
di , eam non repugnantiam etiam ad effedhis fu- Ce ”‘ r *.
pcrnaturalcs cllc intrinfccam rei naturali. Contra
Secundi , nc faciamus quxftioncm certiorem de-
pendentem a minus certa , fi tu dicis , materiam
primam poflc diuinitus carere forma , ctjamfi ad
hoc non habear intrinfecam non repugnantiam
in fe : aut capacitatem logicam , idcoquc dicis,
eam non cftc natura fna priuabilcm omni forma,
ncc quidem a Dco:codcm plane modo ergo dicam*
ctiamfi diuinitus Angelus poffit a Deo annihila-
ri , non tamen habete in fe intrinfccam non re-
pugnantiam , aut capacitatem logicam , Sc con-
icqucntcr non eflc natura fua anninilabilcm, licet
diuinitus annihilari poflTit, & confcqucntcr adhuc
maiore cum rigore defendam , cum non eflc na-
tura fiia ; ncc quidem a Deo , corruptibilem. Nec
poterit vlla vel apppatensaffignari diucrfitasicut
materia natura fua non fpoUabilis omni forma,
poflit tamen diuinitus fpoli.iri,& Angelus natura
fua non annihilabilis , non etiam pofile diuinitus
annihilari

Secundo forte rcfpondebis, etiam materiam 17
primam naturaliter polle a Deo conferuari fine Refiendebii
forma , ob eamdern rationem , ob quam Ange- $******•
lus dicitur clfc natura fua 4 Deo annihilabilis.

Contri tamen, quia hoc ellct (vt fupra tetigi,!
definiere plane omnem fupcrnaturaliraccm , ac
docere gratiam a Deo naturaliter nobis donari,
quod ellct hxreticum. Et h.rc circa pnmanr par-
tem , qux aliquid videbatur de nomine ha-
bere.

Iam ver& Secundo dico , fi Vafquez uuur .. _
dat non foifim Angelo cllc intrinfccam non re- ,ol “'
pugnamiam vt diuinitus dellruatur , fed etiam
eam dcflrudlionCm non eflc contra vel fupra exi-
gentiam illius , co modo quo ceteri cffcclus fu-
pcrnaturales fune contra vel fupra cxigentiaul
naturalem caullarum vel fubiedlorum , qux ad
illos clcuantur : fi, inquam , hoc dicar , manife-
ftc aduerfatui & D.Thomx , Sc ceteris Theolo-
gis , Sc ipfi veritati : licet autem magna cx parte
in prxccdentibus hxc opinio reledla fit, adhuc
tamen ratione 4 priori ipfam impugno. N 4 m,
vt alibi Tomo 1. dilput. 3. fulius oitendi , fu-
pernaturalitas non tam defiimitur 4 caulTa effi- P l, £ n *"* r
cienti , quam 4 pafEua , fiuc fiibicdlo , fcu quafi
fubiedlo : id eft , non ideo dicitur aliquis cffcclus
fupcrnaturalis , quia excedit vires cauflx produ-
dliux ( in hoc enim fcnfu , cum nihil excedat
vires Dei operantis, nihil pollet cflc fupernatu-
ralc^ fcd defiimitur ex coquod aliquid fit fupra
id quod exigit fubic&um , aut quod ci debetor:
ergo licet annihilatio non fit fupra vires Dei, ,
adhuc erit fupcrnaturalis , quia ell contra exi-
gentiam ipfuu quali fubicdli ,in quod ea cadit*
hoc eft , Angeli. Porr6 Angelum habere exigen-
tiam naturalem , vr confeiucrur, ita vt fit ci an-
nihilatio omnino fupcrnaturalis , non lecus ac fi
priuarctur potentiis , aut fi materia omni for-
ma fpoliarctur; inde clare fuaderi poteft , quafi
indiredte oftendendo id non cfTc corwra ratio-
nem creaturx , ctiamfi alioquin diuinitus an-
nihilari pollet, quo diiedtc Patri Vafquez oppo-
nimur. ,g

Igitur fic id oftendo: nam agerts de fuperna- Angelus ne»
turaiicatc dixi , cx natura particulari , propria ”>fi fuperna-
aut fpccifica quxdam fubicdla petere has for- de-

mas , & non illas , Angelum v. g. petere fpecies / rm f °' f e'
intcllcdliuas , non petere albedinem , hominem
petere potentiam viliuam,auditiuam,&:c.non verd

B peterei

■m

tsia x.-z . ■

5 ^^

Digltized by Google

$#f uitur tb

ieiiie.

„ 1 ?

Tf .

frendent.

Diffitlgnt.

Rtfttndta.

Recrntinti

reliduntur.

i O

RtplictbU.
Centri tjl.

14 Rod, deArriaga

|>ctcre gratiam, virtutes infufas,vifionem beatam,
&c.Vndc fit vt ili* prim* fint naturales, fecunda;
vero non, licet diuinitus etiam a Deo ei tribui
foffint , & fic proportione de omnibus aliis for-
dis naturalibus & fupcrnaturalibus ; ergo pari
modo poterit Angelus habere talem exigentiam
fu* confirmationis ,vt non poffitei illa negari,
nili fupcrnaruralitcr feu miraculose, qu* enim in
hac exigentia repugnantia? non enim ca exigentia
excedit flires feu perfedtionem creatur* : nam, vt
pauli ante dixi, probabile eft, polle aliquam cllc,
qu* nec diuinitus queat annihilari , mulib ergo
melius alix.qu* nonpcffiuc naturaliter. Prxtcreit
ca exigentia non repugnat cu hoc quid diui-
nitus queat deftrui,vt oftcnfum eft fatis clare huc-
vfquc cx omnibus cffciftibus fupcrnaturalibus:
ergo.

Dices, In co inflanti, in quo res dcftruitur,non
eft, ergo non poteft cicllc fupernaturalis, feu con-
tra flcigcnrfam jicftru&io. Refpondeo non futu-
ram eam dcftrinftioncm contra cxigcnriam An-
geli tunc id petentis, fcd contra exigentiam illius
qu* fuit in inftanti A : cum primum enim extitit,
petiit ne in fcqucntibus dcftrucrctur,vnde dcftru-
<ftio in fcquenti eft fupernaturalis rcfpcclu exi-
genti* pncedcntis,

SECTIO QVINTA.

Opportuna quadam digrejiio , (jr rcfpondetttr
. argumentis P. pafquez,.

H Ac occafionc poteft inquiri rurfus , an non
foliim fiat violentia ei exigenti* in primo
inftanti dcftrudlionis , fcd etiam in fequentibus.
quxftio poreft clle de modo loquendi. Quidam
dicunt folum inprim^ inftanti , eb qubd res illa,
iam lemcl dcftruila , non habet ius vt rcproduca-
tur , vel quia exigentia Angeli vt duret , foliim tft
pro immediate leqticuii inftanti , vnde , quando
immediate ante non fuit,non poteft die exigentia
vt duret.

Ego tamen in hacquxftionc duodiftinguenda
putaretn.Vnum eft, an in fecundo Si tertio inftan-
ti fiat ci rei noua violentia , diftincta a prima.
Aliud, an ca prima tunc continuetur, Sc quali com-
plcatur.Circa primum crediderim non lieri uiucr-
lam violentiam. & hoc bene probat ratio prima
eorum au&oium, quia r« fcmel deftrmfta non pe-
tit iam rcproduci. Circa fecundum omnino ccu-
feo, non folum in primo, fcd etiam in fecundo, &
omnibus fcqucntibus inftantibus, fieri violentiam,
quia & in fcqucntibus inftantibus negatur illi id,
quod vere antea petierat , ergo tunc completur
violentia contra exigentiam , non quidem tunc
exiftentcm,fed qu* antei fuerat.

Pro quo dico,Angelum in hoc inftanti exiften-
tem non folbm petere durare in fcquenti imme-
diatOjfcd in omnibus pcc.totam xternitatem. Vn-
de rciicio fecundum argumentum coruin rcccn-
tiorum. Porro id petere probo manifcftc:quia exi-
gentia ca eft elTentialis Angelo , eique intrinfcca,
ergo non poteft mutari : atqui fi lingulis inftanti-
bus folum petetet pro fcquenti, femper mutaretur
ea petitiomam in primo v. g. A peterer pro B , &
non pro C, poftea vero in B , peteret pto C, &: fic
femper videretur mutare petitiones , ac confe-
quenter aliquid intrinfecum. Ne tamen refpon-
deas, femper manere camdem petitionem pro in-
itanti fequenri , quodeumque illud fit; contra, &
argumentor Sccundb, quia Angelus cx natuta fui

Tra&atus *De Angeli 's.

etiam in primo fu* creationis inftanti petit c(Te
*rernus ; etgo etiam in primo iuftanti petit om-
nem (cqucnrcm duraxionem , alioquin numquam
diceretur proprie petere durare 111 xternum , fcd
folum in diem fequcntcm.quod abfurdum eft. Jitnuittuit

Nec ratio eft vlla ei limitandi cam iternitatis
petitionem ad inftamiatcmporis:minuscnim be- 4

ne fic (emitur de perfectione illius natur* : ergo t tmferii t
dicendum eft , per totam xternitatem compleri
violentiam, id eft negari Angelo quod ab ipfo an-
tei petitum fuerat vt fibi connaturaliter debitum.

& hxc obiter circa hanc difficultatem.

Circa prxeipuam autem conitar ex didis, nul-
iarenus repugnare creaturam, cui anni hilatio etiam
b Deo folo (it fupernaturalis; fi autem femcl alicui
creatur* ca debeat conccdi,iam non haberet Vaf-
quez difficultatem in ei concedendi Angelis, fcd
de hoc paulo pbft : oportet enim prius cius argu-
mentis, qu* vimicrfalitcr in omni creaturi viden-
tur habere difficultatem, fatisfaccre.

Et quidem ca omnia pati manifeftiffimam in- jn/lnntin el f-
liantiam in aliis rebus fupcrnaturalibus.oftcnfum ,r * •dntrfn*
iam eft hinc inde ; breuiffime tamen nunc fic pro- r,M *
bo ; nam,ficuc Angelus natuii fui eft capax vt di-
uinicas dcftruatur , ira materia prima eft capax vt 1 1
(polietur omni formi fubftantiali,item & quanti-
tate : anima etiam eft capax vt diuinitus ci gra-
tia infundatur , ergo etiam gratia erit iuxta na-
turam animx , & carentia forma; iuxta capacita-
tem naturalem materi* ,& fiede ceteris, quo re- Ctnf.rmtttn
torquetur primum argumcntum.Confirmatio pri-
tna,qux non eft nifi quzdam declaratio eius capa-
citatis ex inftantia a creaturi poffibili defumpta,
facile foluicur, quia creatura poftibiiis non poteft
quidquam exigere,cum nihil adu fit, fccus Ange-
lus iam exiftens.

Ali* qu* ibi ad Jit* funt, eodem modo rcror- Rstarfnttnr.
quenturmam etiam confcruatio materi* fine for-
mi non eft fupra vires Dei , neque eft fupra natu-
ram rei deftrudx.non fccbs quhm deftrudio An-
geli non eft fupra illum, ncc fupra exigentiam ma-
teri* , quia carentia formx non eft ci bona , ficilt
nec Angelo deftrudio, & cym habeat materia ca-
pacitatem vt fpolictur , non poterit ca (poliatio
cllc fupra illam capacitatem, ficut ncc eft fupra ca-
pacitatem Angeli cius dcftru&io.

Secundum argumentum , cx co quod creatur*
femper fubfint omnipotenti* Dei , clarius adhuc
videtur probare , omnia fieri connaturalifltmc i
Deo. Tertium, qubd non idcb res fic nnnihilabilis,
quia Deus illam annihilate poteft, fcd potius b
contrario, vnde infert, Ergo natura fua eft annihi-
labilis ; camdcm vim habet contra alia exempla:
nam etiam dicam.Non idcb poteft animx infundi i

gratia, quia Deus illam potcft;(cd c contrario,quia t

illa poteft infundi, ideo prxeise Deus habet virtu- *
tem cam infundendi ; & quia anima poteft accipe-
re, Deus poteft eam dare , non c contrario ; ergo
anima habet capacitatem recipiendi, ergo receptio ;

eft illi naturalis. Vides omnia argumenta xquali- 2

ter vrgere contra omnia fupcrnaturalia.Iam nunc
cis rclpondeamus.

Ad Patres facile refpondeo, cos large diccre,cx 21
gratia Dei pendere, qubd Angeli fitu immortales, 44 p Mt ,„
quatenus etiam fi folum diuinitus poffint anni hi- nfromUt.
lari , ex voluntate tamen Dei pendet , ne ca fianc
qu* diuinitus fieri ponunt.

Ad fecundum c ratione explicui iam paulb *•-

ante ,quo modo fimul ca duo cohxrcam , Ange- $ ‘ >ndee '
lum fcilicet habere non repugnantiam , vt b Deo
dcftruatur diuinitus; & fimul exigentiam , nc id

fiat

Difp. t. Angelorum incorruptibilitate. Se&. 6.

detur.

Ad Primum.

quam in lapide refpe&u mei illum mouentis ; pe-
tit enim ne moueatur a me furfum , vnde motus
ille cft ei violentus j habet tamen fimul capacita-
tem , /eu non repugnantiam ad illum cumdein
motum. Quia autem ea relidentia leu exigentia
ne moueatur furfum» non cft in lapide fumma,
non fufficie vt motus ille furfum ci violemus iit
fimul fopctnacuralis j feciis vero in Angelo refi-
ftentia ne deftruaturjvndc autem illud colligatur,
dicam paul6 p6ft. Declaratio illa,fcu confirmatio
argumenti oppoiiti cx creaturis poilibilibus dc-
fumpta non vrget , prout ibi ponitur, quia lblum
oftenditur , pofic in Angelis cfie non repugnan-
tiam logicam vt deftruantur k Deo. quod nec ne-
gamus, nec aduerfatur noftrx rationi.

Alii* rati*. Ad alias vero rationes, quibus amplius robora-
vit** P. v*f- batur lententia Vafquez,rcfpondetur etiam facili.

Ad primam dico, ctiamli deftru&io Angeli non iit
fupra vires Dei , efle tamen contra exigentiam
ipfius naturae ad modum ,quo confcruatio mate-
rix , fine quantitate ,aut fine forma fubftantiali.
nec fupernaturale debet in illo prxeise fenlu ac-
cipi pro re ita perfc&a , qux excedat capacitatem
fubie<fti,fcd pro omni rcctiatn contraria naturali-
terjfeu fupra exigentiam fubiecli,fiue obfummam
perfc£ioncm,fiue ob magnam contvatictatem.

Ad Iccundam ex rebus pofldbilibus dixi pau!6
ante , polfibilia prorfus in fe nihil eiTe a£hi ma-
gis qukm chimxram ; quid ergo mi tum , fi tunc
nihil polfint petete , & confcqucmet , fi illis nul-
la fiat violentia, quando non prodacuntur?quando
tamen icmcl exiftunc , poifunt petere vel palfio-
nes , vel alia accidentia , vel confcruationcm fui,
ita vt fi aliquid horum illis negetur , fiat violen-
tia, & quidem tam magna , vt lupcrnatutaliter fo-
lum ca polfint negari.

Ad vltimam fateor , tem ideo diuinitus cfie k
Deo annihilabilem , quia cft ex fc annihiiabilis;
diftingui tamen debet illud txfe annihiiabilis. id
cft, quia tx fe funt annihilabtla diuinitus , concedo;
quia tx fe funt amtibilabiles naturaliter, ncgo.Sicuc
in lententia probabiliori adfttuente potentiam
obcdicntialcm , fiue a&iuam , fine palfiuam , in-
trinfecam ipfis rebus, certum cft, tales res naturi
fuicKc e(euabiles,non tamen eleuabiles naturali-
ter , fcd diuinitus & miraculose. Idem ergo eft
quoad hoc de annihilationc in Angelo. Neque
video quid (pedalius potuerit P. Vafquez inucni-
rc in porentii palfiua annihilacionis,quam in po-
tentia pafiiui inteUe&us,vt diuinitus elcuctur.vcl
ad recipiendam, vd ad efficiendam vifionem bea-
tam, & alia dona fupernacuraliaivt manifefte fati9
.hucufque probatum cft.

Ad Secunda.

Jtd Tertiam.

»4

■Jte t

SECTIO SEXTA.

ite.

D. Themae

imfugMtur.

Secunda V:
Thema rati».

Centri

mi.

P».

V. Themat
ait,nU pejje

Vtrum Angeli qui de fattb exiftunt , fint na-
turaliter incorruptibiles .

Q Va praecedenti fc&. dixi, probant manifefte*
non repugnare aliquam creaturam , qua i
Deo diuinitus annihilari polfit , non tamen natu-
raliter. in particulari veri id Angelis conucnirc,
nullatenus pctfuadcnt. ide6 iarti oportet rationes
pcrpcnderc,quibu$ id videtur oftendi.

S VB SECTIO PRIMA.

Varia rationes ponderata.

D Iuus Thoraas hac quxft.f o art.j.duas affert.
Prima defumitut ex co , quod nihil poffic
Temtu II

corrumpi, nifi quod feparatur k fubiedo , ficut ab .
xre poteft auferri rotunditas, at non i circulo;
ergo Angeli, qui non lunt forma, non polfimt t «r i fubie-
naturaliter dcftrui. Ratio hxc optime probat, a ~

Angelos corruptione proprii deftrui non poffe;
at per annihilacioncm eos non pofic dcftrui, non

[ icrluadet. & vtor exemplo eodem circuli : nam;
icet i circulo non polfit auferri rotunditas , ita
vt maneat circulus fine rotunditate , at fimul
cum fui rotunditate dcftrui poteft , ita vt nec
circulus nec rotunditas maneant in rerum natu-
ra , ergo eodem modo iri Angelo. Imo addo , fi
ratio hxc oftenderet dcftru&ioncm per annihi-
lationem naturaliter impolfibilcm efte , etiam
probaret, ncc diuinitus cos pofic annihilari : nam
i circulo co modo quo eft , non folum naturali-
ter , led ncc diuinitus fepatati poteft rotundi-
tas : refpondcndum ergo.vt diximus ,faltem fine
feparationc a rotunditate poffe dcftrui circulum,

Sc Angelum fine vili fubicdi dcftru&ionc poffe
annihilari.

Secunda ratio cft.quia Angeli funt intelle&iui,
ergo funt naturi fui incorruptibiles. Confcqucn-
tia probari potcft,ex eo quod omne intcllediuum
cftindepcndcns a fubicdo, ergo 8 c incorruptibile.

Verum nec ratio hxc intentum perfuader. Primo,
quia poffet dici, Angelos efle dependentes afubie-
do (pirituali.id quod non impedit vim intclledi-
uam. dc quo fufius infri. Sccundo,quia etiam res Secundi.
rhatcrialis poteft effe cognofcitiua obiedi fpiri-
tualis , & conlcqucntcr intellediua. dc quo alibi.

Tertio, quia non redditur ratio, cur,etfi a fubiedo
non pendeat , non tamen polfit effc natura lui an-
nihiiabilis naturaliter, qnod amplius oftendo le-
quentem impugnando rationem.

Tertia & communis-ferc omnium ratio fitJR.es
qux caret contrario , & habet cauffas femper ct>-
dem modo applicatas fibi, & potentes fc conlcr-
uarc, femper neceilarib conferuabitur. Quod an-
tecedens videtur inniti illi cbmtnuni principio.

Idem femper manens idem, f tmper eft natum facere
idem. Sed Angelus nullum habet contrarium , vt 4

lupponimus ; Deum autem a quo producitur &
conferuatur aliquamdiu jlempet habet xque ap-
plicatum & potentem : ergo lemper neccffatio de-
bet ab co conlcruari.Hxc catio.qux ad alias etiam Centri eft:
res extendi folet,rrf$hi inefficax videtur, eam rcicci x(i

in libris dc Anima ,oftendens fpedes intentio-
nales , ctiamli k folo Deo confctucntur , & nul-
lum habeant contrarium ,clle tamen natura fui
corruptibiles. Qu6d hic breuiter infinuocx prin- suries natu-
cipiis etiam aduccfatiorum , fpecies auditus ficut rdfud cerru-
alix fpecies intentionales , nullum habent c°n- f
trarium , & cum aliquando conleruentur a (olo " rArmm
Deo, tamen non femper poftek durant etiam Deo t„ nt ,an i
manente xque approximato , fed naturaliter pau- folo Dee «n-
16 poft corrumpuntur ; ergo poteft tes aliquaca- [eruemur;
reus contrario , & k lolo Deo conleruata , natu-
raliter corrumpi ; ergo etiam cx hoc capite pof-
lent & Angeli. Vtraqueconfequentia cfteuidens.
Antecedens probatur quoad fecundam partem,
in qui difficultas cft , quia ( vt docet experientia}
quando c longinquo aliquid audimus , poftqukm
ccftauit lonus , qui cft cauda fpccierum , fit in
nobis auditio ; ergo durant poft lonutri fpecies
intentionales illius , qux per acrem perducun-
tur ad nos ; tunc autem nullam habent caudati*
naturalem efficientem , k qui polfint confer-
uari , nifi folum Deum' : nam lonus perit , aer , in
quo funt , non cft produdliuus fpecicrum ( & li-
cet clfct,adhuc eadem cft difficultas,vt cx dicendis

B x d*

Tertii D:
Thema e asto:

Digitized by Google

16 Rod. de Arriaga

de Deo conflabit ) ergo illae fperies connatura-
liter confcruantur a Deo , Sc tamen citifllmc
pereunt , vt patet experientia , quia noh du-
rant , nifi quou/que fiat auditio ; ergo fpecics 4
folo Deo conferuatx , funt tamen naturaliter cor-
ruptibiles.

em- Nec effugies vim argumenti, etiamfi neges /pe-

trtutmtur. cl * cs j n au jj t j onc no ft r ^ faciam ar-

gumentum : illa enim producitur, poftea tranfa&o
idu feu fono ; ergo tunc non producitur vllo mo-
do a fbno immediate, ergo aDco,& i potentia;&
*7 tamen his duobus eodem modo manentibus, au-
ditio, quae non habet contrarium, perit ftatimjcrgo
poreft aliqua res carens contrario , caudis eodem
modo permanentibus , iam confcruari , & pauld
pbft naturaliter perire.

/5»*Tr»A»£ ^ CC ^ CCLlnc ^ difficultas eludctur,fi dicatur fo-
dttL 'primo. num *P^ um P cr acrem perduci vfque ad auditum,
Stcund non,inquam, eludetut. Primi.quia id falfum ede
*libi oftendi. Sccund6, adhuc fi concedatur, argu-
mentum fuam vim retinet : ille enim /onus pro-
dudus ab idu,durac tranfado idu;ergo tunc con-
fcruatur i Dco,& tamen non confcruatur in xter-
Cenfrme. num. Confirmo : ille fonus, qui ad aures pertin-
git* vel eft idem numero , qui fuit primb produ-
^us ,& ctim maneat poft idum aliquamdiu, non
tamen femper habet vim argumentum a me fi-
dum. Vel eft alius numero produdus fuccef-
fhr£, ficut Itix per totum acrem , Sc tunc quando
producitur vltima pars in acre , vel durant om-
nes alia: praecedentes , vel non : fi non , ergo illa
producitur k penultimi , hxc autem k folo Deo
confcruatur ; Se tamen fine perpetuitate ; ergo,
vel omnes durant, Sc ciim non duret idus , k quo
prima pars foni produda eft, patet, omnes eas par-
tes a /olo Deo confcruari, & tamen p6fl finecon-
trario perire, ergo.

Idem argumentum fit infpecicbus intentiona-
libus intefiedus , qux ctfi contrario careant , &
cauda illas confcruans , fcilicct Deus & intelle-
dus , eodem modo /emper fit approximata ; fxp£
tamen ptorfus pereunt: fic fpecies quam de ali-
quo homine habebam, poft longum tempus ita
perit, vt , ctfi illum iteriim videam , non amplias
poflim recordari illius magis , quam fi numquam
vididem.

Video aliquos rcfponderc , fuccedu temporis
eas fpecies non quidem effe dcftrudas , fed quafi
ab/conditas aut fcpultas in intclledu. Qux folu-
tio videtur improbabilis : nam in rebus fpirituali-
bus , qux omnes in eodem indiuifibili loco exi-
ftunt,non eft angulus vbi poffint abfcondi,& fi ibi
Centri tjk. fuiflcnt, ccrtc quando iteriim alia fimilis fpecies
operatur in intclledu, illa excitaretur & refricaret
mihi memoriam.

Rtjptmdent Alij poflent dicere , eas fpecies dcftrudas qui-
«ty- dem , ex dcfcdu tamen virtutis in caufsl fuften-

tantc.idcft, in intelledu :cum enim fuccedu tem-

{ >oris alix de nouo aducncrinr , non habuit intel-
edus vires ad tantum onus fuftentandum , ide6-
que debuit deponere aliquas ex antiquioribus.
Rtiicitmtur. Verilm & hoc euidenter rciidtur: nam fi cum
cifdem occupationibus frequentius in cumdem
hominem incididem , habui det intelledus vires
non folum ad fuftentandam antiquam fpcciefti,
fcd ad eam intendendam fitnul cum aliis nouisj
ergo non perit cxdefedu virtutis in.caufsl, fed
quia ex fe defedibilis eft , quamdiu non fouctur
& augetur.

Rtfptnint Tertio portent aliqui dicere , mutatione ce-
TntA. rebri pcr 'nutritionem fuifle fpecies materiales

RtbtrMtur.

Rejpendtnt

quidam.

Tra&atus De Angelis.

fpiritualibus rcfpondentes dcftrudas , fine eis au-
tem non pofle (pirituales operari , etiamfi adhuc
fint in intclledu. Neque hxc folutio poreft fu-
ftincri. Primi : nam fi vididem cum frequentiis
hominem , certi idci non fuidet alia nutritio Pnmi -
cerebri , Sc tunc non periifTct illa pars cerebri
vbi erant fpecies , ergo neque iam periit , quan-
do rari cum vidi ■, ergo defedus memorix non
venit ex dcfcdu cerebri. Secundi , quia dato Secunde.
quid perierit , certe intellcduales debuirtent
operari, cum primum pcr alias materiales no-
uas excitaretur intelledus. Circa illud idem ob- 19
ledum abfolutc in hoc pundo cenfeo.ex muta-
tione cerebri nihil de fpeciebus deperdi , vel quia
ibi nulla eft talis mutatio, vel quia ita indiuifibi»
liter fit, vt fpecies manens in antiqui parte cere-
bri , producat aliam fibi fimilcm in parte qux de

nouo aduenir.

Quarti refponderi pollet, eo cafu quo ampliis Reftmdnt
non recordor obicdi vifi , nullas me retinuidc
fpecies de illo obicdo. Sed contri,quia fi il- $ed centri.
Ium hominem vididem fecundi vice pauli poft
primam , recordatus fuidem illius , ergo aliquam
retinueram fpeciem. Imi cum communiter do-
ceant audores , etiam ex primo vifu aliquam li-
cet exiguam acquiri fpeciem , nec po/JIt proba-
biliter dici , femper in meo intelledu durare
omnes fpecies facierum Sc rerum , quas vel fcmcl
vidi , neccdum eft aliquas , imi multas , perire,

& fine contrario : ergo ibi habet locum meum ar-
gumentum. SelieUtur d*.

Secundi dico , fi res beni confideretur , argu» ^

mentum noftrum etiam habere vim in rebus non
carentibus contrario : nam quando proiicio la-
pidem, vel furfum vel antrorfum , poftquam lapis
^ mea manu feiun&us eft , motus ille aut impul-
fus , quem retinet , i folo Deo confcruatur, quia
ibi nulla eft alia cauda confcruatiua : narrt ego
iamdiftans nihil in ipfum podum operari , & li-
cet ftatim morerer , lapis tamen eodem modo
moucretur. Tunc fic , Deo eodem modo /emper
approximato lapidi , & potente conferuare illum
motum ,infuper contrariis femper eodem modo
refiftcntibus ( nam grauitas etiam femper a prin-
cipio eft , & k principio refiftit; ) adhuc tamen
conferuatur ille motus per aliquod tempus , non
tamen femper : ergo non eft verum principium 30
aducrfariorum,fcilicet cau/Iis & contrariis eodem
modo /e habcntibus.fi res aliquando conferuatur,

/emper debere confcruari , c6 qudd idem manens
idem , /emper eft natum facere idem ; ergo defe-
dibilitas motus , feu ceflatio in vltimo inftanti, rum
non foli contrario tribuenda eft ( hoc enim etiam 1
fuit in primo ) /cd exeo quid ip/c motus /euim-
pulfus petit durare & refiftere contrario per vi-
ginti inflantia, non pcr plurajergo etiamfi non ha-
beret contrarium, podet petere durare per viginti,

& non pcr plura.

1 pnntifittm.

.SECTIO SECVNDA.

Jgueedam r*tio de neceflitate Vei *d non
omittendum defumpta reiicitur ,
dr fit [uti* quetfiioni.

N Onnulli recentiores adhuc inhxrenres illi
principipio fuperius pofito , hanc reddunt
rationem feri folis terminis a prxccdcnti diuer-
/am : inquiunt ergo , naturam non pode tendere
in purum nihil , vnde nifi fit contrarium quod
fucccdat rei corruptx , vel nifi cau/Ia confcruans

deficiat.

Rectntiem.

Difp.t. c De Angelorum incorruptibilitate. ' Se&.6. 17

* . ■ * ■ • A I ! O • T ' * I' I ■ « /a « . A «J J.k A . V n M A ■■ 1 ai»<

deficiat , niHil poteft naturaliter deftrui. Ex quo
rede concluditur, Angelum non pofle naturaliter
deftrui ; caret enim contrario ,quod loco illius
* lucccdat,& caulTa ipfius non poteft deficere. Hxc

ratio eft iim ex ptxccdencibus reieda : oftendi-
mus enim , fine contrario 8c fine defectu caulfie
efficientis poffc dari corruptionem. Sed fpeciali- nia & Angelus fint immortales , nec ne, quia non

l*iputnii*r. ter Sccundb rciicitur , quia in lententia commu- fciunt an lic verum id , a quo ipli condituum dc-

trinfecam; Adde , hos auctores , quandoquidem
non poliunt fcire , an adus liberi Dei addant ali-
quid fiuc reabter, fiuc virtualiter diftindum (quia
non pollutu fcire in quo confidant , vt ipfi faten-
tur ). fi ex hoc pun&o pendet immortalitas An-
geli , debere fateri fc non polle fcire , vtrum ani-

f.ffugtum di
luitur.

quia !

.ni & probabiliori poted dari pura omiflio in vo-
luntate; tunc autem natura tendit in purum ni-
hil. nec fatisfaciet, fi dicat, a fc non admitti oinif-
fionem puram liberam. Primo , nam eam multi
concedunt ; qui vero eam negant, non moucntuc
hoc argumento , fcilicct ex eo qubd natura non
tendat in purum nihil, fcd propter libertatem &

pendentem eam immortalitatem. Certe cum
Concilium Latcranenfc fcueie prxeepit Piofellb-
ribus, vt animae immortalitatem rationibus often-
derent, non cogitauit eam pendere vllo inudo ab
inexplicabili difficultate aduum liberorum Dei;
de qua Philofophi non difputant. H

Pronter hic puto in hac materia dicendum Nb

. 1 * a . 'vtuureaturM

cauftalitatcm finis, Scc. qui per accidens le ha- Primo , non repugnare vnam creaturam ex fc de- , x f t dtfccii-
W fatufit bent ad pundum pnfens. Secundo, adhuc manet fcdi bilem naturaliter , ctfi a folo Deo conferue- bilu natura

dificuUati. difficultas : nam licet nequeat clfc pura omiffio tur,& licet carcat contrario, quod ex prsccdcn-

interfor, poteft tamen elle exterior, v. g. ego lcri-
bebam , poteft voluntas imperare exteriorem ccf-
fationema fcriptionc,& omni alio opere exte-
riori : tunc autem manet difficultas tota ; nam
feriptioin purum nihil definit : licet enim fucce-
dat in voluntate volitio non feribendi , hic ta-
men non fucccdit proprie feriptioni. fcd prxee

tibus fatis cfficacircr oftenfum eft.

itfi i
folo Dto COB-

Sccundo dicendum , etiam non repugnate
aliam, qui ex fe petat in xternum durare natura alia , ?H<I t *
liter(vt cx didis lupra contra Vafqucz clare coii- fe potat m
ftat.) Hoc autem fuppolito. atomum du~

Dicendum Tertio, Angelos efTe ex numero il- j*”
larum creaturarum qui petunt in xternum dura- p t tSo

jldutrfarij

fremuntur.

denti volitioni de feriptionc. Quod fi fucceffio re naturaliter, quod probatur ex communi Pa- naturaliter
voluntatis valet, eodem prorlus modo dicam , Ii-
cetipfi Angelo dcftrudo nihil fuccedat.adhuc ta-
men naturaliter Deum polTc velle cum deftruere:
tunc enim volitioni conferuatiui Angeli , tucce-
dit alia volitio Dei dcftrudina ; licet, vt dixi, An-
gelo deftrudo , nil ad extra fucccdac , flcut in no-
bis volitioni continuandi feriptionem fucccdit
nolitio feribendi , licet feriptioni ipfi externi ni-
hil prorfns pofitiuum fuccedat. Hoc argumento
coadi funt huius femcntiiaudorcs fateri, fi adus

trum 8c Theologorum confcnfii,eftqne ca fenten- Juraro »*
tia conformis Scripturis , in quibus duratio iter- tx

na Angelorum Sc animarum traditur, inde enim patnliu.
fic dilcurro : Cum Dcu$ vellet creare creaturas Tbtologu
rationales ,qui in iternum vel pnmio vel pcc- Sniptaru.
nS Client afficiendi ; xquum fuit vt cas eligeret
qui ex fe Client immortales , ne lingulare tenere-
tur miraculum facere , per rotam iternitatein
confcruando eas contra aut priter exigentiam il-
larum. Rationem autem aliam a priori aut a po- Ratione pro-

libcri Dei elTem aliquid pofitiuum in Deo re.de, priori defumptam cx natura Angelorum , cum

nobis in fe illi cogniti non fint , & ex effedibus *

Qui praftnti ducat vnum falfum principium gratis ailumptum? P^., Latcranenfc pricipiac

male tonmn- quis enim vmquam Philofophorum vel Tfieolo- , ' L ' 1 1 ” f “* r '

gunt cum g orum animi vel Anceli immortalitatem , vel
rk Dii. materu primi •incorruptibilitatem , reduxie a<l
inexplicabilem difficultatem de adibus liberis
Dei ? vtrum fcilicct addant Deo aliquid nec ne.
numquid Caietanum , & alios aientes cos adus
aliquid addere , iudicabimus idcb teneri dicere,
animam clfc mortalem ? quid ad materiam pri-
Ratio a mam , cum difficultate aduum liberorum ? R.uio
pribri. £ priori huius , quia immortalitas , vel incorru-
ptibilitas Angeli, prouenit ex intrinfcca perfedio-
nc & exigentii illius : qui perfedio eadem pror-
fus erit , fiuc Deus per impoffibile vellet libere
per aliquid i fc diftindum realitcr , aut virtuali-
ter, fiuc non : fcd per folam denominationem ex-

Angclos futuros corruptibiles naturaliter : quia
verd volitio libera in Deo nihil addit , dixere , fi
Angelus deftrucretur , eum omnino in nihilum
abiturum , tam exterius , vt patet , quam cx parte
Dei, quia adus liber vt liber, nihil eft. & hinc af-
fignarunt differentiam ad inftantiam de feriptio-
nc pofitam a nobis : nam adus hbcr in nobis eft
aliquid reale , vndefetiptio definens vi volitionis
non feribendi, non definit in purum nihil.

Verum , quis non videat in quas anguftias dc-

effedibus

ea immortalitas deduci nequeat ; proculdubio
reddere nonpoffutnus ,nifi allumcndo gratis ali-
quod principium , quod probare non pofTimus,
prout faciunt audores impugnati. Diligentis au-
tem Scholaftici eft, non addere veritatibus fidum
& falfum fundamentum.

Obiicies , Ergo pari ratione non erit argumen-
tum poficiuum ad probandam animi rationalis
immortalitatem ex natura fua ; cum tamen (vt fu-

Qbitflio.

Philofophix Profcftbribus, vt hanc immortalita-
tem animi rationibus oftenHanc.

Primum rcfpondco , Concilium pricipere , vt 34
concntur oftendere , quia non poteft pricipere, Soluti» trl*
vt mihi occurrat ratio euidens pro hac veritate: "**
hoc enim non eft in mea manu, fcd vt coner *

illam inucnire: fi autem adhibita diligentia luf-
ficienti non inuenerim, non facio proculdubio
contra Concilij priceptum. Secundb nego con- S ,e **d*'
fequentiam ex Angelis ad animam : hic enim no-
bis notior eft quim Angeli. Ei alii forte ra-
tiones funt , qui probent animi immortalita-
tem, non vcr£> Angelorum; quales autem hi fint, j

dixi in libris de Anima, vbi proprius eft huius
quxftionis locus.

j::

7 om tu 1 /.

* i

DISPV

Digitized by Google

i8 Rod.de Arriaga Tra&atus De Angelis.

DISPVTATIO TERTIA.

Vtntm Angeli fint corporei compofitt.

SECTIO PRIMA.

fi i*

corporo

ttUi£4t*r.

An Angtlui
faltem mad-
aejuati fit
ttrperrtu.

P. Suant,
Melina, Vtf-
qmt. rtfnit
antiquet
Pbilofrfbn
Cr Putris.

Stntlti a tfm-

rudam

ntr-

niur.

Ctntr a P.
Suant T 4 -
tunem,

Primi.

Stcuni* , ar-
fumntum i
peJfMitat*
ad faSum
n»n vTftt.

Sumi» P.
S»M rrt rati»
melior , ncn
tam! \rfficax.

Stlmtitnii ra-
ti* i friari.

Quorumdam error circa materialitatem
Angelorum.

Omine corpori* intclligimus rem
impenetrabilem in eodem loco cum
alii eiufdem fpeciei : in hoc enim
iuxta probabiliorem fententiam
confidere conceptum rei corporeae,
fiue materialis , o (lendi fuse in libris dc Animi
difp.i. a num.100.

Quxrimus ergo,vtrum Angelus adzquatc cor-
poreus fit ■, an faltem cx parte fubie&i.aut formx.
Hac de re fuse Suarez lia i cap.;.& G. Pater \fi 6
Molina quxft.yo*att.i. & Vafquez difp.i 78.refe-
runt quofdam ex Philofophis antiquis,nec non &
Patribus, qui Angelos omnino corporeos judica-
runt. Eorum fundamenta paulb poft facilius fol-
uentur:fi enim quidquara probant, illud fane An-
gelos e(fe inadzquate corporeos feu materiales.

Hunc errorem meriti reiiciunc Theologi om-
nes, vt amplius conflabit ex dicendis circa fecun-
dam fententiam. Specialiter autem arguit P. Sua-
rcz,quia Deus cfl fpiritus, ergo poteft facere crea-
turas fpirituales ; ergo eas fecit , quia in hoc vni-
uctfo maximi congruum fuit, vt producerentur
bmnia gehera entium. Hzc tamen ratio magis eft
ad probandum Angelos eflc omnino fpirituales,
quam ad probandum eos tantum ex pane fpiri-
tuales efle : nara fi folum inadzquate fpirituales ,
funt, certe non faciunt noUum genus entium:nam
homo eft etiam inadzquate fpirituali$;in przfcnti
autem folim agi mus fint omnino corporei.

Adde , argumentum hoc ii poffibilitate ad fa-
&um,non vrgere : oftendi enim alibi , non repu-
gnare corpus non compofitum fubftanrialiter,
etiam fi a&u Deus illud non produxerit. & fic de
aliis rebus diucrfis.

Tertii denique non valet, Deus eft fpiritus, er-
go poteft creare fpirituales creaturas ; pari enim
ratione inferrem , Deus eft omnipotens , ergo po-
teft creare creaturas omnipotentes, forma ergo,
argumenti non eft bona.

Secundi arguit,& melius, quia homo eftcom-
pofitus ex corpore & fpiritu, ergo Angelus A for-
tiori non erit totus corporeus. Patet confequen-
tia : nam pcrfc&ius eft eflc fpiritualem quam ma-
terialem , ergo Angelus perfe&ior homine non
poterit eflc omnino corporeus. Ratio hzc fatis
probabiliter perfuadet intentum,non tamen om-
nino efficaciter : nam iuxta ea quz fzpc alibi di-
ximus , res corporea poteft efle cognofatiua &
volitiua obie&i fpiritualis, & forti ex aliis capiti-
bus compenfare & fuperare perfe&ionem fpiri-
tualitatis ’, ergo etiamfi Angelus eflet omnino
corporeus feu materialis, poflet efle cognofcitiuus
& perferior hominc.Ratio A priori declarans vira
foiutionis.cft, quia in hoc prxeisi differt materia-
le a fpiriruali ,quid illud fit impenetrabile cum
colore alio,fcu cum alio indiuiduo eiufdem fpe-
ciei, fpiritus vero fit penetrabilis : vel, fi vis, in eo
quid corpus habeat partes extentionis , fpiritus
veri eas non habear. Vtraque autem differentia

arguit quidem maiorem perfedlvoncm in re fpi-
rituali ceteris paribusjat non videtur probare vllo t
modo , eam impenetrabilitatem aut carcntiam
partium, non polle ex aliis capitibus squati , imi
& excedi.

Poflet aliquis argumentari ex D.Thopaa quzft. PefUtabi* ix
jo.art.t. Corpus determinatur ad hic & nunc, cr-
go non poteft eflc intcllediuum ,ergo Angelus,

J ui intelligit,non poteft efle corpoteus. Rcfpon-
eo, valde difficilem efle eam propofitionetmquid
enim vult fignificarc , Corpu * determinatur xd hic
cr nunc? Forte voluit docere fandius Do dor, cor-
pus non cognofcere, nifi ea quz hic & nunc funt
przfcntia : nec alium video commodiorem len-
ium i at ineo petitur principium, quia non pro-
batur, non polle vllum corpus abfentia cognofcc-
re : quod enim ea corpora quz de fado dantur,
non poffint id prxftarc , infirmum eft argumen-
tum ad ptobandum, nullum diuinitus eflc creabi-
bile quod id poffit.

Adde , etiam de fa&o per potentiam materia- 3
lem cognofci abfentia, recordatur enim canis prz-
tcricorum,& ipfe D.Thomas (vt alibi fuse often-
di ) admittit in brutis fpecies infenfatas retura
quz non cadunt in fenfus. fcd dc hoc fufius alibi.

Iudico ergo , non pofle melius hunc errorem
impugnari , quam ex dicendis infra, vr probemus
Angelos efle pure fpirituales : ea enim argumen-
ta,fi totalem fpiritualitatem non perfuadent, pro-
bant faltem partialem , vt amplius ex dicendis
pauli poft conflabit.

Sit ergo fecunda lententia , Angelos partim r * trtt
corpore, partim fpiritu conflare. In hanc videntur
propendere valac multi tam Grzoi quam Latini tm ^ixifii.
Patres, Origenes, Bafilius, Elias Crctenfis, Czfa- AnjeUt fid-
rius,Auguftinus,Bernardus, Rupertus& ali) apud t*n> i»*ih-

P. Suarez cap.6. cumiuu'

Fundamentum defutnitur ex loco illo Gencfi* ^X^Geu^t
6 . vbi filij Dei dicuntur ingredi ad filias horni- rari* Purum
num > & ex eis genuifle filios } nomine autem fi- Prima.
liorum Dei , non alij quim Angeli intelliguntur;
atqui generare non potuerunt , nifi corpore fal-
cem partialiter componerentur , ergo. Secundo, tuuud».
aliqui argumentantur : Dzmones deledlantur bo-
nis odoribus, ergo conflant corpore. Tenii, ora- futi».
nes Angeli funt admimjhatenj Jpiriiw, vt dicitur
ad Hebrzos cap. 1. ergo , vt queant exercere eam
adminiftrationcm , huc illueque difeurrendo, de-
bent corpore conflare. Quano poflet aliquis ar- $*arta.
gumentari;quia dzmones torquemur igne mate-
riali in infcrno;ergo conflant corporc:lolus enim
fpiritus non poteft i re materiali torqueri. Deni- , ix

que adduci poteft fecunda Synodus Niczna ,quz CondU* Ni-
approbafle dicitur epiftolam Ioannis Epifcopi, tUH -
qui Angelos depingi pofle docet , quia corporei
nuu.

SECTIO SECVNDA.

Angeli npn funt corporei .

C Ontraria ramen fententia afferens eos efle An A tptni
puri fpirituales , ita cena eft , vt iam inter
Catholicos non liceat de e& dubitare : nam in La- Ut tmmm tft

terancnfi

Digitized by Google

inter Catio-

licet.

Taterantn.

Concilium

defimiuit.

QuiJam tx-

t ilium.

P. Molina
impurant.

Quinti, cam probant aliqui cx D.Thoma, i .p. .

quxft.jo.an.t.quxft.70.art.j.vbiait, Angelos non
polle habere corpora ,qnia eorum animi ad nui- q U u cone Iu*
lam operationem penderent ab cis corporibus: fionm ex
non ad lenfationcm Se nutritionem ,quia horum O-Tktm».
Angeli non funt capaces ; non ad intclligcndum,
quia intcllcdio non pendet a corpore i non ad

D.Thomat

explicatur.

Difp.j. V trum Angeli fint corporei ^ compopti, Se&.r. 19

tcrancnfi Concilio definitur , Deum ab initio
vtramque creaturam ex nihilo condidiflc, corpo-
ralem & fpiritualcm, angelicam fcilicet Se munda-
nam, & humanam verique communem. Vbi fatis
aperti dcci Jirur Angelum e(Tc pure fpiruualem:
ponitur enim vt extremum oppofitum aliis rebus
omnino corporalibus; fi autem non cfTct pure fpi-

rituaiis, non magis cllet extremum quam humana motum localem , ad hunc enim fumcit fi contin
creatura. . gat localiter illud corpus,ctiamfi ei fubftamialiter

Solent aliqui rcfpondere, intentum Concili) in non vniatur:ergo no pofluiu vlla habctecorpora
plicant Late- hoc loco non tam fuiflc definire Angelorum fpiri- Obicruo circa hanc rationem Prirad , D.Tho-
rantnft Con- tualitatcm.quim cos in tempore inccpiflc. P.Mo- mam quxft.jc. non cam , fcd aliam plane diuer-
lina fiipri merito impugnat hanc folutionem: fam tecigilfe, fcilicet , habere corpus, non ede e f-

quia fi Concilium voluiflct cxprefsc definire fpi- fcntialcomni creaturi intcllcdiux , ergo poteft

rirualitarem , vix potuiftet clarioribus verbis vti, ede aliqua carens corpoie; huiufmodi autem cft

nec licet Concilia hoc modo explicarc,aliis nihil Angelus, quae ratio proculdub.o longe cft alia ab

Confirmeim- erit excis certum. Confirmo impugnationem, quia ea quam hic D.Thoma: nonnemo tribuit. Secun

pugnat, eae. f t in ens Concilij folum fu i flet definire inceptione do, illam rationem qua.-ft.70. a D.Thoma forma-

creaturarum in tcmporc,vr quid fccifTctdiftindio- ri non pro Angelis , fcd procilis ,quos inorru- p rt Angeiu.

nem rei fpiritualis Se corporalis,& mixti? clarius ptibiles ede ibi fupponir,& nimis magnos, vt pof-

cnim & vniuerfalius dixidet , omnes creaturas ab iint eflc viuentes anima vegetatiua : cetera enim

initio temporis fuifle creatas :crgo cum ita fpecia- animantia funt longe minora. Hi autem retio-
li ter fpiritualitatem & materialitatcm,& commu- nes non habent locum in Angelis, quos nec aded

nicationem cum vtraque explicet , proculdubio magnos ede condat, nec probatur, illos non poflc

Stet g>d-> een- eamdem voluit definire. Eadem veritas fuadetur habere aliquam fenfationem ; ergo non bene ap-

‘tur, Secund6 cx Scripturi , vbi nomine jptnttu paffim plicatur ea ratio pro Angelis. Tertio denique ob- vr

Ratio D. Th.

fura.
Tertii ,

Patribut ,
Ttonjfie,
jtthanafio,
ffar.ianz,

PaJiLfjfc.

Angeli fignificanrur , ergo quia pure fpirituales icruo,cam rationem etiam pro *.«»>» uuu wm. csli(
funt; alias etiam homo deberet fignificari nomine omnino efficacem , quia non videtur improbabile fi tAx .
Ipiritus, non feciis ac Angeli. Tertio, audorirarc | vt alibi oftendi , Se paulo pdft tangam) aliquam
D.Dionyfij , cui in materia de Angelis femper i ede animam qus vniatur corpori ,criamfi per lc

ceteris Patribus defertur.itCm Athanafij, Nazian- non pendeat in ordine adfuas operationes ab eo

zeni, Nydeni, Balilij, (qui vltimus locum Pauli, corpore. Certi forma ignis non aliter videtur

Neneft nebit colluffano aducnus carnem & fan- pendere i corpore in ordine ad operationes , nifi

gumem ,fcd adutrtiu Jpiritualia nequitia , bene ad quatenus exifterc nequit , nifi in illo : de reliquo

hoc propofitum ponderat ) Chry(bftomi,Cyrilii, enim nullatenus iuuatut a materia immediate ad

TheodorctijDamafccni, Anaftafij Niczni, Leonis, operandum : ideo fi fcmcl confcruarctur a Deo

Hilarij , Ambrofij , Gregorij Magni , Richardi & extra fubicdlum , tam connaturaliter operatura

aliorum, quorum teftimonia vide apud Suarez fu- videtur ea forma , quim fi clfet in fhbie&o , cur

prl cap.6. res eft cetta , idcd in eorum verbis ei- ergo eodem modo non poterit ede aliqua forma

tandis non immoror. viucns , qux licet feparata a fubiedo , connatura-

Sutrti e Quarti ratione, defumpticx his qux Scriptura liter efficeret fuas omnes operationes , adhuc ta-

ialm rati». Angelis docct;argumcntari podumus:nam An- men diceret ordinem ad ipfum fubicdum vt ad

geli afecndunr &defcendunt e cxlis, ergo eos pe- complementum fui fubftantiale ? Denique 00,1 ,“fg ,n 2

netrant, ergo funt fpiritus. Refpondcri poflct.cos fiifficicntcr oftenditur id quod D. Thomas fup- D Thlmnt

id habere cx dote glorix , vt de Beatorum corpo- ponit, omnes fenfationes fundati in tadu qui cft fuppmit,
ribus communiter docetur. apprchcnfiuus quatuor qualitatum : nam vifio & ojtendnur.

Replicabit aliquis contra hanc folutionem, auditus nullo medo fundatur in tadu : & licet

quia in dxmonibus faltem non habet locum : hi fenfationes omnes , qux de facio dantur , fun-

enim cecidere e cxlo, ergo illud penetrarunr,non dentur , cur repugnabunt alix potentix materia-

habebant autem dotem glorix. Porro, illos fuille les cognofcitiux aliorum accidentium materia-

in pcnultimo cxlo produdos, fuppono aliunde, vt lium , diucrforum ab his qux per noftros fenfus

probabile, cum P.Suarez. percipiuntur ? certe id non excedit capacitatem

Hxc tamen probatio mihi non videtur fuffi- potentix materialis, ergo in ordine ad eas (enfa-

cxlis non elle

Sec tamen

•f-

nt.

cam Primi " acns > quia tam certam veritatem, qualis eft fpiri-
tualiras Angeli, probat per aliam valde incertam,
de creatione Angeli intra czlos folidos. Secundo,
quia, vt fuo loco de cxlis docui , valde probabile
eft cos non eflc folidos. Tertio', quia, licet nunc
fint folidi , forte non erant folidati ante Angelo-
rum lapfum : eft onim valde probabilis fententia,
fecunda dic creationis fuiflc cxlos confolidatos.

tiones poflet Angeli Anima pendere a corpore,
ctiamfi non haberet fenfationes de his obiedis.

Secundi.

Tertii.

qux nos percipimus.

Hinc patet, non polle efficaciter perfuaderi ra- g
tionc i priori eam Angeli adxquatam fpiriruali-
tatem, imo, vt dixi fupri, nec quidem inadxqua- ejUdi nequit
tam. Poffiimus tamen adhuc fic difeurrere : Non d priori, An-
repugnat de potentia abfoluti aliqua creatura

Sic communiter explicant quo modo fint pofitx pure fpiritualis, id cft qux fecundum fc totam fit a^tualn.
aliqux aqux fupra firmamentum, & diuifx ab his penetrabilis cum alio indiuiduo ciufdem fpc- Argumieum

qux funt fub firmamento ; de quo nos fuo loco; cici, qux enim in hoc e(Tc poteft repugnantia? d non repa-

ergo potuerunt Angeli mali , ctiamfi corporibus ( Se idem dico , fi fpiritualitos conftituatur in ea-

conftarcnt, cadere per corpora ea non folida,ficut rem i i partium integrantium ) non enim vlla re- r

poteft de fado auis per aerem volare. Et certe li- periri poffiinc contradidoria in creatura talibus

cet ea fententia de cxlis primi die fluidis falfa fit} partibus catenre. Se hoc probat ratio D.Thomx,

non tamen ita certo, vt ex eius falfitate poffic quam ei quxft. jo. diximus ab ipfo formari,

pcnddre veritas certiffima de Angelorum omni- At conccfla poffibilitate talis fubftantix , ciim

moda fpiritualitacc. Scriptura Se Patres tam clari infinuent talem eflc

B 4 Angelum, >

Digltized by Google

io Rod.de Arriaga Tra&atus T>e Angelis.

florienti.

Angelum , omninb dicendum cft , eum efle puri
In qiufiicm fpiritualem : nam quoad quzdioncs de fa&o,
J4fna.fi»»- an produ&um fitnoc vel illud ens , vnicum
dumt/ftnu- fundamentum ed au&oritas communis , fi illud
nos non videamus , aut ex his qua: videmus non
polfiunus per difeurfum quidpiam inferre de illo.

. Adde , ca qua: Scriptura de daemonibus docet , &
fere experientia comprobatur , requirere cos ede
pure fpirituales.quomodo enim tam facile claufis
portis & fcnedris , poflcnr quocumque intrare,G
penetrabiles non edent cum corporibus,quomo-
do vna integra lcgio.quar fex millia fcxcentos fe-
xaginta fex dzmones comple&itur , in vnum ho-
minem ( prout facra reflatur hifloria ) fimul in-
trare potuifler , fi impenetrabiles citent : nifi eos
dicas forte pulicibus minores. Vide Patrem Sua-
rez fupra , qui hoc argumentum bene premit.

SECTIO TERTIA.

Rejpondetur argumentis in contrarium

p A D locum Gencfis 6. dico breuiffime cum
Trimum *r- x"Y.Suarcz , Molina & aliis, nomine filiorum
gumtiuStx Dei, non Angelos fed homines intelligi , maxime
Gtntfi filui- cum in eodem loco etiam femina: dicantur fili*
Dei , nifi etiam velis inter ipfos Angelos mafeu-
los , & feminas confingere. Secundo refpondco,
fi velis de dzmonibus incubis illum locum intcl-
ligere , adhuc pro eorum materialitate non vrge-
re , quia ( vt beni Molina aliiqoc communiter )
in auumpto corpote , & ex alio homine accepto
femine , mentiri fe potuerunt homines , & gene-
rare fimulade.

Secundum Ad fecundum de bonis odoribus refpondco,
fluitur*"™ ve ^ ‘^ as hifloriaJ non efle veras , vel etiam fpe-
cialiter i Deo dzmones eleuari , vt eo malo odo-
re torqueantur , ficut de igne fuo loco dice-
mus. quo refpondetur argumento quarto loco ibi
pofito.

Tertium ar- Tertium ex Paulo , Omnes funt etdmimflretto-

gumtntum ri) (pirittse , potius pro me retorqueo : nam ad ca
filemur. munia exercenda : qub velociores & magis pe-
netrabiles funt cum aliis corporibus , aptiores
fine dubio funt ; at fi fint fpirituales , poffunt ede
velociores , carent enim mole & grauitate corpo-
ris , poffunt item melius penetrari cum aliis , er-
go. Male autem in eo argumento adumitur,
fpirituales res moneri non pofie. de quo infri
fufius.

Quintum ar- Quintum e fextl Synodo non vrget : refpon-
gummum detur enim , eam epiflolam non fuide approba-
filuitur. tam , nifi quoad pundlum fubflantiale de Angelo-
rum imaginibus ; non autem quoad rationes qui-
bus ille Pater moucbatur : nara de illis non age-
bat Concilium.

Audoritati veto Patrum in contrarium allatz
* refpondco , fatendo eos re adhuc tunc non beni

difcufsaineam fententiam inclinafte; forte au-
tem multi ex illis aliquam patiuntur explicatio*
nem. de quo vide Suarium fupri.

SECTIO QVARTA.

Variet fcntentU circa compofitionem inte-
gra lem fubjlantialem Angelorum .

D V p l e x potefl excogitari Angelorum com-
pofitio.vel ex partibus integrantibus , vel

io.

Quotufltxfit

?emplfa* m Ci a ^ u * P orenl ‘a fubflantiali , licet hz panes
j fpirituales fint. Qui conceptum rei fpiritualis

in carentia partium integrantium condituum, fa- Querumfom
cilc fe expediunt ^ prima difficultate : repugnat refrenfo. ^
enim , iuxta eorum principia , efTe fpirituales , Si
aliunde partibus integrantibus condarc. Quia ta- Refutamur*
men eam fententiam vt falfam alibi rcieci, & fpi-
ritualitatem in fola penctrabilitate conditui , lo-
cum adhuc habet prima difficultas.

Nonnulli rccentiones , re diligenter examina- Rlctn ,i tnim
ti , licet concedant diuinitus pouibilem ede fub- finienti».
dandam fpiritualcm compofitatn ex partibus in-
tegrantibus , imo ex fubicdlo & forma fubdantia-
li ; dicunt tamen , eam non polfc ede intcl Icdli-
uatn. Vndc cum Angelus intcllcftiuus fit , infe-
runr.eum non habere vllam ex his compofitioni-
bus.cur autem fiibdantiz fpirituali intcllc&iuz
repugnet compofitio,hanc reddunt rationem.Pri- Ratieeerum
mb , quoad partes integrantes , quia hz ncccda- p,im * **•
rib funt omnino fimilcs ( aiunt enim repugnare
etiam diuinitus partes hcterogcncas cominuarij
ergo fi vna pars illius fubdantiz ell imcllcdliua, 1 x
etiam erit Sc altera , quandoquidem ed omnino
fimilis ; vtraque ergo debet intclligere ; hoc au-
tem repugnat : nam inrelledlio de obicclo indiui-
fibili non poted ede diuifibilis , neque in fubie-
tlo diuifibili.

Omnia fere quz in hac ratione ndumuntur, W*’
mihi valde difpliccnt. Et Primo quidem falfum
cd .partes heterogeneas non pode nec diuinitus
continuari : licet enim (vt in libris deAnimado'-
cui ) probabilior multo fit fentcnrla aflerens dc
facio partes vitientium efle homogene as.quia nul-
la ed ncceflltas eas diucrfificandi ( vt ibidem
oflendi ; ) in otdinctamenad potentiam abfolu-
tam dixi nullam ede repugnantiam in talibus par-
tibus hctcrogcncis inter fe continuatis.

Dices , fi res diuerfz fpcciei podimt continua- vitee,
ri , cur ergo de fado non continuatur & vnitur
aqua cum acre , Sc hic cum igne , &c? Leue fun- Refienfe,
damentum ,&cui ipfimet tenentur re! pondere:

. nam res ciufdem fpcciei bene pofTunt continuari
&vniri in eorum lententia; rogo ergo hos au&o- , .
res, cur duo afferes omnino fimiles , quando mter
fe coniungunmr , non vniontut i Idtm cd de are-
na & rebus omnibus aliis ciufdem fpecici (olidis:
quz quantumcumque fimiles fint & coniugantur,
non tamen vniuntnr phyfieb. Quam ergo aduer-
farij rationem reddiderint in his entibus iimili-
bus ; multo magis ego pofTum reddere in hetero-
geneis , etiamfi dicam non repugnare diuinitus
aliquas partes hcterogcncas inter fe vnibiles. Non
enim cd bona confequcntia, vt in fimilibus mate- mJn efl ten-
tus fzpcnotauUex his quz rationi gencricz vt fic fluentis.
non repugnant , inferre , ca non repugnare cuili-
bet fpcciei : ac fi quis diceret , Animali vt fic non
repugnat coniungi cum rationalitate , ergo etiam
equo non repugnabit efle rationale : non ergo
valet , Heterogeneitati vt fic non repugnat ha-
bere panes integrantes fcu continuati , ergo om- < ^
nia hctcrogenca potuerunt eas habere partes fcu
continuari , vt & in ipfis partibus fimilibus paulb
ante odendi , debere ab aduerfariis admitti ; ha-
bent ergo ex natura fua fpccifica repugnantiam
lapis & aqua vt continuentur , quia ita aduerfarij
fupponunt experientia fuaderi ; cum quo tamen
dat , diuinitus pode alia heterogenea fpccic,&
fi vis , etiam diucrfa genere continuati.

Secundb deficit iua ratio , quia , licet partes
fint omnino fimiles , non fcquitur , vtramque dc '* trim
fiGto intelle&uram , etiamfi vtraque fit intclle-
dliua. Qgod odendo euidenterad homincm.coii-
tta aduerfatios : nam partes avimz equi v. g.funt

omnet.

Digitized by Google

Difp. 3. Vtrum Angeli fmt corporei compofiti . Se£l 4. 11

omnes fimilcs, iuxta hos auilores , alioquin , vt indigeat fubic&o fpirituali , in quo non cft tanta

in argumento (apponunt, non potuillenr inuicem impcrfcdlio ? quo enim fubie&um fpirituale per- '

vniri , ergo contcqucuccr omnes funt vifiux , & fcdlius eft corporali, eo indigere illo nobilius quid

tamen qua: cft in pede , non poteft videre de fa- cft, quam indigere corporali. Ratio & priori huius &***•**&•*-

dio, quia dccft illi difpofitio ad id requifita. cur cft, quia inter res fpirirualcs poteft magna ede •'**"*'

ergo non diceres idem , Angelum fcilicct con- differentia : nec enim qualibet poteft , eo quod

liare partibus integrantibus limitibus , in vna ta- fpiritualis fit , omnia perficere , cur ergo non po-

nienfola fieri intclledionem , quia in vna fola terit indigere forma fpiritualis confortio fpiritua-

reperiuntur difpofiriones requifita: ? ficut enim ex lis fubicdti ad multas operationes, ficut inter ma-

accidentibus materialibus poteft in fubftantiali- tcriales vna indiget confortio alterius?

bus partibus limitibus diuerfa fieri organizatio Adde , malam ede conlequcntiam , vt Se teti-
materialis ad diucrfas fenfationes , cur etiam ex gi prxccd. fedl. Forma non indiget confortio fubie-

diuerfis accidentibus fpititualibus in diftindlis tlt ad operandum , ergo non indiget tUo ad exifien- Confautn-

j ^ partibus Angeli non pollet fieri diuerfa fpiritualis dum : nam forma ignis v. g. tam pcrfcdlc & con- tia mala.

Vulla tjl di- organizatio ad diucrlas operationes ? Dixi enim naturaliter omnes aeliones luas ad extr 2 t habere

Jparitiu. farpe ( quod & nunc repeto ) non e(Tc apparen- pollet conlcruata extra fubicdlum.ac in illo : ma-
rem difparitatem ad aderendum , inter res m 3 tc- tcria enim prxeise fuftentat formam ignis , non

riales aliquas indigere fpecialibus materialibus tatnen cum illa concurrit ad operandum ; cur cr-

difpofitionibus, vt in fubie&o materiali recipian- go , ctiamfi forma illa fpiritualis non penderet in

tur , nec pode omnes in quibufeumque fnbedlis operando a fubiedo , non podet tamen pendere

recipi , inter fpirituales vero non polle etiam ede in edendo ? quandoquidem hxc dependentia it

qua: pendeant a fpecialibus difpoiitionibus fpiri- fubicdlo fpirituali etiam in conferuari non repu-

tualibus , vt recipiantur in aliquo fubicflo :cur gnat fpiritualitati formx.

enim omnia fpititualia in quolibet fpirituali , & P. Suarcz fupra cap.7. inde ptobat Primo, An- Suaret
non omnia materialia in quolibet fubicdlo mate- gelos non elfe copofuos ex fubic&o fpirituali & P rt f* t < An -
riali reciperentur 5 & cur , ficut fc habent mate- forma , quia Patres ,qui Angelos dicunt fpiritua- c C mp”f”olix

rialia accidentia tcfpcdlu materialium fubftantia- les , vocant illos immateriales , ergo lentium il- fubieH» fpni-

rum,non etiam fc habebunt fpititualia accidentia los non habere vllum fubiedlum. VcrJln hic vi- &fir-

rcfpedlu fpiritualium fubftantiarum?Ccrtc in hoc detur aliquo modo xquiuocatio committi in vo- m *‘

eadem plane eft ratio , fiuc iam illae difpofitiones ce materia : a Patribus enim fumitur pro re op-

dicendx fint organizatio , fiuc non. quod ad vo- pofita fpirituali , & in eo fenfu negant Patres illi, Mquiueextio

ccm pertinet. Angelos ede immateriales 5 i Suario vero vfur- explicatur.

VUtriuc im- Tertid,cur non podet dari vnica intcllcdlio patur materia pro fubie&o > quo fenfu potius de
pu^no. fpirituaiisindiuifibilis , qux exifteret in vtraque radio Angeli funt materia ; recipiunt enim in fc

parte iftius fubftantix ? redlc enim poteft eadem vt fubic&um , (altem fuam fubfiftcntiam fiib-

res fpiritualis indiuifibilis ede in duobus partiali- ftantialcm , item accidentia omnia fpiritualia,

bus fubiedlis continuatis , ficut eft anima ratio- nec Patres hanc rationem materiae , feti fiibiedli,

nalis in multis partibus materiae. Tandem, quia negarunt Angelis ; ergo ex Patribus nihil infer-

rodet dici , quamlibet ex iis partibus integranti- tur circa eam compofitionem ex fubicdo Se for-
mis habere etiam fuam partialem intcllcdioncm, ma fpirituali , fiucfubicclum illud vocetur mate-

qua: etiam conflaret partibus integrantibus j imo ria.fiue non.

etiam in rebus materialibus de fa&o ita puto con- Secundo argliit , quia anima rationalis cft fim- Stcundi ar-
tingere : neque enim exiftimo vifionem materia- plex , non conflans alio fubiedlo Se forma : ergo im, ‘

lem, albedinis v. g. fubiedari in pundlo indiuifi- Angelus etiam cft fimplex. Patet confcquentia,

bili oculi , fcd potius partem reccptiuam vifionis quia Angelus perfedior eft anima rationali.Quid

ede extcnfam,8c in qualibet ede vifionem partia- fi dicas Angelum ratione forma: fpiritualis, quam Rtfpendekil.

lem de albedine , fiuc ex parte obicdli vifioilia includit , c(lc perfediorem anima rationali ; con-
fit indiuifibilis ( vt multi dicunt ) id cft quod- tri arguit rErgo.illa , quam vocas formam A11- c **tri*r-

libct indiuifibile vifionis totam reprxfcntet albe- gclicam , exillcre poteft fine adluali vnionc ad * M '

dinem , fiue non. Eccc ergo quot modis rcfpon- fubicdlum : nam anima rationalis, quz eft imper-
fectior , id habet ; ergo connaturalircr exiftet ex-
tra omne fubicdlum , & confcquentcr non diccc
ad illud ordinem , fcd critcns limplex Se totale.

Confirmat feu probat Secundo confequentiam: c«nfirmat.'
nam anima rationalis ob fuam fpiritualitatcin &
vim intelledliuam poteft exiftero line fubic&o,er-
Dicunt ergo j tale fubie&um nec ad intclligen- go forma Aflgelicamagis fpiritualis qulm anima,

dum , nec ad motum , aut aliam operationem & habens maiorem vim intclle&iuam , i fortiori •

pode deferuire illi format , Se conlequenter illud poterit ede fine fubiedlo , ergo nec dicet vllum

iubiedhim futurum inutile formae. Vnde rurfus ordinem ad illud , fcd erit in fc completa & to-

inferunt , formam non pode dicere ordinam ad talis.

illud, tamquam ad compartem & complementum Neque haec ratio fuadet intentum : nam tota
Rtfttmito. fui. Hzc ratio non differt ab ea quam ex D.Tho- maior perfc&io Angeli , faluatur ex eo quid di-

ma fcd. prxccd. tetigi , im6 btc minorem vide- eat ordinem ad nobiliorem multd materiam qu&m

tur habere vim : nam ctiamfi forma fit fpiritualis, anima ; hxc enim ad fubiedlum materiale , ille

poteft indigere fubic&o fpirituali ad intelligen- verd ad fpirituale (quodex.fe eft perfe&ius ) re-

dum , vel quia in eo recipiuntur fpecies, vel quia fpe&um haberet : Se licet forte dependentia for-
ctiam illud concurrit cffc£liu& , vel aliunde : ani- m«e angelicx maior eflet quam animz , adhuc ta-
mus enim rationalis quantumcumque fpiritualis men ob maiorem fubiedti nobilitatem, podet fal-
lit , indiget corpore ad cogitationes multas , cur uari maior eius perfedHo. Adde , poffc dici , non
ergo non poterit cftc alia forma fpiritualis , qn* pendere eam formam & labic&o fpirituali magis,

qulro

. »4

jlhqui fre-
tam, repu-
gnare Ange-
lo partes tf-
fentiales.

- — - | — - - - — — - - — — — " ^ — • —
deatur rcpugiiantix ab illis excogitat* , in par-
tibus integrantibus fubftamix fpiritualis intcl-
lcdliux.

Videamus , vlidc probent repugnare partes cf*
fentiales , fubiedli (cilicet & fofmx in tali Gib-
ftantiJi

Digitized by Google

12 .

R o D. deArriaga Tranatus De Jngelis.

tali : hzc enim fufficienter diftinguerctur a Deo,
per hoc qudd ertet ens ab alio, & contingens,imb
Sc annihilabile : portet enim pet luammet fub- *

quam animam a corpore : inde tamen non infer-
ri , non dicere ordinem ad illud. Poteft enim in-
digere illo ad aliquas operationes , ficut anima
eget corpore ; licet abfolutc ambz fine fubicdo
exi ftcre queant. Poteft item ob folum comple-
mentum fubftanciale ad illud dicere ordinem,non
tamen talem , vt in eo fubicdo nccertario petat
17 efTe. Quod verb dicitur , animam ob fpiritualica-
M*U eenft- tem non pendere a corpore , verum quidem eft;
quinus. at non jj cct inferre, Angelum magis fpiritualem
minus pendere a fubiedo fiio:nam cbm illud fub-
iedum fupponatur fpiritualc , dependentia etiam
fumma ab illo nec in minimo minuet fpiricualita-
tem , aut vim intellediuam. Imi> hanc forte iu-
uarc portet, quia forte plurcs fpecies fpirituales
in eo fubiedo Sc forma fimul , qukm in 1 'oU for-
ma recipi portent. .

SECTIO SECVNDA.

SZjtid de eA cempojttione dicendum.

P Ropter hxc docui alibi , non repugnare
creaturam aliquam pure fpiritualem & intelle-
%‘t diuam , compofitam tam c partibus integranti-

* E>us quim ertentialibus. vnde concludo, non pofc
fc i priori probati fimplicitatem Angeli ex cius
fpiritualitate. Sic ergo in prxfcnci difeurrendum
cft , vt primb fupponamus , nec repugnare vnam
creaturam fpiritualem compofitam , vt immedia-
te dixi,nec item e conttario.rcpugnare aliam om-
nino fubrtantialiter & integraliter fimplicem : fi-
cut enim dixi in illa non includi duo contradido-
ria j ita etiam dico nec includi in altera omnino
fimplici. Forte aliquis hoc vltimum negaret, eo
Obiittla. quyd omnis creatura vt dirtinguatur a Deo, debet
crte compofita , alioquin ertet purirtimum ens fcu
Deus. Sc hoc argumentum impulifle videtur ali-
quos ad dicendum , Angelos c(Tc compofitos cx
fubicdo Sc formS.

Reiici verb poteft ex eo quod nimium probare
Htffandtri vl£ l catur > fcilicct non folum totum Angelum, fcd
fattfl. Sc ipfam formam , & quamcumque partem debe-
re elfo compofitam in infinitum, quod adfurdif-
fimum cft. id verb argumento probari patet:quia
ea forma aut pars , quantumuis feparata , adhuc
cft creatura, & a Deo infinite diftans; ergo fi crca-
jg tura debet ^ Deo differre in compofitione,etiam
' illa pars debet crte compofita non miniis quini
ipfc Angelus.

Huic tamen obicdioni facile portent argumen-
Rifptnfieni t j audores iatisfacere , negando fcqui , debere
fsitijstmnt partes cllc compofitas : vt cniin a Deo diftinguan-
* r>l ' tur , fufticit fi fint compofita» , vel naturi fua or-
dinatz ad compofitioncm ; vtrumque enim fum-
mac Dei fimplicitati repugnat : at fi totus Ange-
lus ertet incompofitus, nec ad compofitioncm di-
ceret ordinem , iam non diftingueretur a Deo
• quoad pundum entis omnino puri; ergo argu-

mentum , erfi probet Angelum debere componi,
non tamen probat etiam quamlibet partem efle
compofitam. Hac ergo argumenti fadi impugna-
tione , qua? olim mihi placuerat, omifsa, abfolutc
ei Responde o. ‘

PrimA. creaturas non diftingui proprie &
immediate a Deo per compofitionem, fcd per dc-
fttida Pri- P cn dentiam , fcu crte ab alio : vnde quando diui-
mo. ditur ens in Deum Sc creaturas , non diuiditur

in ens compofitum Sc incompofitum , fedin
ensafe ,&ab alio. Ideo probabile omnino pu-
PratabiL ifl to non repugnare creaturam aliquam fubftantia-
»«» raptans! lem carentem omni coropofitionc etiam acciden-

ftantiam fine Juratione diftinda 8c vbicatione cf- camft-
fc determinata ad vnum annum v. g. & ad talem fitiont ttism
numero locum ; clapfo verb illo anno perirer; scddmisli.
numquid hxc , licet ertet omnino incompofita,
fufficienter a Deo diftingueretur; Quod autem di- »«*W-
citurdc adu puro, pura eft xquiuocatioiduo enim g M " r t ,rv *‘
poteft fignificarcva vox , vel aliquid carens cora- a&J£ UrU *
pofitione , Sc vt fienon cft proprium Dei ; con-
uenit enim creaturis imperfediffimis : vbicatio
enim v.g. Angeli, fecundum fc iumpta omni carcc
compoficione , & idcb in hoc fenfu dici poteft
adus purus, poteft etiam fignificarc aggicga-
tum ex omni perfedione (impliciter iimpli-
ci, purumque ab omni impet fcdionc. quo jen-
fu foliis Deus eft a cius purus , creatura verb
etiam fimplex omnino Sc limpliciflima , mulcas
tamen haberet fimul admixtas imperfediones.

Secundo refpondeo, eam creaturam polle cllc
compofitam ex fubftantia Sc accidente , pofle ** M *
etiam ex naturi Sc fubfiftentia;quo furticicmer ex-
cluditur a fimplicitate Dei , qua* omnem compo-
fitionem negar ; ergo cx hoc capite non cft nccef-
fum eam componi ex fubiedo Sc forma fubftan-
' tiali , ergo non repugnat aliqua fubftantia fpiri-
tualisea compoficione carens, vt in fecunda parce
noftrz fuppofitionis diximus.

Vnde Dicindvm SecvndA, Angelos cenclufit Si •
crte ex numero eorum qui prxdida carent com- eusd*.
pofitione. Quod probatur cx communi fententia
Theologorum id cxprefscaientiu.Ita D.Thomas, P r ^ Mfurt *
Caietanus , Molina, Vafquez, Valentia, Banncs, “ioms,
Zumcl, & multi alij, quos refert Sc fequitur Gra-
nadus controu. 7. trad.i. difp.a. cftquc id con-
formius modo loquendi Patrum , qui fzpc infi- Ctnformitn
nuare videntur. Angelos erte fimpliccs. cos vide Potribm.
apud eumdem Granadum. Portumusque addere
aliquam congruentiam naturalem , quia nos non •

debemus multiplicare entitates fine neccffitatc; '. j

omnia autem quz de Angelis dicuntur, facilccx- v/ % '
plicantur fine vili compoficione integelli, aut *

etiam efTentiaii ; non ergo debemus illam ponc-
tc, liccc dicamus in ordine ad poccntiam ablolu-
tam non ellc repugnantiam in aliqua fubftantift
fpirituali compofiti. Sed hinc

Obiicies , Ergo propter eamdem rationem de-
bebis dicere , neque compofitionem ex natura Sc
fubfiftentia, in Angelis reperiri,quia nulla eft ne- u
certi t as diftinguendi in eis talem fubfiftcntiam;
prxfcrtim cum in mea fententia poffibilis fit na-
tura fubftantialis , quz fibi habeat identificatam
fubfiftcntiam. Refpondeo , fi rationi naturali in-
fiftcndum cfTet, negandum omnino & in Ange-
lis & in hominibus fubfiftcntiam diftindam:nul-
lum enim eft naturale principium, aut experien-
tia , quz vel leuitcr poflic fubfiftcntiam i naturi
dift indam probare, vt in Metaphyficafufius often-
di, agens de fubfiftentii. quia vero cx myfteriis
Trinitatis & incarnationis omnes fere Theologi
talem fubfiftcntiam in homine , Sc aliis creaturis
etiam inanimatis, & in Angelo diftinxete; & nos
etiam cum illis eamdem diftinguimus,non atten-
dentes, an inferatur et principiis naturalibus ea
diftinflao. At compofitio crtcncialis ex fubic&o Sc
form& neque ratione , neque ex myfteriis fidei in
Angelo deprchendicur. imb au&oritas contra-
rium fuadet,non ergo ea debet admitti. 2 ,

Rogabis , an detur in Angelo compofitio ex
genere Sc differenti! ; no» quzre , an genus Sc tutx gmtrt

differentia

Difp. 4* De diucrfitate An gelor $$c. Se&j.

& iiff,ren- differentia obiedtuc prxfcindatur in Angclo;hoe
ii» detur t» cn j m j n omni creatura vniucrfim a me negatum
jw 'lliqkiJ/ a *'^' : q i, * r ° ergo tantum, an Angelus condet

*^4 nerunt, genere Sc diftctcntii,co modo quo illis conftat
nomo,& ali.-r crcaturx.Ncgarum nonulli.fcd abu-
rendo lignilicationc nominum ; in re enim non
video quomodo id poffit negari in vllo ente : c6
enim ipfo quod tale cft, habet conucnienriam cum

’S"~ J

aliis entibus , Sc hoc vocamus genus ; fecundum
vcr6 fuam propriam cITcntiam differr‘ab aliis ,Sc
hoc vocamus differentiam. Angelus v. g. cft Fub-
ftantia intcllcdiua fictu homo.eccc genus ;& pu-
re fpiritualis , cccc differentia. Imo etiam in Deo
dixi dari proptiilEme genus & differentiam lin^
vlla imperfediionc. de quo fufius in Logica, & in
materia de Trinitate.

DISPVTATIO QJV ARTA.

De diucrfitate Angelorum , vti de ordinibus hier archiis.

G i m v s dc his , qua: omnibus An-
gcliscommunia lunt, iam oportet vi-
dere quomodo inter fc differant. Sub
quo titulo multa comprehenduntur,

fcqucntibus fc&ionibus declaranda.

SECTIO PRIMA.

An pojs/nt divinitus duri Angeli folo numero
intra eam dem foedent dijlinfli.

H A c dc re fusiSuarcz fupri cap.i i.& i;. &
Molina quxft. jo.art. 4. Nosbrcuius.quia
fere totum hoc pun&um in Philofophia expedi-
uimus.

SVBSECTIO PRIMA.

Sententia negans reficitur.

Sententia tij-
gant tribui-
tur D. Tho-
« 94 .

Probatur.

SamJem tt-
ntt Grana -
•tiif exyutri-
flotelt. Con-
firmat Pri-

mo.

Seranti).

Sententia af-
firmant e fi
( ommunier .

Ratio efi.

Senentia ne-
gant tmfn-
go.uar Pm-

mb. '

S O 1 1 t communiter tribui D. Thomx len-
tentia negans , licet cum Thomiftx aliqui ex-
plicent, vtfolum loquatur dc fa&o, cum aliunde
videatur cxprefsccotrariumdocuilTc. vidcP.Sua-
rcz cap.i 5. Quorumcumque vero fit ea lententia,
probari poteft, quia nequit dari diltinftiq. loluin
numerica,nifi intet res dicentes ordinem ad quan-
titatem , vel materiam ; a qua cum Angeli fint
alieni , non poffiint intra camdcm fpccicm mul-
tiplicari. Eamdcm fententiam defendit Granadus
fupra difp.4. num.p. caquc Ariilotclis au&orica-
te probat , rarionem autem vix aliam addit quam

f uxccJcmcm. Confirmat tamen, quia Deus ob
iiam perfc&iffimam a&nalitatcm non cft multi-
plicabilis numero : ergo Angelus, qui maxime ao
ccdir ad illam aiftualitatcm Dei , erit immultipli-
cabilis numero. Confirmat Secundo , quia diffe-
rentia numcrica cft infinita inter gradus meta-
phyficos ; ergo defumenda cft ex infimo gradu in-
ter partes phyficas , quia gradus metaphyfici pro-
portionantur phyficis , infimus autem inter phy-
ficos cft materia ; fcd Angeli non habent mate-
riam vllam , ergo.

Contraria tamCn lententia eft multo commu-
nior , vt Sc iplc Granadus fatetur num.8. referens
pro ea multos valde ex ipfis etiam Thomiftis.
Eam ego omnino veram iuuico. Ratio eft : nam
plane gratis 5: fine vllo fundamento dicitur , in-
diujduationcm fumi in ordine ad fidam materiam,
dc quo fuse egi in Mcraphyfica. >Iunc autem bre-
uiter id oftemio PrimA, quia etiam res materiales
dicentes ordinem ad materiam,non indiuiduantur
per cumdcnt ordinem formalitcr : nam circa eam-
dcm numero materiam 'primam Sc quantitatem
dantut duo accidentia numero diftin&a , v.g. duo

calores vt odo , duo frigora , Scc. qux fucccflut&
poteft habere talis matcria,vcl quantitas. Idem eft
dc vbicationibus , durationibus , & aliis acciden-
tibus.Tunc fic: Uladiftindio horum accidentium
non defumitur a quantitate , aut a materia , quia
materia clAnica ; ergo ipla non dat oppofitio-
nem indiuidualcm accidentibus in ipsi exiftenti-
bus , licet vnum indiuiduum materix faciat fua
accidentia numero diftin&a alraliis accidentibus,
in alii numero materia exiftentibus : ergo illa ac-
cidentia licet rcfpiciant materiam , non tamen in-
tet Ic indiuiduantur per luinc rcfpcdum.qum po-
tius in illo omnino conucniunt : & ratio con-
ueniemix non eft vllo modo ratio diffcrencix.

Idem argumentum ficti poteft de materia ref- Im P u l nK,lf
pedu quantitatis , Sc c contrario , fi diftinguan- ^ ' r ’
tur:namfub eadem numero quantitate Initem
diuinitus poliunt dari diftindx numero materix,

& in eadem numero materia diftindx numero
quantitates , vt docent Thomiftx , qui ccnfcnt,in
corruptione fubftantiali fieri rcfoluiionem vfque
ad materiam primam , & loco etiam quantitatis
prxcedcntis aliam numero d illi udam lucccdere
in genito ; ergo illa dirtindio numcrica aliunde
defumitur , quam cx ordine ad materiam hanc
numero.

Secundo idem oftcnditnr ad hominem cx prin»
cipiis aduerfariorum & veris ; fcilicct gratias ha- Stcu f 0 - tmA
bituales diucrforum Angelorum (olo numero in- pugnatur
ter le diftingui : idem etiam ipfi docent de omni- /ementia ne.
bus vifionibus Beatorum, tunc ficargumeior eui- g* n >-
denter : Iftx gratix A: vifiones & habitus alii fu»
pernaturalcs , non dicunt ordinem ad materiam
Sc quantitatem , vt per fe notum eft : folitm enim
refpiciunt fubiedum fpiritualc indcpcndcmcr a
materia , Sc tamen inter (e folo numero diftin-
guuntur jergo falfum omnino cft .diftindionem
numerreara lolum proucnirc ex refpedu ad mate- Rt ^ er4iaf
riam & quantitatem. Idem vltetius probatur , in “
duabus cognitionibus naturalibus folo numero di-
Itindis, quas fuccclfiuc vel diuifiuc Michael po-
teft habete dc Gabticlc, aut e contrario : qux om-
nino funt independentes a materia & quantitate;
ergo indiuiduatio numcrica non pendee ab ordi-
ne ad quantitatem fcu materiam. "

Nec poteft rcfponderi , id elfi: verum in acci- Effugium fol<
dcmibus.non autem in fubftanciis :nam gratis
ptotfus cadiftindio traderetur : fi enim fcmcl ad-
mittitur indiuiduatio fine ordine ad quantitatem,
non eft excogitabitis ratio , cur id non poffint ha-
bere fubftanrix. quid enim quoad hoc conducit
ratio accidentis aut fubftamix ?Nec fufficir ref-
pondere cum Granado, nomine materix non in- GranaJi
tclligi partem illam , qux in compofito cft pura [f*»Ji***n
potentia ( quia licet cxlumeffct corpus fimplcx, -

adhu«

tiVs *

*’ *

Rod, de Arriaga

Cenfrmo {$>
explico.

adhuc xfTe pofTent multi caeli folo numero diftin-
&i ) fcd intelligi Prim6 , quamlibet rem exten-
fam ; Secundo , quodlibet fubicihim ; cum au-
tem hxc accidentia rcfpiciant fubie&um pofTunt
optime multiplicari numero. Hxc, inquam, folu-
fio non placet, quia ftatim apparet gratis confi-
£la ad fugiendam difficultatem : rogo enim , quae
conucnientia rei cxtcnfx cum Angelo in ordine
ad indiuiduationem numericam , vt & a re exten-
sa Se ab Angelo proucniat ? Nonne hoc cft ina-
nifcftc dcfcrcrc principium, quod Thomiftx fup-
ponunt ? illi enim de propria & rigorosS materia
tantum loquuntur.

Confirmo Se explico: Cadi illi fimpliccs pof-
funt diflingui numero non quia refpiciant fubic-
flum , vt ipfc Granadus fatetur , nec quia ipfi fint
fubicchim aliquorum accidcntium:nam fi hoc fuf-
ficcrer, etiam Angeli ,qui recipiunt multa acci-
dentia , pollent ex hoc capite differre numero, er-
go exii prxeise differunt, quia funt matcrialestat-
qui cognitiones Angelicxnon habent vllo modo
matcrialitatem, etiamfi Angelum rcfpiciat vtlub-
ieiftutn : ergo non habent vnum conceptum vni-
uocum , imo nec analogum cum cxlis , ratione
cuius ambo differant numerotergo xquiuocc pro-
ceditur in hac explicatione , quo nihil poteft cfle
incertius ; tunc enim gratis difeurritur. & ego ad-
dere potcro,nomine materix intelligi fubic&um
etiam rei accidentalis ; cumque Angelus fit ma-
teria in hoc fcnfu , etiam poterit diflingui nu-
mero.

Verum quid ego defatigor , cum ipfcmct Gra-
nadus Angelum vocet materiam in hoc fenfu , vt
•utett mete- fic ex ordine ad Angelum dicat indiuiduari acci-
ri*»*. dentia cius ? lam ergo fic argumentor : Ad hoc
vt indiuiduetur aliquid , non cft neccffarium vt
dicat ordinem ad materiam : nam exii fimpliccs
non dicunt ordinem ad illam ; fufficit ergo , vt
vel fit materia, vel dicat ordinem ad illam : atqui
Angelus cft materia in fcnfu prxfcnci : ergo etiam
poterit multiplicari numero.

Secundo difplicct valde ea explicatio, quia con-
traria eft argumento ipfius Granndi > qui diftin-
dlioncm numericam ab infima parte phyfica prx-
eise oriri contendit : atqui Angelus, etiamfi refpi-
ciat accidentia , non eft infima pars phyfica , fcd
femper cft nobiliffima iubftantia:crgo non poteft
ex ordine ad Angelum diucrfificari numero intcl-
ledio,& cetera illius accidentia.

Tertii & vltimo, quia hxc explicatio non tol-
Contt* Ter- lit difficultatem mei argumenti: nam dux cogni-
tiones ciufdcm fubiecli , vel duo calores ciuf-
dem materix potius conucniunt in ordine
ad lubieftum , quam in eo differant : ergo
aliunde debet illis conuenirc diftindfio numeri-
ca,quama iubietfto : licet enim fint res rcfpe-
'&iux non tamen ex rcfpctftu diftinguuntur,quod
longe aliud cft: in prxfcnti autem quxrimus fun-
damentum diftin&ionis : conftct ergo, illud aliud
cflcquikm ordinem ad materiam , fcu etiam fub-
ieclum , idcoquc nec explicationem Granadi pro-
defre.

Tertio principaliter , argumentor contra eam
Tertio im[u - fcmcntiamrationc a priore , quia , ficut ipfa raa-
gna.nr i<n- (Cr j a p t j n1a > f cu quantitas per fe ipfam nue re-
fpetfltt ad aliam materiam numero diftingui-
tur.curnon idem etiam poterit habere
Angelus fine vllo rclpcclu ad
materiam?

£*» />»/•
Cranadtu
Angelum

Centra Tri-
me.

Centri Se-
cunde.

ttntta ne-
gans.

<u • ►

r *;

Tra&atus De Angelis.
SVBSECTIO SECVNDA.

Examinantur quorumdam pro eadem fen-
tentia argumenta .

E Amdem fententiam Thomifticam inpugnans P- Hurtadu*
fic probat , duos pofTe dari Angelos ciufdcm t ,eb *‘ * iu °‘
fpccici , P.Hurtadus difp.i a. Mctaphyficx fc£l.$. fomfftrin
Primo, quia poteft Deus faccrcduos Angelos, qui p t ff,
habeant xqualcm virtutem fic mouendi , cogno-
fccndi, denique in omnibus xquales fint, ficut po-
teft efficere duos Beatos xquales in vifionc beati-
fica : atqui tales Angeli c£> ipfo funt ciufdcm fpe-
cici : ergo poffibiles funt intra camdcm fpcciem
duo dillinili. Huic tamen argumento dupliciter
rcfpondcri poteft. Primb, non (equi duo die eiuf- p/imi.
dem fpccici , ex eo quod fint pcrfe&ionis xqua-
lis vt fuseoftendi in libris de Anima contra cmn-
dem Hurtadum ; ergo etiamfi concedantur duo
illi Angeli xquales , non proprerca conceditur

cos debere cfle ciufdcm fpccici. Secundo rcfpon- r ,

, . .. 1 r • 1 Re [tondetur

detur, fi ea xqualttas arguat Ipccificam vilitatem, Sl cundo.

negandum a Thomiftis id cfle poffibilc, ob ratio-
nes , quibus in hac materia vtuntur , qux per hoc
argumentum non rciiciuntur. Secundi argumen- Arguitur.
tatur, Indiuiduatio &: differentia fpccificaeft idem
ex parte Angeli, ergo cum differentia fpecifica fic
independens ab ordine ad vllarn materiam, etiam
indiuiduatio numerica, ergo poterunt dati Ange-.

Ii intra camdcm fpccicm folo numero diftin&i,li-
cct non dicant otdincm ad materiam- Simili ar-
gumento idem audior conatur probare , duo in-
diiiidua non polle indiuidualircr effe inxqualia,
quia indiuiduatio & ratio fpecifica funt idem ; er-
go fi lunt inxqualia indiuidualiter,funt etiam fpc-
cificc. Ad libros de Anima tetigi hoc argumen-
tum , dixlque , in eo omnino mutari terminos,
haud aliter qu^m fi fic arguerem : Ratio fpecifi- jmturnatie
ea & gcncrica funt idem rcalitcr,non minus quam A paritate^
indiuidualis Si fpecifica; ergo , fi homo differt
in ratione fpecifica ab equo (l.cur vere differt)
differet etiam in gcncrica; ergo diiferet cti.itn
gcnericc : ficut ibi inferebatur , ergo differet fpc-
cificc ; cft enim omnimoda paritas argumentandi.

Dixi mutari terminos , quia aliud cft ipfam ratio-
nem gcncricam differre , aliud eam differre gene-
ricc fcu notabiliter : quia ergo animalitas Si ra- ^ffJ^Zmd
tionalitas in homine funt idem , fi hxc differt ab r am differre
equo , etiam illa : at ob camdcm rationem fidut genetici.
illa non differt fumme fcu gencrici, ita nec ra-
tionalitas differt fumme : & ficut rationalitas dif-
fert fpccificc, ita animalitas mea differt fpccificc,
quia totus ego fpccificc differo , Si totus non dif-
fero gencrtcc.quod eodem modo applicatur ad in-
diuiduationem, Totus differo paululum a Petro,

& totus non differo valde notabiliter fcu fpecifi-
cc. quod idem eft. Tetigi breuiter hoc argumen- 7
tum quia ex eius folutione defumenda cft prx-
■ccdcntis folutio.

Dicere ergo poterunt Thomiftx,ex eo qu<^d Themifledi-
ratio fpecifica & indiuidualis Michaclis fint idem , ttn ‘
inferri bene. Ratio Jpecific a vt differat notabiliter 4
Gabrieltftfi indepe rident 4 matend ; ergo tuam ra-
tio indiuidnalu erit independens it materia , debet
tamen poni idem terminus, vt dfferat notabiliter:
at, ficut ratio indiuidua vt non notabiliter , fcd pa-
rum differat , dependet it materia ; ita ratio fpeci-
fica, vt parum differat : pendet a materia : leruatis
enim cifdctn terminis , quod prxdicatur de vna,
prxdicatur de altera , propter vtiiufque identitate

inter

Difp* 4. ^De diuerfitate Angelorum , f$c. Sc£.t.

lmmcjA/h.

IxmJtmfr»
sentiam *U-
Urf>rtV 4 t

Pafitux.

Thomifla r*-
Ipendtnr.

Sati» torum

.fi.

Primum ar-
gumentum
*x Ahftutlt.

ArifletiUs

explicatur.

Ad Gratuito

confirmatu-

ntm nfpon-
dio.

inter fetatqui (1 mutentur termini, quales funt.dif-
ferre notabiliter , Sc differre parum, non fit con-
tradico etiam refpcdhieiufdcm formalitatis ra-
tione noflrl ; vt fi dicatur , Indiuiduatio pendet a
materia vt parum differar, non pendet vt multum
differat. Quare autem in ordine ad magnam dif-
ferentiam non pendeat a materia , in ordine verd
ad minorem feu indiuidualcm pendent ; Thomi-
ftx dicent, qubd fi non dederint bonam ratio-
nem potemnt quidem impugnari ; at non hoc ar-
gumento de identitate rationis fpecificx cum in-
diuiduali.fcd quo ipfe Hurtadus , Suarius , Sc om-
nes vtimur,qu 6 d fcilicct gratis ad vnam differen-
tiam requiratur ille ordo , & non ad aliam, quod
longe aliud eft argumentum a contradidtione in
exigentisi ; quo vtitur Ide Hurtadus.

Hanc etiam communiter fententiam aliter pro-
bat P. Vafqnez diTput. 181 . num. 8 . fupponendo,
nihil polle habere fuam indiuiduntionem per ali-
quid libi fuperadditum , fed necefiario omnem
indiuiduntionem debere ellc indentificatam cuilt-
libcr rei. vnde infert, eam criam debere efic iden-
tificatam Angelo: gratis enim dicitur ellc identi-
ficata vni , non vero alteri } ergo Angelus potefl
etiam habere indiuidualitatem intra carndem
fpeciem.

Verum neque hic ratio probat vllo modo in-
tentum. Kefpondebunt enim Thomiftx , certifli-
mura ellc.indiuiduationcm ei rei in qui repentur,
omnino debere crte identificatam : at vbi non re-
pentur, non pofic efic identificatam cuinquealiun-
de iupponant, Angelos non diflingui folo nume-
ro , docebunt confequenrcr in cis nec diftin-
6 fam nec identificatam efie pofic.

Rationem ver 6 vlteriorcm addere pofiunr.quia
fcilicct illa indiuiduatio , licet identificata, cft ta-
men refpcftiua ad aliud , ficut animalitas licet
identificata homini, eft refpeCna ad fcnfiitionem;
ergo indii>iduatio,quxcft rcfpcdns quidam in or-
dine ad materiam , & Angeli non habent talem
relpe&um,non habent etiam fibi identificatam in-
diuiduationem intra eamdem fpccicm , & hanc
ellc inter Angelos Sc res materiales ditferentiam,
quam hoc argumento P. Vafquez non impugnat.
His ergo argumentis oinifJis,luHiciant qui lupri
potuimus.

S V BSECTIO TERTIA.

Rejpondetur Argumentis Thomijlicis.

A D primum defumptnm ex Ariftotele docen-
te , quantitatem efic principium indinidua-
tioms , refpondeo , non teneri no 9 omnia qui
Arilfotcles docuit, defendere .maxime quando de
Angelis agitur, ipfi Tliomiftx.licct non reflccten-
tes fc fupcfhoc , illum deferunt in indiuiduatio-
nc gratii Sc vifionis beati , Scc.vt paulo ante di-
xi ; lam ergo propofitio Ariftotelis vniuerfalis
ncc i Thomiftis defenditur , liceat ergo & nec i
me. .

Adde , polle vccumque Ariftotclcm explicari)
vr non dixerit vnicam caullam indiuiduationis
cficquantiratcm.fed illam fufficere adindiuiduan-
dum , ctiamfi alia principia indiuiduationis repe-
riantur. quod vernm cft : nam dux formx eO ipfo
quod refpiciant diltin&as quantitates, iunt etiam
inter fe diffinde. A

Ad confirmationem Granadi , qui aliorum
etiam eft , refpondeo me mirari , quod ex ea non
intulerit , ncc quidem fpccic Angelos mulripft-

«-> M

cari poffe : nam Deus ob fummam adualirdtcrrt
non folfim non poteft habere thuliiplicationcm
in indimdito , fed multo minus in fpccic. Dico R*tiirtJ>o*
multo miniis in [ftrctt .* fi enim per impollibilc pia- f° n,s -
res dij non repugnarenr , potius illi forent fola
numero diffindi quim fpecie diuerfi. quod cui-
demer offendo ex aduerfariorum dodrina : nara
fi fpcciecflent diuerfi , non pollent ellc iquales
in perfedione , quia dul fpccics necefiario funr
iniquales, at eo ipfo , qui efiet minor , non elici
Dens ; hoc autem inconucnicns celfarct , fi ambo
cllcnt eiufilem fpeciei. Item duo dij etiam xqua-
les.ideb dicuntur repugnare , quia vnus pollet
alteri rcfilfcrc contrarium volendo. Qux ratio
etiam magis impugnat multiplicitatem diucrfa-
rum fpecicrum,quam intra camdem:faciliiis enim
concipere polfiimus duo indiuidua fibi omnino
fimilia,idcm femper velle Sc vritim alteri non refi- te
ftcre, quim fi duo ea fint fpteie inter fe valde di-
uerfa.. Adde tunc neutrum habiturum aliquant
alterius perfeftionem, idcoqne nec futurum infi-
nitum. Vides ergo confirmatione P. Granadi po-
tius probari , repugnare duos deos fpecie djuet-
los , quim folo numero , Sc confequcnter, potius
Angelos fpede non diftingui,qnam non diftingui
folo numero.

Ab('olut£ ci argumento refpondeo , rationes,
qux obfiipremum Dei dominium probant illum n>
non pofic vllo modo multiplicati , penitus cefia - J
re in Angelis. Vnde laltem lpecie multiplicabiles
funt , qux multiplicatio magis repugnat Deo , vt
dixi , quim intra eamdem fpccicm ; ergo a for-
tiori inrra eamdem fpeciem Angeli pocuerunf
multiplicari.

Secunda confirmatio ex eo quod diucrfitas nu- Steua ^ (> **
merica fumatur prxeise cx h^rceitate.quxcft infi-
ina differentia, ergo etia debet fumi ex infima par- ;
te phyfica.iiftn eftfupra contra Patrem Granadurri
retorta , e6qu6d omnia accidentia Angeli diftin-
guuntnr numero , Sc tamen refpiciunt infimam
partem phyficnm. Abfolut^ refpondeo . negrfndo rt *

indiuidttationcm numeficam infimam ellc : licet "" '**
enim fityltima, non tamen idcd miniis pcrfe£fa,
imo qn& magis defccndnnt differentii ,eo fune
perfeifiores ; anitnaliras enim cft perfedtior quam
vitalitas , & rationalitas pcrfe6fior quam anima-*-
litas ; ergo c6 qu<\d Pctrcitas Iit poft rationalit**
tem , non ideA eft imperfe&iflima. Secuhdb ma-
le dicitur, indiuiduationem efie vltimam differen-
tiamroftendi enim alibi, etiam antcrationalitareirl
animalitarc concipi cnindiuiduatione incomple-
ta?Scfic de omnibus ceteris rationibus communi-
bus. Tcrttd, quidquid de hoc fit,cbnfcqucntia cft
mala a differentia vltiraa ad tnatetiam primam, tt
quia potitis genus comparatur materix , Sc diffe-
rentia formx phyficx ; ergo non a materia , fed
it forma deberet fumi diffcremiaindiuidualiSjiux-
ta illud principium quodfupponitur in argumen-
to. Rcfpondcb ctgo ,inon cftk bbrrum argumen- A edastfti-
tum in his& fimilibos quxifionibus a concepti-
bus metaphy ficis ad res phyficas.nec poteft it Gra- ^y,v rt/
nado vlla ibi connexio offendi. / Mm t jl argu-

mentum.

SVBSECTIO QVARTAr\

^ Conclufio qtidjlionu.

\ n * • rr ^onrludimr,

D I c e n o v m ergo P it t m o eu , dart pofie p 0 ff, j., r i
Angelos eiufdem fpecici numerb diftindftfs, Angtlai tiuf.
non fccCrs ac aliomm enrium omrtitrtn,non folum dtmfptati
de potentia abfoluta, c6 quod nulla nec apparen-

G iit

Patie e ji.

fitc rifu-
dari

Angtloi Jpt-
ttl dmtrjoi.
1Z

JStnauenm-
ra cr */y
Apud SuArtx.
trnmi r#*-.
tTArium
Citri tfl.

1& 'Rod. DE Armag

ter ex tali poflibilitatc (cquantur contradidoria»
(cd etiam naturaliter; quia nihil eftin rerum na-
tura, quod.produfto vno Angelo vnius fpecici,
magis petat, ne alius eiufdem ipeciei producatur*
tjuam ne producatur diucifus. Ratio autem
cll , quia nullus alteri eft contrarius, nec item
aliis corporibus , ergo etiam naturaliter omnes
exiftcrcpofluut. vndc alibi intuli , omnes quot-
quot Deus nouit (cientia fimplicis intclligcnrix,

J |0(fc fimul etiam naturaliter produci, quod a
orciori certiffimum eft dc multis indiuiduis nu-
mero finitis intra camdem rpccicm.

Porro Angclosintracanidem fpeciem nume-
ro multiplicabiles cllc, eft ,vt (tipra dixi.coin-
muniffima lententia, & fatetur id P. Granadus,
multos pro ea fuprik citans,
c. D i c e n p y m S fi c v n o 6 , neque item repu-
gnare multos Angelos fpecie diucrfos. Hxc ab
pmnibu? fere admittitur vt certa , quia nulla po-
tcff die in ea multiplicatione rcpugnatia.Dixi fe-
re ab ottinibus admitti, quia Bonauetura, Albcrtus
WagnuSj^ScGuiliclmus Parificfis apudSuarez c.tx,
u.J. contrariu (entium, fundamentum eorum eft,
guia in tanta Angelorum (implicitate, no videtu?
pollibilis diuerfitas (pccifica : verum facile id ne-
gatur : podiint enim (e excedere in exigentia (pe-.
cicrum.qubd vnus plurcs aut nobiliores petar.Se-
cundb.qubd vnus fit altero fortior , velocior, &rc.
Denique, vt alibi dixi , indcpcndcntcr ab omni
?bo ordine , ad diucrfa connotaca habere polfunt
«Uucrfiratcm fpccificam ex fe formalitcr : ficut
enim diuerfitas iplorum terminorum non defo-
tnitur ab aliis terminis diuerfis , alioquin proce-
deremus (emper in infinitum ; ita in ipfis cauftis
aut fubftjmiisdari poteft diuerfitas (pecifica inde-
pendentef ab co rclpc&u.

Poterunt tamen replicate. Ergo etiam erunt
poffibtlcs anima: rationales fpecie diuerl*. Re-,
(pondeo ita elTc , ncc facile oilcndctur vlla repu-
gnantia, ^ideo a Suatca oppofitym infinuari fu-
priuium. S. cb quod anima habere videatur infi-
mum gradum , &’nimis determinatum ; ergo non
poteft intra illum fieri multiplicatio (pccifica:
qua: tamen ratio non eft vllo modo efficax , imo
(uadere videtur oppoficum, fcilicet , polle dari
aliam perfe&iorcm qux fit in altiori .gradu, vel
qu* peteret plurcs potentias materiales in corpo-
fCjrVcl qu* cum cifdcm longe perfectius dilcur-
jerct , jmq ncc impcrfc&iotcm repugnare pater,
Cjrna pollet habere pauciores fenfus externos &
impet feriores, exigere alias dilpofirioncs in cor-
pore , & c, Conftct ergo eas non repugnare. Iatn
«unc addo , (i forte id animabus (pccialis ?liqua
difficultas apparet, non proptcrca in Angelis ne-
gandum : ergo cifca poffibilitatera multorum
tam fpccicdiuerforum , quam folo numero, nuU
Jus fqrupulus reflat. £i hxc dc prima difficultate.

v ' ; . SECTIO SECVNDA

" ■■ ' .;

- An de fatto dentur aliqui folo numero

dijlmcli.

tfi&jL O * an r Gntomn « s i <!"' * exi-

omnet tmf. V/ Itunt.ciuidem (pccici.an vero diucrfq.an par-
dim , Jpttiii, tim diuerlx,ciu/dcro partim. P. Molina fupra mul-
vtlnen. ta affert ,& valde clara Patrum tcftitnonia , qui
* ... cpwnuies effi; eiulHem fpccici cenfet .‘etiatn c*-

4etn teftimonia adduxit P. Suarcz poftea cap. i p,.
oiiomBtri- ' ^ ro afferentibus veto oppoficum vix vlla eft
t»t,m ptlt+r wroxitas.Ratio.ncutrUauct : res enim putepejv-

Riplicahatnr.

Rrjpmdti.

Suarcz. ait,
animiu rn-
tionmlei neti
peffemnhi-
phrari fpteit

Centra P.
Suarcz.

> x

A Tra&atus De Angelis.

det cx fola Dei voluntate, dc qua ex his qu* biUmtfl An-

demus, nihil liccc inferre. Vndc videtur concludi,

Cum. in ratione vtraque pars Uc y qualis, (n auao.
titate verb prarualcac alieia , probabilius effe, eos
(odo numero differre.

Diccs.Ordinum, officiorum ac gradatum diuer- .-.v

(itas arguit flatur* diuctfitatciq . ; Deus enim
natura: pcrfeiftioni fefe accomiuodauit u;

conferendis gratiis, Rcfpondco , argumentum
nort ede vald c efficax : nam cilm dona gratia Stlutio.
fuit omnino indebita natur* , Deus poteft ptQ
folo fuo libitu dare connacuraliffimc inzqua-
lia aqualibus , maiora minoribus ,, aut c con»
trario.

Vndc ergo conftare poteft , non ira, facium cf,
fe i exemplum fit in hominibus ip(;s , inter quo? *♦
tanta eft, & maior forte gratiarum diuerfitas cum
foli indiuiduali naturarum diftin<5fione, quam in-
ter Angelos. Nihilominus in hac re dubia medi^

Dobis incedendum eft via, & diccndu.probabiliu c»niluduur >
■C(Tc aliquos dari (pccic diuerlos, aliquos (olo nu- dari AngtUt
mero. Ita Molina & Suarcz l'upr},&: communite? JP ,a ' * ,utr -
Theoiogi ,quorum autio ricas facit hanc partem nu ,

probabiliorem. Ratio ede poteft, quia & pulchri- mtT ,[
tudini vniucrfi ea varietas Se vmformitas condu- CongrtuntU.
cerc valde vidctur,vt, ficut in amoeno & iwcuudn
horto non omnes flores fum eiufdem natur*;ncc
omnes diuerfie , (cd rof* mult* , lilia multa, vkjt
la- mult* , &c. itade Angelis dilcurtamus»

Alias affett P. Suarcz pro hac veritate bonas Mri . j tt
congruentias. Prima, quod ad ptnatwm aulas prin-
cipum videtur pettincre , vt in panni ordine (it grutmiat.
aliqua multitudo cum *quaj itate. Prima tft.

Secunda , quod ad amicitiam & pcrfcclam (br
cietatem natur* angelica: pertinet , habere alios *““***’
eiufdem natur*, ficut in Beatis multi inueniuntur
zquales omnino etiam in gratia , vtin infantibus
cum (olo baptifino decedentibus cernitur , &: in
adultis quoad merita etiam eft probabiliffimum
multos cllc xquales ; ergo criaru Angeli inter Ic.

£c licet pollet rcfponderi , Angelos gratia elle ,u
«quales , licet natura differant (pccic ; nihiiomi- 1
nus congruentia allata adhuc vrget , quia fimili-
tudo in nacura valde auget amicitiam.

.• Tertia, quia, cum Deus per (cientiam mediam

E rifciucric peccaturos multos Angelos, fine du- TtTlt *-
io ,nc aliqu* integr* fpccies omnino perirent,
creauit multa induiiduacx omnibus, vt tcinane-
rentaliqua , licet alia perirent.

lixe probant , non omnes differre fpecie. Por-
r6 multos differre , perfuadet ea quam diximus
varietas in ordine ad pulchritudinem ; officiorum
item diuerfitas bonam congruentiam efficit, licet
non conuincat,iuxtadi&a paulo ante. .

Denique maximus Theologorum in hoc pun&o _ , . .,
confcnfiis id probabiliffime jierfuadet. Solum no-
bis obftant illi Patres , quos Molina & Suarez re. mm Thtoio-
fcrunc , quibus ipfi rcfpondent fotte non locutos /•'*"” ttn ~
in omni rigore Scholaftico, aut nqn loqui de vni-
tare atomd:& denique eis opponi poliunt D-Tho-
mas &«lij Scholallici , qui rem diligentius di(r
culfcrunt. - • ....

■ n- SECTIO TERTIA.

De diuijione Angelorum in hierarehuu
& choros.

Ifficnltas h*c ad diuerfitatem Angelorum in-
ier (c fpetaans , hic debet expediri , habet

autem

» # ^

Difp! 4. , *Z> difierfitate Angelorum , ©V. Sed. 3. 17

autem de Sc holaftica difpucationc parum, dc eru- fons , cuius Archangclus curam habet. Tertius
ditione multum : cam fuse ,& qua folet do&ri- in hac hicrarchia ordo cft Principatuum , qui-, tnntipdttU.
na , P. Suarcz fupra acap.13. expediuit : brcuifli- bus fine controueifia tribuitur aliqua iuriidi-,

me nonnulla perftringam , ne quid in hac mate- <ftio ad imperandum Angelis , & Archangelis ad

nilcdordefidcrer. ' ; , n ' " ‘

Hierarchia idem cft , quod facer principatus,
feu facta refpublica , vnde etiam inter homines
cft Ecclefiaftica Hicrarchia fub Chrilli Vicario, vt
fub capite : omnes ergo Angelos efle in tres hie-
rarchias diuifos, concors omnium Theologorum
tradit fententiajin cis vero nouem ordines reperi-
ri, probatur ex variis Scripturx locis : nam ad Ro-
manos cap. 8. tres numerantur, Angeli, Archangc-
li, Principatus : ad Coloilcnles i. Throni, Domi»
jg nationes Sc Poteftatcs : & i.ad Corinth. 15. Vir-
tutes : Gcncfis $. dc Cherubinis fu mentio, & Ifa-
ix 6 . dc Scraphinis. quo pacto eos nouem ordi-

inftrucndum & illuminandum , iuxta difpofi-
tionem diuinx prouidentix libi nunifcftatam. Ex. 18
his autem creditur veroiimiliter , aliquos fulci-'
pere curam regnorutp , aut Regum vel Pontifi-t
cum , Sc in hoc ordine collocat D. Dionyfius S.
Michaclcm : hoc tamen vltimum valde cft du-
bium ■, multi enim arbitrantur cum clfc ex fu-
premo Seraphinorum ordine, dequo forte aliquid
infra. . , •

Secunda Hierarchia in infimo ordine habet ° F
Poteftatcs , ad quas dicitur pertinere, vt ftatuant
dcdifponam ,qux pet prxcedentem hierarchiain
funt exeeutioni mandanda, itavt hi mandem , &
nes S. Grcgorius Papa horni). 54. in Euangelia ex rres inferiores cxcqnaiuur. Quibus etiam S. Grc-

Scriptura probat. Pro hac veritate citantur ii Sua- gorius tribuit in dxmones fptcial&n potcftatem.

rio, Martialis in Epiftola adTolofan. cap.i 1. An- Secundi m hac hierarchia funt Virtutes,dc quibus
tonius Abbas epiftola 5. qux habetur in tomo j. D. Dionyfius aiccap. 8. virilem quemdam forti - 1’ittutth
Bibliothccx, Dionyfius y. dcCxlefti Hicrarchia, tudtntm habere , qua in aSUorubtufuu omnibtu ad
Ignatius Marryr in epiftola ad Trallianos , Ire- imitationem Det potenter ajfurgunt. Idinc dicitur

ad eos pertinere , efficere opera omnia miraett-
I0I3 , qux extra communem caudarum curium
contingunt. Tertius & fupremus locus in hac hie-

nxus libro 1. caput 54. Achanafius ferm. j. Sc 4.
contra Arianos , Sc in quxft.4. ad Antiochum,
Bafilius in Liturgia, Sc Chryfoftomus homilia 1

de iucomprchenfibili Dei naturi , & homii.4. in rarchia Dominationibus tribuitur. Dionyfius

An neutm

Angelorum
ibott fignifi-

Gcnefim, Cyrillus Alexandrinus lib. 1. in Ge-
nefim , Damafcenus lib. 1. cap. ?. Clemens Ro-
manus lib. 8. Conftitut. cap. 1 1. Hilarius in Plal-
muini 54. Innocentius 1 1 1 . in lib.i. dc Myfte-
rio Mi lix caput fii.Laurentius Iuftinianusinferm.
dc Angelis. Vnde dc hac re dubitare non liccr.

cap. 8. eas dicit intelh^enttat celfiores , omni infe- n “’
riortfubmijfione Uberas, & omni fcruili tr immtnu -
tioni obnoxio opere fuptriorts. Qux verba f.itis ob-
fcura funt , Sc omnibus Angelistraptari polle vi-
dentur ; explicantur tamen communiter, vk Do-
minationes non cxcrccant aliqua inferiora mini-

Quxri tamen poteft , an illa nouem nomina -ftcria : fed mandando przfinr^ differunt tamena

emt ptrfonai fignihccnt pcrlbnas diftindtas munere Sc dignt-

di /Hnel at
munire gf
durui »n.

tare. Nam fxpe in Scriptura promilcufc ca no-
mina omnibus Angelis tribuuntur' j nomine enim
Angeli omues delignantur. Ideo Auguft. in En-
chiridio cap. 58. fatetur fc ignorare , quid ea no-
• mina , Sedes fcu Throni , Dominationes , Pote-
Rtfjrodedum ftates, Pi incipatus,fignificcnt. Rcfpondcndum ta-
»ji rmMiut. mcn > c jf e nomina & petfonarum Sc officiorum

»9
D.

tum cemntu-

Potcftatibus, quibus etiam diximus conuenirc imi»
perarc , qubd Poteftatcs tantum primis tribus
ordinibus , at Dominationes etiam ipfis Potcfta-
ribus Sc virtutibus prxfunr. ... ’

Circa horum ordinum difptJfirionem aliqua
efl inter auctores varietas. Quidam ad liierar-
chiam infimam reducunt Virtutes. Communis ta-
men fcmcntiacum D. Thoma. r . p. quxft. ro8. Sc /enuntia.
diftinfta , quia ita Dionyfius fuprk ccteriquc Pa- -Damafcsno libu.-cap.j. prxdi&o modo eos dif-
tres tradunt , maxime autem Grcgorius Papa ho- pohir , &cll (Carentia D. Dioriyfi) rap.8.
mil.j 4. citati- vbi id ex Scripturi colligi indubi- I11 pcrfciftifljma & tertia hierarchia infimi fimt ihroni.Cbo-

tanrer affirmat , Sc Auguftinus ipfe contra Prifcil- Throni , lecnndi Chcrubini i rertij Scraphini,qni r ubmi,

lianiftas cnp. n. licet dicat' ignorare fc quomodo omnes foliim occupamur diuinx Maieftari affi- t*’ m ‘
differant j ditferre tamen ait indubitata fc fide rc- ftendo , A: per fc non mittuntur ad opera exrerio-
nerc. Qubd vero aliquando promifetie vlurperi- ra. Seraphini dicuntur a plenitudine amoris, Chc-
tut illa nomina , non obeft ftatutx veritati , qufa -rubidi a fciemia , Thjont , qubd fine quafi fedes
^ conaenientiam natdrx , Sc fimilittidincm Dei. . : J ■

' officiorum apud nos exhibitorum, i?m ab vno or- : • Occurrunt aurem Inerres difficulrares. Pri- Dlfluultei
dinc , iam ab altero folemus, quando minus 1'cho- ma , quia non explicatuf, quid fit eflc fedem Fr,m *

laftice loquimur , illa nomina mifcere. fcuthrontmi Dei. oecuhda , qufa Scraphini , fi

" Circa explicationem vetb eorum ordinum, in- in amore & meritis cXocdum , ergo eriam in
f lir an tur dicitur Angelorum , a communi vocabulo fciemia- & vifione Dei, qux refpondet amori.

mifttftrahdi hominibus , quod etiam minimam Terna, quia hxc inxquatiras inter omnes Ange- Tertia, .
eorum arguit perfc&iouera. Archangcli in al- los repentur , etiam in inferioribus hieratehiis,
tiori ordine fiipra Angelos conftituumur : inccr- & forti intra qticmlibet ordinem ergo 'non fuf-
tum atite*n,an Ca dxccllcntia ctfnfiftat prxeise ficit adconllitucndainhicfinguiaritcrdiuerfica-

in maiori petfeilione eorum , an verb eriam iu rem ordinum;- •' • ■; ••

aliqua im ifdiitiorie fupra Angelos. Primum pu- ;• Ad fecundam refpondet Suarcz , Seraphinos ytifuundS

Ordinet An-

Angeli.
Archangeh.

i-.W

•Mttp

■X.

tat Suarcz cllc probabilius, quia Angeli prx- rfpccialitcr ab ambre commendari , quia amor in Tt fl en < {tt p
'fimt * minoribus perfonis , Archangeli maiori- genere moris excellentior cft ,& ille cft vifionis Sm4 " x

tus ; diuus tamen DionyGus etiam videtur ad- canfla : vnde per hoc fignifientur , eos omnium

„„„ mittere aliquam iurildi£Honeto cap. 9. & illu- ^efTe nobilifllmos. Primx refpondet , Thronos
-v minationem etiam , quod Suarcz explicat de in- ideo dici , qaia id quod exteris Angelis inferio-
-dircdla potcftatc , quando raridne perfonx altio- ribus conuenit , fpccialiter , maiorique cum p£t-
ris , cuius cultos cft Archangclus , videtur necef- fc&ione conuenit Thronis. Sed hinc tertia diffi- Hinc augetur
, «&rium,vt poflit aliquid imperare Angelo cu- cultas maiorem vim habet, ergo in eo fenfu etiam ,<T '"

r. ftodi perfonx inferioris , fubicdtx alteri per- Scraphini dicendi funt Throni.; * **'

• ixi Tormull. C * P.Suatez

Digitized by Google

Rod, de Arriaca

P.Suarez fatetur ingertuc.fc non fcirc.qul poflic
explicari ca diucrfitas:& cur.fi cx Seraphinis per-
fc&iorcs fcligamus , non pollint confticuere duos
ordines inter fe diuerfos , ficut conftituunt diucr-
fum a Cherubinis.idco arbitratur ede aliquas pro-
' prieratcsdiucrfas, nobis tamen occultas, in quibus

diftingnuntur.Verum poflet forte qnts dicere, Sc-
r e ' faphinos omnes squales efieinter fe.Cherubinos
omnes inter fe,& Thronos inter fc:idcoque folos
tres ordines conftitui, non vcr6 Cherubinos cum
Seraphinis, quia hi omnes funt perfcdliores, infe-
ri ores hi: Sc per vocabula illa, Amor, Scientia, Se-
.. .. des , quxalioquin omnibus Angelis funt commu-
nia', fignificari eorum exccflum refpc&u fex infe-
riorum Angelorum ordinum , & fimul inter fe,
dum amor vt quid fuprctnum tribuitur primis,
>(*■ fcientia fecundis, Sc fedes tertiis. Solutio hsc tol-
lit quidem omnem difficultatem, fi fundamentum
aliquod haberet ad probandam eam squalitatem:
cumque communiter in quolibet ordine dicatur
aliquis efie fupremus , vnde inter Archangelos

J juidam SanQum Gabriclem , alij Michaclcm vt
upremum conftituunt } alij vero cum Potcftatum
fupremum , alij etiam Scraphinorumjnon videtur
probabile , in tribus fupremis ordinibus omnes
aequales efie intra fuum ordinem.

Solutio nh- Adhuc tamen pollet quis iteriim eam folutio-
t»tur. nem roborare. Videtur enim certum , inter An-

I jelos beatos multos efie inter fe omnino xqua-
es , Sc fupra omnes alios. Poft hos verb primos
multos efie squales inter fe ; ac tandem alios
his duobus primis inferiores , inter fe ramen
squales, quo dato ordine, clare apparer, quomo-
do conftituantur ordines illi , quilibet ex squali-
bus conflans.

Nihilominus adhuc nequit folutio fuftineri.
Contra (oln- > nter tot myriades Angelorum improbabile
ttontm. omnino cft , folum fui fle nouem inxqualitates in
meritis , fcu noucm prxeise differentias merito-
rum ; ergo improbabile cft , quemlibet ordinem
conftarc -tantum ex Angelis habentibus eadem
omnino merita:qu6d fi lemcl intra aliquem ordi-
nem datur inxqualitas, gratis ca negatur in fupre-
stcumio rui- ,n,s Thronorum, Cherubinorum,&:c.Sccund6 ab-
utnr folutio. folutc rciicitur illa folutio, quia videmur illi ordi-
nes conftituti ante merita,vndc Lucifer c Seraphi-
norum numero cecidifle dicitur, ergo cacoiifiitu-
• tio ordinum non fumitur ab ci xqualitate Scra-

R t(f»ndtri phinorum in meritis, &c.Video huic impugnatio-
ne»*/?. ni rcfponderi poffc,eam squalitatem confiftere in
gratia fine meritis infufa squaliter illis fupremis,
oui etiam oranes qui manferunr , squaliter vfi
funt , ideoque poflea in meritis manferunt squa-
les. Opinantur enim multi, Angelos, qui squalem
habuere gratiam , zqualia habuifie merita, fed de
hac opinione infra, quz mihi videtur valde inccr-
. * ta, vnde adhuc impugnatio fecunda locum habet.

jtrgtut. Verum ex ci fic argues contra totam huius fe-

dionis dodrinam:fi Angelorum ordines fuere c6~
flituti ante mcrita,& qui habuit maiorem gratiam,
fotte minos intense rcfoondic j qui verb habuic
rcmifliorem , fortius rcfpondet j ergo multi , qui
erant in fuperiori ordine ob gratiam eiscollatam
1 1 maiorem ,Tu£rc poftea in meritis minores , quira
alij qui in inferiori ordine erant,& melius opera-
ti funt. vnde rurfus infertur , Ergo vel in ordine
ahiori funt multi Angeli cum minoribus meritis
& gloria , quam in inferiori , vel poft merita per-
mutarunt locum ; & qui erat in aitiori , cecidit ad
Inferiorem ; qui veto in inferiori , ad fuperiorem
afcendit.vtrumque aurem videtur abfurdum.

Tra&atyis De Angelis.

Facile ab hac difficultate fc expediunt illi (d$
quibus paulo ante) aientes .rqualia habuifie meri- A*#**dw.

ra, qui squalem habuere gratiam. Ego vero quia r> .

ab ea do&rina mihi dubia abftinendum puto , ali- ? utt
ter refpondco, etiamfi qui intra eumdem ordinem
habuerunr gratiam camdcm , non rcfponderinc
squaliterjfempcr tamen infimum fupremi forti iis
refpondific , quam infimi fupremum. Nec in hoc Admijfa
eft vlia difficultas in fententia admittente fcien- feitntia m*~
tiam mediam : viderat enim Deus antequam eos **
decerneret create, qui elfenr fbrtiils refponfuri;
vndodacile potuit in fupremo v.jg. ordine cos fo-
los ponere, quos feiebar, etiamfi insqualitet inter
fe, fortius tamen quam ceteros refponfuros, & fic
defeendendo per ceteros ordines.

Secundi rcfponderi potcfl ; excefium in gratia, S ' l * n & "•
fine meritis donata his qui.in aitiori ordine erant,
tam magnum fuifie,vt,licet minus intense rcfpon-
derint , adhuc tamen manfcrjnt fimpliciter cum
maiori gratia, quam infcriorcs,fiue merita habue-
rint maiora, fiuc minora.

Terrid forte refpondcrec quis, po fic optime ad-
mitri, aliquos Angelos cum maiori gratia & bea- ltm

tirudinc efie in inferioribus ordinibus, quktn ali-
quos cx fuperioribus.Gcut in republiqa Ecclcfiafti-
ca multi cum meritis maioribus funt in inferiori
ordine, quam fint fspe Epifcopi & Pontifices;quia 1 J
cum ordines |illi non affignentur nifi ad munia * f aritt,r -
aliqua circa homines , non videtur inconueniens,
vc aliquis, qui beatior eft, exercear aliquid minus inflanti* fla
quam alius : ficut, licet nuntiare beatiffitnx Virgi- GabriaU .
ni Verbi Incarnationem foerit maximum minifte-
rium , non ideo cenfetur Gabricl omnino fupre-
mus, & maior Serapbino , qui ifiux labia fan&ifi-
cauit,quod fine dubio fuit opus minus pcrfctftum. tartin
Hsc tamen teniafblutio,licec probabilis, non eft
fimpliciter vera, quia licet>dum fumus in via,pof- { it fit fnba-
fit quoad exteriorem honorem inferior efie qui Hlu . »«» •£
maior cft in meritis : at in cxlo.vbi locus cft prs- , * mrn fi m ~
mij: qui in gratia maior eft , in maiori etiam eft ^ ,e,,nv * T0 -
dignirate;qu6d fi officium fubirc debet, illud ccr- **
tc nobilius erit.

Neque inflantia dc Gabriele vrget:dico enim , inflantia i*
vel cx eo capite curo ccnleri b multis fupremum GabriaUn *t>
abfolute inter omnes Angelos, vel certe inter eos vr l a - *
qui ad inferiora funtdeftinati ; Seraphini aurem,
quia fuperiores funt , non funt per fc ad hxcinfo- ‘

riora munia deftinati. Qudd fi ob aliquam cauf-
fam fcmel quid fimile ptxftcnt , id non tollit ma- Str0 phmo
iorem eorum dignitatem. Sc hoc modo refponde- ifaia, t? &-
tur ad illud dc Scraphino Ifais, & quod dc Che- **&••
rubi no ante portam paradifi obiici potcrac.de quo
infta rurfus redibit lermo.

SECTIO QVARTA.

Incidenti * quadam dubia circa hos
ordines.

S V BSECTIO PRIMA.

Duo frior a expediuntur .

•

P Rimum cft , vtrilm Angeli vnius hierarchi* ** j.

differant in natura fpccic ab aliis , quod idem
dc vno ordine refpedlu alterius dubitari poteft.Et c hu diJfrrMt
habet difficultas hsc locum ex bis , qux fuprik di- fttdt afl
ximusjdc fadio dari Angelos aliquot lpccic diuer-
fos, aliquot verd folo numero. -

P.Suarez cap. i4-vniucrfaliter affirmat, citarque fi

pro fe D. Thomam Sc eiusfcholam. Verum hsc a,*’ multo '■

. au&oritas.

Difp; 4* diuerfitati Angelorum > &V. - $e&. 5* 19

au«ftoritas,qun fupponit non pofle dari duos An- vrget.nec bene afferitur.non pofle dari difparira

® i I ^ — _ |1 I * — - — - — A |L » * a O — V AMA • A !• A «A • aM aa L a a ■ I ■ « Ii A A 1 1 ■ ■ I a A AI A A «A A . _ 1 -

Rati» ente

•y

f dos ciuldcm (pccici , non clt bona in noftris &
atris Suarcz principiis : citat etiam Scotum, Ga-»
brielcm, Durandum, Alcnfcm,& alios. Fundamen-
tum iliius eft , quia fupponit & gratiam datam
omnibus iuxta proportionem nacur^,& omnes in-
fuper toto conatu iuxta poflibilitatem refpondif-

tem i eft enim ca facilis ite obuia : quia nobis non
infundit gratiam habitualem Deus gratis , ficuc
Angelis , fcd vel per merita, vel per Sacramenta)
vbi non attenditur maior naturx pcrfc&io.fed va-
lot & Sacramentorum 8c meritorum : ficut in re-
muneratione Angelorum poft merita non dedit

Rrfponderi

(ojfit.

ic : vndcinftrr;Ergo fi duorum ordinum Angeli Deus plus nobiliori qua tali, fcd qui mei i iis ope
funr eiufdem fpecici, debebunt elle xquales omni- ranti. at in prima collatione gratix Angelorum,

no in gratia ; hoc autem dici non poteft : ii enim quia non ateendit Deus merita , potuit habere

vnus non eft maior alio nec in natura, nec in gra- cam confidcrationem maioris dignitatis, etiam in*-

tia, cur vnus ad fuperiorcm.altcr ad inferiorem or- diuidualis, ficuc Suarcz dicit habuide refpc&um

dinem fpcdlabit? ad maiorem fpccificam : cur enim ( & hic ego po*-

Quia vero poflet quis dicere, etiam inindiui- tiori iure dico non eftcdifparitatem) maximus cx-

duis eiufdem ipeciei dari aliquam inxqualitatem, ceftiis fpccificus cauifauic maximum in gratia , B£

Ratio rttici -
tur.

I fugit tb
tUUtUT.

ratione cuius pollent diuerli chori conftitui, addit,
parum elle probabile, Ucum cam lolam inxquali-
tatem attcndillc in diftributionc gratiarum : licut,
licet animx nollrx habent etiam indiuidualem
inxqualitatem , non eam attendit Deus in diftri-
bucnda gratia : vt ideo maiorem nobiliori animx
largiatur.

Neque hxc ratio videtur mihi fuflicicns. Pri-
mb , quia duo illa , qux fupponit , fcilicet datam
gratiam iuxta naturarum dmcrlitatcm ,& omnes
quantum potnerunt , rclpondtllc , fune meo iudi-
cio valde incerta, de quo infra fuliiis. Nunc vero
breuiflimc , quia , licut Lucifero in gratiis exci-
tantibus & auxiliis dedit minus quam infimo cx
his qui perfeuetarunt , non obltantc immcnfo in
natura cxcclfu ; ita videtur longe probabilius , in
ipsa gratia habituali non dcdillc plus omnibus
perferioribus: numquid non maius longe cll be-
neficium , dare auxilia eflicacia ad perfeuerandum
cum minori etiam gratia infusa, quam ca auxilia
negare , &c permittere eum labi, ac totam gratiam
amittere ? Nec fufficic dicere, in potcftate Angeli
fuillc ca auxilia facere efficacia ; tjuia cfto id ita (ir,
extra controuct fiam camen eft.lpcciale Dei efle
beneficium , dare ca auxilia qux prxuidet futura
efficacia. Sicut ergo hoc beneficium, quod eft ma-
ximum, negauit maiori, minori veroconceflujcur
non maiori conccllcrit xqualcm gratiam habitua-
lem cum minori ? ccrtc ego non video, cur in vno
putido debuerit Deus naturam attendere , non in
altero, quod maioris momenti eft. Nec poflunt
congruentix excogitari pro vno, qux non vrgeant
eodem modo in alio.

Hinc conflat a fortiori falfum efle , quod dc
xquali merito eorum qui xqualcm habebant na-
turam dicitur : namfaltem in gratiis excitantibus
non attendit Deus perfedionem naturx ; ergo
non omnes eiufdem naturx, & fi vis, etiam haben-
tes camdcm gratiam infufam,funt xqualiter cxci-
tati,crgo nec xqualiter confcnferunt, ergo neque
xqtialia habuere merita. Addc.cum illi omnes paf-
fi fint grauiffimam tentationem a fuggeftione
aliorum malorum, incredibile penitus videri.intcr
infinitas prope miriades eorum qui alTcnfi fune
Deo , omnes aflhnfos futnma qua potuerunt in-
teniione , & cam tentationem in aliquibus faltem
non impediuilTe , nc tanto conatu & intenfionc
rdponderene : ficut enim in omnibus qui cecide-
runt, effecit vt nullo modo rcfpondercnt, cur non
in aliquibus intentionem faltem impediuit ? Ve-
ium dc hoc,vt dixi.fufiiis inffi.

Quod verb additur dc diucrfitate numcricd,
etiam difplicet,quia cum Deus eam optime nouc-
rit.non fuit ci difficile ( fi fcmcl maiorem perfe-
Jnjitnutntn dionem naturalem oftendere voluit ) iuxta illam
~Mgtt. maiorem dare gratiam. Neque hiftantia a nobis
7ov»m 1 1.

Impugnatio
* fertiori.

Quod addi-
tur dt diuer-
fttatt numi-
ne a dijpiiett.

minor indiuidualis non cauflauir etiam luo modo
minorem, iuxta illud, ficut fc habent odo ad odo, *

ita quatuor ad quatuor/

Tertio loco adducit aliquos Patrcs,Dionyfiuui gy
cap.y . verum ibi folum docet, fuperiores graduum Centra Sua-
ceifitudine differre , hoc autem poflet ex (ola dif- r **- <j"t*d
rentia in gratia intclligi. Itera Nazianzenum Pa,,t ’ t Tt fi
Orat.j4. quxft.i. vbi fatis clare diuerficatem ad- *
ftruit : verum eam fpccificam elle, nec leuiter in-
finuat, maximi cum Orat. 40. de Sacramento Ba-
ptifm i exprefsc affirmet, fe non pofle eam quxftio-
nem decidere. Damafccnum item lib.i.cap.j.qui
etiam eft valde dubius. Denique Chryfoft. Ho-
mil.i. de incomprchenfibili Dei naturi , eo qubd
genera cxleftia innumerabilia Angelos appeller,
ergo fent it cos differre fpecie.

Hoc tamen tam eft contra Suarcz quam pro Suant et»»
illo : nam fi genera accipiantur logice & proprii, tra ftmet -
non habet locum in fententia Suarcz , quia vc
fummum fex genera in cis admittir. fex autem
genera quis innumerabilia dicet ? Si vero impro-
prie , tunc, quxfo, cur magis ad fpecies diuerfas
inter fe quam ad diucrfitatem eorum omnium i
nobis : Aut vbi Chryfoftomus inhnuat cam di-
uctfitatcm efle inter Angelos vnius chori refpcdu
alterius ? de quo folum in prxfenti agimus : nam
ibi efle aliquam diuerfitatcm,iam aliunde fuppo-
nimus. Denique Chryfoftomus ibi folum inten-
dit declarare facilitatem , qua Deus cos creauit;
cctcra obiter tangit.

Ilinc condat , valde dubiam efle eam Parris
Suarcz do&rinam. Nihilominus tamen, fuppofitil
fcmcl multorum Angelorum fpeecifica diucrfica- Probabile ed.
tc, probabile eft, cam reperiri incct Angelos vnius Angtlet
& alterius chori, quia nihil eft quod id impugnet:

& (altem id probabiliter oftendunt diuerla munia ■“£ rr *
qux flfcexerccnt. Solum videtur obefle quod fir Repliea.
pra dicebam , non efle probabile , datam (emper
maiorem gratiam iuxta nobiliorem naturam , auc
omnes quantum potuerunt rcfpondiflc. Kefpon- Solente.
deo tamen , etiamfi duabus fpecicbus inxqu^li-
bus dederit xqualcm graciamjfaluari optime cam
diucrfitatem ordinum ratione cxceflusin natura-
libus. Ncc enim poliunt meriti conqueri , fi qui
in naturi excedunt , etiamfi iu gratia fine pares, *
prxponantur aliis. Ergo ad defendendam hanc
do&rinam non eft neceflum alligari nos ci fen-
tentix demaiori gratia, iuxta naturx nobilicacctn
maiorem. • . -

^ Quoad pun&um dc xqualibus metitis facili Ad pungam
dicitur , cum Deus vellet diucrfos ordines confli- dt mtritu
tuere iuxta maiorem fpccificam petfcftioncm , ac aquaUbeu re-
pet feientiam mediam prxiuditlcr , qui cx fupe-
ribus fpecicbus , fi crearentur , Client fortius re-
fponfuri ( fiue omnes fuperiores inter fc xqualiter
fiuc iuxqualitcr [cfponderent , de quo iam non

C 3 difputo)

5 o

Rod. de A r r i a g a Tra&atus De Angeli/,

SVBSECTIO SECVNDA.

A* WM hit-
rarehia fUa
diffirat ab
alii , f» tam
itu oraiiut
riujd/m bit-
rarchtt inter

Suartx. affir-
mat.

XtffitmU*.

Dt fa3t tu-
bi l corti Jla-
tui ptttftitr-
ta praftnttm
diffiotUattn ■■

difputo ) decreuifle eos folos ex fuperioribus crea-
re, vt fic in fuperioribus ordinibus illi foli perma-
nerent, qui & ineritis & naturi fuperiores effenr.
Non fuit autem, vtdixi, Deodifficile,intcr infini-
tos Angelos, quos per (dentiam mediam cogno-
uit , inuenire iufladentcs ex fuperioribusqui fbr-
tiiks refpondctent, quam alij ex fpeciebus inferio-
ribus ( vel vt fimul hxc folutio cum prxcedewi
cohxteat ) qui licet non fortius ,faltem non re-
miffius,merercntur,vt ficjicct inferior, ellet squa-
lis in gratia , non tamen fuperior , & aliunde ob
narurx inferioritatem, pollet ordinem etiam infe-
riorem conftituere.

Secundum dubium , de quo eciam Suarez ibi,
eft , an plus differat vna hicrarchiaab alia , quam
duo ordines eiufdem hierarchix inter fe , v. g. an
plus Throni A Dominationibus, qux funt fupre-
mz in fecunda hicrarchii , quam iidem Throni ii
Cherubinis,& Dominationes & Virtutibus,& An-
geli ab Archangelis. Condudltque affirmatiuc;
imi» putat Angelicam naturam vt fic e(Te genus
fitbalremum rcipedu exiftentium , & contrahi in
tria alia genera,quorum quodlibet includit vnam
hierarchiam, vnde genere ccnfct vnam differte ab
altera. Explicat autem eam diucrfitatem per hoc,
qu&d fupremahierarchia v.g.poffit intelligereob-
ie<fta per pauciores fpecies, inferior autem debeat
per plures •, ordines autem tres cuiufiibet hierar-
chi* inter (e differre in co quid , licet non per
plures vel pauciores fpecies , inzqualitcr tamen
per illas obic&a cognofcunt.

Fateor ego libenter, has & fimiles.conuenien-
tias ac differentias genericas no* repugnare di-
uinicus, imi» optimi excogitati poffc , Angelos
omnes fupremx hicrarchix non habere inteile-
dum & voluntatem diffindas : & hanc ede ratio-
nem geneticam , qui ab inferioribus diftinguun-
tur *quia, vt alibi docui , in ordine ad potentiam
ablolutam ,non poteft excogitari Repugnantia in
talibus Angelis , quorum ali} habeant diffindas
potentias, ali) verb identificatas. Excogitari po-
reft etiam Angelus alius, qui per (e fit fpecies
multorum poffibilium : non enim excedit ( vt in-
fra dicam ) hxc continentia vites crcaturx , nec
facit illam infinitam, quoad poffibilitatem. Hxc
mihi certa. Addo tamen , non polle de fado po-
ni eam conuenientiam gencricam & diucrfitatem
inter Angelos, nifi pure pute diuinando, quia
nec Scriptura, nec Patres , nec naturalis ratio nac
de re quidquam innuit : imi» , vt prxcedcnti du-
bio dixi , fere diuinatut , ponendo omnes choros
mrer fefpccie differentes , & dicendo dari de fa-
do aliquos fpccic diuerlos , ccnfct Vafquez diui-
nari ; quid ergo recurrendo ad diucrfitatem gene-
ticam, & pofi ea rurfus ad explicationem illius?
Denique addo , etinmfi maiorem velit Suarez
ponere differentiam inter cos ordines , non ede
ncceflarium ad diucrfitatem geneticam recurre-
re. Neque enhn omnes 'fpecies intra idem genus
xqualiter inter fe differunt : piris enim differt lu-
pus ab equo quam a cane , & quam equus i mulo
aut afino , etiamfi omnes fint intra idem infi-
mum genus. Vt ergo Throni plus differant A
Dominationibus quim a Cherubinis,
non eft neceffum eos extrahere
ad aliud genus. Rem ergo
quoad fadlum relin-
quo vt dubiam.

★ *

Cetera dubia.

inna

T Ertio quxritur , an intra quemlibet chorum An

fint rurfus fpecies diuerfx,an vero omnes fint qmmuit cb»-
eiufdem fpcciei. Primum affirmant nonnulli : pu-
' tant enim efle fententiam D.Thomx. Vcrfim iam ^ aJ,rfa
dixi fupra, D.Thom.niti aliis principiis. Probant ffitrid.
etiam idem ex Dionyfio , qui in - quolibet choro Quidam pm-
diftinxit medios.infimos & lupremos,vnde viden- '*** ^ > V > '
tur 17 . fpecies Angelorum inferri, fed neque hx
fatis funt pro his audoribus,qui adhuc plures mul-
ti reputant dari fpeciesrimd credunt eas effe plu-
res, quam fint omnes fpecies animantium, herba- 3 1
rum, plantatum & aliarum icrum inferiorum. De D* fa3» rtt
poffibilitate fpecierum ego non dubito : vetum.vt
ex di^is pauli ante confiat, quoad fa&om attinet»
res efi valde incerta, quo enim fundamento dice-
mus, Sunt tot & non plures?

Quarti dubitatur , an diftin&o ordinum pro- 4* iifimK»
ueniat ex ipfa naturi angelica , an veri ex gratii. cr ^ inam fij
Qui cos dixerit omnes eiufdem fpcciei , dicet ctia **„”\*™ an
ncccflario i foli gratii eam diftindtioncm ordi- <xgro-
num ex pane Angelorum prouenire ; formaliter ti*.
autem & immediate a volitione Dei id ita difpo- opima f «w
nentis:qui veri differentiam etiam fpecificam ad-
miferint, adhuc debent diftinguete : vel enim po-
nunt cum xquali gratii dari aliquos in diuerfis
choris, quod lupra diximus non effe improbabile.

Er tunc certum efi, in eis Angelis diucrfitatem il-
lam folum effe formaliter a differentia Se diuerfi-
catcnaturali:nam,vt fupponirau$,ex parte gratix
nulla alia efi;formaliter autem & immediate i vo-
litione diuina id ita fiaruente, quod, vt dixi,fcm~
per dicendum efi in omni fententia : Deo enim id
non volente, nulla aut naturx aut gratix diuerfitas
confiirucret ordines illos cum fubordinatione auc
iurifdi&ione vnius in alium. Qui ver 6 dixerint opinia alia •
iuxta diucrfitatem fpecificam datam fuifle di- r * m -
uerfam gratiam habitualem , meritaque fuiffe
maiora f vt P. Suarius docet', & in re incerti nos
diximus probabilius effe ) dicant etiam radica-
liter, eam diucrfitatem prouenire ex maiori perfe-
dlione naturali, quatenus ea fuitoccafio, vt habet
rem Se maiorem grariam,& maiora merita -, pro-
xime veri ex ipfa gratia prouenire , vltimi autem
& complete ex diipofitionc Dei.

Hinc poteft decidi quintum dubium, an difiin- * ‘

ilio ordinum fticrit Ab ipfo creationis momento, AAMfatit
an pofi eorum viam Se merita iam confummata. ordinum fut-
Cui confequentcr ad didla breuiflime fatisfacio: rit i primi-
vel enim cum xquali fpccifica naturi Se gratii da- f* cn **i*~
ta funt inxqualia merita, qux eos in ordinibus di- au ’ ££

/* * * , ». • . 90TUTTI 'VIMfW

ucrns con(ticuam,vt muln opinantur;& tuncccr- ^ mtrits
tiffimum efi , non incepiilc ordines nifi pofi fini- iam tmf*
tam viam, vel docetur totam illam diucrfitatem ">ata.
in natura radicari, & tunc dicendum cft, cos ordi-
ncsincepifle ab ipfacreatione.quancura adadlum
primum, licet n 6 exercuerint quidquam, nifi pofi-
quam fuere beatijnifietiarr. forte tunc Deus reuc-
lationes 8c illuminationes Angelis inferioribus
per fuperiores communicauerir. quod valde pro-
babile cft:in Co enim ftaru vix fine dubio ad refi-
flendum Lucifero, & non peccandum, habuere A
Deo maximas illuminationes.quas tuncconnatu-
rali modo, quo & nuc, per fuperiores inferioribus
communicauic.Et eodem modo probabiliter dici-
tur, etiam intl hominum creationcm^n ordine ad
Jpfos homines Deum Angelis afiignafle officia, 8c •» * ■
difiinxifle modum fc circa cos poftea gerendi. -*

Sextum

Difp.j. Vtrum Angeli intelleftus indigeat ftjeciebMj&c. Se&.r. $i

Sextum dubium , an hi ordines duraturi fim
nffauiUr*- P°^ ^‘ cm iudicij.Refpondeo quoad fufficien tiara,
**’ f,fl dii uue diuerfitatera inrtiofiscam , fiue in gradi , fiue
in naturi, fine dubio duraturos : ea enim non adi-

ObicRio.

-V.* •

Solutio.

RoSpmdto. xnentur illis i quoad a&ualia veri minificria, tam
i i circa curam hominum .qulra circa illuminationes

eorum inter fe, omnino certaturos ; nec enim no-
ux vllz erunt illuminationes.ncc circa hominum
minifterife ■- ■: •iktri a ...

Diccs,Si hi qui in limbo de fa&o funt.poft diem
iudicij habitaturi fint fupri terram , iuxta multo-
rum probabilem icntcntiam,& in vnam politicam
rempublicam conuenturi , recelle erit vc Angeli
adhuc fint eorum cufiodcs. Rcfpondco negando
alfiunptum : nam illi tunc corpore erunt impafli-
bilcs , tentaiiones aut fuggeftiones nullas habe-
■ ' bunt,nec a dxmonibus.ncc a carne ; non ergo ne-

ceitarium erit cos ab Angelis cuftodiri.

Aa hi er Ai- Septimum dubium , an in dxmonibus fint ali*

»n fint ali- jqao modo illi ordines. Rcfpondco inter eos efle
f ** mi *° '» aliquam przeminentiam : id quod videtur certum
* “ cx Scriptura. Matthzi 9. princeps daemoniorum

dicitur Bcclzcbub. Ec Paulus ad Ephef. 6 . vocat
'Principes & pottflates tenebrarum harum. Vcrtim
hoc vltimum ccfiimoniuro non ram przeminem-
tiam eorum inter fc , quam rcfpc&u hominum
peccatorum videtur fignificaro. Melius idem fua-
det illud Chrifii Matthzi tf. Qui paratus efi dia -
bolo & anpelu tine. vbi infinuantur diabolo An-
geli fubie&i. Secundo dico , Si ordines fuerunt
«me peccatum , tunc per denominationem a prae-
terita prxexcellentia poliunt dici diaboli ad di-
uerfos ordines pertinere , etiamfi de fa&o nul-
lum ius vnus haberet in alium. Tertii etiam clt
valde probabile, velob naturx maiorem przfian-
tiam , vel cl quod alios fui fuggeftione traxerint
ad peccandum , etiam nunc habere fuam iurifdi-

demontbm

RtJponAco

trimi.

Secundi.

Tertii.

Itionem in illos , Bc conftitaerc politicam rempu-
blicam.

Dices, Qui alios feduxir.grauils peccauit.crgo ohU0U,
non debetidel vllaci iurifdi&ioconccdi , fed po-
tius grauior poena. Refpondeo, iurifdidioncm il- Ritpoafio.
iam non erte in bonum , fed potitis in malum il-
lius. Mam ficut ex remarione hominum non ac-
cipiunt poenx vilius leuamen, fed potitis magis
torquenturjita ex iurifdidione ad mittendos alios
ad tcntandum,&c.folara poenam accipiunt.

Vltitnl dubitari potelt, an aliqui cx homini- Aa aliqui
bus accipiendi fint ad choros Angelorum. Re- homini fint
fpondeo vix elTe polfe de re difficultatem. Nam
fi ordines coniluuantur ob petfe&ionem phyfi ”***

oam Angelorum , certum efi homines non polle Kttponfio.
ad hos ordines airumi, quia non fienemee poliunt
fieri arquales in naturi ; fi vcrl confiituautur per
gratiam folam , duo adhuc funt certa , & vnum
•dubium. Primi certum efi non elfe materialia
aliqua loca , in quibus fedeant Angeli , vc ad ea
homines , licet aequalia habeant meiira.artumen-
di fint ; dicuntur tamen implere ruinas vel fedes,
id efi numerum eorum qui lapfi fune. Secundi Incertum t fi,
■certum , nec eos alTumendosad minifteria Ange- anahquiht.
lorum exercenda. Dubium autem, an aliqui horni-
nes fint futuri in meritis «quales Angelis ; quis i*'.*''!!}™,',
enim ftrit quanta illorum 8c horum (itgratialBca- Angtiu.
tiffima Virgo fupra omnes illos certi cft , proba-
bile etiam , aliquos fucuros xquales , forte fupe-
riores ( dc quo rurfus infra ) multos etiam infe-
riores omnibus Angelis , maximi illos , qui f ura
foli gratia baptilinali dece (Ierunt , aut exigua
valde habuere merita. Qui autem in particulari
fiut inferiores ,qui fuperiores , qui pares , non
pollumus vllo modo decidere , quis & Angelo-
rum & hominum incenfio in gracil, nobis omni-
no efi incognita.

* !

DISPVTATIO Q^V l N T A.

Vtrum Angeli intellegas indigeat ]f> e ciebas pro quibat obiettis.

T s t ordo do&rinx videbatur exi-
gere ,vr prius de intelledu Angeli,
quam defpecicbus illius ageremus,
cum prior fit potentiaquam fpecies
in ipsi recepta ; quia tamen vix
quidquam de iwelle&u decidi po-
reft, nifi prxfuppofita cognirionc fpecierum, qui-
bus ad incelligendum vtimur , ideo hanc difputa-
tionem prxmittendam elfc iudicaui. De fpedebus
angelicis fusi Parer Suarez lib.i.

SECTIO PRIMA.

, • .i • ’ . >

^yfliqun ie Jpeciebut in communi.

D E fpcciebus in communi fusi egi in libris
dc Animi , quxdam perftrinxi de vifione
difp. 8. fc&.t. nunc breuiifiml eadem repeto , vt
• qux de fpcciebus angelicis dicenda funt , clariora
reddamur : qui ibi di&a viderit , hanc ftltiouefn
omittere non prohibetur.in qua tamen difficulta-
tem quamdam ibi non motam dtfcutio.

$»ti fit $t- Species ergo impreffa , dicitor qualiras qux-

'eiti iuifnfia. ft atn hmul cum potentia cognofciciua doncUrtens
. - ad cognitionem eliciendam nomine obie&i fibe
*■- ^ - v abfentis, vel impsoportionati, liucobjaliamcauf-
v; *

fam de fallo non concurrentis. Specierum necef- y n A, thil*-
fitatetn nouerc Philofophi. Primb ex potentiis ftphiJhttitrB
externis, v. g. vifu , auditu (in euftu, taftu, odo- ntceffitattm t
ratu , eas non ncceflarias ccnleo ) deducitur au- *I n * m,n *t.
tem neceflitas hoc modo : Non pofium albcdi-
nem v. e. nifi reUe ante oculos exifiemem vide-
re, qu6d (i in medio ponatur corpus opacum , eo
ipfo impeditur vifio;crgo potentia aliquid accipit
ab obielto, quod linei rctfta ad ipfam mittitur, dc
ratione cuius confiituitur potens ad videndum; . ,
hoc autem vocamus fpecietn impreflam. Hinc fic
etiam vlterius , vt qu6 diftantiora funt obieltii,
quia eo ipfo non pollimt tam intensi operari in
potentiam, non ira perfelll videantur, & quando
iam funt extra limites a&iuitatis obiedti , nullate-
nus videri queant, atius experienrix rationem
nifi ad fpecies produltas in oculo non poffiimus
probabiliter reducere, quod enim aliqui hasfpe-
cies negantes dixlre id reducendum ad condi-
tionem cxrrinfecam , facile refiitatur. Primd, Refutantur
quia fi obiecftum nil producit, fed foltlm terrai- ruganut.
'-nat cognitionem cXtrinfccl , nullam requirit ad ** , Je tt, * ^ •
hoc approximationem cum potentia , imd nec
exiftentiam alhialem , vt patet in cognitionibus
Jntelle&ualibus: eo enim ipfo , quid inrcllellUs
-habeat fpcciea dc Petro, potelt de illo cogitare,&

C 4 illum

Digitlzed by Google

jj. Rod. de Arriaga Tra&atus 2 )* Angelis.

illum cognofcere, fiuc in hac, fiuc in illa diftantia
fit.liuc exiftat,fiuc non exiftat.

Confirmatur : nam alioquin dum albedo ellet
intra fparium,in quo poteft videri , non debe-
ret, quo vidnior cft, clarius videri ,& quo remo-
rior, oblcurius : fi pur^ terminaret vilioncra , &
potentia in fe in vno calu aeque ac in altero , in-
f tinfecc potens cflct : nam vbicacio illa albediois
nihil ponit in illa potentia ; fi autem admittan-
tur fpecies, id optime explicatur, eo quid ad ma-
iorem diftantiam remiffiores producat quam ad
minorem, .j .... A , w . * . : .<

StnmA n- Idem vlterius rciicitur experientiis deTnraptis
*** m ' cx fpeculo & corporibus rene&entibus :fi enim
in fpeculo non fiiiflent producta fpecies , qux
inde redirent ad potentiam per reflexionem,
cur , quatio , ibi appareret obieftum , aut quid
conduceret fpcculum «d vifiouem, quandoqui-
dem per politionem ipfius non ponitur obiedtura
in ipfb? ' j. .

} Idem eft in perfpicilii; habentibus diuerfos

Roboratur. angulos, ex quibus apparent obie&a etiam inter fc
diuerfa. quod non poteft vllo modo reduci , nifi
ad mutationem foecierum qux in illis producun-
tur, & inde tranfcunc ad potentiam : vnde fit , vc
quot funt ibi diuifiones ; quibus fpecies qnafi
difeontinuautur, tot refultent poftei obiedla,quia
quzlibcc fpecies totalis vnicum obiedlum repra*-
fentar.Ex auditu etiam aliz defumuntur experien-
tix , fcd fufficiat hxc tetigi ife , vi fpecicrum ne-
ccflitas defumatur ex fcnftbus. qai fu fi us ea vide-
re voluerit , legat difputationem quartam de Ani-
ma t num.i. -ir.i-..

Taut tu*m £ x j nt clle&a etiam noftro idem oftcnditur:non
*Znr»' dati cn ‘ m P°^ um habere cognitionem inemoratiuam
freritt. de homine , quem non vidijpolfuin autem de eo-
dem , poftquam ilium vidi, cuius non poteft elfc
alia ratio, quam quod cx ea vifionc produtfta fuerit
iq intelie&u aliqua qualitas , qua poftea vtor ad
eam cognitionem memoratiuam ; alioquin quid
efficeret ,qnod, prxcelfillet ea vifio , fi nihil rcale *•
relinquit in intelle&u? Quod argumentum cum
bene P. Vaiqucz difp.aoo.cap. $. putat cife efficax
pro fpeciebtts in homine ; male tamen dixit non
vrgerc in Angelo , vt infra fuse deducam contra
i eumdem Vaiqucz. His & aliis experientiis proba-
tur necefficas fpccierum in nobis.

Quidam fu- Non polium tamen non tantillum hic cum ali-

taat me di- guibus difputarc , qui docent hanc ncccffitatcm
ptfiMfia»- 4’ eacruin diftinftarum tantam effc , vt repugnet
tiam fine di- etiam diuinitus fubftantia aliqua non indigens di-
fliuiitt Jpt- ftin&is fpcciebus ad cognitionem aliorum obic-
cubue »d e»- Ciorum, qux in ipfa non concinentur. Dico , qut
^'""obielio' mn conunenlur tn ‘pf u •' nam qux continentur, vc
rum !qu* °in ln medio, fatentur, polle fine fpccic diftinda co-
ipfanen etn- gnofei. Fundamentum eorum eft, quia ad cogni-
tintntur. donem requiritur influxus obic&i per le , vel per
Rati* torum fpccicm,iuxta illud principium commune, Ab ob-
itclo & potentia paritur non/ia : ergo fnbftautia
4 quacumque inrellcctiua creata debet ad cogni-
tionem lubcre pbie&i concurfum ; fcd huneper
fe ipfara nequit habere , quia non poteft clfc fpe-
cies infinitorum obie£korum;alias ellet infinita in
perfedione , ergo indiget vel ipfius obie&i con-
Ctnfirataiar curfu immcdiatOjvel fpccic diftinda.Confirmatur
a fwtiii. a fimili ex Deo , qui vt cognofcat omnes creatu-
ras, debet continere pcrfc&ioncm illarum, & clfc
infinita pcrfc&ionis.

Impugnatio. - Huic argumento bene viderunt aduerfarij fa-
cile adhiberi polle folutionem , fcilicet fpccicm
de infinitis obiedis non debere clfc infinite

perfe&ionis ,quia continentia obiedi, qux repO-
xitur in fpecie.cft valdi imperfeda : vna enim
fpecies accidentalis poteft elfc reprxfcntatiua
multarum Sr infinitarum fubftantiarum,qtix funt
valde perfcdz , & de fado etiam hi cenlcnt pro-
babile , Angelos aliquos per vnicam fpeciem im-
prelTam omnia creata polle cognofcere : vnde vl-
reriiis fit , vt , licet aliqua fubftantia creata fimul
contineret in fc perfedionem huius fpeciei irn-
prelTx, quam in Angelo ponunt hi au&ores , non
continui foret infinita. Quia ergo hxc folutio
ftatim pro argumento occurrit , vrgent de nouo
fic : Continentia per modum impreflx fpccici re- Vr S* nt
pugnat fubftantix, qux valde eft perfeda:dedecet * tT f*'*'
enim cius dignitatem fieri vicariam & fubftitu-
tam aliorum obiedorum inferionun : ergo per 5
modum fpeciei nequit vlla fubftantia effc reprx-
fcntatiua aliorum obie&orum , ergo fi id habe-
ret , ex continentia pcrfe&ionis aliorum obie&o-
rum prouenire deberet , ergo effct infinita. Ve- Tm '
rum neque replica hxc fuadet intentum : nam
nititur fundamento prxeise defumpto ex voce
vitari) vel [ubHitutt. quod leue cft : rogo enim . .

hos audlores , an fpecies fupcrnaturalis per fc in-
fufa,quam habet Chriftus Dominus de infimo ac-
cidenti materiali , v. g. de vbicatione fcarabxi,
an, inquam, talis fpecies ita perfc&a & fupernaru-
ralis iit vicaria Sc fubftituta illius vbicationis , an
non i fi non eft, ergo non omnis fpecies imprefla
eft vicaria obiefti, ergo etiam illa fubftantia,qux > -

fimul cflet (pedes imprefla , non foret necclfarii
vicaria & fubftituta obie&orum : fi verb dicar,
effc vicariam & fubftitutam , iam debet explicare,
qui fieri poflit , vt res tam perfcda & fupernatu- - > *
talis in fubftantia , poffit ita demitti & humiliari,
vc fiat vicaria impcrfcdiflimi accidentis materia-
lis i quod fi hoc illi non repugnat , etiam ego di-
cam , id non repugnare fubftantix , quantumuis
pcrfc&z : ergo ratio defumpta ex voce vicarij vel
fubftituti nulla eft in re.

, quia neque illa eitet infinita jpteit
( continentia enim per modum fpccici cft valde pttjfa tmnii
impcrfe&a , nec inferens infinitatem , vt omnes »b l *^ 9r " m -
fatentur ) nec ellet proprie vicaria & fubftituta
obic&orum , quia non produceretur ab illis in
ordine ad finem hunc , nec haberet delegatam ab
cis potclfatem , fcd propriam & indcpcndcntcm 6
ab iliis : imo ipfum Deum continere pcrfc&io-
nem fpeciei imprcllx rcfpc&u omnium creatu-
rarum , dixi in materia de fcientia Dei, idcoque
polle ipfum Deum non folum infc,vtin caulla
continente , creaturas omnes mediate cognofce-
re, (cd etiam immediate determinatum li iuaract
fubftantia per modum fpeciei , fine vlla iroper-
fcdionc , illas in fcipfis cognofcere. Dixi , Non Suandam.
tfftt proprie vicaria vel fubflittota.-aam improprie,
quatenus vox illa fignificat virtutem faciendi
idem , quod prxftaret obic&um , fi ellet prxfcns
& proportionatum , libenter admitto eam hib-
ftamiam futuram vicariam obie£torum , at hoc
nullam dicit iiuperfedlionem , fcd potitis perfe-
tftionem (impliciter fimplicem : polle enim pro-
ducere cfFc<ftuin,quem poteft alia caulla, eft perfe-
ctio fimpliciter fimplex ■, non ergo eft vnde nege-
tur illi fubftantix in hocfcnfu, imi & Deo, ratio
vicarij & fubftituti. . . ■ >

Hxc circa ncccffitatcm fpccierum , fiuc diftin-
darum , fiuc indiftindarum : rationem autem a
priori ad probandam cam neccffitacem , nullam taum *ud»

video

—- e-eittwd by Gmte le

mtn

»$r-

Rtudu#"*.

Tuuit iiffi-

mltMU.

au.

Difp, VtrUm Angeli inleUettti*

video cfficacc.Qudd enim aliqui dicunt, cognitio-
11 cm c ^ c imaginem obicdi.&confcqucnter dcbc-
*“■ re ab eo produci per fe vel per fperiem, reficitur.

Primo , quia fupponunr id quod probandum eft,
fcilicet omnem cognitionem efle imaginem obie-
di : nam imago fuprl rcprxfentationem foliint
addit , quod producatur ab obiedo , ideo dice-
rem illam reprxlenrare obiedum , non tamen vt
imaginem:ficut cognitio diuina reprzfentar quaC*
dam creatura» , non tamen eft imago illarum : 8c
in materi! de vifione oftendi , nec creatas omnes
cognitiones produci ab obiede mediati: aut im-
mediati > imo & aliquam polle efle reflexam fu-
per fe.

Ratio huius difficultatis , quia fpccies folum
nouimus experientia , idcoque folum poffumus
carum exiftentiam probare 5 fcd rationem 1 priori
Munmofi- ad ncceflttatcm explicandam non videmus. Qui-
dam fpeciem impreflam requirunt , vt determinet
potentiam ad hoc obiedum potilis qulm ad aliud.
Sed & hi facile rcfcllunturinam pontis inintelle-
du omnibus fpeciebus, tam ille eft indifferens ad
hoc vel illud obiedum, quam line illis ; ergo fpe-
cies non determinat ad hoc potius quam ad illude
Dices , tunc intellcdum cum fpeciebus efle
completum ad cognitionem. Contra , ergo non
ad determinandum , fed ad complendum requi-
runtur. laln autem de hoc eft difficultas , cut line
illis non iit inrellcdus completus.

Dices Secundb, quamlibet fpeciem determina-
re ad vnum obiedum , ideoque lemper ellc ve-
rum, illas elle determinatiuas potentiae indifferen-
tis. fed contra manifelW Primo : nam vna & ea-
dem fpccies poteft ellc de infinitis prope obiedis*
ergo tunc illa non determinat ad vrtum , neque
ad omnia illa obieda , quia non poliunt illa om-
nia fimul cognofci per eam fpeciem» Contra Sc-
cundd ,quia , fi vna fpc/ries non pugnat cum al-
tcral ( vt vere non pugnat ) ctiamli quxlibet fil
determinata ad vnum obedum,non tamen deter-
minat potentiam , quia relinquit in illi eamdem
capacitatem, qux antei erat ad plura obiedamam
relinquit Ilias fpccies , ergo ad determinandum
proprie non requiritur fpccies»

Difput. 4. de Anima i num. 1 16. de hac dif-
ficultate fuse egi , dixique , hanc polle rationem
a priori reddi , quia cognitio eft expreffio & re-
prxfentatio omnium Corum qux in obiedo funcj
vode fi potentia cognolcitioa non continet illud
obiedum , oportet vt vel ipfummet obiedum
per fc , & per fpeciem aliquam, qux fit velut fe-
men eius, compleat eam potentiam in adu primo,
vt poffit formalitates omnes aut prxdicata obic-
di explicare : non enim videtur 1 femctipfb polle
feire qualia ea fim ,nifi fpccialiter ad id adiouetur
modo dido.Qood verum eft in omni cognitione,
fiue fit imago obiedi , fiue non , quia omnis eft
cxptcffio& declaratio eorum qux funt in obie-
do i vnde & in ipfo Deo id ita contingere docui
in materia de vifione & feientia : Deus enim, qua-
tenus continens omnes fpccies impreflas poflibi-
les, completur in adu primo ex parte obiedi ad
cognitionem omnium obicdorum , idcoque dixi,
in eo dari przdicatum teale proprium fpeciei im-
prelfie.

Aducrtc i aliud eft querete in Vniuecfum , an
- . .in omnibus intelledibus requirantur fpecics
?Z‘”Zi diftindxjdequo egi lupri contra nonnullos, pro-
0» rtquirji»- bans negatiuam partem ; aliud vcr6 quxrcrc , an
tur frteiadi- requiratur concurfus obiedi aut ipecies , fiue ta-
/lina*, jj s fpecics identificetur cum potenti» , fiue non.

RtfiUtn

O butti*
PrimA.
CuurA ifi.

ObU&it

StcuniU.

Ctmtri l/l
Primi.

Centri ifl
Secundo.

indigeat jpeiiebus, Se&.i. 33

Hoc fecundum dico vniucrfaliter neccllanum;

& probo cx noftro inteiicdu , qui cum habear
rationem potentixintcllcdiux.adhuc tamen egee
fpeciebus diftindis ad cognitionem ; ergo omnis
potencia intellediua , vt fic completa ad intcl-
ledionem , vel debet Habere fpccies diffindas,
vel jpfas illas eminenter continere , &eis xquii
ualcre.ita vt habeat hxc prxdicata duo fibi cf-
fentialia ; vnum potentix intcllcdiux , in qud
conucnicc aim noftro inteiicdu fecundhm lej
aliud prxdicatum, quod fic completa ex parte ob-
icdi ad cognitionem , in quo differet 1 nofttd
inteiicdu , qui id non habet 1 fc. In eo auteni
prxdicatoconueniret talis potentia cum fpecie-
bus noftris diftindis , qux dant complementuni
ex parte obiedi , & hinc loco citato de (cien-
tia Dei explicuit in Deo prxdicatutn proprium
fpeciei impreifie. Concluditur ergo neceffitas ta-
lis fpcciei , vel diftindx , vel identificate cum po-
tentia. 1 .. 1

Vtrum autem ea concurrant efficienrer,an for-
maliterj non eft huius loci, quod enim de nobis
didum fuerit, dicetur Sc de Angelis ; fuppono ta-
men tamquam certiorem opinionem eaftl qux do-
cet, illas concurrere efficienter ; quia folfim for- ttf .
maliter per modum rei inhxrentis in potenti! ni-
hil faciunc , vr patet , quando eis exiftentibus in
inteiicdu , nihil cognofcimus ; ergo quando ve-
nimus ad adualem cognitionem, ipfse fpccies ali-
quid aliud efficiunt, quim in inteiicdu iacerc ; il-
lud autem non poteft efle nifi efficienter concur-
rere: nam illuminare non pofluntjnoh enim funfc <

formalis cognitio,crgo.

SECTIO SECVNDA

£uid de ficciebiu Angeli pro fe futsque paf-
fiombus fr Accidentibus.

V Arlafub hoc titulo continentur, qux oportef
difUnguere.

R Atitnipre-
bantbu Jpt-
ctu.

Atini tfi
futrert.AH

; S VBSECTIO fcRIMA.

An indigeat fpeciebus pro cogniiione futi

• ♦

C Onclufio. Vt fe ipfum cOgnofcat , non indi*

get fpeciebus diftindis. Probatur ex didis /,/},“&*
fed. 1 . quia ficut tadum , eo quod non perci- vt ftiffinh
piat nifi obieda fibi prxfentia , diximus non in- cottitfUt.
dicere fpeciebus : fine fundamento eriim dicitur
calorem manui inhxrcnrem polle in ei produce-
re fpeciem fili , & non polle perfe ipfum imme- Pri >bmok
diate concurrete ad cognitionem ; ita Angelus,
cura fit fibimet intimi prxfens, gratis dicetur pofi- 10

fe producere fpeciem lui in feiplo ; non tamen
polle immediate concurrete ad cognitionem fui,
vt obiedum ; aut indigere fubftituto' aliquo a
Deo fibi infufo t loco fui concurrente . cum ipfe
fibi fit prxfcns, & nulla ratio vrgeat ad dicendum
eum ellc improportionatum fibi.

Antequam vlterius in huius conclnfionis pro- bnflue Cu-
batione & argumentorum folutionc pergamus,
operx pretium etit notate , duplicem in nae fc-
dione Sc in fequemi , qui de cognitione alibrum
Angelorum tradabitur , cfle .pofle quxftioniS
fenfiim. Primus , qui fbtim apparit^n egeat fpe-
ciebus diftindis. Secundus^ui fubftancia tofa An-
geli rcfpedu cognitionis fui concurrat efficiendo
id, quod efict fpccies diftinda effedota : & eodem
modo pro fequemi fed. an Ang«li alij fi ntiit-

fiet

Smtentia P.
V* fatua-

Centra ifl.

p. Vafautz.
arguit Primi

prf utatur

rati» P. Va~
fatua Prime.

Rtiiiitur Se-
sundi.

34 Rod; de Arriaga

fint fpecies didin&x , concurrere debeant vt ob-
icctum ad cognitione fui in altero;an vcr6 Ange*
lus folus ratione fui intclledkus fine alio fpeciali
concurfu , & fui & aliorum cognitione efficere
queat.

Hoc vltimum aficrit P. Vafquez difp. 104 c.i.

6c 3. quia vniuerfa liter negat , Angelos indigere
fpeciebus ad cognitionem vilius obic&i natura*
lis , etiam materialis , &c. addens , neque etiam
ipfa obicdla per fc debete concurrere , licet latis
formidolose cam fententiam defendar. Contra
cum quoad hoc pundlum agam fufius lcdt.4. Idcd
hic tantum ea pcrftringam , quibus mouettir ad
probandum , Angeli fubdantiam ad cognitionem
lui non polle concurrere vt obie&um , neque in
proprio intcllcdu , neque in alieno : c quo capi-
te magis iple confirmatur ad negandas omnes
fpecies , & concurfum omnem obie&iuum.

A rguit ergo Primo ; Ellentia Angeli non in-
horret imclleftui ,crgo non potefl per modum
obie&i determinare ipfum intcllc&um ad elicien-
dam cognitionem fui: Patet confcquentia,quia in
creatis omne principium determinans debet in-
hxrcrcdeterminato.Nec fufiicit rcfpondcrc.elTcn-
tiam Angeli vniri ipfius intelledhiirnam inde Co-
lum fequitur , intcllc&um polle concurrere
cum eflientia *, at , effentiam cile determinatiuum
proximum & immediatum , nullatenus fequitur:
nam omne determinatiuum proximum aducnit
remoto , noncontra.rcmotum proximo.

Hxc tamen ratio tnagnaex parte defumitur ex
modo loquendi , & videtur fupponcrc princi-
pium falfum : falfum quidem) quia ( vt paulo an-
te docui ) non efl proprium fpccici determinare,
vt vox ipfa determinare denotat : fi enim daretur
( quod diuinitus non repugnat ) vna Ipecics im-
prclla pro omnibus obie&is ; tam indifferens ellet
potentia ad hoc vel illud poli fpccicm , quam an-
tea , licet nunc clfct completa ad omnia, quod
aliud elt. Solum ergo conuenit fpccici imprclGe
complere aut date intelle&ui continentiam quam-
dam imentionalc eorum prxdicatotum,qu^ habet
obicdum. Vlide manifeftiffime apparet , quando
ipfe intclledus per fc continet ca prxdicata , pof-
le illum concurrere ad cognitionem , non lolum
ratione intelledus, fed ex parte obicdi quod con-
tinet, fiue dicendus fit determinari a fe ipfo, fiue
compleri, fiue non : qua: omnia pertinent ad mo-
dum loquendi, vtdixi.Hinc fit, illum ad cognitio-
nem fui duobus titulis concurrere polle , & quia
elt intelle&iuus , & quia fcipfum continet. Item,
cilentiam animx polfc concurrere ad cognitio-
nem fui vt cotnprincipium , non folum ea prarci-
sc ratione, qua ad omnes alios a&us & cognitio-
nes de ceteris obic£tis,fed quatenus fe ipfam fimul
cum intelle&u exprimit, fiue dicenda fit ea deter-
minans , fine non. id quod iam non curo. Hxc
omnia adhuc elatiora lunt in mea lententiJ non
diftinguente cilentiam Angeli ab eius intclledlu:
tunc enim cum cx felit completa vt obiedtum ad *
cognitionem fui, duo exercet munia ; neque tamen
proptcrca determinat , aut determinatur, fed ex fc
cd completa.

Ad ca veri , qux dicit Vafquez ; determina-
tiuum aducnirc de nouo , &: cilentiam creatam
non determinare aliam fine inhxfionc ; refpondeo
hoc vltimum effe falfum , vt dixi , agens de fpe- ,
ciebus cadus percipientis duritiem non receptam,
in fe eadem duritie concurrente vt caufsa , fcu vt
obicdo : primum vero pertinere ad quaellionem
de nomine. Rclpondeo ergo, idc6 cilentiam dici

Tra&atus *Dt Angelis

determinare intellcdum ad cognitionem fui, quia
hic cft indiffcicns ad qlias cognitiones , ad fc au-
tem nofccndum iuuatur ab cifcntia propria , fiue
hxc fit prior natura, fiue podetior. dc quo non
fum folicicus. Ve! fi magis fugere volumus qux-
ffiones dc nomine, dicamus , Angeli fubdantiam
poffc habere duosconcurlus ratione nodra in co-
gnitionem luiivnum communem aliis cognitio-
nibus de obie&is cx fe diftin&is : alterum fpe-
cialem , quatenus fe exprimit ; fiue dicenda fit ea
cllentia cx fc completa, fiue fc determinans, pro-
xime, aut remote,

Secundi) argumentatur P. Vafquezrnam etiam
potentia vifiuaed fibi approximata , 8c tamen
nequit concurrere immediate ad vifionem fui.er-

f o idem erit in Angelo. Hoc argumentum pro-
at ,non repugnare quidem vnaro potentiam in-
tcllediuam , qux etiam ad cognitionem fui indi-
geat fpccie diliin&a, quia in hoc nulla apparet re-
pugnantia, vt ex vifiua oftcnditurjvt tamen infe-
ratur de findo in Angelo ita ede ,non fuificit hxc
indant ia. Prxterea multum probat caobicdio:in-
dc enim etiam ficrct.vt Angelus neque per fc,ne-
que per fpccicm didindtam fe polfct cogtiofcere,
nifi forte in fpeculo , quia ita contingit in poten-
tia vifiua. Dico ferte quia neque in fpeculo vide-
tur ipfa potentia vifiua, qux non elt formali-
tet color, fed aliquid aliud fub colore latens. Ter-
tii nihil probat : nam fi argumentari licet ex fen-
fibus , ego pro me retorquebo indautiam : nam
tadus, gudus & odoratus non indigent fpeciebus
didinftis , fed immediate iuuantur iplo obiccto
prxfcnti ; ergo a fortiori Angelus, qui fibimee
cd approximatus magis quam cajor tadui , pote-
rit fine fpcciedidinda per fcmctipfum concurrere
ad cognitionem.

Aducrte hoc argumento fuaderi , principium
illud,quod fxpc inculcari,, fcilicec non ede vnam
rationem vniuerlalem lemper reddendam pro om-
nibus , aut obic&is ; aut potentiis , aut fenfibus,
fed in varias naturas reducendum varium modum
operandi eorurmvifusenim non perdpit,nifiqux
funtante fc,& aliquo modo didantia;auditus non
cd ita fcrupuiofus.fbnu percipit, fiue i tergo, fiue
a latere, fiue ante fit , dummodo non nimium di-
det ; cadus , gudus & olfacitis, fila obie&a im-
mediate contigua aut inhxrcntia percipiunt :vn-
det fit, vt ex nullo horum liceat aliquid inferre
qirca Icnfum in communi , & multo minus circa
potentiam intclle&iuam in communi in qui vni-
uerfali confcqucntia multi fxpc errant , vt fupra
infinuaui.Non ergo licet hinc aliquid circa An-
gelum inferre.probanda ergo ell fupra polita con-
clufio : quali indirefte Angelus cd fibi approxi-
matus , & nulla ratio aur experientia nos cogit di-
cere , illum indigere fpeciebus didinftis, ergo
non funt illi fupcraddendx.Fortalfc.in rc indiget;
nos tamen quia non habemus principia ad con-
trarium dicendum , idcb non debemus ci ineas
didindlas dare , vt in fimili dixi fupra dc po-
tentiis.

P. Va fature,
arguit Secan-
do.

Centri

Prime.

Centri

Sernndh.

Centri

Tertii.

Keta,nen of-
fa vnam ra-
tionem natu-
ralem fempet
reddendam
pro emnibeu
petentiu,vtl
fanfAm,vel
cbttSu.

»4

SV3SECTIO SECVNDA.

Vtrum Angelus pofiit habere fpecies diftinttas
fui : vbi,an fe aut alios abjlraftiui
queat cognofcere.

C Onclufio. Potcd Angelus faltem diuinitus Angtleee pe-
fenofeere per fpecies didinilas ,etiamfi iple
fit fpecies lui. Probatur , quia potell Deus infun-

dere

Difp.*. Vtrum Angeli intelletttu

pn fttcmdt- dcrc iUi casfpecics didmdlasdc fc,quas ctic i» aliis
T)t "iffUultti' Sagdis , infra odcndcinus , vel /altem alias om-

Jittr.
Sunriul !)*•
t U

Ut.

Obtritio non
vrgit.

e fi, an idf.tri nino fitnilcs : per illos autem poterit fe ipfum co-
peflit»*n$r*- gnolccre j it) hoc enim nulla apparet repugnan-
tia. Illud difficilius clt , an naturaliter id neri pof-
fit- Negat Suarius, quia tales fpccies Client otid-
Cttttrdr»- f* & inutiles , quandoquidem ipfc fibimet cd lo-
tjiBtm Suau) co pctfe<dilfimx fpccici. In no lira lententia ne-
<jh'u «fi t«- gante habitus didin&os fortalfc aliquas argumen-
taretur contra rationem faedatn : quia omnis co-
p»uitiod<? aliquo obic&o producit habitum circi
illud, non quidem qualis ponitur communiter, fcd
qui fit Ipccics de illoobic&o : nam alium didin-
dum non agnofeimus : ergo etiam Angelus, dum
fe cognolcit , producet talem habitum, /eu fpc-.
cies imprcllas dc fc; ergo (altem habebit acqm li-
tas fpccies dc (e cx cognitione prxccdcmi. Pater
prima confcqucmia : nam (ccunda certa ell , quia
etiam facilitatur Angelus ad cognitionem lui ex
repetitione cognitionis dc fc, licut ad cognitione
aliorum ex repetitione limiliuin cognitionum)
ergo ex hac tept itione aliquid acquirit , nil autem
aliud potc(l clle quam fpccies, etgo. Hoc tamen
obieftjo non vrget : poted enim refpondcri,
non omnem cognitionem producere habitum,
aut fpccies dc fuo obic&o : villo enim eas non
producit in potentii vifiua , cb quod quando
poftei operatura cd , fufficicntcr adiuuatur ab
iplo obioilo prxfcnti j ergo etiam in Angelo
non fequitur cum cx cognitione fui acquirere
fpccies dc Ic ipfo , quandoquidem ed fibi fem-
per fufficicntiflimb proportionatus , maxime (1
iemper maneat in arduali cognitione fui.de quo
infra.

Hxp funt probabilia j tion tamen ita.vt fit im-

J jrobabilis contraria fententia. Pollet enim dici,
pccics ab Angelp ex cognitione fui acquifitas, no
q(Te inutiles & Qtiofas , cb quod virtus ipfius Ut
/inita : quapropter potiunt cum iuuaro illae fpe-
cics.vtj dum facilius , & cum minori conatu dicit
vi/lpncmfui , maneat potentior ad alia plura ob-
jeda coguo/ccpda , Gcut in nobis contingit , vt
qub iuteuliorcs habemus fpecies dc aliquo obic-
<lo , cb rnjnbscx operatione circa illud impedia-
mur ab attentione ad alia obic&a. Ita qui inten-
/itiunas Ipecies habet ludendi y.g.m intirumcnco,
aut faltandi > poted etiam (cicntific? ludere vel
/altare , & limul etiam ad alia attendere , ergo ex
hac parte non ed improbabile , Angelum clle ca-
pacem acquirendj fpecips de fc ipfo , cx frequen-
tatione adtuum circa fe.Quod etiam ed vctum,li-
cct femper Ut in cognitione fui(dc quo infrai jpo-
tqtit e«ii» camdcm cognitionem in indanti fccun-
1 do v.g. cum minori difficultate producere , quairi
‘ jn primo, fcu cum mmori conatu.Ncc tamen ideo
putes cum in perpetuum acquifirurum fpccies de
ie/emper intendendo prxcedcntesicd enim natu-
ralis terminus intentionis licut enim in nobis non
femper per quemcumque a&um intenditur pt ar-
cedens ipecies , ita neque in Augelo.

An Angtl* Secundo poted dubitari , verum Angelus pof-
pnjfit habere fit habete fpccies abftra&iuas fui , & per illaS fc
fllaitimiHfm a ^ ftraC ^ iu c cognofterc, hoc ed , nolccre fc clle
r> per ili* polfibilcm , noti cogitando per cam cognitionem
fe ahftmiiiu, fc a&u exidere. Negant aliqui »eb qubd in obie-
etgntfetrt. . quod cficntinliter c sidens fupponitur ad co-

g mt ionem , non poted cognitio praefundere ab
* “'i dfittrnt. exidentia. Imb vniucrfalius adhuc P. Suarcz di-
&tfrtjt,6ce.it,nec quidem alterum Angelum exi-
dentern polle quidditatiui cognofci , niti limul
intuitiue. Rationem reddit, qui*, fi Angelum exi-

Sewtnti* p.
Suario tppefi-
m vum 0
pnbabiln.

4P*ri.

indigeat Jj)eciebus£$c. Sed. i. 35

dentem in particulari contemplatur, nolcit illum

E irout cd in lc : at in fc cd cxillens ; ergo debet il-
um nofecre vt exidcntcm,cgo & intueri. Contir- Co ”S rmMt
matur Primb : quia exidentia iibn didinguitur J
re exidente , ergo non poted ab ci per cognitio-
nem prxlcindi. Confirmatur Sccundb : Angelus
per camdcm fpeciem nofeit abdradiuc Itm vc
poffibtlcm fi non exidat j fi autem exidat, eo iplo
nolcit illam intuitiue j ergo nec fe nec alios An-
gelos exidentes nolccre poted abdraftiuc.

Hxc tamen doctfina non placet : nam quod ad
alios Angelos attine; , ccrtillimum omnino cd, *7
polle , etiamfi extdant,cos nofcere abtiradiue. dnrt^iU-
quod euidemet fic probo : Da Michaclcm nofcere
quidditatiue abdraCtiue vnum Angelum pollibi-
Icm , da etiam co perfeucrante in ea cognitione
Angelum illum produci,infcio tamen Angelo co-
gnofccntc ( quod diuinitus fieri potie negabit
nullus :) certe in co cafu etlct ibi cognitio quid--
ditatiua rciexidentis ,& tamen nonctict intui*
tio illius : non enim nolecret illum actu exidere;
ergo poted dari cognitio quidditatiua rei exiden-
cis ,qux non fit ituuitiua. Imb ita de fa&o in ip-
fo Deo contingitmam ea fcientiadux dicitur fim- Afdrt:
plicis intclligcntix , Sc ed abdractiua , ctiatn ma-
net abdradiua, licet rts illa exidat , & pro-
pterca debet poni alia fecunda fcientia , qux vi-
fionis dicitur , quxcognofcat rem intuitiue. Iam
non difputo, quomodo in Deo illx dux diditi*
enantur i id enim ad difficultatem dc actibus li-
beris pertinet : fufficit enim tmht,dtberc uos co 1-
cedcrc aliam fcicjitiatn laltcm ratione : in creatu-
ris autem debet clle alia etiam rcalitcr , quia pri-
hia cognitio noti dicebat Angelum actu exidere:
ergo illa eadem, ctianlli Angelus de facto exidat,
uoti poted dicetc, illum exidere , ergo fi antiqua
cognitio maneat dc Angelo de itouo iam exiden-
te , dabitur cognitio quidditatiua dc rc exidente,
qux non fit imuittua.

Si vero d>cut Suarcz , fe non loqni de tali co-
gnitione qniddittltiua, fcd dc iila , qua res illa co- 1 8
gnoiciiuc vt exidens , qux non poted non ctie /»/«-
iimmiua fi res exidat; facile fic argumentor, quia
iam ibi fupponit ipfam cognitionem iatliitiuam;
certum autem cd, ituuitiuatn non potie etic nifi
Intueatur, nullo Vct b modo odendit nullam prx-
cisc quidditatiuam potie etic de re exidenti.

Hiiu: ad cius rationes & confirmationes dico;
etiamfi in obiedto nihil fit diuctfum , quod no-
icatur per Cnam aut alteram Ictentiam ; nihilomt- ntm ?r i»,«uis
rius tamen oiiinino caS duas didingui, quia vnadi- refrenato.
'cit, Si exifrat talio res , tto.t fequtntur duo contradi fiM*

f lana ; altera dicit,f.vi 7 ?n. Vide qux fuse dixi to-
mo i.in materia dc fcientia Dei difp.aa; agens de
obicido trium fcicntiarum diu»narum,& in Meta-
phyficadifput. t. explicans quid fit poffibiliras'
c«i.

Ad confirmationem fecundam dico ; fpecicm,
qux dicit , Partu cftptfjibdts , non dicere co ipfo
Sc necetiari 6 ,Pttnu edtijlit , etiamfi in re ipsi Pe- 1 * i'
trus in fc exidar. Sc idem dico dc omni alia fpecie * “

2 ux dicit rem clle potiibilem : nego enim co ip-
> cam ccm exidere , co iplo qubd talis res in (e

CM li.it.

Rcfpondeo Sccundb , etiamfi eadem fit fpe-
cies ,- cognitiones tamen , de quibus iam hic im-
mediate agiftius , non etiecafdetn, fcd vnam pol-
Cc ab altera fepatari. Hxc circa cognitionem ab-

dra&iuam , rcfpcdu aliorum obicidotum.

Circa ipfum verb Angelum maior ed difficul-
tax : nihilominus argumentum P. Suarcz ex eo r ,^, rMr vf -

defumptum,

pete nimium
probant.

' 19 1

Stlidatur.

Rod.de Arriaga

dcfutnptum , qtiid Angelus ellentialitef fupponat
•fe cxilk-tucm, idcoquc nequeat fe nolcere vt prx-
icindvncem ab exilienria ; Icu abftradtiuc ; hod,
iiiquam , argumentum videtur nimium probare,
Scilicet , nec quidem nos ipfos polfe i nobis ab»
ftia&ittc cognofci. quod tamen eft falfum : nam
podum dicere dc me , Egofum polftbilu , nihil di»
vendo , virum dc fadlo cxiftam. Sequela proba-
tur : nam tam neceflarium cft mc exifterc.vc co»

i tnolcere mc poflim , quim Angelum exiftere, vt
e cognofcat : neque in hoc vlla effis poteft inter
hos & Angelum differentia.

Ccnfrmt , In materia dc fetentia Dei oflendi , etiam ip-
pfum Deum de fc faltem in creaturi polfe habere
cogninbnem abftra£iuam:q»a folitm ratione no-i
lita fc Cognofcat elfc poffibilcm,vt innchinoftro
•dicente , ‘Dau tji pojjtbilu : penetrans enim hunc
a&um, cognolcit illum habere rcprxfcntationcm
Dei , vt poflibilis ; fonnaliter autem non reprx-
fentare ipfum exiftemcm.eo autem ipfo fe vt pof-
itbilcm cognofcet in co adht. Hinc i fortiori dico,
eriam in Aftgelis poife elfc talem cognitionem
fui,faitcm mediatam in adlibus noflris quibus di-
cimus. a 4 ngtlH* eft poffibdu , non dicendo , vtrum
cxiftat. Deinde ctiatn dc fc ipfo vt exiftertte poreft
affirmare prxeisi fuam poifibiliratem > dicendo
v. g. Ego non repugno exiftere , fient criam de Deo
diximus altbi , potfc hoc iudicium a nobis forma-
ti , Em fummi ntceffarium non repugnat, quae co*
gnitio , quia ex parte pratdicati non affirmat ext-
llentiam , ctiamfi illam fupponat ex parte fubic-
db , non cft cognitio iniuitiua , fed abftracliua,
nec poreft dici otiola, eb quid ibi ftt alia intuiti»
ua, qux cft perfodior. Etenim iit intellectu etiam
refpc&u cittfdem obiedli diucrfx cognitiones inae-
quales polium bene cohxrerc fine otio,™ in fi*
tnili diximus dc Deo, Sc in Clvrifto Domino om-
pes fatemur.

Aduerte etiam e(Te cognitionem abftradiuam
illam , qui rei exiftentia cognofcitur, durrttnodi
cognofcatnr in medio impctfcdiori. quapropter
cognitto ,quam habeo dc exiftentia Dei cx crea-
turis , abflra&iua cft , & quam habeo.de mei ant-
ma,&c. ergo male infertur Angelus non poreft:
prxfcindcrcabcxiftemia; ergo non cognolcit fc
abftradiuc : quoties enim fuosadus penetrat , in
eis fc cognolcit vt cauftam illorum ; & licet co-
gnofcat fc exiftere per eumdem adkim , cogno-
lcit fc tamen abftxa&iucmam fe cognofcit in me-
dio impcrfcdiori,

S V BSECTIO TERTI/.

• ’ r

De (fleciebus ai cognitionem fuorum
Accidentium.

~ t *

» Vm cognitione fui videtur cflc coniunda co-
1 gnitio accidentium , qtue in ipfo Angelo rc-
periuntur : quotum bene diftinguit P. Suarez co
SuMriz. punit cap 4. duo gdnera, alterum eorum, qux fc habent
h> Angtiu per modum pafiftonum , qualia funt intcllcdus Sc

nrridtntium v °l ,,ntas ( ,U!cta fcncentiam cas potentias diftin-
' guent^m ) Sc potentia locomotiua,& fi qux alia
dantur ; hxc autem nofei putat P. Suarez in ipsi
fubftantia Angeli , vt continente eminenter ciuf-
modi accidentia : vnde ficut fubftantia ipfa nofei-
tm fine fpeciebus diftindis, ita Sc ciufinodi acci-
dentia. Quod &c ego omnino vemm iudico, etiam
quoad cognitionem mediatam : quia vero eiuf-
Prim» uti- modi accidentia immediate in fe ipfis videri po£
imm poteft lunt,ego addiderim ,«amdcm quoad immedia»

Tra&atus *Dc Angelis.

tsium cogni-
tio AUjiradt-
ua.tft quarti
exiftintia eo
gnofaturjei
in medio im-
pirfeliitn.

— i>|

tam cognitionem de iliis die rationem, quam de dngtltu
fecundis accidentibus , de quibus iam. Ex autem
funt ipf$ fpccics imellcdoales de obiedis cogno- di-

fcendts,adus cognitionis & amoris , duratio,vbi* ftinilu.
cado , mocus,&c. Quoad fpccics bene docet Sua- ^
rcz certum elfc , per fe line aliis reflexis cfle pro- 2 1 *
dudiuas cognitionis de fc ipfis : nam cbm Ange- 'Sttm-
lus cognofcere poffir, quales ipfe habeat fpccics rex. it fieUx-
in fe , li id non poflet per ipfas , deberet habere
alias , & pro his rurfus alias , & fic in infinitum: t, * m ‘
vl certe aliquas haberet , quas tamen nolcere non
pollet , ergo necellatib concedendum cft , ipfas
per fe immediate polfc concurrere ad cognicio-
nem fui ; nifi velimus dicerCjdari aliquam (pccicm
diftimflam in ipfo Angelo , qux immediate non
pofTit abeo nofei. Dixi tmtacdun t:nsm falrcm-cx
difcurfn & abftraftiuc poflet illam nofcerc formS-
do hanc rationc:N«» pojfum nofcert qmtiquam fine
ffteit, Cr rtofco hae /ptcittvt incitum, ergo habeo nlt-
efuarn speciem reflexam t Harii, etiam fi immediate eam
non videam. Verum non debemus Angelo tribue-
re tam imperfc&atn cognitionem de aliquo acci-
dente naturali , quod in fc habeat ; vntfe optima .. ■
cft Patris Suarez ratio quoad fpccics. Eam etiam
ex-tendit quoad a£hts cognitionis & habitus; ibi
tamen meo iudicio non habet vim : ceflat enim yueedjftaei.
omnino proceffus infinitus , ctiamfi ad cos aftus
& habitus nofccndos illum dicamus indigere fpc-
ciebus : folum etiim fcquitur ,dari vnam fpecicm
diftinlftatT) pro cognofccndis filis adlibus & habi-
tibus , nec aniptiuS inde infortnrfffi^fccundJ Sc 12
tertii fpecie : nifi redeamus ad primam partem
quxftionis , quod fpecies per fc ipfam cognofci
non poflit.

Quod veri addit Suarez , eos n&us & habitas :uMtL x ij,
eflc obiefla per fe intelligibilia , ideiqtie nortin* matere
digere diflinftis fpecicbus, habet multum de peti- phneipinm.
tione prindpij : nam effc per fe intelligibilia , St
non indigere fpeciebus , idem cft & non debet
vnum ex alio probari , nifi per modum maioris
explicationis : aliam veri’ rationem non tradit
ibi. Nihilominus non eft cur dicamus , eos aftus
non efTe proportionatos , vt fine fpeciebus poffint
cognofci. Vndc in hoc punfto fententiam P. Sua»
rcz probo. Quoad fecunda alia accidentia, fcili- c . rf/r # t ,.
cct volitionem, , motum, &c. probabile cenfct ntTH tudif-
cognofci per fpccies diftinAas , ei quid illa non tia 'uaua
immediate vniantur inte!lc&ui:nihitominus con- Suanz, pro-
cludit probabile cife, eam vnionem quam habent
cum fubftantia Angeli , lufficecc vt cognofcan- p£fr t( j n
tur fine diftin^is fpeciebus. Huic vitimx parti difimSae.
acquiefco.

Prima veri difplicct , Primi, quia in proba-
biliori fententii negante pocenlias diftinAas, ffi ffi* 4 ***
etiam volitioic motus immediati vniuntur cum
iutelledu Angeli , quia vniuntur cum fubftantia,
qux eft idem cum intcllc&u. Secundo, quia vtfu*
pra dixi fxpi , obiedhim , vtcognofcatur.non in- Suandi.
diget vllivnionecum poremii;fufficit enim.fi ab
. cji non diftet;ergo fine fpeciebus diflindis - ,

poterunt ab Angelo cognofci omnia * * v .
accidciuia.fiuc proprietates fint.fiue ‘t ” ‘
non.ied accidentia communia, cr- ’
go de omnibus «qualiter dif- (

currendum tft. • • ■ • .

* *

SECTIO

t =««-1 ■ 4

Sm rtfn-
fnat Anf e-

lm incapax
4 d (HUMTli-

dum immi-
diali tam

mteOeSu al-

tmm.

X lintrarii
nen repugnat
alitu capax.

Dubiam >

J apram nu-
triero fini
prafintet.

Probabili at,
'III haberi
■vim cmeur-
rtndi.

Difp. 5. Vtriim Angeli intellectu indigeat fyeeielfuj&c. Sed*}

SECTIO TERTIA.

guid de Jj>ccithut ad cognitionem aliorum
Angelorum.

SVBSECTIO PRIMA.

Reftondetur quaflioni.

I N hac quxftione dilcurro eadem conlequen-
tii do&rinx qua in ceteris ; dicoquc non repu-
gnare de potentia Dei abfoluta, aliquos Angelos,
qui natura fua non pofluit per (e concurrere cum
inrellcdhi alieno ad cognitionem fui , & qui non
polline producere fpccies fui : in hac enim limita-
tione Sc dcfc&u virtutis non includuntur duo
contradi&oria;nec apparenter quidem : non enim
ea vjs concurrendi cft cllcntialitcr annexa omni
fubftantix fpirituali crcatx.

Dico item c contrario ,non repugnare aliquos
alios Angelos , qui habeant eam vim , vel vt
producant fpeciem fui in Angelis vicinis , licut
eam producit albedo Sc (onus in acre : vis enim,
qux vni accidenti tali conuenit , cur non poteric
alicui Angelo conuenire ? vel alios Angelos , qui
per fe immediate polline concurrere ad cognitio-
nem fui fine intermediis fpccicbus, licut concur-
rit iuxta probabiliorem fententiam, calor, odor,
fapor per fc immediate ad cognitionem fui cum
tadu, olfadu 8 c guftu : quia neque in hac vi me-
diata Sc immediata concurrendi ad cognitionem
fui.nec lcuis eUe poteft repugnantia, cur ergo om-
ni crcaturx fpirituali negabitur?

Iam addo , non elTe certum, vtriim Angeli, qui
de fadocxiftuiUjlint enumero eorum qui carent
ei virtute tam mediata quim immediata, an verb
c contrario c numero eorum qui illam habent:
item an licet aliqui ci careant , alij eam habeant;
quia fuppolita vtrorumque podibilitate , potuit
Deus vel hos vel illos eligere pro libitu. Ratio
autem aut experientia nihil dicit, qui lint de fodo
produdi. Audoritas item non decidit fufficien-
tcr quxftionem : nam licet Thomiftx cis negent
talem vim, admittunt tamen illam Scotiftx ; ma-
net ergo res dubia fimpliciter loquendo. In dubio
tamen magis propendeo, vt dicam cos habere ta-
lem vim , quia cum concelfcrim eis prxccdend
led. vim producendi in fe cognitionem fui per
modum obicdi, Sc ea vis parum dilferat i vi pro-
ducendi in alieno intcllcdu etiam cognitionem
fui, maxime fi fiat comparatio inter duos eiufdem
Ipecici, valde probabiliter cx vna virtute ad aliam
difeurritur. Accedit, qu6d,cum multa obieda ma-
terialia eam vim habeant, merito camdcm tribui-
mus Angelis: licet cnimca confcquentia non Ut
efficax , vt lxpe dixi, cft tamen valde probabilis,
quando nulla ratio aut experientia in contrarium
Itat ; prout reucra in prxfenti nihil obeft , vt fta-
tim oftcndo.rcfpondcndo his qux a nonnullis ob-
liduntur.

Denique , quia in dubio femper debemus fal-
uare per caudas fecundas, qux per illas commo-
de explicantur : atqui aderendo in Angelis
ede cam vim, per. modum obic&i con-
currendi, magni cx parte id prx-
ftamus.vt paulo pbft
explico :ergo.

***

SVBSECTIO SECVNDA*, •

Examinantur duo argumenta contra
dofirinam traditam.

N Onnulli, licet hanc noftram dOdUinam lo-
quendo de poffibili , probabilem reputent,
probabiliorem tamen reputant contrariam , cen-
ientes Angelum non ede produdiuum cognitio-
nis fui in altero , & de fa&o dicunt , nullo modo
ita contingere, in quo pun&o conueniunt cum
Valqucz difp. 104. caput.. J. Pro prima parte
afferunt rationem defumpratu i Thomiftis , fcili-
cet.vt Angelus cum altero concurrat , debere illa-
bi in inteficdlum alterius , illapfum vero omnem
ede proprium Del.Mcritd tamen iidem formidant
inniti huic rationi:eft enim valde fragilis, fi enim
per illapfum intclligant Thomiftx intimam pe-
netrationem cum altero Angelo , quo modo hi
potuerunt dicere id ede proprium Dei , ciim otn-
nis forma penetret fuum (ubie&um , & omnes
res fpirituales poffint fc inuicem penetrare ? fi
vero per illapfum intclligant vnionem.tunc etiam
cft improbabilis ea do&rina , quia omnis forma
creata filabitur hoc modo fuo lubicdlo ; ergo illa-
pfus non cft proprius Dei. Adde, in hocfcnfu non
ede neccdarium illapfum Angeli in iiitclle&um
alterius , imd neque penetratio cft neccdaria ad
operandum : nam vt dux caudx fimul concur-
rant , non eft necedutu eas fc penetrare : fufficic
enim fi ambx approximentur pado , etiamfi inter
lc illx caudij didet, cb quid paffum fit intet vtram-
que , vt dixi in Phylleis. Aducrte denique circa
hanc rationem , ne terrearis voce illaplus , hunc
aliquando tribui foli Deo , quiavfurpari foletpro
vuiucrfali & ncccltaru penetratione cum omni-
bus creaturis. quo fcnlu foli Deo conuenit: at
hinc quid ad prxfcntem quxftionem de acciden-
tali penetratione , feu illapfu cum vna auc alteri
creatura ad concurrendum cum illa?

Secunda ratio, cui aliquanto plus fidunt iidem
au&orcs , defumitur cx immaterialitate fpccici;
requiritur enim ,vtfpecics fit xqux immateria-
lis cum potentia ; Angelus autem inferior non
eft tam immaterialis quam lupcrior : ergo laltcm
hic non poterit concurrere cum fuperiori, dtiamfi
xqualis poffit cum xquali, vel cum inferiori. Hxc
ratio debilior cft prxccdenti. quid enim intelligi-
rur per aq*e tmrnauriaUf,fi xque perfcdU~?Hoc no
poteft ncc quidem cogitari : nam accidentalis fpc-
cies inhxrens Angelo non cft tam perfetta quam
Angelus quem rcprxfcntat:& in hoc lenfu etiam
- Angelus inferior eft multo immaterialior , quia
cft longe perfcdlior quam fpccies accidentalis re-
lidens in fuperiori. Imo hinc fit , in nullo lenfu
polle dici fpeciem reddentem in fuperiori magis
immaterialem , imd neque xque immateria-
lem,ac Angelum inferiorem ; ergo ex ratione
immatcrialitatis melius poterit inferior concur-
rere quam fpccies accidentalis ,qux eft in fupe-
riorc. Si verb fumatur immatcrialitas pro pc-
nctrabilitate aur carentia partium , cur , quxfo,
fpccies accidentalis erit immaterialior fubftan-
tia perfe&iffima Angeli , qui licet refpedtu
fubftantix alterius Angeli fit inferior fimpli-
citer , eft tamen incomparabiliter perfcdlior fpe-
cie fui reddente in Angelo fuperiori ? Certe his
& fimilibus argumentis , qux maxime defumun-
tur cx terminis & vocibus aliquibus non diligen-
ter explicatis ,non poteft ( vt dixi fxpe ) (olidi
difficultas aliqua determinari , vnde.conftat non

D elli

A liqui te-
ntnt antra •
riam fimeo-

Ratia ttrui
defumpta 4
Thomtjltt,

»4

Ratie exph
emar cr te-

ftlltlHT.

Quctnode il-
lapfut f ili
Dia tribua-
tur.

Secunda ratie
contraria fl-
t entia defre-
mitur tx tm -
maiiriahtmi
/petiti.

Refutatio.

»5

Tomue It.

$8 Rod. di Arriaga Tra&atus De Angeli*

ellc neceflarium , vt fpccics imprefla fit in eodem
ordine perfe&ionis , led lummum in eodem gc-

Tertit rui»
ttmrari a
fturmia.

nere fpiritualis,fi potentia eft fpiritualis; vel ma-
terialis , fi potentia coguofcitiua eft materialis.

S VBSECTIO TERTIA.-.

Obie Itiones examinat* .

P Rima exhis defumitur ex eo, quod Angelus
concurrens ad cognitionem fui in altcro,dcbct
ex vna patte ede liber in ea produ&ionc. Quod
patet Pritnd , quia eft agens liberum, ergo erit
etiam liber ad omnes adlioncs fuas ad extra , vt
patet in Deo & homine. Secundb , quia, fi Ange-
lus efTct necciTario produdliuus cognitionis liii,
etiam eorum a&us liberi haberent eamdem necef-
fitatem producendi fpecies , quia fi , licet propin-
quior fit fubftantia fibi ipfi,quam accidens fub-
ftantix, non tamen habet dominium in fuamfub-
fianciam in ordine ad cognitionem , multi mi-
nus illud habebit in ordine ad arihis. conicquens
autem eft abfiirdum : fcqueretur enim,non eife fe-
cretos cos adus liberos , & cogitationes Ange-
lorum. Ex alia vero parte non poteft dici, eos libe-
re producere cognitionem vel fpccicm fui in aliis:
nam vix poteft intelligi, omnes Angelos ex liberta-
te FuiiTe determinatos ad producendas fpecics fui
in aliis Angclis.Secundo.quia inde fieret Angelum
cognofeentem pendere a voluntate alterius in ci
cognitione, quod eft abfurdum.

Rtfuui*. Verum neque hxc ratio, meo iudicio , vllo
modo fubfiftit. Primd, quia nullatenus repugnat,

. Angelum cftc necelfitatum ad producendam fpe-
ciem vel cognitione fui:quod enim Primd dicitur,
omne agens tibccu ad efle liberu, omnes adiones
fuas ad extra , falsu omnino cft:qux enim vel ap-
parens repugnatia poteft e (Te in eo.qudd Angelus
fit libet ad amorem , odium , motum localem,
non autem ad produdionem fpecicrum ; fi autem
in tali ncceflitatc non includuntur duo contradi-
doria gratis dicitur , eam repugnare omnibus
Angelis , non dico , eam eis conucnirc ; fortallc
enim ex natura fu2 aliqui, aut multi, eam non ha-
bent. At id probari non debet ex ratione cornrnu-
muni, quafi omnibus Angelis id repugnaret , eo
quod fint liberi ad amorem,idcd licet fortaiTc om-
27 nes illi eam libertatem habeant ad produdionem
fpecierum ; non tamen id bene colligitur ex li-
bertate ad amorem. Quod additur, Deo & homini
Ad paritati eam neceflttatem non conuenire,ergo neque An-
rtjpondt». gelis intermediij ? i ara dixi fxpc e(fc infufficiens:
nam Deo & homini conucnit polle producere fi-
lium , ergo & Angelis. Mala eft conlcqucntia; ita
in prxfcnti dico eam c(Te malam.Ratio a priori eft,
quia aliquando exfuisdifferentialibus rationibus
duq naturz/tipvetna &: infima,poflunt cduenirein
aliquo prxdicato : qudd tamen non reperiatur in
naturis intermediis ob fpecialctn earum eflentiam,
vt in exemplo pofito dc vi generatiua , & in mul-
tis entibus, etiam ipfis animantibus conftat,vt fci-
licet duo extrema habeant aliquid, quod non ha-
bent media interca interiaccntia:ftc ignis & aqua
Afimili. ,n commun > lententia poifiint ignem & aquam
producere , aer vcr6 medius non producit acrem:
fic etiam multa inferiora habent aliquam perfe-
dionem , qux non eft in maioribus : calor produ-
cit calorem, & lux lucem: at amor non producit
amorcm.nec vifio vifione in quo pudo non opor-
tet amplius hxrere:dixi enim in Philofophia & in
Theologia paflim^ioncllc bonas confequctias has.

ex virtute aut proprietate vnius vel duorum
inferre in aliis fimilcm virtutem vel proprie-
tatem. Rtfttmdu

Secundo rcfpondeo ci rationi , dubium etiam steuud» »4
effe,aii homo eam libertatem in anima habeat: trrtitmrt-
vnde enim alfercre certo vllus poteft animae lub- tUm»mum-
ftantiam, cafu quo Angelus aliis fpcciebns cllct
orbatus , non polle cognolci etiam inuitam.vt fic
dicam ab Angelo approximato ? Certe multi id
magis incertum eft , quiun quod inde probat e ifi-
tendunt hi audores.Imo in ipfo Deo dicunt miu- xf
ti valde probabiliter,pofito intclledu noftro com-
pleto per lumen glorix , Deum naturaliter teneri
ad concurrendum per modum obiccli. Vide ergo
quiim fint dubix inftantix aliatx. & certe quid-
quid de Deo fit, manifeftum cll , non id repugna-
re crcaturx quantumuis perfedx.ergo.

Hinc conftat, etiam fecundam confirmatio- Hintt* oflu.
nem non ellc efficacem : rurfus enim argumen-
tum formatur a proprietate fnbftanttx ad pro-
prietatem accidentis, qux conlcqucntia nulla eft:
qux enim ( vt pauli ante dixi fiilius ) repugnan- tutu».
tia , fi fubftantia non pollit lui fpecics non pro-
dtitcrc, accidentia veto eius nec libere, nec nccel-
farib fint prodndiua fpecicrum , & conlcqiientec
fint naturaliter occulta ? Et certe , re bene confi-
dcrara,in hanc folutionem, velint nolint, omnes
debent conlcntirercfto enim Angelus non produ-
cat Ipcciem fui , iplc tamen naturi fua non petit,
ne alteri infundatur ea fpecies dc fua fiibltamia;at
a&us liberi petunt ne fpecics vllz de fc vt exiften- ^ ultri,
tibus i 11 fundantur,» i fi conlcuticntc Angelo 1 , ergo
necciTario debemus aflignarc difparitatcm inter „ rJ
lubftantiam , & ipfius a&us in ordine ad natura- <1 M» infuu-
lem cognofcibilitatcm. quod ergo omnes dicunt dantur dtfi-
in ordine ad infufionem fpecienim,cgo dicam in
ordine ad produdionem : fi enim abfolute con-
cedatur ea diuerfitas, parum intereft , eam in exi-
gentia inftifionis , aut in exigentia produdionis •• .
admittere, quod additur , lubftantiam fibi ellc 19
proximiorem quam, e idem fir accidens , verum
eft ; at virtus hxc non oritur cx approximarione,
led exfpcciali huius aut illius entis cllcntia modo
iam explicato.

Tertio denique rcfpondeo , poje ipium An-
gelum cognolccntcm dici, non liberum in caco- “

gnitione , led accedente Gabriclc ver. g. & ie
Michacli fufficientcr ob fuam libertatem appli-
cante , & voleme concurrere , non polle non co-
gnofei a Michacle. qux in hoc rcpugnantiaJnon-
ne alioquin adus intcllcdus formali cer nccefta-
rij funt, vt quid ergo debemus dicere ..politis om-
nibus prxrcquifitis , liberum elfc Angelo co-
gnpfccrc?

Dices , Ergo non pollet cognofccre quando
vellet; penderet enim a prxfentia alterius, quod obitili*.
eft abfurdum. Refpondco.conccfsa loquela quoad
primam cognitionem, in qua non oftenditur rc- Selm».
pugnantia vlla : vnde enim probatur ,dc natura
omnis creaturx fpiritualis cognofcitiux dic, non ,

pendere a voluntate alterius, ad primam illius al-
terius cognitionem , vt repugnet etiam diuinitus
aliquam effe qux talem haoeat dependentiam?
dixi , quoad primam coluit tonem : nam quoad
fecundam nulla eft difficultas : poliunt enim ex
prima manere fpecies, per quas poftea etiam alte-
rum nolentem , imo Sc ablhniem, queat cogno-
fccre.

Secunda obicdio poteft cx P. Suario defiuni: Quart»,peffet
nam fi Michacl v.g, clTct produdiuus fpecicrum 1 ""
in altero Angelo , ergo quoties 111 illum dc nouo a

incidecet.

Difp.j. Vtrum Angeli inteUettw indigeat fl?eciebits,Z$c. Sed. ^>9

incideret, produceret nouas & nouas fpecies : hoc iol per medium orbem , & ad omnia putxfta fpa-
Ctntti tfti autem eft abfurdum , ergo. Verum facile rcfpon- tij , quia ex omnibus totus videri poteft. Quis au-

deo , fi primi vice produxit Michacl fpeciem fui tem dubitet, infinities prope plura effe puncta fpa-

3°

tara intenfam quim poteft , non dari locum.vt fe- tij,e quibus videri poteft fol , quain (int Angeli ***

cundb in Gabticlem incidens producat aliam : fi- produ&i ? Quod fi dicas,eas fpecies folis non ora-

cut fi femcl calidum vt 0&0 produxit in pafio ca- nes immediate ab co produci, fed folum in fpatio

lorem vt o&o, licet poftea fecundo , & tcrti'6 , 8c fibi immediato , & ab his in alio , & fic per to*

raillies ei pafio applicetur , non amplius illud in- tum orbem ; fi , inquam , hoc velis , dicas etiam

tendet. Si verb primi vice non produxit tam in- idem in Angelo, fcilicet fpecies ab eo produ-

tenfamquim poteft , tunc non mirum fi fecundi das in medio fpirituali fe fucccffiue producere ,

vice intendat eam fpeciem , per quod nihil otio- vfquc dum vel defit fnbitfdum , vel virtus ca- D« fjBo nil

fum, nihil abfurdum ponitur. Et re vera argumen- rum cefiet. Hinc concludo , omnia hac plane etT “

tum non habet maiorem difficultatem in An- . . efie incerta,quia Sc in hoc & in illo modo nulla
gelo rcfpedu fpecicrum fui, quim in omnibus eft repugnantia ; quomodo aurem de fado coll-
igentibus naturalibus materialibus vel ipiritua* tingat , nec ratione nec audoritaie pollumus de-
cidere.

tstri

tfU tt.

[usufit.

liEus. *

P. Va/quez ei difp. 104. cap. j. przter ratio-
nem Patris Suarcz , quod fcilicet Angelus non fit
produdiuus alicuius qualitatis fn alio , addit , fe
non videre quomodo eleuetur Angelus ad cura
concurfum. Verum huic facile reipondes , non
eleuari proprie , quia cleuatio eft in ordine ad ef-
fedus nipernaturales ; fed ex naturi fui habere
eam virtutem , vt cum altero Angelo vicino con-
currat. In quo ego c contrario dico , non me vi-

SECTIO QVARTA.

Quid de Jpeciebus pro obit Elia
materialibus.

C Onclufio. Ad cognofcenda obic<51a materia- V*

lia indiget Angelus Ipecieblis diftin&is. Ha
probatut auctoritate fere omnium Theologorum, g„ 0 fc en da
derc maiorem difficultatem quim in eo quod vt videre eft apud Suarium fupra,vbi iplc cato «frirtf»
ignis applicatus comburat ftupam, vel oftendatur confirmat D. Dionyfij Sc aliorum Patrum tefti- rialiu.
j t en difficultas ,Sc tunc ei fatisfiet in particulari. monio.Imb D. Bonaucntura ait, hanc cfit- opi- r *~
Sed quid de fa&o dicendum, dato quod ex fc An- nionem omnium beub fenrientium. Probatur ra-

gelus pollet Ifi alio fpeciem fui producere , num- tionc i nonnullis : nam obie&a materialia , vtpo-
quideam producet , an verb , quia iam ali) An- te improportionata, nequeunt immediate concur-
geli ab inftanti creationis habent fpecies aliorum, rerc ad cognitionem fpiritualem.ergo indiget An- Rasit data
non poterunt eas ab aliis recipere. 'Ita videturfen- gelus fpccicbus diftin&is pro cis obie&is. Hzc
QhMJi p 4 tirc P.Suarcz ; ego tamen iudico,rem efie dubiam, tamen ratio non vrget : nam in probabiliori fen-
GoJutnJam rura q u,a fiub lite eft,an ab inftanti creationis qui- temia phantafina materiale immediate concurrit
pt, dubium libet habuerit fpecies omnium rerum exiftentium} ad produ&ionem rei fpiritualis , ergo falfo inni- Rtfitndtbis
tft. ■ tum quia,cbm omnes Angeli creati fuerint fimui, titur fundamento argumentum illud. Rcfponde- Prun9 -
potuerunt in eodem inftanti vnus in altero eas bis , phantafina radicari in eadem anima fpiritua- Cer , trM
fpecies producere, quod non poteft reiici, nifi re- li. Sed contra , quia fi repugnat rem materialem
currendo ad defe&um virtutis in ordine ad talem immediate concurrere ad rem fpirituale.certb ra*
produ&ionem ; iam verb eam virtutem fupponi- dicatio in ipfa anima nihil proderit : hzcenim ni-
mus,ergo. hil aliud efficere poteft , quam vt adiuuetur phan-

Diccs forte, Non omnes Angeli creati funt in tafma ab anima 3 hoc autem optime fit fine radi-
eodem loco, ergo non potuerunt omnes in quem- catione , nam concaufia adiuuans non indiget
libet , Sc quilibet in omnes eas fpecies produce- vnione cum adiuta. Rcfpondcbis Secundb cum Snundb cum
te 1 non enim habent vittutem vt in diftanti ope- Granado.phantalma non efficere in nobis fpecies G'*»*dt.
rentur j in medio autem nihil eft fpiritualc , per fpiritualcs/cd tantum cfieconditionem j qui po- 34

quod ea adlio transfundatur, ergo. Refpondco fira,intclle<ftusfolus eas fpecies efficit, vnde num-

Primb , cum in Angelis penetratio fit connatura- quam oftenditur, rem materialem polle immedia-

liffima,& noh impediat operationem eorum, non te attingere fpiritualem.Sed conna manifcfte.quia Cmr * v

confiat , an non omnes intra idem fpatium , intra cum inteilc&us non cotineat adaquate fpecies ob*
fphzram v. g. Michaclis , produ&i fint. Sccundb ic&orum omnium , non poteft pnantafma vt fola
refpondco , eas fpecies pone diffundi per vnum conditio determinare intellectum ,fcd necellarii
Angelum in alterum: quia illud medium cilm fit debet concurrere ad forrhaliiarem reprxfenrati-
Ttrut. fpiritualc , eft lufficienter proportionatum. Ter» 1 nam talis obiedti.ipfe verb inteUcCtus ad fpiritua-
tib, forte Angelos habere virtutem , vt immedia- lifatem earum fpecicrum. Quod veib intclleCtus
tb in diftans producant fpeciem fui : nonenim ea folus eas fpecies non contineat adzquate.manife-

virtus operandi immediati in diftans repugnat fte patet. Primo, ex communi confcnfu. Sccundb C tmuurtfi>i-

omni creaturz poffibili , quia nec in (c eft innui- it fimili,quia neque Angeli continent fpecies de cio obuBt-

ta, nec includit vlla contradictoria , vt oftendi ali* obieCtis quz cognofcunt , vnde licet petant eas rum m»st -

bi fusi. ' fpecies fibi infundi, non tamen foli eas polfunt

Dices fecundi , Videtur improbabile, quid producere. Idem eft in aliis potentiis , viiu.audi-

vnus Angelus habeat virtutem fimui & femcl pro- tu,&c. non enim anima producit in fe eas fpecies

ducendi fpecies fui in infinitis prope aliis Ange- ad obiedi przfcntiam , fedeas accipit ab obie-

lis qui fimui cum ipfo acati fucrcjergo non poteft Ctis. Tertio, ex his quz dixi agens dc fpccicbus in Ttr &‘
dici, quemlibet in quolibet cos produxifie. Rcfpo- communi, ptobans earum ncccflttatem j ca enim

deo, non magis id in vno Angelo efie improbabile, perfuadent it potentiis non contineri adzquatb

quam fic in qualibet creatura materiali , quz pro- fpecies, feu vim concurrendi loco obie&i. Quar- Qgari}.
ducit fpecies vifiuas fui in omnes partes t & ad tb, quia, fi intelleftus contineret adxuuatc eas lpc-

omnia pundta , ad quz poteft linea rc£la ex ipfa cies , fruftr^i ponerentur diftin&z ; led immedia-

duci,& in quolibet quidem puu&o totalem i v.g. tb ipfc inwllettus concurrere polfct ad intellc-

7im.mll , D a ftionerw

O bitffit.

Solutio

Irim*.

StcuntU.

Obit IU o
Stcund».

Rtlpnitt.

A fari.

Digitized by Google

4° Rod. de Arriaga

dlionem. quod amplius vrgebo infra contra cum-
dcm Granadum, probans Ipccics non emanare ab
Angelo ipfo efficienter. t

j ^ Secundb argumentantur alij, Sequeretur Ange-
Stcunat mr. ^ um non pofle cognolcerc obic&a materialia, ni ii
t"it Sutrez.. quando cxiflercc contiguus & prxfens illis : quia
illa non poliunt immediati in diAans operari. Ne-
hoc que hoc vrget : nam ( vtin Phy ficis oAendi ) licet
Wjot. agens non poflit operari immediate in diilans, ni-
hil operando in medio^fi tamen aliquid in medio
v operetur , pctcil Se in diilans immediate operari.

Ita in communi lententia iol producens in medio
aliqua accidentia , poteil immediate formam fub-
ftantialem auri & metallorum in diilanti paiTo im-
mediate producere : ita in vera iententia ignis po-
tcil immediate producere formam ignis inAupd
diftanti.fi in medio producat calorcrmcrgo ex hac
parte bcn£ poflee Angelus diAans ab obiedlo ma-
teriali immediate ab illoobicclo adiuuari ad co-
gnitionem eiufdcm , quandoquidem illud obic-
dum in medio producit fpccics , qux etiam ordi-
nantur ad cognitionem fui ipfius.

Argumftwm Nihilominbs argumentum prxcedcns poteil
Su*r*zvrg*- vr gcri:nam Angelus etiam extra fphxram adliui-
ri pottfi sd tatis rerum materialium , in cxlo icilicct , eas co-
•/jf*"” gnoicit; ibi autem ipix non poliunt concurrere,
vt AfigeUm cr g° debet habere fpccics de illis. • Confirmatur:
nofiAt obit- cognofeit tales res materiales etiam poflquam
&• materi*- tranficrunt , & confequenter , quando illx per ic
non poifimt concurrere ; ergo debet id fieri per
fpccics ab illis obic&is dillindlas. Tandem, quia
. abfolutd , licet non repugnet rem aliquam mate-
• rialem concurrere ad productionem rei fpiritualis
partialiter , non tamen debemus id concedere eo
ipfo omnibus rebus materialibus : quia , vt fxpc
dixi,non licet ex vna fpccic ad omnes alias argu-
mentari. In hominibus experientia nos cogit vt
dicamus, phantafma materiale hanc virtutem ha-
bcre^at vt camdem tribuamus omnibus etiam im-
perfc&iffimis entibus materialibus, nec ncccffitas
vlla cA, nec ratio cogit, imo forti incredibile cft, *
omnibus eam conucnirc : potius ergo neganda,
quim ita vniucrlalitcr concedenda.

SECTIO QVINTA.

ItA.

Tra&atus , *De Angelis .

num.i i. refudit in defcdlum potemix incapaci-
tatiscognofccndi futura idcb dixit necclfarias •

efle Ipccics pro illis ; num. verb 14. negat eam
ncceflitatcm fpecicrum , & adAruit complemen-
tum potemix , & lolum ponit repugnantiam in
ipfis obiedlis. qux duo contraria inter fc viden-
tur.Vel aliter idem probo clarius, ex eo quod An-
gelus non polit t nofccre futura contingentia, in-
fert num 1 1. eum indigere fpeciebus , num. verb
J4. ait ,ctiamfi ex parte potemix fit completus,
fore vt non poflit cognofcerc futura. Vnde infe-
ro , Ergo cbqubd non poflit cognofccre futura,
non infertur cum indigete fpeciebus. qux ell con-
tradicloria propofitio ei quam num. 1 1. pofucrat.

Sed hoc orni (lo, •

Venio ad impugnationem fententix , & argu- .
memor Ite : Angelus poteil cognofccre poflibiba Im p UfnAt &
immediate ( vt infra probabo ) quia ad terminan- v*fauez, nt -
dam cognitionem non requiritur exillcntia in ob- g»w Angelo
ie&o. Rogo ergo , num poflit pro libitu fuo eo-
gnolccre quxeumque ex poflibilibus diuifiue,
ctiamfi ei non dentur vllx (pedes, an verb non. Si
non poteil , teneo intentum , indigere Icilicct il-
lum Ipecicbusvt hxc poflit cognofccre ,ciim ta-
men alia non poflit j ficut quia ego aliqua valeo
cognofccre.alia non, infert Vafqucz.dariin nobis
dillindas fpccics. Primum autem dici non poteil,
quia nimis multum concederet Angclo;&ex-.
prefse ipfc Vafqucz idnegauit apud Suxriu cap.j.

Vigeo bcdcclato vim argumenti. Poteil Ange-
lus nofccre obie&a prxfcntia , non ramen poteil
pure poflibilia in fententia Vafqucz : ergo quia Vrgto -vim
habet fpccics de prxlentibus , & non de poffibili- argumenti.
bus. Probo hanc confcquentiam : quia in primis
Angelus non ell natura lua magis connexus cum
exillentibus ,*quamcum poflibilibus, vtbene ipfc
Valqucz norauit : ell enim accidentale Angelo,
qubd hx potius quam alix crcaturx cxillant;crgo
quod hanc potius nofcat , non poteil in maiorem
connexionem reduci. Neque item cius rei ratio
defumiturex eo qubd obieda prxlcnrix concur-
rant ad cognitionem : etenim hunc concuifum
negat Vafqucz , & fi illum concederet , non tam

Vafqutz «it,
Argumentum
ejuo probatur
dari jpeciet
in nobte , non
V «Ure pro
Angtlu.

Vtftuoz mi-
nitt confo-
ejuenter li-
quitur.

Examinatur fententia cppofita.

H Vic communi fententix fete fefe oppofuif»
lec P.Vafqucz difp.ico.cap.}. vbi ccnfct.pro
fpeciebus in intcllc&u humano lar magnum cile
fundamentum, ex eo qubd poflimus recordari eo-
rum qux vidimus, & ea mente quafi prxfemia cer-
nere; ergo manferunt nobis ex vifione aliqux fpe-
cicsjalioquin cur etiam non poflumus cogitare de
cereris qux numquam vidimus? negat aurem hoc
argumentum fumcicns efle pto Angelis.

Supri dixi , ollenfurum me hic , argumentum
camdem vtrobique haberi- difficultatem. quod iam
ptxllo facile. Prius tamen aduerto , videri iplum
P.Vafqucz hac difp.cap. $ .'contraria docui (Te. num.
enim 1 i.aic,etiamfi Angelus non requirat fpccics
proobieclis proportionalis , cis tamen indigere
pro myftcriisgratix ,& futuris liberis, rationem
ftibiungit, quia ad hxc non habet virtutem com-
pletam. Cum verb num. 14. obicciflct fibi,ex eo
qubd Angelus non indigeat fpeciebus, (equi illum
polle & futura, & poflibilia, nofccre ; refponder,
futura non ex dcfedu complementi aut potentix,
fcd quia ex Icnon funt proportionata intelledui,
antequam fint , idcb non polle coguofci. Ecce

negaret fpccics , quam carum concurfum ipfis
obicdis tribueret.Ncquc item dici poteftcaullam

\ t r ■ r ■ <l«m corm-

ellc.qubd ea prxlcntia rerum faciat aliquid. Nam uonemnix

ad terminandam cognitionem non requiritur ob- quiritur ob-
ie&i exiflentia , vt cuidcnter infra probabo vei i,a ‘ **&**-
xqualicer poterit cognofccre omnia poflibilia, t,A '
vel debebit compleri Ipecialitcr per fpccics. (icut
homo, qui iam cogitare poteil de illo.de quo non
poterat priiis ex dcfc&u lpccicrum.

Video Patrem Vafqucz num.S. & 1 1. docere, v«f<juoz,«it
potentias determinari ab obicclo fpcciali modo potemiu tU-
concurrcntc ; fcd etiam video non explicari , quis ,e f n,nsr / !

Iit ille modus concurrendi : cum enim neget in

t enere cauflx, materialis .finalis , formalis &cf- eencumme.

cientis concurrere , non fcio quomodo concur- Rtiiettur
rar. Nec poteil dici concurrere in genere cauflx Primi -
obic&iux : nam obicdlum non habet cauflalica-
tem , nifi ad vnam e quatuor prxccdentibus re-
uocecur. v

Confirmo : obiedlum fi non concurrat cfficicn- Confirmatio.
ter, nihil aliud prxllat , quiun terminare cognitio-
nem ; at hoc ell quali poli cognitionem habitam.

Pater autem Vafqucz, & merito, aderit, eam deter-
minationem efle in adlu primo , & anteccdcnier,
vt potentia determinetur ad efficiendam cogni-
tionem huius potius obie&i qu&m illius ; ergo
determinatio debet efle per aliquid prxuium , er-
go per Ipecicm ; quia nihil aliud relinquitur , cui

Difplj. Vtrum Angeli intelUttus indigeat freciehus&c. Sed. {. 4 1

ita commodi tribuatur ea determinatio fcu com- ; poneretur in lapide. Secundi , quia quidquid dc

hoc fit , adhuc manet tota ratio vnde probabatur
fupernaturaliras fpecierum , quid icilicet non pe-

Jteiieltur

Tertii.

plementum.

,0 Secundi reiicioeam (olutionemmam etiam in
Krirdror Se- homine fine fpeciebus dicam , idei me pofic uo-
<un&. icere hoc obiedum , & non aliud , quia hoc fu a
pr.r (entia ance oculos fine fpeciebus mediis, &
fine efficienti concurlu me determinauit illo mo-
do, quo Angelum alia obicfla.Tcrtio, quia nonfo-
lum prx(cutia,fed prxtcrita etiam, quz nonnouic
quando exriterunt, poteft Angelus nofccrc.vt do-
cer expreisc ipie Valqucztexpficcc autem, quomo-
do ea rcs,qux iam nihil eft, magis polTic determi-
nare quam ftirura , cum ca praeteritio dc ^rxicncl
tam nihil fit, quim fi non exticiflct , aut quam (it
fucuritio : ergo debet neceflarid ca differentia
prouenire ex aliquo reali fpccialitcr refpicicntc
tam praeterita, quam pofiibiiia; hoc autem cft fpe-
cies.vt difeurrimus in homine, ergo,
cAiith P*f- Verum iam videamus , quid contra eas fpccics
f»? tmr» obiiciat Vafquez. Primo, Non poflunt ab ipfis rc-
htfjpttits. bus prouenire, nec a Deo infundi ; ergo : non k re.

bus , quia res materiales non poliunt producere
fpiritualc aliquid ; non a Deo infundi, quia edent
Uipernaturaksiomne enim quod a Deo infunditur
40 fubiedo id non peccnti,cft uspcrnaturale. Hoc ta-

men argumentum non valde vrget , & Vaiqucz
Re t f*adto fr ipie tandem illud (oluit.Ego breuiifime dico,(icuc
dnUrodf*- acr,liccrnon exigat luccm,habet tamen capacita-
tem naturalem eam recipiendi , idc6 ncc violenta
nec fupcrnaturalis ei lux eft ; ica Angelos, ctiamfi
non exigant fpccics vt proprias partiones ( quod
nunc concedo Patri Vakjucz,& fulius infra diicu-
tietur ) habere rameo capacitatem naturalem eas
recipiendi , ideoque naturalifiimas cis eile pofle.
Quod enim lex producatur 4 folc , & (pccies k
Deo, parum vrgctmatft etiam Deus eft cauda natu-
ralis, & in creatione Angeli licet folus operatus
fit, non (e geffir vr (upernaturalis audor. Ratio-
nem a priori alibi tetigimam tota fupernaturaii-
tas accidentis eft rcfpedu fubiedi , in quo vt in
natura recipitur ; non rcfpedu cauflx efficientis,
quar vt talis non eft natura , nec fupra naturam:
ergo ex eo quAd Deus (olus infundar eas fpccics,
non debet earum fupetnacuraliras defumi.
CtnJSmatie ' ^ r 8 co : Species infula? anima? Cluifti funr na-
* turales, & tamen habent idem quod hac angelica»,
Vjfqutz te- cr &°- Refpondethuicinftantix Vaiquez , in fpc-
Jpendrt cm~ ciebus Chrifti id nullo modo fcqui , quia fuppo-
firtnmitmi, nantur obieda illarum fpecierum polle cognofci
naturaliter , ergo fpccics Chrifti erunt naturales.
Contri fri- Sed contra Primo , quia quhd illa obiedaab aliis
no(cantur,non facit cognitionem Chrifti cfle na-
turalem ipfi Chrifto : poteft enim vna res alicui
effc natutalis,altcri iupernacuralis.vt fi intclledio

Centri Se-
eundh

mi.

4 »

ObieSie St‘
eundi «.

tantur k Chrifto, led i (olo Deo infundantur. Et
eodem modo ego dicerem, in Angelis eas (pecics,
edo fine infnfc jion cfle fiipcrnaturales,quia obic-
da,qu* cognoicit Angelus per illas, coguofeuntur
a nobis naturaliter, vt v.g. res exiftemes. Confiet
ergo, argumentum nonefle vllo modo efficax. Ad-
de, haud ita efie improbabile, pofle cas fpccics ab
obiedis caullari.de quo paulbame dixi.

Obiicies. Secundo , quia fuprk diximus contra
P.Suarcz , polle dari cicaturam, qua? non indigear
fpeciebus diftindis ,ergo poifinnus nunc dicere
talem efie Angelum ; non enim fime multiplican-
da: entitates Une neceflitatc. Rc(poi\dco cx paulo
ante didis , non omnem pcrfedionem.quse alicui
fubftanrix creatx non repugnat diuiuitus, ideo
debere dari omnibus aliis iubftantiis, aut Angelo;
niult.1 enim poflunt aliis perfedioribus (Iibftan-
tiis poifibilibus conucnirc, quibus caret Ange-
lus. vc ergo dicamus, diuiuitus non repugnare
fiibftantiam cognofcitiuam fine fpeciebus difltn-
dis , (ufficit quod in hoc noti includantur duo
contradidoria , neque ca fit virtus infinita \ id
quod non iufficir, vc eo ipio illam tribuamus An-
gelo : ad hoc enim indigemus pofiriuo argumen-
to, quo illis eam tam magnam perfedionem con-
uenire de fadlo aliquo modo perfuadeatur ; prx-
ierrimeumaiix res omnes exiftentes contrarium
iuadcanc, & hxc perfedio tanta iit , vt multi pu-
tem crcacurx repugnare.

Tandem, quia potius habemus argumentum
in contrarium , cx eo quod Angelus ( vt dicemus
infra ) non cft determinatus ad hxc obieda po-
tius qham illa cognofccnda ; ergo ex fua eflemia
nullius ell determinata fpccies , nifi velis dicere
eum elle fpccicm omnium poflibilium : quod
forte repugnat ,& plane fine vlla probabilitate ei
concederetur.

Obiicies Tertid cum eodem Vaiqucz,rcs natu-
rales fune intra obiedum incetledus angelici , er-
go hic non indiget fpeciebus pro illis. Nimium
probat hoc argumentum , Color cft intra obic-
dum naturale vifiis , ergo poterit videri fine fpe-
ciebus. Mala conlequentiamam , vt fit intra obie-
dum naturale , fiifhcic , fi naturaliter poffic , fiue
cum fpeciebus , fiue fine illis cognofri: ficut bo-
num eft intra obiedum voluntatis , non tamen
ide6 fine cognitione pra-uia poteft amari, 'ion er-
go valet. Angelus naturaliter poteft me cognoice-
rc.crgo non indiget ipecic diftinda,; fufficit enim,
fi polfit illam /pceiem naturaliter luberc:co enim
ipio poterit me naturaliter cugnofccrc.

4 »

ObuSit Ter »

IM.

Rtiptniti

DISPVTATIO SEXTA.

%)e c au fis diutfibilttate fpecierum angeltci int elle cius.

S t e n o i neceffitatem fpecierum,
iam & caudas , & virtutem carum
in ordine ad cognitionem oportet
declarare.

Tentui /.

SECTIO PRIMA.

Sententia tommunis dc cattfie ceterum di -
fcutttur,& fimul graues aliqua dif-
ficultates tradantur.

T Homiftx fere omnes , quos Pater Suarczre- t
fert Sc fcquitur cap. 6. num. ?.& multi alij Themisi*,
jeccntiorcs , vt indubitatum ccnfent , Angelis Semtx. &

D } deberi

rtumurtt
multi docent,
Angelle ab
inflanti fu*
creationi
Deum tnfu-

de omnibut
tbuflit crea-
tit,cr ' n p*r-
titulati de
fingulu tua
fututu.
Primum to-
rum funda-
mentum.
Secundum
fundamenti.

41 Rod. deArriag

deberi ab inflanti fux creationis, &dc fado illis
datas a Deo folo fpecies per fc infulas , de om-
nibus obiedis creatis , etiam in particulari , im6
etiam dc futuris omnibus ; poftea verb fuccefiu
temporis nullas prorfus accipere ab obiedis i ab
adibus tamen quos faciunt ( addit Pater Sua-
rez ) bene poteft illis concedi aliquas produci in
eorum intclledu, quibus recordentur eorum qua:

nouerunt.

Hxc fententia licet varie & fuse a multis pro-
betur , his tamen duobus fundamentis prxeise ni-
titur. Primum efl , qaia eas fpecies non poccfl
accipere ab obiedis j hxc enim fune prorfus im-

( iroportionaca vt illas producant , debent ergo il-
as habere a Deo.Quod argumentum demonflra-
tiuum putat Pater Suarcz. Sccundum,quiapcrfe-
dio & dignitas Angelorum poflulat, vt eis fla-
rim ab initio detur complementum ad intelli-
gendum , ne aliquando ex defedu fpecicrum
fint omnino incapaces ad cognoftendum. In hac
/ementia aliqua iunt , qux mihi pariunt magnam
difficultatem.

S VBSECTIO PRIMA.

Prima difficultas.

Reiftnfio ut i f)Rimum quod dicitur, non pofle ab obiedis
primum tori materialibus produci fpecies fpitituales fimul
fundamenta. cum i nt clle€tu angelico , etiam fi forte in multis
obiedis ex fpecinca & indiuidua eorum natura
ita contingat : imo licet omnia , qux dc fado
exiflunt , id habeant , non video tamen ratio-
nem aliquam naturalem vniucrfalcm folidam,
qua id probemus : vt enim paulb ante infinuaui,
ncc quidem ad probandum , obieda ipfa tnate-
rialia non polfc immediate concurrere ad cogni-
tionem fpiricualcm funul cum Angelo , vllum
efl efficax argumentum j multb ergo miniis erit,
vt probetur non pofle ca concurrere ad produ-
dionem fpccicrum , qux impcifcdiorcs funt
quam cognitio ipfa.

Ratio a priori , qua moucor , efl, quia ad ope-
randum non requiritur, vt omnes concauflxfcor-
fim fumptx fmt ciufdcm perfedionis aut ordi-
nis cum cftcdu; fcd fufficic, fi aggregatum vel
complexum caudarum fit ciufdcm ordinis, & per-
fedionis xqualis cum cffcdu , vnde res naturalis
poccfl immediate concurrere ad rem fupematura-
lem ( etiamfi magis ab ca difter , quam fubflantia
marcrinlis ab accidenti fpirituali ) dummodo ad-
iuuetur ab alia concaufla fupernaturali. Quod
magis vrgetur in fententia Thomiflarumihi enim
vni imperfedo accidenti tribuunt adxquatam
virtutem producendi formam fubftantialcm per-
fedam , etiamfi non adiuuetur a fubflantia, fcd
folum accipiat quafi licentiam ab illa &cotnmif.
fionem , vt poffit operari nomine illius. Et licet
Pater Suarcz hoc meritb neget contra Thomiflas;
partialem tamen coucurfum tribuit accidenti in
fubflantiam. Et certe multo magis exceditur ca-
lor a forma fubflantiali ignis, aut alienius per-
fedi animalis , quam excedatur fubflantia folis
vel eq ui ab vna accidentali cognitione Angeli de
$, ipfo fole aut equo.imb ego puto,abfolut£ loquen-
do , perfediorem clfc animam equi cognitione
fpirituali dc ipfaiexceflus enim in fpititualitate,id
efl, in penctrabilitatc.noncfl tantus, vt non com-
penfetur per exceffiim fubflantix, & per virtutem
fentiendi .appetendi , mouendi localiter , & alias
fimiles perfediunes quas habet anima equi , &

A Tradatus De Angeli*.

quibus caret angelica cognitio de ipfa anima,
quantumuis fpiritualis fit. Si ergo, non obflante
diuerfitate ordinis fubflantix & accidentis , con-
cedis immediatum influxum accidenti in fub-
flantiam multb perfediorem j cur etiam , non
obflante diuerfitate ordinis fpiritualis dc materia-
lis , non concedes virtutem immediate concur-
rendi in rem fpiritualcm rei materiali, qux adhuc
abfolutc perfectior efl.quim res fpiritualis, quam
producic i maxime cum adiuuetur 'i re fpirituali,
qui fupplctur improportio ipfius materialis, fi
quam nabet. vnde fine dubio nimis multum tri-
buit Pater Suarcz ei rationi ex materialitate de-
fumptx , reputans illam ede dcmonflrationem:
ncc enim vel probabiliter petfuadet intentum
vniuetfalitcr loquendo, vt fatis aperte ime oflcn-
fum efl.

S VBSECTIO SECVNDA-

Rtlfonflenit
rati* a prio-

ti-

Primb con-
firmo ex ipfn
Thenuflit.

Secundi tx
Suarcz.

Secunda difficultasjvbi, an fpecies in operan-
do pende at ab exijl entia obiedi.

S E eundum, quod maiorem mihi ingerit difficul-
tatem in hac lenrentia,cft, qubd.cum Angelos
naturaliter fic incapax cognitionis de futuris, ei
tamen infundantur fpecies rerum futurarum, non
quidem ex fpeciali Dei fauore, fcd ex naturali exi-
gentia, quam habet dc illis fpeciebus , vnde mihi
plane videtur fequi , eum polle naturaliter ea fu-
tura cognofccre.

- Video communirer rcfponderi , fpecies illas ex
defedu adualis exiflcntix in obiedo , non pofle
producere cognitionem ipfius obi edi , ideoque
non fequi.futura pofle cognofci antequam fine.

Hxc tamen folutio , meo iudicio , parum efl
probabilis, quod facile oftendo etiam ex aduerfa-
riorum principiis ,quia cxiflentia obiedi folum
tunc poteft requiri, quando mediate vel imme-
diate influit in cognitioncm;ad terminandam au-
tem prxeise cognitionem , nullo prorfus modo
requiritur , quia ca terminatio iu obiedo nihil
prorfus cft,nifi pura denominatio cxtrinfcca ab
achi cxiftenre. quod manifeflc oftendo in fcnfi-
bus excernis, in Deo, in intclledu nojlro, in ange-
lico^ in voluntate.

In fenfibus externis : nam , quando video in
fpcculo faciem , etiamfi ibi illa non fit ; tamen eo
quod fpecies inde refledantur , ibi videtur facies,
perinde ac fi ibi cflct j fi autem non poflet termi-
nare nifi vbi efTet , non ibi videnda cflct , fcd

S >rxcis£ vbi efl. Idem etiam conflat in eodem vi-
u : fiunt enim diftindx vifiones , & videntur,
quafi cflent diflinda obieda, licet ex parte rei ter-
minantis non fint multa , eb prxeise qubd fpe-
cies , qux efficienter concurrunt, mulex fint, vt
contingit in perfpiciliis variis angulis diftindis;
vnde infertur euidcnrcr ad fimplicitatem vifio-
num, vel in hoc , vel in illo nullatenus requiri
obiedi terminantis multiplicitatem ,autexiften-
riam in hoc loco ; fcd folum multiplicitatem fpe-
cierum , & reflexionem diuerfam earumdem ex
diuetfis locis ; ergo non requiritur vllo modo
cxiflentia obiedi ad terminandam vifioncin , fi
potentia habeat aliunde de illa fpeciem. In iride
hoc ipfum conflat : ibi enim fk propria vifio co-
lorum , cum tamen nulli tales ibi fint colores , Sc
Suarcz non potuit hoc negare in vifu , ideoque
conceflk, & merito, fi Deus confcruaret in oculo
fpecies de albedine,& albedinem deftruerer, adhuc
futuram carodem vifionem numero , perinde ac fi

•fiet

RtSfcnfii ad

fecundum to-
rum funda-
mentum jau-
ximi prope «r
fptcitt rerum
futurarum.

RtCflondent

communiter.

Centri efl.

Patet expe-
rientia.

Jn fenfibm
extenta.

lnxiifu.

Difp.6. jD? c tufis diuifibilitate Jpecierum ang.tfc. Se&.t. 4)

mi.

Contri

tundi.

St -

edet albedo. Hinc tamen abfolutc euidenter con-
cludo , vi terminationis non ede ncccdaiiam ob-
iedi exidentiam.

lm audit U. In fpeciebus foni res etiam eft manifcfta : com-

muniter enim fenfatio fit,i!lo iam tranfado:quan-
do enim hic aliquantulum longe auditur , prius
cedat idus & fornis, quhm fit eius auditio. Katid
autem, cur tardius audiatur, ea eft, quam in libris
dc Anima tradidi, quia fpccics tardius veniunt;er-
go obiedum , vt cognofcatur etiam intuitiuc , Sc
perienfus , non pendet ab adoali exiftentia in fe
ipfo eo inftanti quo eft cognitiojfcd fufficit,li exin
flat ratione fpccicrum de icipio.

R il}t»itnt Nonnulli videntur adignarc diffierentiam inter
quidam. potentias materiales Sc intellcdum , qubd illae
podunt falli in cognitionibus intuitiuis ; intclle-
dus vero non. Sed hxc iolutio non fatisfteir.
Comti Tri- Primb, quia auditus proprie non fallitur , etiamii
tardius percipiat Ionum. Secundo, cur etiam
eodem modo non poterit intclledus falli Hmb
fallitur , quia ipfe etiam intellcdus elicit cogni-
1 g tionem intuitiuam fpiritualcm dc eodem fono,

• quando auditus elicit fenfationem , idem eft.
Impugno vl- quando oculus videt. Sed quidquid de hac fal-
ttriks. Jacia fit , fi exiftentia obicdi requiritur , vt ob-
iedum ccrminet vifionem intuitiuam , aut cogni-
tionem , fieret euidenter , potentias excernas non
polle falli , quia non pollent dicere cognitio-
nem intuitiuam obiedo deficiente , quia hoc re-
quiritur , vt conditio ad terminandam cognitio-
nem intuitiuam iuxta principia quz impugno;
vnde fient fine fpeciebus ( quia hx requiruntur,)
non poteft fieri (enfatio , ita etiam fine exiftentia
obiedi non pollet fieri , iuxta eadem principia.
Qubd fi potentix externx non pendent ab hac
conditione , quando lunt complctz in adu primo
per fpecies , non pendebit etiam intellcdus , fiue
poflit falli, fiue non. quod eft quid conlcquens ad
produdionem fpecierum.

Cognitio di- Vrgeo hoc idem. Cognitio diuina non pendet
»m imo ab aduali exiftentia obiedti ( vt res eft certa inter
pMntU mn-' Catholicos , vt paulb poft dicam) item potentiz
t findt^t ’ IT* matcr ' a ^ es ct* 21 " non pendent , vt iam oftendi-
•xifiontU musjergo exiftentia obi edi non requiritur necefi-

aBusli »bit- larib ad terminandam cognitionem intuitiuam
*'• etiam in intcllcdu. Pater confcquentia,quia non

poteft requiri in intelledu , eb qubd independen-
tiaabobicdo fit propria diuinx cognitionis ,'Sc
arguar quali infinitatemmam hoc habee potentia

• materialis, qux eft finita & imperfedior noftro in-
tellcdu. Neque item poteft requiri exiftentia ob-
icdi, eb quod ifta independentia fit indigna intcl-
lcdu : nam Deus illam habet,qui eft multo perfe-
dior intelledu noftro, ergo nulla eft ratio,cur re-
quiratur in intelledu.

Dices, forte id proucnire ex propria natura in-
tellcdus. Sed contra, quia nullum habes fpccialc
fundamentum ad ponendum hoc in 'intelledu
noftro magis quim in diuino,aut in potentiis ex-
ternis : licet enim aliquis intellcdus ex propria .
natura id pollit diuinitus habere , non ideo infer-
tur id conucnire noftro.

Tandem impugno difparitatem inter fenlus &
intellcdum ; quia, etiamii intellcdus cognofccret
fanorum 4if- r cs antequam lint,non falleretur ; ergo hinc non
t&fmfm eV P ote ^ ^ um ‘ differentia inter intellcdum & len-
Unui frijo- * us * Confcqucntia eft bona: antecedens patet,
ttBeBum. quia tunc non diceret intellcdus , obitflum iam
txifiit , fed txifttt talt inftanti •, quod vere dicitur
etiam antequam fit : & hoc modo cognitio Dei
abxtcrno dc hodierna dic fuit vera.

ObitSio.

Centri.

Impugno da-
tam aduer-

Sccundb probatur eadem independentia ab
obicdo exiftente in cognitione diuina de futu-
ris : ideo enim in materia de feientia Dei oftendi,
Deum ab zterno polle futura cognofcere , quia
hxc , vt terminent cognitionem , non requirunt
adualcm exiftemiam -, Deus autem per fuammet
elTcntiam eft completus in adu primo per mo-
dum fpecici ad hanc cognitionem. Et nifi hoc
principium de independentia adualis exiftentia:
ad terminandam cognitionem femel (latuatur;
non pollumus facile refpondere hxretico negan-
ti : Deum polle cognofcere futura:dicet enim ob-
icdum quod adu nihil eft, non polle terminare
cognitionem :quod nifi negemus illi,etiam in no-
bis hadd facile illi rcfpondcbimuS. neque hine
fequitur abfolut£ nos polle nofccre futura :affi-
gnamus enim hanc differentiam inter nos Sc
Deum , qubd nos accipimus fpecics nb obicdis,
vnde antequam ea fint, non pollumus illa cogno-
fccrc ; ideo etiam quando funt , fi a nobis diftenr,
aut non mittant fpecies , cognofci non potiunt:
Deus verb ,quia non accipit Ipecies ab obicdis,
fed per fuammet elTcntiam , xquiualet omnibus
fpeciebus : idcb poteft , 3c antequam fint, & poll-
quim fndre , omnia cognofcere , Sc eodem modo
futura , quo prxterita , qux tam non cxiftant iam
quam non exiftant futura , quia in pundo termi-
nationis nulla eft difficultas.

Tettib etiam in noftro inrelledu eadem veti-
tas oftenditur,quia naturaliter polTumus prxterita
cognofcere Sc poflibilia , etiamfi adu nihil funt,
eo prxeise , quod habemus fpecies de illis , ergo
idem erit dc futuris.

Dices, prxterita non cognofci intuitiuc, fed ab-
ftradiuc,quatcnus homo recordatur fe ea nouitie.
Sed contri Primo euidenter, Ipfa cognitio prxte-
rita, de qua recordor , non cognofeitur in alio me-
dio.fcd in fe, alioquin daretur procclTus in infini-
tum;crgo intuitiuc illam cognofco, licet adu non
exiftar. Contra Secundb, quia quando ego cogito
de re prxterita , non femper me refledo , imb ra-
rb , fuper meam cognitionem prxtcritain ; fed
cogito immediate de Petro heri vifo , de ludo*
tempeftate , &c. qux cognitio intellcdualis , vt
dixi alibi , eft intuitiua : cogito enim de Petro vt
exiftente veri profua differentia temporis ; Sc ta-
men quando ea cogitatio eft, nonexiftic mihi Pe-
trus in fe ip(o exiftens ; ergo rede poteft cognitio
intuitiua jntelledus noftti (idem eft de angelico,
qui adhuc clarius prxterita cognolcit ) terminari
ad rem futuram , quarauis ea res adhuc non exi-
ftat. T andem id idem vrgeo, quia fiue cognitio dc
rebus prxteritis dicatur intuicio , fiue non ( ne a
modo loquendi quxftionem dependentem facia-
ntus)faltc poterit Angelus hodie nofccre peccatu
Petri cras futuru.eo modo quo cognofcit ciufdcm
Petri Peccatum hefternum , quia tam hefternum

E tccatu hodie non exiftit quira futurum;& tamen
odie habet de vttoquc fpccics Angelus, ergo.
Dices : De re, qux non fuit, non poteft effc me-
moria. Fateor : ideb ego non dico , vt recordetur
Angelus de peccato futuro , fed vc illud cogno-
fcat, vocetur talis cognitio,diuinatio memoria, vel
prout volucris : nam, vt dixi paulo ante, tam non
poteft terminare cognitionem hefternum pecca-
tum quam craftinum, vel xque potens, Sc intelle-
dus xque inftrudus fpeciebus, ergo.

Tandem in voluntate idem fuadetur : ficur
enim obiedum terminat adum intellcdus , ita Sc
bonum terminat adum voluntatis ; ad hoc autem
uon requititur vllo modo vt bonum exiftat in

D 4

SerunJi prt *
batur indt *
pendentia ab
obitBo tui -
/tento.

Hernica fa*
titfit.

Futura eu o
Deae ctgut -
fcjn.net vefi
non.

Obicciii.

Centri Pri-
mi.

Contri Se-
cundi.

Vrgeo vito •
riut.

ObitSio.

Ktlfonfio.

Iit fundetur
in volutato .
non rtgUtri
txifttntiam
obioBi.

44 Rod.de Arriaga Tra&atus- ^De Angelis,

Zadem ven-
tat prcbutwr
rutum, 3t

frieri.

Qui cogniti»
imuitin a

a trut ab

. 'radiua.

fe, fed fufficit, fi per intelleftum reprxfentc-
tur,im£> & gaudium poteft cflc dc rc non exiften-
te, fed vel prxterita,vcl certe cogniti vtfuturl,vel
fels6 apprehensi vt prxfcnti:ergo &in intelledhi
ad terminandam cognitionem eciain intuitiuara
non requiretur tunc ipfa a&ualis exiftentia obie-
io &i,fed fufficiet , fi per fpccies exiftat in intclie&u;
ficut vt terminet amorem, fufticit.fi exiftat per co-
gnitionem in anima volente, quod enim facit
a&ualis cognitio refpedu volitionis , idem facit
fpecies imprefla refpedu ipfius cognitionis i ergo
exiftentia obie&i in Ce non requiritur protempo-
rc.quo cft cognitio illius etiam intuitiua.

S VBSECTIO TERTIA.

Amplius declaratur idem , & quadam
fo luuntur.

E Adem veritas , qux tot exemplis ii nobis ma-
nifeftc oftenfa cft , declaratur ratione 1 prio-
ri , tum quia.vt fupra dixi, obiedhim terminare
cognitionem cftquxdam denominatio cxtrinfcca
in ipfo , qux non requirit ipfius exiftentiam ,fcd
cognitionem denominantem : tura quia cognitio
intuitiaa,in qui cft prxfens difficultas, folum dif-
fert ab abftradiua in eo quod intuitiua cft per fpe-
cies proprias, & reprxfentat exiftentiam rei extra
caultas abfolutccam affirmando ; abftraftiua vero
vel non eft per fpecies proprias , vel exiftentiam
folum affirmat fub conditione, vtenim inmaterii
dc fcientia Dei dixi .poffibilia Sc futura ex parte
obie&i nullo prorfus modo diftinguuntur, fed fo-
liam ex patte cognitionis , quatenus dico in po fla-
bilibus: Si peccatum Petri exiftat , non [tenuentur
duo contradittoria in futuri, , ablato r£ fi dico txi-
ftie t vel exifttt \ ecce ergo diftin&io inter has co-
gnitiones folum cft ex parte modi , neque obic-
ehim facit res diuerfas;ergo ficut cognitio abftra-
&iua non pendet ab eo qudd poffibilitas a&u ali-
quid fit , etiamfi illam terminet cognitionem;ita
fimiliter intuitiua non pendet ab adhiali exiften-
tia obiedfi , fed folum pro tempore fignificato. &
quidem hxc dependentia folum cft , vt vera fit
cognitio , non vt obiettum illam terminet , quia
non requiritur in obie&o alia exiftentia quam pro
tempore importato per copulam propofitionis ad
hoc;vt hxc vera fit.

Poflcs cum aliquibus refponderedtuno modum
cognofcendi intuitiuc rem non neceflariam ex fe
attingendo id quod nondum cft , cflc fublimem
modum cognofcendi , Si proprium Dei, qui vocat
ea qux non funt , tamquam ea qux funt , & ne-
quit id fieri, nifi per intuitum per fe xternum,
immutabilem & ambientem onwe$ differentias
temporis in fuo obieifto.

Sed contra ,quia,fi fcmel dantur fpecies defu-
turitione in Angelo, non poteft explicari quid fit
ea ampliatio cognitionismam (vt hucufque often-
f«m eft ) terminare cognitionem, non cft aliquid
agere in eam : ide6que re&c poteft res adu non
exiftens a&u terminare cognitionem quid fi ter-
minare edet agere phy fice , etiam neque diuinam
cognitionem pollet terminare res non exiftens;
ex parte veri ipfius cognitionis non infertur ma-
ior ampliatio.qu&mreprxfenrare rem pro fud dif-
ferentia temporis ; ad quod nec cognitio necefla-
rii debet elle xterna , nec durare in xternum,
nec cflc immutabilis: tam enim cognitione duran-
te vnico aut duobus inftStibus polfiim ego dicere,
Cra, hora quimd Pttrut peccabit , quira iam dico.

ObieSi*.

Centri.

Hodie peccat hora fecunda . vbi eft ergo ea amplia-
tio > Sc quoad hoc eadem plani eft difficultas de
futuris ncceffariis,qux tam in fe nihil funt, quam
libera ; & tamen pofTunt de fadto cognofci , Sc
terminare intuitionem, ei quid datur de fe«fto
caufTa connexa cum eis ; ergo fi datur de fe&o
fpecies connexa cum futuris liberis intentiona-
lirer,imi & phyfice ( quia, nifi effem futura, tlon
cflet talis fpccies ) poterit fieri cognitio de illis,
& quoad terminationem cognitionis , habebit Ce
ficut Sc futura necdfaria Sc prxterita. Vides ergo

2 uim parum per hoc explicetur. Denique quod
icunt hi au&orcs eamdem cognitionem cflepro-
priam Dei vocantis caqux non funt , &c. falfum
eft ; quia idem pollet dici de prxteritis , qux
tam non funrqu&m futura, Sc multb melius de
poffibilibus,im6 de his folis intelligitur ille lo-
cus prxeipue t dicitur enim vocare , quia ad cflc
exiftentix fui voluntate ea omnia , prout placet,
extrahit.

Vltimi denique vrgeo hanc difficultatem , ar-
gumento defumpto ex P. Suarez, qui tamen con-
trarium fcntit;vt veri probaret Angelos non

£ fle ad prxfcntiam rei materialis in fe producere
teies, fic ait : Species illx non funt relatio prx-
dicamentalis , fed qualitas abfoluta ; ergo repu-
gnat , vteapendeat in fua produ&ione ab aiftuali
exiftentia obie&i vt 1 conditione , nifi obie&um
ipfum immediate influat. Quam rationem fusi
ibi perfequiturjj>robans prxlentiam localem ob-
ie&i omnino elle per accidens ad eam produftio-
nem fperierum. e qui ego do&rina fic euidenter
pro me argumentor : Tota vinus produ&iua co-
gnitionis dc re futuri , cras datur hodie in Ange-
lo, & ea cognitio producenda non cft relatio prx-
dicarocntalis , fed cft qualitas abfoluta , ergo po-
teft produci ante exiftentiam obie&i.hxc erat for-
ma argumenti Patris Suarez. Confirmatur : illa
coguitio poteft manere , etiamfi obic&um tran-
feat : poteft enim Angelus manere in cogni-
tione intuitiul Petri , vt currentis in hac horl,
etiam poft horam intuendo, quid fecerit , ficut ait
P. Suarez , polle manere fpecies de obie&is prx-
teritis ; ergo ficut infert hinc fpecies non pendere
vt producantur ab obiedti exiftentia , ita debebit
inferre , nec cognitionem vt producatur pendere
ab obie&i exiftentia. Conftetergo , fi femcl dan-
tur fpccies in Angelo de rebus futuris , non polle
negari eos naturaliter videre fetura. .

Verum obiicics , aliquando caufTas indigere
conditionibus aliquibus extrinfecis ad operan-
dum , ficut indiget ignis approxitnatione. Imd
alibi dixi, etiam aliquando caudam indigere con-
ditione aliqua iam non exiftente, fed prxtcritl:
fic indigeo vtmotum localem producam in pon-
te Pragenfi ver. g. quod habuerim immediate an-
te vbicarioncm iuxta eum pontem , cum tamen
eo inftanti quo moueor , iam non fit ca vbica-
tio 1 qui pendeo ; cur ergo non polfiimus dice-
re fpccies illas talis cflc naturx, vt non poffint vi-
fionem elicere, nifi dati exiftentila&uali obiefti?
vndebenifaluatur , qudd non potuerit Angelus
cognofccre tes futuras , etamh habeat illarum
fpecies.

Forti non admittent omnes hanc dependen-
tiam extrinfccam,vt 1 coditione,! rebus non con-
iunclisma ignis pendet ab applicatione paffi, quia
in eo recipitur adHo,& moucns ab vbicatione prx-
cedcnti, quia eft terminus a qua. Ar inter res di-
ftanrcs , ver. g. inter cognitionem Angeli in cx-
lo cxiftcacis, Sc produ&iouem ignis hic apud

nos

A fimiii.

Qu *4 addi-
tur in ebit-
Siont/alsi
tff, ofimii .
tur.

Demum ut-
ra ftntentia
probatur tx
ipfo P. Sua-
nt..

Confirmati*-

Obiicho.

Quidam for
t'e rc fronde-

rent.

8 rifiindi»
Primi.

Stmni».

Tenii.

Vltimi i*n
nuant tum
communem *
ftnunuttn.

Arbitrar hic
•rgumtntum

non tjft iffi-

C»X.

£)ifp.6. "De caufis diuifibilitate frtcierum ang.tfc. Se^.4. 45

nos, nulli videtur eifc conncxio,vt pendeat cogni-
tio abobic&o.

Ego tamen , admifta in communi, vt podibili,
aliqua ciufmodi dependentia etiam inter res quae

funt di ft antes , Primi rerpondeo obieckioni , eam
dependentiam non debere admitti fine vrgcncif-
fima experientia aut ratione: cft enim valde diffi-
cilis intcllecht ; atqui vt in fpeciebus eam admit-
tamus , nulla cft vel apparens ratio, vt ftarim di-
caminon ergo debet admirti de fa&o quidquid fit
in ordine ad potentiam abfolotam.

Secundo refpondco, Si cam aduerfarij admitte-
re volunc in ordine ad hoc vt fpccics producant
fuam cognitionem , melius polle eam admittere,
vt in Angelo producantur ipfic fpccics ; & tunc
non erit ncccfiarium dicere , cas fui fle productas
ab inft.inti creationis.

Tertio denique dico, cumf vt oftcnfum cft) illae
ipecies producant cognitionem de obtecto prxte-
rito iani non exiftcnte,manifefte apparcre,eas non
pendere in produftione cognitionis ab actuali
exiftentia obie<fti;crgo etiam antequam obieftum
fit, poterunt producere. Quod ipfum patet in co-
gnitione de poftibilibus , qua: etiam actu penitus
mbil fiunt, 'ergo non datur in eis ca dependentia.

Vliiino quis reticeret cam communem lenten-
dam : nam fi fututa non ex defectu virtutis aut
(peciei ex parte Angeli fune ci improportionara,
led ob defectum exi Itent ix;crgo etiam fi Deus vel-
let, non pollet Angelus cognolccre futura ; quod
tamen abfutdum eft,& ab omnibus negatur : nam
licet naturaliter virtus nofcendi ftteura cis nege-
tur, diu initus tamen omnes dicunt , eos polle illa
nolccre. Sequela vero probatur: nam per volun-
tatem (olam Dei non poteft fiuppleri dcfc&us exi-
ftcurix : nam licet ca , qua: requiruntur cx parte
creatura: per modum caufte , fiuppleri polline i
Deo , qui continet virtutes caudarum eminenter.
Si eas fupplet caulfiindo : fic poteft fiolus produ-
cere calorem efficienter, fupplendo alterius calo-
ris aut ignis defe&um > at hoc modo non poreft
Deus diuinitus Angelum clcuarc ad cognokenda
futura, quia noo dtcft vlla caulla , cuius defeCium
debeat Deus hodie fupplcre : nam obic&um non
debebat concurrere efficienter ; defictum autem
In genere quali cauffie formalis non fupplet
Deus , fic fine albedine album non poteft facere;
creo defettum exiftentia: in ordine ad termi-

f»

nandam cognitionem non poteft Deus fupplcrej
nam in cognitione futurorum , quam haberent
Angeli diuinitus , Deus nonedet ob: cetum ter -
mitiatiuum eius cognitionis : ipfit futura enira
etiam tum nofircrcntur , ipfa autem per volunta-
tem Dei non funt mutata, ergo nec funt faiia ca-
paciora ad terminandum. Neque item cll polita
alia arcatura , qu;c Utppicat cum defectum , quo-
modo ergo Deus poteft efficere , nc Angelus no-
Icat ea futura, quandoquidem nec in genere cauf-
f.v efficientis ,ncc terminatiux jlupplet dcfc&um?
Aliud autem genus caulTx , in quo Deus ablen-
tiam obiedti fupplcar, non videtur. Arbitror ta-
men , hoc argumentum , ctfi probabile , non cfie
efficax : nam efto Deus in genere terminandi non
polllc fujpplere , vr obiectio bene probae ; at dici
poliet , Ipecies cfie naturi (ua tales , vr in atftum
non polunt exire nat uraiucr.nifi pofita tamquam
conditione ipfius obie&i exiftentia, (icut ignis na-
turaliter non poteft calefacere, ni fi fit vicinus;
Deus autem haud dubie poteft, nullo modo expo-
rtata ca conditione, cogere, vt fic dicam, eas Ipe-
cics ad operandum, ficut poteft efficere diuinitus,

vt ignis abiens comburar. Neque runc fupplcret
defectum in genere cauffit formalis , (ea daret
concurfuiu fpccici ,q'uando illi non debebatur;
Icu, nortconfiderataca conditione , fine qua non
poterat alioquiu fpccics concurrere naturaliter.'
quod longe aliud cft. hoc ergo argumento omif-
io,fufficiant qux fupra pofuimus.

SVBSECTIO QVARTA;

'Terti* difficult/u.

T Ertium , quod in hac fericentia difficultatelri
ingerit, cft, qubd hi audkorcs dicam , naturae
Angeli debeti ab inftanti creationis Ipecies om-
nium obie&orum in particulari , quae in hoc vni-
uerfo funt aut erunt 4 v. g. vt Angelus fciat, quot
numero arborum folia fim futura in hoc vniuer-
lo , quot pulices nafcantur, $ec. Efto enim An-
gelus fit cognofcitiuus , efto petat Angelus om-
nia genera & fpccics rerum in hoc vninerfo co-
gnolcere ( quod adhuc fine firmo fundamento
tribuitur illis : ) certe vr omnia indiuidna in par-
ticulari petat cognofcerc , nullam vel apparen-
tem video rationem qud id fuadcatur®i ipfo
Deo , qui tamen omnium rerum in particulari
caulla cft^ Multi Philofophi cxprcfsc negarunt
hanc cognitionem tam. munitam : & vero aliqui
Patres videntur in hoc inclinare , quanto ergo
minus erit naturaliter nccclferia talis feientia in
Angelo , qui nec cas res conferuat , nec eft om-
nilcicns hccertarib ?cctt<l gratis omnino dici vi-
detur, eo ipfo quid talis aliquis etfc&us nouus iri
rerum natura exilht ,iatn omnes Angelos in cx-
lo id cognofcerc. Idem vltcrius confirmo euiden-
ter , quia non polfumus probabiliter dicere , An-
gelis cx pura natura deberi cognitionem plurium
rerum, quim debeatur homini per gratiam eleua-
ro, & per dona fupctnaturalia ad vifionem Dei &:
in patria iam exiftenti; gratia enim dignior cft
cognitione, quam natura Angeli : huic enim nun
debetur, irai eft fupcrnaturalis vifio beata , illi
autem debetur. Inde argumentor: Nullus,neque
aduerfarij , dixere , quemlibet Beatum necellarib
cognofcerc In cxlo omnes res qux in mundo
fiunt in particulari , v. g. qui volet mulca , aut
quo repat mus , ergo multo minus id debebitur
Angelo fecundum fuam naturam. Non ergo il-
lis infunduntur nccellano fpccics omnium re-
rum in particulari , qux in hoc vniucrlb exiftunt
aut exiftent.

Secundi idem vrgeo efficaciter : non enim po-
teft dici cum probabilitate, Angeli naturam cfte
talem , vt petat conuaturalitcr infundi libi fpc-
cics rerum exiftentium , quxeumque illx funt:
nam cum ( vt aliunde fuppono ) etiam naturaliter
polline cfie mundi infiniti ; ex his enim creatu-
ris , quarum vna non repugnat naturaliter cum
alii , prout vnus mundus non pugnat cum alio,
nec vuus Angelus cum alio, multitudo infiilita
etiam naturaliter non repugnat ; quia nec ex par-
te Dei producentis cft vlla difficultas , nec ex par-
te ipforum ;«rgo fi infiniti, imo omnes poffibiics
mundi exifterene , deberentur Angelo connaeura-
litcr fpecics omnium illotum, quod & eft contrai
communem fententiam , negantem cfte poiTibi-
lem infinitatem fpecicrum in intellectu angeli-
co , ob defcCtum virtutis angclicx. Et certe li-
cet aliquibus Angelis ex perferioribus non re-
pugnent , gratis omnibus .quantumuis ex imper-
fciftioiibus, tanta & tam vniuerfaiis fpecicrum

exigenti*

Ad tntiemi
huius fenten-
tn Jrffit ulm-
um rtlpbdn
& dici.
Angelis non
deberi Jpiciic
hniuj vni-
Htrfi emntum
urum in
farttcuUri.

Philo ftf hi id

negtrut Dii.

Putris vidf-
tue ttium id
ii ncgujfe.

Confirmo.

t 7

Secunde, tjfi-
eutitir idem
vrgtl.

Rod. de Arriaga Tra&atus De Angelis.

duorum in particulari, fed aliquorum , vtfufficiat

exigentia conceditur ; ctgo non poteft concedi,
eos petere indeterminate fpecies omnium rerum
elidentium, quxctmquc illx fine. Quod fi femcl
ab ei exigentia exidenrium omnium incommuni
cadatur;tunc cilm Angeli non habeant connexio-
nem maiorem cum his creaturis de fa£lo exiften-
tibus quam cum aliis ; gratis omnino dicitur, eos
habere exigentiam fpccicrum de omnibus rebus
determinate qux de fa&o exiftunt.

Ttnfi idem Vltimb idem fuadco.Ex multis rcuelationibus,
tx ttutUtte- qux in Ecclefiadicis hidoriis referuntur , con-
nibu* cfltdt. non f cm p Cr Luciferum & alios omnes dxmo-
nes fcire ea omnia qux fiunt in hoc mundo ; fed
ea cognofccre cx aliis dxmonibus foris hic apud
nos exidentibus ; ergo Angelorum natura non pe-
tit eas fpecies de omnibus rebus particularibus $c
indiuiduis huius mundi. Patet hxc confcquentia:
nam Lucifer non fuit per peccatum priuatus fcien-
tia naturali & naturalibus fpecicbus ; ergo Luci-
fer in primo fux creationis inditi non habuit om-
nes fpecies in indiuiduo rerum futurarum in hoc
vniucrfo,vt podea eis exidentibus illas nofce-
rct ; ergo nec funt aliis infufx tales fpecies , quia
Lucifer cx perferioribus fuit quoad naturalia : Sc
aducrfi£j vniucrfaliter luam do&rinam videntur
tradere de omnibus Angelis , quantunutis ira-
pcrfcTis. ^

SECTIO SECVNDA.

JOjad i» hac quxjlione dicendum.

fnn'!tii > T)R°ptcr hxc putarem dicendum Primb, Angc-
trtAiionu A lis ab initio Fux creationis fuiffe a Deo inditas
Dttu infudit fpecies rerum hnius vniuerfi in particulari quoad
Jputts rerum aliqua indiuidua fpccicrum , forti quoad illa

Mwi- 9 111 * ^ co rtcara f unl : 9 uoat l a ^ a vcr ^ > q uac

tullri quili podea futura erant , non fuifle illis inditas Ipc-
uliquainii- cies. In prima parte conclufionis conucnio cum
wdu» Jpecit- Thomidis; Sc'a Scotidis aientibus Angelos ac-
R»t » ctmdu c 'P crc ^P cc * csa h obie&o , didentio. Moucor.quia,

‘ ' l* cct a bfoluti non videatur repugnare , obiedlum
! tj aliquod materiale ede produ&iuum fpccicrum

fpiritnalium fimul aun ipfo Angclof vt ruse fupri
odendi ■, ) concedere tamen cam virtutem om-
nibus rebus materialibus fine vllo fundamen-
to, aut experientia , non videtur habere probabl-
litatcm.Prxtcrcaetiamfi omnes res materiales efi-
fent produdliux fpccicrum, videtur tamen abfur-
dum. Angelum non pofTecas cognofccre, nifi ex-
currendo per torum vniucrfum , & emendicando
fpecies ab illis j connaturalius ergo videtur, vt
Angelus accipiat fpecies de illis obic&is, & im-
motus poflit eas cognofccre etiam didantes quod
vald£ conforme ed multis Patribus docentibus,
Angelos , ctlm primum creati funt , nouifTe res
Confrmntie. huius vniuerfi in fc ipfis. Confirmatur etiam
cx Adamo , cui a Deo in primo indanti crea-
tionis tales fpecies infufx lunt , ergo etiam &
Angelis.

In fteund* In fecunda parte conclufionis differo a Tho-
ttnclufumU tnidis , & per cam limitationem vito duo illa dif-

Tnmfr ficiliava,d * , qux ex fententia Thottidarum fe-
tmijtu. j videbantur , polle feilitet eos cognofccre fu-
tura , e£> quid de illis haberent fpecies : nam fo-
lum admitto fpedes infufas de rcous tunc exiden-
tibus. Item fecundum , quod fcilicct Angelo de-
beatur cognitio particularis omnium cffc&uum
naturalium etiam exidentium, de quo 1 num. 1 6.
etiam vitatur per cam limitationem non enim do-
ceo , infundi ncccflari^ fpecies omnium indiui-

ad petfe&am cognitionem lpecietum omnium
qux In hoc vniucrfo exidunt. Per hoc enim fuffi-
cientcr fatiatur Angeli appetitus, quia alix minu-
tiores cognitiones exiguam videntur adferre vo- Tmi ttuu»
luptatem. Imd forte etiam non debetur naturali- *“» debetur
ter Angelo cognitio omnium fpccicrum , prxfer- **** r *litir
tim earum qux impcrfc&iflimx funt , & nullius
momenti, hinc fit.vt, quando podea talia indiui- frttitntm.
dua exidunt, non cognofcantur ab Angelo neccf-
fatio , nc cogamur <hcerc,vt fupri oftcndi.omnes
Angelos in cctlo perpetub cognofcere de nouo
imperfe&iffimos quofque cffcdkus in particulari, _ _j"
qui fingulis momentis de nouo in mundo produ-
cuntur. Dixi, cis non deberi necedarib hanc mi-
nutam omnium rerum cognitionem ; per quod
tamen non ncgo.poflc illos eam aliquando habe-
re in particulari , quando non didant ab obic&o.

Ita Angelus cudos & dxmon cognofcunt ea qux
nos facimus,imb quilibet Angelus,co ipfo quod fit
prxfens obicdo,potcd naturaliter illud cognofce-
re.Huius autem ratione rc&c hinc pofTuraus defu-
merc.quia fi obiedum effet proportionatum tunc
ad producedam fpcciem. Angelus cum ea cogno-
fceret illud obicdum ad moaum quo nos , quia
poifiimus accipere materiales fpecies ab obie&o,
illud cognofcimus , quando ci fumus przfcntes.
tencrur ergo Deus in eo cafu dcfc&um obic&i
materialis fupplcre , & Angelo infundere fpcciem
fpiritualem de illo obic&o fibi proximo , ne de-
fraudetur cognitione ob imperfedionem obicdi,
quando alix potentix minus pcrfcdx illam pofi-
lunt habere. Qux ratio non vrget in rebus ab-
fentibus , qux licet edent produ&iux fpccicrum
fpi ritualium , non tamen eas pofTet accipere An-
gelus propter abfcnriam,quam non tenetur Deus
fupplcre. Edenim imperfe&io communis omni
crcaturx.& qux poted ab ipfo Angelo accedente
ad obie&um fuppleri.Simili ratione vtitur P.Sua-
rcz , ad odendendum non deberi Angelo fpecies
de rebus pudibilibus , fed folum de exidentibus.

Vtrutn autem locum ibi habeat ea ratio , fed. 4.
videbimus.

SECTIO TERTIA.

Obiettiones aliqua foluta.

O Biicics Primb,,Quandocumque accedit An- obitBit
gclu^ad nouum obiedum materiale , tene-
tur ei Deus nouam fpcciem infundere, melius er-
go erit , vt ab initio omnes infuderir. Fortaflc,

3 ui hoc obiicit, putat Deum , quando femel pro-
uxit effcdum,iam pofie deponere curam de illo,

& ipfum permittere vt feconferuct : ficut artifex,
cum primum abfoluit domum vel datuam , depo- *
nit illius curam , idcoque ne Deus podea per lin-
gula momenta fit folicitus quid debeat producere,
melius elfe,fi omnia ab initio fimul produxcrit.S^-
pe dixi,adionem confcruatiua in indSti B.v.g.efle
eamdem qux in indanti A, vel faltem eamdem vir-
rutem,cognitionem,&c. requirere, quam in primo
indanti ; & folum efle differentiam per denomi-
nationem extrinfccam ab indanti prxcedcnti;non
ergo, quia Deus b principio mundi Angelis infu-
diflet fpecies de obiedis qux iam fiunt , deberet
nunc minus ( fic liceat loqui.) folicitus ede de his
fpeciebus , aut in carum confcruationc miniis la-
borare , quim fi eas primi iam produceret, cur
ergo ed neccflarium dicere , eas produfbs ab ini-
tio, quando dc eis nulla erat neccfficas, nec futura

erat

■_ • . • Sf y . /

Di Cp.6. De caufiis ^dimfibiittate f)?ecier&m angel. {$c< '.Se&.i.

te frondee
Trimi.

Secunda,

erat nifi poft quinque millia annorum v.g.conna-
turalius ergo cft, nc-tamciid pioducancur,& ma-
neant otiola: ( etiamfi non fcqueretur abfurdum
fnpra illatum de cognitione futurorum) vt eo tem-
pore, quo dderuire poliunt , & heccllarix funt,
producantur.

re- Rogabis , quanta debeat efle vicinitas Angdi
™ com obicdlo quod dc nouo producitur, vx ccnlca-
ftlitum *b r tur Deus tener» producere ipccicm dcillo. St
•rflo , ut hoc enim ex hominibus arguuc debeamus, cum ad
4 t ntuo pro- jongam valde dillamiam poflint obiccla videri,
ducio, Dtur q Uan j 0 v jf us c fi acutus ; etiam Angeli ad

ducerein cam dtflantiain petent libi produci Ipccics de om-

jingclc fre- ilibus obic&is de nouo exiftentibus ; & confe-
titm de ille, quenter etiam in cxlo exiftentes petent tales fpe-
cies de omnibus quae in terra dc nouo Hunt,& fie-
quetur inconucnicns quod vitare conatus lum.
Refpondeo Primo, etiamfi ad magnam diftantiatn
producant obicila fpccics lui , tamen efle cenam
lphxram vitra quam non eas producupt. extra il-
lam non producemur , etiam in Angelo,; ncc pro-
babile eft.rerum maxime minimaru Ipccics ad cx-
lum vfquc pertingere , multi» miniis intra cxlum
ctnpyreum.Sccundd dico, quidquid dc hoc fit,nos
non polle determinare , quanta dcbeaoefle ea ap-
proximabo. Probabile cft eam , qua: per fe &c or-
dinarie in hominibus fufficit,vt aliquod obic&um
per lenium percipiant.

Obiicics Secundi» : Ergo Angeli habuerunt ab
initio ignorantiam multarum rerum, quod vidc-
Obtecho Se- lur abf^dum. Refpondeo in primis,hac obiedtio.
‘trimi re/bo- ne omncs omnino premi : nam licet Angelus ha-
dto.emnu bucrit fpecies carum rcru, cum tamen pet eas non
fremi unteb- potuerit quidquam nofccre, nifi poftea, terti pcc-
ie dume. j n dc habuit ignorantiam ac fi fpeciebus caruiller.
Suant “ P Vl< k° * P* Suario tcfpondcri , ne dicatur habere
ignorantiam, fufficerc, fi faltem fpecies habuerit.
Verum hxc refponfio nulla cft. Primo , quia in
Centri rjt. lententia eorum, qui dicunt non dari fpccies.ctiam
admittitur ignorantia, & admittitur differentia in-
ter feientem & ignorantem : qua: non poteft elTe
per hoc , quod vnus habeat Ipeciem , alter non:
lupponimus enim , neutrum cas fpecies habere;
ergo tota ratio ignorantix defumixur ex defe&u
potemix proximx ad cognitionem a&ualcm : at-
qui futura vt talia tam non pofsut Angeli cogno-
Iccrc quam fi non haberent fpecies dc illis ; ergo
dc eis habent ignorantiam. Confirmo : homines,
vel Latini , vel Grxci dum vocem hanc i£tt»rnm in
inucncrunt , non attenderunt vllo protfus modo
adeam difficultatem dc fpeciebus inrcntionalibus,
an dentur vel non , fed aliquid facilius & cla-
rius, fcilicct, an ille dc quo quxritur ,sitne igno-
rans, an noucrit.vcl nolcat,vel habeat omnia ne-
neccllacia ad nofcendum,ita vt in manu i piius fit
nofccre ; fi non habet dicitur ignorate , quid-
quidjam fit dc fpeciebus in intellc&u exi flenti-
bus ^naximi cum in Thomiftica fenccntia tam
eiufraodi fpecies non poffint efficere cognitio-
nem , quam fi non eflent : tunc enim illa exiften-
tia quid mchiuat&f'. * ‘ .

Refpondeo ergo abfolutc , vel eiufmodi igno-
rantiam non repugnare Angelis ; vnde enim pro-
batur illos debere Ula omnia nofccre? vel non di-
ci communicer ignorantiam canon fcire : ficut, li-
cet non fciant omnia potEbilia, non tamen pro-
prcrci dicere debemus eos efle ignorantes ; alio-
quin peto rationem naturalem , cur dii magis di-
cantur ignorantes ,ei» quod non fciant ; quis mc
momorderit hac no&c pulex, vel in quo loco fine
iam omnes mufcx,quim cx co qubd non nofcant

Secundo re -
frondee *bfo
imi.

nobiiiflhnas quafque lubftantias polfibiles. Ra- Rmiebuitte
xio huius cft, quia ignorantia communiter flgnifi- ‘fi’
-cat.nonfcireea qux quis debebar Icite, quatenus
aliquo modo ad cius flatum pertinentia, vnde
prius debet fuppohj, Angelis fuifle debitam cogni-
tjqncm omninm caium rerum ,vt inde, fi ea ci- ■
reantjdicantur ignarames;quam c contrario prq-
bare,eos debere oninia nofccre , quia fi non nof- v
cerem, dicerentur ignorantes. • .r- • n V>f

Tertio obiicics cx Scripturi .Angeli dicuntur suJrie^iH!.
cteati pleni fapientia 8 c decore, ita Ezccb. 18. eietexScri-
dc Cherubinis infinuari videtur : at hxc fapientia fturd.
extenditur etiam ad res materiales ; ergo debue-
runt habere omnes fpecies congenitas. Confirma-
tur id ex D. Dionyfio c.7. de Oiuinis nomini- Wfl ****’
bus,vbi hxc habet : jingeloj eu fcire qua w terra
fiant , Scriptura reflatur , non ea quidem ftnfu hau-
rient u qua quidem funt fenfibilia , fed propria ad
Dei imaginem effeti & menti 'e , virtute atque natura.

Vbi Dionyfius & ftiam fentemiam pomr,& eam i
Scriptura tradi docer. Confcntit Aupuff. lib.a. dc "**A* , «
Gcncii ad lictcr. cap.8. vbi ait,oronc$Tc$ prius ra-
<Slas fuille in mentibus Angelorum fccundiim fa-
piemiam eorum ,quam inicipfis. Refpondeo ad Rejfendeo ai
locum Scripturar»co non ram probari infufionem >iCum icr, ‘
Jpccierum dc futuris , quim adfluaiem cognitiol-
ncm:eam enim fignifteat vox illa fapientia in fen-
fu communi inter homines : non enim quis dici-
tur ea fapere qux numquam cognou it , nec co-
gnofccrcpotcfl, etiamfi vcllct,nih fonepoft mul-
ta fxcula. . •**' *

Secundb Refpondeo , ibi maximi efle fetmo- SteunJb r*-
nem dc fapientia & feientia fupernaturali , ficut ^
Sc de pulchritudine gratix fupernaturalis , vnde inuo u-
nihil dc fpeciebus naturalibus.Tcni6,met itb dici frendeo.
plenos lapientia , etiamfi non nonerint omnia in
particulari , cum de fapiente quolibet iuflo dicat
Ecclcfia cx Scriptura : Et rtpleuit eum Dominici
(piritu fapientia , &c. Non enim ideo cogimur di-
cere .quemlibet iuftum habuiffe omnium etiam c
indiuiduortlm huius vniuerfi diftinflam notitiam,
plenitudo ergo ibi denotat magnam Icientiam*
non tamen omnium fine vlla exceptione.

Ad D. Dionyfium dico, nihil co loci dc fpccie- -Ad tJUnyf.
bus naturalibus abinftanti creationis infufis:imb,
iuxta rranfiationem quam Carthufianus vt cla- Pr,m *’
riorem affert , ad vifionem bearam reducere vi-
detur D. Dionyfius eam (cientiam : ait enim, Air*
gelos luo intcllc&u iam quodammodo fafto di-
uino ea nofccre , vnde ibi dxmonibus non con-
cedit cam notitiam; ergo parum faciet ad qux-
flionem prxfcncem dc cognitione naturali & in-
fufione fpccicrum. : <- • > •

Secundo dico , Dionyfium non loqui dc cogni- rf *
tione omnium indiuiduorum , fed qudd abfolutc' **'
nofcant , qnx funt in mundo , id cft , prxeipua,

3 c alicuius confidcracionis: de illis enim minurif-
fimis , qux paulo ante dixi , feilicct , an pul#x fit ‘‘ *
in hocle&i loco an in illo , noh polfum mihi per-
fuadere D. Dionyfium fuilTe folicitum , vt cam
icicntiam Angelis in cxlo exiftentibu9 tribuerer.

Quod ad Anguftinum attinet , dico , cum ni- > *

mium probare : nam in lententia cius qui eo te- AiAugu-
{limonio vtitur , non fuit produ&us Angelus an- fl w - ufrm-
te cxlum & terram; ergo non potuit eas res vide- ** 9 Pnm<! -
re antequam eflent in fe. Secundo, ipfe argumen» r , .

tans dicit , eos per eiufmodi fpccics non cogno- frondet Suu-
fcere res antequam fint ( quod tamen ibi docet rtz.
Auguflintts ) ergo non adducitur ad rem noflram.

Tcrcio dico.eum ibi loqui dc cognitione creatura- Temirefren-
ruminVcrbojVf legenti fcqucotia vctbacoflabit: d,t '

nos

Digltlzed by Google

Rod. deArriaca

/ ^

OU*& i»

Qnnrt*.

Kfj

frtmb.

Sun» Sb;

» TVrri».

Quiatb Mi-
em cS Grn-

Rtjptndt*

fnmk

Stcnndb.

Obicflio

Sexte.

Rtjftndti.

nos autem hic non loquimur de vifione creatura-
rum in Dco,(ed per proprias fpecies. Meritd au-
tem in Vctbo dicit Auguft , videre aliqua , ante-
quam fiant,quia multa vident ex futuris.

Obiicies Quarto : Etiam abiemia cognofcun-
tut naturaliter ab Angelis, quando volunt, ira fz-
pe daemones ifti familiares dicunt hominibus ea
■que tunc valde procul fiunt. In primis hoc argu-
mentum non impugnat praecipuam noftram con-
dufionem de fpcciebus rerum futurarum ; fed fo-
lum probat , Angelos yel dxmones polle cogno-
fcere omnia, quando exiftunr, Sc confequentct de
omnibus illis habere fpecics.quod etfi i nobis ne^
gatum iit . non tamen ita , vt tam certum id pul-
temus quam primum. Rcfpondco Sccundb.dxmo-
nem iri imperceptibili mora polle ex loco vald&
diftanti venire, & dicere tanquam fi adtu tunc fie-
rent ca , que immediate ante fadVa funt , neque
pofiiimus non deprehendere eum non fallere ali-
quo modo dicendo , lam hora fecundi Romar,
v.g. fit ; quod forte fadtum cft quadrante, aut
medii hora atue fecundam : quis enim poterit
combinare horologia Sc momenta quoad hoc?
prztcrquarn-quod cx paulo amc gcftis.aut ex dif-
pofitionc 'rerum, ipfi pollinu certo deducere, quz
bteui facienda funr. Denique Tertih rcfpondco,
contrarium conftare ex multis hiftoriis fide dignis,
qu6d fcilicet dxmones exiftentes in inferno non
Icient omiiia minuciflima quz apud nos con-
tingunt. ? ’■ .

Obiicies Quint6 cum P. Granado traft. j.dc
Angelis difp. i. Sc j. Non debemus Angelos con-
fidetarc perinde ac homines, qui habent fuas zta-
tes.infantiz , pueritiz, iuuentutis , &c. in quibus
paulatim maiorem & maiorem acquirunt feien-
tiam ; fed debemus Angelos ab inftanti creationis
tanquam in ztate pcrfcdla Sc vitili concipcre;nul-
las ergo de nouo acccipient fpecies, fed omues ab
initio receperunt.

Refpondeo,hanc clTe piam quamdam confide-
rationem, ex qui nihil (olidi Sc fcholafticc infer-
ri poteft , cum in homine ea diuerfitas zearum
non tam in fpcciebus, quam in ipfo corporis au-
gmento Sc viribus conuftar. in quo ptin&o om-
nes Angeli ab initio funt viri & lenes , fiuc plura
fuccefiu temporis cogno(cant,fiuenon.Numqnid,
qui negant in nobis fpecies omnes^oguntur nega-
re infantiam ? &c. Secundo refpondco, ab omni-
bus debere refponderi difficultati : nam fiuc ha-
beat fpecies , fiuc non ; per illas tamen nihil po-
teft operari nili (ucccflu temporis ; ergo quoad
fcicntinm aditialem habet fuas ztates , pueritiz,
&c. Vnde ergo, quifo, P. Granadus pronabit , in
fcientia ipfa non repugnare xtarcs,fic vero in fpe-
> ciebus ? cum homines fpecies non nili propter
a&ualcm feientiam confiderent, non ergo his cft
fidendum.

Obiicies Sexto Sc vltimb : Angeli pet vnicam
fpcciem cognofcunt omnes res creatas, ergo non
acquirunt dc nouo fpccics , fed per vnicam, quam
habuerunt ab initio omnium reprzfcncatiuam, de
nouo nofcunt. De (implicitate (pecierum Angeli
dicemus infri.Nunc folum admitto Thomiftis.c*
quz ab initio extiterunt, vnica fpecie Futile cogni-
ta : nam quz poftei fuccefiu temporis euencrunt,

non poterant per fpeciem prxccdentem te-
przfcntati.vt fupra cuidcnter oftendi-
tnus, quandoquidem tunc non
poterant cognoGri, vt ip-
limet fatentur.

* *
*

Tra&atus De Jngelu*

SECTIO Q V ARTA.

An ciu/rntdi flectes dimanent ab efflentia
• Angelt.

F Wssi Sc erudite difputat hac de rc Suarcz toto -

cap.7. Quzrimus autem, vtrum fpecies , quz £ 4 -

Angelis dantut vel in inftanti creationis , vel po- cm.
ftei fncteftu temporis ( vt nos docuimus dc mul-
tis ) a (olo Deo producamur , Sc infundantur An-
gelo : an vero ipfe Angelus eas efficienter in le
producat veluti proprias pafiiones. Hoc vltimum
lentium aliqui Thomiftz, Caieianus , Medina & j n .

Bancz apud Suarez fupra n.ao.c noltris vetd Patcf ^,iu prtdiul
"Granadus t radat u j.dc Angelis dilput. 3. idem vt fnjfimtt
fuse propugnat. Fundamentum Granadi vnitum G, *~
eft , fciliccr, nili fpecies hz dimanent ab Angelo, **
non polle efie ei connaturalcs , feu naturaliter
debitas , nam potentia lola pafiiua alicuius
formz non facit illam formam ellc connaturali-
ter debitam, quod fusi ibi deducit. Verum
fundamentum hoc nullatenus vrgere ftatim ap-
parebit. < . >

Contrariam fememiam puto omnino cfieve- 19
ram: eam defendit Suarez lupranum. 4. pro qui Vm*r ftntf-
citat Ferraram,Molinam,Znmel&Pcfantium,co-
naturqueeam audlotitate D.Thomz perfuadere. ^ ^
Rationem vero hanc adducit, quia, cum Angelus findi A»i*~
non liabcat maiorem connexionem cum his crca- 1«.
turis iam exiftemibus , quam cura aliis ; fi cx fe **"* Su *~
ellct adzquatc produ&iuus carum (pecierum, dc- ”
berer producere de omnibus, poilibilibus quod
eft ablurdum. Rcfponder Granadus , Deum cie- Rtffnndt*
gifie Angelos ex omnibus poilibilibus, qui habe- Grnnadm.
rent connexionem cum fpcciebus his, cosque pro-
duxifie , vt fic omnia fibi refponderent : qnrid fi
alium mundum cllct creaturus, elegilfirt alios An-
gelos, qui haberent connexionem cum illis crea- ,

turis, cllcmque natura fui produfhui (pecierum dc rtl , eumr

illis. Vcriim quia in hac Iblutionc videtur P. Gra- frimb.
nadus relabi in fuam fememiam de necclfiratt
Dei ad creandum in hoc vniuerfo hzc numero
entia , & non alia , vel cx hoc capite luflicienter Sunndi.
reiicitur ca folutio. Secundd , quia plane in ca di-
uinatur. Vnde enim ea connexio S Michaclis cum
huius mufcz volatu ) S.rpe dixi ; me ctlc valde
alienum i tali modo difeurrendi ; incerta & valde
dubia , Sc quz nec apparenti ratione probati pof-
funt , affirmare vt certa ; perinde ac li quis dicat
ex folo luo placito, ftellx iunt pares, non impares;
ccrtc eiufmodi dochinx per le ruunr.

Iam verb Secundo probo cam fcmemiam,omif- ^

fis aliis argumetis quz Granadus contrafe adfctt;
quia fi fubftantia Angeli continet aJzquacc ipe-
cicm intentionalem , certe fine fundamento dici-
tur Angelus producere fpeciem diftincbmtdebc-
rct enim dici per fc immediate concurrere loco
obicifti ad cognitionem : cum enim eminenter
contineat fpeciem, ergo continebit virtutem pro-
ducendi cognitionem, ergo gratis videtur confidla
fpecies diftiiufta. Video polle refponderi,aliqnan- R,j£ in jqi
do fubftantiam per effcdlum a.fe produdum mul- p;£n .
ta facere, quz non poteft immediate pet fc : fic-
anima ( demus potentias diftingui ) licet conti-
neat adzquatc intellectum, ipfa tamen fola non
poteft producere intelledioncm.fed indiget con-
curfii ipfius intcllcdus : fic etiam ignis continet Afri.
calorem , Sc tamen multa efficere non poteft fo-
liis, quz efficit cum calore ( quam dodtrinam ego
fzpc tradidi ; ) ergo eodem moao dici poteft An-
ulus

Digitized by Google

Difp.6. T) e caufoie diwfibilitate foederum angelle. Seft.4. 44

gelus non polle pe fc efficere cognitionem imme» licet non videatur repugnare , vt finml coilicidat

diarc, polle tamen per fpeciem diffindam, a fc ipfo cum potentia , non tamen eft illi per fc annexum;

etiam adxquatc produdam. ergo vt dicamus in hac potentia angelica v. g. c *atra Cr^

dldrZaZ- Mihidoarina, qux in hac rcfponfione aflfumi- illud 'reperiri , habere debemus rationem ali-
tUcmvtfifi- tl,r »ccrti(Itma videtur : ca tamen ad przfcntem quam non defumpram ex ratione potentia: vt fic,

m*.fr*{tnn materiant applicari non poteft : quia, licet in com- fcd aliunde, ldeb dixi in libris de Anima , & fu-

umtn m*u- muni id porfibile fit, non po (Turnus nos (inc vr- pra etiam infinuam, fine fundamento tribui in-

ru tffiiMit gniti ^experientia aut ratione dicere dc aliquo, relledui nolito vim ad producendas adaquate

quod poilit mediate per cffedutn it ic adxquatc fpecies obicdorum ; fcd neceffarib debere dici;

produdum aliquid aliutf efficere; non tamen im- ipfas materiales fpecies ab obieris faltem mc-

mediate per fc : nam fi faltem mediate poteft, diate produdas , partialiter concurrere ; intclle-

iom conflat adxquatc continere illum effedum; dum vetb producere foliim fpititualitatem carum

ergo vt negemus , polfc immediate illum produ- /pecicrum ; ergo cum in Angelis nulla plane fit

ccrc, debemus habere rationem aut experientiam. ratio, probans cos prztcr conceptum potentiz in-

3 » Et hinc rcfpondctur ad allatas inflantia* : nam tellediux habere prxdicatum illud aliud , qubd

c ^ OTCm diftindum ab igne , palpamus fcn- fcilicet contineant imentionaliter hzc obicda,
fhutiiM m 1° animavero refpedu potentiarum varias ra- fine dubio gratis cis tribuitur virtus adzquata
tiones quxrunt.qui eas diflinguunr ; quia verb alij produdiua fpecierum.

melius fentiemes illas non reputant fufficiemcs, Quartb ad hominem argumentor contra Gra- *d

ideo negant potentia?» diffindas. lam autem, qux* nadum.quia ipfc in Angelis negat intelledum

fo , qux experientia, eft dc fpeciebus angelicis di- agentem , id eft , producentem fpecies ; mafc cr- f Malaxa'
ftindis , quandoquidem tam multi eas negant? gbcas dicit ab Angelo efficienter emanare : nam dn*>.

Rati» null* Ratio nulla etiam fuffragatur : naro omnes.quot- illa emanatio eft veriflima adio , & confcqueu-
quot a Granado pro fpecierum dillindione ad* ter neceffarib fupponit in Angelo intclledum
ducuntur, probant obicda ipfa non pofIct>crfc agentem, fcu producentem fpecies, non minus
immediate concurrere, eo qubd materialia hnt Sc quim in nobis, in quibus pofito phantafmate
abfcmia : vnde redi- infertur, cx parte ipfius An- emanant etiam fpecies. Qubd fi dicat Granadus, Granadi «
geli futurum aliquid , quoti concurrat loco obie- non ab intelledu diftindo , fcd a fubftantia An- PlT" '*&»*•
di ; illud tamen futurum quid diftmdum i fub- geli immediate eas fpecies oriri, idcbque non effe j «
flantia Angeli , nec per apparentiam perfuadcnr; intelledum agentem ; contra, rogo, vnde ei con- tnt '
etgo fi fcmel dicir, Angelum continere obiedum ftat in nobis eiufinodi fpecies de obicdis mareria-
ndxquatc in effc intcmionali .ideoque poffcpro- libus , non immediate it fubftantia , fcd ab intcl- ,
ducere fpeciem de obicdo illo, multo mciibs ledu agente diftindo, in Angelis verb ab ipfa
difeurret , fi dicat , poffc immediate producere fubftantia produci i Certi apparet flatim , illam
' cognitionem : ad quid enim fpecies intermedia» differentiam fine fundamento poni ; ergo curh D.
idcb in hoc pundo magis confequenter difcurric Thomas & omnes fere negent intelledum agen- *
P.Vafquez, eas /pedes diffindas negans, eo quid tem in Angelis, cx hoc capite negant fpecies pro-
ca obieda contineantur fub virtute naturali in- duci ab ipfis Angelis, Sc folam admittunt infufio-
telledus. nem carum fpecierum i Deo* ‘ t

Tcrtib reiicitur hxc fcntentia Granadi, quia Ii« lam ad argumentum Granadi dico , polle ali-

;

j 1

Trrtim Tttiti- cet , vt aliqua fubftantia contineat fpecies de ali- quid effe connaturale & debitum alicui ,etfamfi ** Granadi
imr Granadi quoobiedo, aut ipfa fit fpccics ipfius, non fit ne* ab eo non procedat efficienter , quia potefl aii-

ftmtMtu. ceflarium vt contineat eminenter obiedum ipfum quodfubiedum non folum habere capacitatem * ’ ,

fecundum effc rcalc : neque enim fpecies impref- recipiendi aliquam fotmam , fcd etiam exigen-

fa dc Angelo continet Angelum adxquatc & tiam illius; tunc autem ea illi erit connacuralis*'
eminenter ; ideoque ex hoc capite (upri offendi- hanc autem exigentiam non notauit Granadus

mus contra Patrem Suarez , non inferri infinitam inter modos connatutalitatis , quos impugnauit

perfedionem in fubftantia aliqua,co quod fit fpe- ineo argumento. Pottb cam polle dari , mani- * t 4 ***

cies , vel per modum fpecici rcfpcdu omnium fcflc conflat in peruio omnibus exemplo , dc roa-

eriam obicdorum ; at (vt ibi etiam dixi, & fufius tcria prima , qux cbm non producat efficienter

in libris dc Anima ) ca continentia obicdi in effc formam, habet tamen talem illius exigentiam, vr*

intentionali non eft annexa potentiis , qua po- fi omnis forma ei denegetur , fiat miraculum:

tentix funt, fcd debet effc quafi nouum prxdica- fimiliter multorum fcntentia ( &c quoad hoc pro-

tijpi , ratione cuius ca potentia xquiualcat non babilis , licet ex aliquo capite impugnetur ) po-

folum aliis potentiis , fcd etiam ipli obiedo, vt nirpafliones non produci ab edentia ipfa , fcd i

A finiit tx produdiuo cognitionis de fc. Vnde fit vt in fcn- generante ; & tamen non proptcrca dicimus , eas

»>f* Grana- tentia ipfius Granadi , licet oculus in ratione po- non deberi elfcnciis , aut non effc ci connatura-

tentix (it completus , non tamen contineat ob- les. Secundo , communis fcntentia dicit , gratiae

ie<5lutn,in ordine vel ad producendas fpecies* confummatx connaturalitcr deberi vifionembea-

vel ad concurrendum per fc fine fpeciebus loco tam ; & lumen glorix ; & tamen nullus ( quod ci-

obiecli : fimiiitee licet intelle&us noflcr per lu- fciam ) docuit , lumen glorix efficienter & adx-

men glorix fit cleuatus & completus in genere quate produci i gratii ; ergo debitum connatura- a

potentix ad vifionem Dei ; non ramen propterei litatis omnino independens eft a cauflalitate effc- caujfatitau

fit aut produdliuus fpecici de Deo, aut fine ca Ipc- dliua. quod bene Suarez notauit num.n. & u. *$•&»•.

cie , fcu fine Dei vt obie&i concurfu valeat Dei Offendo autem id neceffarib debere ab ipfo Gra-

vifionem producere. E quibus exemplis mani- nado affcri : nam etiam cffc«ftiuacacaullaiitas non

— .. fefte concludo vccitatem hanc, fcilicet, coptincn- habet fecum connexam eam exigentiam conna-

tiam obicdi aut fpcciei in potentia effe prxdica- ruralem: Angelus enim eft produdiuus motus

tum diftindum a tationc potentix, & quafi di- infc& in aliis ; non tamen idc6.fi adu non pro-

. ^ /paratum cum conceptu potentix. quo pofito, fic ducat , eft in (latu violento & prxternaturali , vt

«xgumentor : Prxdicacum hoc,vt fupponimus, per fc patet ; ergo ficut fupra vinutem etfediuam j/
i ■ ' T«mm ll. ’ fi ’* debemus

Digitized by Google

< 5 bitSi».

Rffpindtt

Primi.

An Ancili
fro tfuouH
ebitfte dt-
JlmiUm ha-
beant fticit,
an viri vni-
(Am rtprifrn-
tanttm indi-
«ipbilitir
muli» «bit-
Sa.

Suarij fm-

umia.

Thiimlhufi-

<fmtur.

In DianjJu.

£«« ftnfue
fit deSrina
Suam.

Centra tfl.

Suanx. tx :•
fluat.

.Rod. pe Arriag

debemus addere inclinationem (eu exigentiam, vc
dicamus aliquid ede connaturaliter debitum ali-
cui fubiedto , licet in vircute cffedliua vt fic , non
includatur ea exigentia ; cut etiam non eodem
xnodo,licet ex virtute receptiua vt fic, non infera-
tur debitura habendi formam ( quod prxeise luo
argumento probat Granadus ) non poterimus nos
dicere , fi conjungatur [fimul exigentia habendi
eam formam, redlc inferri eiufmodi debitum ? aut
cur licebit ei dicere , exigentiam polle coniungi
cum virtute effedliua,nobis autem non licebit do-
ccre.poHc exigentiam etiam coniungi cura virtu-
te receptiua, fine cffedliua ?

Dices forte,quia fi potefl cfle dubium fine vir-
tute cffedliua , non pofiumus probare, ignem ha-
bere virtutem cffe&iuam caloris , cum nos non
videamus calorera ab igne manare , fcd prxeise
cum eo coniungi.Refpondeo iam a me oltcnfum,
debere omnes admittere eam exigendam line
virtute cifcdliua. Quod autera in igne inferatur.

A Tra&atus De -Angelis,

ca vis cftindcpendens ab hoc pumilo.

Rcfpondco Secundo abfolutc , iii igne id dici, Rtlpendu
quia , iuxta probabiliorem fententiam , palfiones Stcundi *b-
omnes producuntur ab cllentiis ; calor autem cil
pallio, qux verd fint rationes , cur omnes pal-
fiones procedanc ab eili-ntiis , nec debeo , nec

( iodum in przfcnti oficndcrc. At fpccies ange- s f f:,,,an Z r ~
icx non lunt palfiones , quia, licet petat Ipecics p a jp eatl '
rerum fibi cocxidcntium , quod adhuc dubium
cft ( vt fupri dixi ) cum tamen fit illi accidentale,
quod hx vel illx crcaturx exidant , hxc aut illa
mulca moueatur , mihi iam feribenti molclta fit;
non potcll nili has vel illas fpccies fub difiun-
dlionc petere , ficut materia prima petit hanc
vel illam formam fubHantialem : Sc ficut id non
fufficir , vt forma dicatur pallio materix , aut vc./
efficienter ab ipla materia procedat ■, ita nec vt
hx determinatx fpccies dicantur palfiones .An-
geli, & contineamur ab ipfo , aut producantur ab
co efficienter.

DISPVTATIO SEPTIMA.

De fimplicitate frecierum Angelicarum.

VcMMVS,an Angeli pro quoli-
bet obiedio dillindlam habeant fpe-
cirm , an vero vnicam reprxfentantcm
indiuiiibiliter multa obiccla.

SECTIO PRIMA.

Proponitur fent entia Patris Suarez.

P Ater Suarius cap. 14 15. Sc 1 6. fusede eru-
dite hanc quxdionetn tradlat , vix autem le
determinati in vllam partem flcdlit : reducitur
autem totus ipfius dilcurfus ( in quo Thomiflas
lequitur ) ad hxc: Polfibilcs funt fpccies in le
fimpliccs , vniuerfalcs tamen ex parte obiedti, er-
go ponendx funt in Angelis. Patet confcqucntia,
quia illis debemus tribuere limpliciorcm Sc per-
feriorem modum cognofcendi quam homini-
bus , e6 quod magis acccdanr in fua fubflamia
ad fimplicitatcm Dei : adducit etiam aliqua Dio-
nyfij loca , qux nos pauli pili tangemus. Illam
vero dodlrinam jfolum intelligit in ordine ad ob-
radia inferiora ipfis Angelis, Vt autem in hoc
pundlo ipfos Angelos fpecic diuerfos inter fe , fa-
ciat inxqualcs, addit , quo Angelus eft perfcdlior
itl fpecic altero, cb per .fimpliciores & vniucrfa-
liorcs fpccies cognolcere. Quia veri hinc poterat
Icqui, tandem deueniendumad Angelum aliquem,
qui vnica fpecic omnia cognofcat , vnde poftea
alter illo perfcdlior non polTcc iam per vniucr-
faliorcm fpeciem cognofccre ( id quod edet con- 1
tra principium vniucrfitlc aflumptum ;) varios cx-<
cogitauit modos , quibus pollet id explicari, idci
dicit, vnuin Angelum forte cognofccre per vnam'
/pccicm centum leones , alium veri tantum tri-
ginta , aut quinquaginta , vel centum equos, qui
non funt xqualis pcrfcdlionis cum leonibus : Sc
hoc modo facie varias combinationes & diftri-
butiones.

Vt autem explicet , quomodo per vnicam fpe-
ciem polfint multa obicdla diucrfa rcprxfcntari,
duobus modis alfignat vnitatem eis obiedlis:
vnus cft ,vt folum vna fpccies queat rcprxHemari

multa , quatenus conucniunt in aliqna ratione
communi Sc gcncrica , v. g. quatenus funt equus
vel Ico. Hunc autem modum meriti reiicit,quia Ctalr * 'A
Angeli fpccies non rcprxfentat diredlc rationes
communes , fcd indiuidua Sc lingularia vt talia,
ergo non quatenus conucniunt prxeise in ratio-
ne aliqua communi, leu gencrica. Secundus ergo Steundmtx -
modus cft,vt illa obicdla habeant inter le ali- P l,e * ,un "
quam firailitudinem , vel in aliqua nobis ignota ** *

conditione conueniant , ratione cuius reprxfen-
tari queant per camdem fpccicm , non ita, vt eo
quid conueniant in hoc , quod cft poflc reprx-
lentari per vnam fpeciem , per illam rcprxfcntc-
tur: clfcrcnim idnouo circulo vitiolorcm decla-
rare , Icilicet , portum rcprxlcntari vnica fpcciey 1 *

quia vnica rcprxlcntari portum rconucnientia er-
go illa vel conditio debet erte aliquo modo ante-
cedens Sc phyfica , vt maiori titulo ea duo obicdla
polfint rcprxfcntari per vnicam fpeciem , quam
alia obiedla conditionem aut conucnientiam il-
lam phyliwm non habentia. & hxc circa obiedla
Angelo inferiora.

Quoad verb xqualia vel perfedliora, purat An- J
gelum pro quolibet alio fe perfedliore debere ha- rlttritrSua»
bcre fuam fpeciem dillindlam, quia Angelus per-
fcdlior eft adxquarus virtuti imelledliua; inferio-
ris Angeli ) ergo eget pro illo vna adxquati fpc-
cie.Qux dodlrina eodem modo videtur extenden- * v
da ad alios Angelos fibi xquales, vel ciufiicm fpe-
ciei, fi dentur de fodio ; vt Sc dari fupri dixi pro-
babilius elTe.

SECTIO SECVNDA.

Jguomod* vnica Jpeeies pojiit reprafen -
tare plura.

D ico Prim6 ,me nullam reperire repugnan-

tiam in eo , qudd vna fpecies angelica re- Ut* rtprafm-
prxlcmct multa obiedla. Ita Suarez lupri , vbi **»» P 1 "**
Vafquez pro fe cirat. eftque lententia communis Ueft
inter Thomidas, folumque videtur i Scoco ne- „ r£ . r l
gari.Ratio huius eft.: nam in eo quod vna fpccies tHr%

. habeat

Digitized by Googls

Diip. 7. ( De Jiwpkcitate fpecierum angelicarum. Se&.j. 51

R*(ia tontltt-
fionu rfi.

Ntqut rtfU -
^nAt jpiciti
rrprafontans
omntfr ma-
turat pojfiki-
Ut.

Ratio tfi.

Huic conclu-
ji:ni minus
fano: Sua-

r»i.

Cone tu jio
Torti a.

Tfl contra
P. SUATOX..

Coclujio pro-
batur Primi
ad hominem
tx tpfo Sua-
rft.

Probatur St-
cuttdo con-

clufio.

habeat virtutem concurrendi loco diuerforum
obiedtoruin > non maior repugnantia apparet,
quam in eo quod vna eademque potentia pof-
iic concurrere ad mulcos actus diucrfos : atqui
vnus intellectus ex parce potentix concurrit ad
omnes adtus : ergo potcll vna fpccics concurre-
re loco obiedti ad multos Se diuerfos adtus. Ne-
que enim ex illo concurlu contradictoria aliqua
fcquunrur, neque inde infertur ,cam futuram in-
£nicx virtutis.

Hinc ego dico Secyndo, inc etiam non inue-
nire vllam repugnantiam in eo quod detur vnica
fpccics rcprxfentans omnes creaturas poflibiles,
quia , (icur alibi dixi , non repugnat per cognitio-
nem crearam nofei omnia polTibilia j ergo nec cft
repugnantia vlla in eo quod detur vnica fpecics
habens virtutem concurrendi adxquatd ex parte
obiecti ad eam cognitionem, quia adhuc mi nor cft
perfectio fpccici, quam cognitionis actualis. Neque
enim intcntionalitcr exprimere omnia, dicit con-
tinentiam phyficam omnium perfectionum qux
fune inobiecto , vnde per accidentalem fpeciem
longe Angelo imperfectiorem potcll rcprxlenta-
ri fubftantia Angeli} ergo ipccics rcprxlcntans
creaturas non ideo contineret nec formaliter.ncc
eminenter omnium perfectiones , ergo nec ideo
clTcc infinita liinplicitcr.Dico /implicitor . nam ha-
bere aliquam infinitatem fecundum quid , liue
quod rcfpiciat infinitos terminos , non cft contra
rationem crcaturx : fic intellectus nofter & ange-
licus habent rcfpcdlum ad omnia obiectapoflibi-
1 ia, quia omne enspoffunt nofccre, licet forte non
fimul ('de quo iam non curo in ordine ad hanc in-
ftanriam) falcem diuifmc, per quod non tollitur in
eis intellectibus adtualis ordo ad omnia. In hac
conclulionc ferte non confcnticc Suarez.vtcx di-
cendis conftabir.

D.co ergo TertiA. Ad defendendas has duas
conclufiones , non cft nccefliim ponere aliquam
vnitatem aut fpccialcm cotiuenicnciam fcu con-
dicionem in eis obiedtis , ratione cuius dicantur
conftitucre vnum obieram magis quam alia ob-
iedta, qux per eam fpeciem non ntiingmitur.Hxc
cft contra Patrem Suarez, qui , vt fupra vidimus,
eam conucnicnriam, liccc valde exiguam, requifi-
uit. Probatur autem Primo ad hominem ex ipfo-
met Suarez , qui ccnfet , extra vilionem bearam
poffc creaturas omnes vnico actu videri ( fiucillc
fic fupcrnacuralis , fiue naturalis, de quo iam non
curo) ita eo cap.14. innuit , & fufius 3. parte difp.
27/edt. 4. ergo vt obiedta multa tangantur pcr ;
eumdem adtum fcu fpeciem , non cft nccclliini vt
habeant eam conucniqiitiani fpccialcm (eu cotuli-
tionalcm. Patet coiifcqucniiacuidcntcr : nam, vt
fupra ex ipfbmct Suario diximus, ea comicnicnria
eflc debet talis, vt ratione illius magis hxc obiedta
poflint tangi quam alia , qux carcanc tali conoc-
nicmia 5 ergo ad hoc debent cfTe dia, qux carcanc
ea conucnicntia : alioquin fi omnia illam habe-
rent, truftra quxrcrctur, an hxc potius quam illa
fimul nofei pollent : atqui, quando omnia poflibi-
lia cognofcumur , iam etiam ibi includuntur ea,
qux non habent prxdi&am conuenicntiam : ergo
iam fine ea conucnicmii dabitur in cis hoc, quod
cft tangi per vnam cognitionem aut fpccicm.crgo
non requiritur ea conucnicntia , etiam ex princi-
piis ipfius Suarez.

SecundA idem abfoltnfc ex fxpc didtis probo,
quia omnia obiedta , qnancumuis inter fe difpa-
rata , potiunt vnoadtu cognofci, ergo non requi-
ritur ea conucnicntia. Coniequentia euidens cft.

Itmtt) II.

Antecedens probatur, quia faltem indicio iiegati-
no poliunt fimul nofei , dum dico , Homo non eft
lux, non ejl ttjuut , &c. fUud autem iudicium cft
adtus indiuifibilis ociam in Angelo :& ineo iu-
dicio cft clara notitia vtriufquc termini j cur er-
go non poffunc etiam per iudicium aftirtnatiuum
fimul nofei ? Idem in vifione omnium creatura- Confirmatio.
rum in Deo , quam dixi alibi poflibilcm eflc,
etiam raanifeftc pater : ibi enim nofcuntur omnes
creaturx , quantumuis inter fe difparatx. Video R ‘!t >n
forte refpondcndum , eas omnes cognofci, quate-
nus continentur in omnipotentia Dei, fub qua ra-
tione vnum conftituunt obiedtum. Verum hxc Centri rfi .
folutio facile reiicicur , quia ibi non prxeise co-
gnofeitur ratio communis, in qua conucniunr;
fcd Se particulares , in quibus Se diffccunc Se op-
ponuntur. Quod fi ad hanc comienientiam recur-
rere volumus, pofTumns etiam facile in omnibus
creaturis eam coucnicnciam inuenite, faltem qua-
tenus omnes fune dependentes a Deo , vclquare-
nus funt ens j nec nccefliim fuiflccadcam nobis
occultam conditionem recurrere. Idem in volun-
tate fuadetur : quantumuis enim difparata lint ob-
iedta, poflnnt vnico actu amarijpofluin enim dice-
re vno adtu, roto hoc & illud, qux enim in eo adtu
repugnantia }

Ratio a priori huius cft , quia neque arguir in- 7
finitatem , neque dicit aliam repugnantiam ex- p/ fe*

preflio duorum inter fe vr diuerforum, imd Se om- Tl ‘

«lino oppofitorum : qualia funt lux & tenebrx:
ego falcem nec eam video, nec inucnio in vllo au- .< .
dtorc nifi petendo principium j multo ergo mi-
nus id repugnabit refpedtu aliorum obiedtozum,
qux miniis inrcr lc ditfcrunr. Et quod ad eam
occultam conditionem recurratur , fatis oflcn-
ditur , non eflc bonam rationem , alioquin ea /

fefe non occultarer , fed prodiret in lucem. Vide
qux in libris de Anima fufius dixi , probans,
pofle adtum vnum habere duo obiedta formalia
partialia.

SECTIO TERTIA.

Ostenditur noti ejfe probabile. Angelos , que)
perferiores, eo ipfo per ftmpluiores
fpccics cognofccre.

Q VartA dico. Virum de fadto dentur in An Jt faClo
Angelis fpccies tales vniuerlalcs in reprae- dtturmA»-
lentando , dubium cft , Se multo magis, an quili-
bet Angelus pro fua maiori perfectione habeat ^ rtprafin-
vniucrfaiiorcs fpccics quam alius minus perfe- tando , dubii)
dius. Ita P. Molina quxft.f f.arr.3. & P .Vafquez f fi-
apud Suarez fupra: nam licet abfolutc neger lpe-
cics diflindtas , loquitur tamen ex fuppofitione
quod dentur.

Fateor it Patre Suarez bene rciici Vafquez ad
hominem : nam difpur. 201. dixciat exprcfsc

(verba cius refert Suarius) fi poflibiles fine fpc-

cies tales vniuerlalcs , debere Angelis concedi,
quia maior eorum perfectio id exigit : iam au-
tem difp. 103. id negat , afferens, ctiamfi poflibi-
les (inc ( in qua pofltbilicatc non videt repugnan-
tiam ) incertum tamen valde eflc , an eas de fa-
dto Jubeant : Se quidem initio cap. fecundi eiii9
prioris difpur. exprelse loquitur de cxcellii
vnius Angeli refpedtu alterius , vt qud perfedtior
cft , per pauciores nofcac : hoc vero difpur. 103.
dicit ita effc incertum, vt non audeat aflfcrcrc. Sed
quidquid fit de Vafquez doctrina ,fcntentiamno- Smttmhm
ftram fic probo manifefte. Primo , nam , ctiamfi nofird /r. bo
E a diucrfttas

A Suam te-
ni rtii iur

52. Rod. de Arriaga Tranatus 2 ) e Angelis*

diucrficas perfcftionis in Angelo petat diuetfita-
tem perfedionis in cognitione ( de quo flarim;)
illa tamen perfodio maior poteft ex multis aliis
rebus defami : poteft enim confifterc in maiori
claritate , maiori diuturnitate , &c. vt bene no-
Sutrtz iff* tauit Vafqucz fupra. Sed fle ipfc Suarez ad hanc
ttmtur tui folutioncm tenetur recurrere. Primb,qi’iarcfpe-
* j du Angelorum perferiorum concedit in omni-

ntmrtru ^us roinor ‘bus • etiamfi inror fc inxquales fine,

xquales numero fpecics ( vt fupra obfcruaui ex
eodem Suario ) v. g. refpedu Michaelis fle Ga-
briclis concedet in quolibet ex ceteris inferiori-
bus duas fpecics ; fle tamen inaequalitas iiuclle-
dus & cognitionis maxime cernitur refpedu ob-
iedoium fuperiorum , ergo finit Raphacl,ac alius
miniis co perferus inaequaliter cognofcunt Mi-
chaclcm , licet quilibet habeat vnam fpccicm pro
eo Michaclc;ita non eft necciTum , refpedu infe-
riorum objectorum diuerfitatem in numero fpc-
Ai letum ex cierum ponere. Et quidem lnanifeftc quaecumque
rtfitaAt a Suarez pro fc afferuntur , ibi patiuntur inftan-
tiamenam rcltimoniacx Dion y fio libro de Cxlcfti
hierarchiacap. 1 1 . fle ij.cum nullam penitus fa-
ciam diftindionem interobieda maiora fle mino-
ra, (ed vniuerfaiiter fbncm(vt infra videbimus) vel
nihil probam, vel vniuerfaiiter dc vtriiquc.Secun-
db eodem modo.vt dixi, vigent argumenta a ma-
iori perfectione dcfumpra;aut ergo eodem modo
in omnibus negande , aut iu omnibus conceden-
da: (pecies magis vniuerfalcs.
c ) Nec fufficit ratio quam infinuat Suarez, vt pro

RiutaSus- quolibet magis perfero Angelo cognofcendo
rl ° "fi*"»** portat vnam Ipeciem , cb quod quilibet fuperior
ntnjugmt. |- t a j I q l)atus virtuti angclicx ; hoc, inquam, meo
iudicio non fufficir : vel enim vult innuere, An-
gelum inferiorem fimul non poflc nofccre,nifi
Trimtu s»4- prxcisc fuperiorem vnum Angelum , fle nihil am-
r<) [m fu ex- pli U s : fle tunc falfum docet , quia iplc cxprcfsc
-'rfTcrit femper Angelos fc ipfos nofccrc , ergo pof-
funt fimul fe fle fiiptriorcm nofccrc ; alioquin
cum nnmquam a fui cognitione ccflcnt, non pof-
fent vllum fuperiorem nofccrc ; ficut ergo fimul
verumque nofcunr , cur non pollet cfie vtia fpe-
cies , qux fimul fc fle fuperiores rcprafcntarcc ? fi
vero dicat pro quolibet fl) per io re debere habe-
SeeudutSuM- rearum vnum cognitionis , forte id eft incer-

ry ftnfm tx- tt i m ; fed admitto : inde tamen certe non infer-

pluttionu tll ’ - .

inctriiu -. aho tur , eum non poflc habere vnicam Ipeciem pro

eiixm tonctf ’■ multis fiipcrioribus : nam fpecics cimi lit per ino-
fe, Adhuc n»n dum cauifie , conimodiffimc poteft habere virtn-
tnj.rt mttn- teni ac j ( j uas , ttes , flec. diftindas cognitiones de
Tcrttta Sua- Angelis fiipcrioribus, ctiamfi vnica cognitio non-
r«f ftnfut ex- nifi vnicum rcprxfcmarc poflic. Denique fi per
fticAuonu eam adxquationcm intelligat,qu6d capacitas Au-
ecucitur. g C ]j inferioris non fit, nifi vt de quolibet Angelo
fuperiore vnicam habeat Ipeciem , tunc reddit
condufionem pro ratione : dc hoccniin cfl tota
difputatio.crgo non potcil vllo folido fundamen-
to ea diucrficas inniti.

Sed age , clarius Secundo rciicio cam dodri-
CUnut s t - na m: pono enim hominem fle infimum Angc-
tur.iio etitn» | um cx crcat i s <J C f a ,£J 0 , vel duOS AllgfloS illfi-

ex priwifiu mos de fado cxiftcntcs inter fc , tamen mxqua-
m*4 rex.. les : fle fic argumentor : Inter cum infimum An-
gelum fle hominem , vel inter duos Angelos in-
fimos diuinitus poflunc effe alij infiniti Angeli
inaequales in perfedione inter fe , perferiores ta-
men homine, aut vltimo illo Angelo: quia in hoc
nulla cft‘rcpugnantia , prxfcrtim in Suarez prin-
cipiis, in quibus nec poteft affignari perferiffima
creatura , fupra quam non fint poffibiles alia: infi-

niti perferiores : ncc infima , infra quam in in-
finitum non finr imperferiores alix poffibiles.

Tunc fic argumentor: Ergo quilibet illorum An-

E elorum numero infinicorum , quia perferior
omine auc Angelo vltimo exiftente , petit co-
gnofeere per fpecics vniucrfaliores quam homo,
vel quam Angelus vltimus cognofcat ; ergo ifte,
qui de faro cxiftic , petit cognofccrc per fpc-
dem extendentem fc ad infinita obicra. Paret
euidenter confcquentia , quia excedit infinitos
Angelos inxquales , fle pro quolibet exceflu iuxta
principia Patris Suarez debet habere vniuerfalio-
rem Ipeciem ; ergo fi excedit infinitos , debet ha-
bere fpccicm infinita reprxfcntantem. Patet con-
fcqucntia, quia cxcefliis ifte crcfcit , non ficut in
aribus refpedu obicri indiuifibilis , vbi non va-
let, Infinitum eft obiettum, erft allue inftnuue eft in
ptrfeftionc i fed crcfcit per additionem nuincri-
cam noui obicri , iuxta nouum Angelum , quem
excedit j ergo fi excedit infinitos , & pro quolibet
quem excedit , debet habere fpccicm rcprxfen-
cantem vnum obicruin plus, certe neceflarib de-
bet habere pro omnibus quos excedit , vnam fpe-
cicm reprx lentantem infinita obicra; non ergo
confequenter difeurritur , dum aflignatur inter
Angelos exiftentes vni fpecics qux triginta tan-
tum obiccto, alij qux centum indiuifibiliter reprx-
lentet : deberet enim vel infimo concedi vnica,
qux omnia cxillentia rcprxlcntaiec.fle quia omnia
cxiftciuiafunc hnita^adhuc non fatisficrct exigen-
tix ipfius Angeli.

Ncc fulKcic diccrc,cos omnes Angelos poflibi- 1 1
les non exiftere dc fido , ideoque non clle necef-
fum , in his qui cxiftunr, dari vniuerfaliorcs fpc-
cies,quam illi haberent fi exiftetent. hoc, inquam,
nullo modo fufficit : nam ex co quod iliinoncxi-
ftant ,non debent ifti priuari petferione fibi de-
bita ; crgo.cum hi ob exreflum, modo diro, infi-
nitum, quem habent refperu hominis; vel pcnul-
timus Angelus ob infinitos Angelos inzqnales,
fe inferiores, nobiliores tamen quam fit vltimus,
petat habere fpecicm infinito plura numero rc-
prxfcntantem. quam habeat infimus, fcu vltimus;
non poteft probabiliter dici, cam fpccicm vniucr-
faliorcin necatam ei Angelo pcnultimo.cb quod
non cxiftanc alij intermedij. Loquor aurem dc
fpecic rcfpcru obicrorum exiftemium dc faro
infra Angelum ; ergo non poteft vllo modo dici,
quo Angeluts perferior eft , eo petere cognofccrc
per vniucrfaliores fpecics.

Confiimo fle explico argumentum. Res exi- Cenfirmt cr
(lentes ( iam non loquor de adibus liberis fu eufhe* argu-
tatis per xnrrnitatcm ) funt numero finitx , etiam
quoad indiuidua. Demus ergo illa ede claricatis
gratia mille , Angeli poffibiles inferiores his qui
dc faro dantur, funt infiniti , fle confcquciuet
plurcs quam bis mille ; certe inter bis mille (quid
erit inter infinicos? Jnonpoifiuu diftribui mille
obicra, ita vt quilibet cx illis mille , plura pet
vnicam fpcciem nofcat quam alius : nam cum ve-
nitur ad millcfimum Angelum , ille nofcec vnico
adu omnia illa mille obiccto, ergo reliqui ali)
mille circa caobieda nonfuperam millelimum.

Vides ergo, quam fit difficilis circa obiccto finita
ea inxqualitas.

Tertio, ncc eft bona confcquentia. Homo ex- n
cedit cetera animantia ( imb fle plus multb quam Reberatur A
ipfc excedatur ab Angelis ) ergo debet cogno - fimili.
fccrc per pauciores fpecics. Idem eft de vno ‘Ift 1 '
bruto rcfpcdu alterius, nccpotcftrefponderi.ho-
minem accipere fpecics ab obiedis , idcoqnc eas

debere

"Digitl^tJ^y Google

Difp .7. T>e /implicitate J/ecierum angelicarum. Sed. 4.

debere effe Angulares : non, inquam, fufficit. Pri-

mo , quia falcem in anima feparata id deberet
concedi. Secundi , quia pollet dici .etiam fi per
aerem, feu fpatium intermedium, veniant fpccies
Angulares de obicdis, ipfam tamen potentiam ex
omnibus illis fibi vnicam Angularem cis xquiua-
lentem formare ; bruta vero , quia imperfectiora,
accipere Aias fpccies in multiplicitate , qtid ve-
niunt. & faltetn in fpccic interni phantafmatis
poficc hoc Ane vlio abfurdo dici. Quod fi argu-
. mentum e maiori peifcdtionc probaret aliquid;
deberet fancita dici in prxfcnti.
fuart'o , ar- Quartb argumentor ab ipfis potentiis : Cur
mtnttr i enim non ob earadem maiorem perfedtionem di-
potitin ipfn. citur , Angelos , quia fimpliciorcs& magis acce-
dentes ad Deum .debere operari per pauciores po-
tentias, acproindc in eis dari vnicam , qux intcl-
Icdliua , volitiua & memoratioa fir ? licet diftin-
guerctur ab anima propter vniucrfalem ipforum
rationem, qubd fubitantia non fit immediate ope-
ratiua ; certe ego non video , cur illa maior v»i-
uerfaliras debeat fieri in folis fpeciebus, non vero
in porentiis.

Quinti denique ratione a 'priori fxpe ta£l2
Quinto, illui rciicitur illud principiunv.nam vt aliqua resexce-
printipiiim dat aliam in perfe&ionc , fufficit A vel in vnico
rutiont i pndicato eam excedat ; cxc^lliis enim vel ex vni-
pTxon rena- co ca pj tc rc fultat. vndc nec probabiliter infertur:
Muli infer- ^ caujf* tjl p er f ollior illa, ergo in ommbut effeti t-
tur. btu tum excedit, fufficit enim , fi vel in vno cxce-

Hxc cauffa dar. Mala ergo eftcotifcqucntia : Miihaelv.g.tx-
c per citior Q a l, rie i em perfetlione , ergo debet illum ex -
ojnnibuv ef- ct »ere tn /implicitate fpecterttm,poretiiiarumepue,Scc.
fcitiHuscam /officit enim, A perfeiliores fpccies petat, licet non
vniucrfaliorcs j & e contrario , fi petat vniucrfa-
liores, non tamen pcrfeiliores , vel in aliquo alio
prxdicato cflcntiali nobis incognito, ctiamfi non
ordinetur ad intclligcndum : quia independenter
ab operatione aut cffe&u vllo nobiliore poteft
efle cxccfius in perfcdlionc, qualis etiam cft inter
res non operatiuas ; vnde ergo polfunuis proba-
biliter ex eo quod vnus Angelus Ac perfedtior
altero , determinare pun&um, in quo confidit in
particulari ille cxcelfus ? Quod fi nullum deter-
minate caput poltumus affignare , in quo con-
fidat cxccflus ; multb minus dicere poterimus,
ellc in omnibus praedicatis excefTum : vix enim vl-
la creatura excedit alteram in omnibus pctfc&io-
nibus ; foliis enim Deus excedit in omnibus om-
nia alia entia. 1

SECTIO QVARTA.
in huc re videntur frobnbiliw .

excedit.

Quii probn-

V Ltimb dicendum, probabile efTe, aliquos An-
gelos de fa<fto habere fpccies aliquas vniuer-
biliut it fa- fales. An autem omnes Angeli eas habeant , &
ejt Mentium quorum obicclorum illx finr Se qu&m vniucrfa-
/ ,r * , les, nullo modo audeo determinare , quia non vi-

deo vnde ; maxime , quando ad tales diftribu-
tiones dcfccnditur ,an triginta ex equis, an vigin-
ri ex leonibus, an verb viginti duo.an viginti fex,
&c. quat fine dubio funtpur* diuinacioncs , vt ex
diiftis patet.

Ratio prime, Primam partem dico probabilem , quia tales
ptrtn mcon- fpccies vniuerfales funt etiam ordinis narurar,ncc
’ videtur efle neccffitas vt per plurcs fiat , quod po-
tcfl per pauciores ; ergo probabile efl , multas da-
ri vniuerfales in reprxfcntando. Ex quo princi-
pio fere dicerem .omnibus Angelis in initio fu*
, Tomtu It.

Soluti 1.

creationis fuifle inditas fpccies indiuifibiles de '
omnibus obicdlis , qux tunc poterant naturaliter
cognofcere. Id autem non probarem ex cxccliu
perfctlionis ,quia hic iam fiipri refutatus cft, vtl
inefficax ; fcd ex eo qubd non funt multiplicandas
encitaces fine neceffitate , qualis non videtur c(Tc
in prxfcnti ad ponendas fpccies diftin&as pro ob-
icetis diftinilis. Dixi , hoc ede probabilius , quia Rtpiita.
forte aliquis opinaretur , neceflarias fuif Te fpecies
iuxta obiedlorum diftindtioncm, vt facilius qu*- .
libet excitaretur ad operandum circa fuum obie-
ftum : fi enim vna & eadem fit fpccies omnium
obiciftorum, videtur difficile intellectu, quomodo
excitetur ad vnum , & non ad aliud. Qu* tamen '
ratio haud inagni momenti cft , & facile folui-
tur , dicendo ede conditionem ad hoc tequifitam
ipfam volitionem angelicam , eo modo quo infe-
rius explicabitur, dum de excitatione fpccierum
agendum erit.

Obiicies D. Dionyfium fupra cap. iz. vbi ait if
Cherubinos habere cclfiorem fcientiam , ceteros obitBb e*
magis particularem pro modo fuo , & inferio- D
rem j Si cap. ij. vbi exemplo dentium diuiden-
tium cibum , ait fupetiorem Angelum diuidere
in aliquot partes ptopter inferiores, vt illis queant
cognofcere , ergo fentit magis particulares fpc-
cies efle in inferioribus. Ego circa h*c loca di-
co Primi» , eis etiam vrgeri aduerfarios , vt fupri Pr.mi rt-
obfcruaui : Sccund6,ab(olutc non videri e te mul- ,0 ' "/

loctt vrgttt

tas ob caudas. aiurrftrio,.

Prima cft , quia in fecundo loco ndn potrfl lo- Secunii, riM
qni Dionyfius de cognitione naturali. Quodeni- miiori 'e rt,
denter oftendo , quia fpecies & cognitiones natu-
rales non communicantur inferioribus a fuperio- p nmA «p.
ribus,vc omnes fatentur, etiam qui hoc reftimonio •
vtuntur j fed ili* a Deo cuilibet immediate infun-
duntur , vbi eft ergo ea diuifio cibi per denus. Se
diftributio in alios?

Secunda, quia , fi prudenter ea loca confide- Secunda,
rentur, magis videntur denotare, partem fciemix
vni inferiori dari , & partem alteri , quam totam
cuilibet , diuifatn tamen in multas partes : ira
enim cibus diuiditur per metnbra , cuilibet ali-
quid. Ec ratio eft, quia in ordine ad nos,& in ordi-
ne ad D. Dionyfium , maxime confidcratur , an
vntis tam multum & tam elate feiae quiin alter.

Quod aurem vnus id nofcat vnico a&u, alter duo-
bus , parum attenditur communiter ad explican-
dam maiorem vnius fcientiam prx alio : parum
enim cft nofccre vno auc duobus, fi idem nofcicur
& *qu£ clari.

Tertia , quia adhuc fub lite eft (multis id ne- iC
gantibus ) an ordines diuerfi conftituanturob di- Terti».
ticrfitatcm natur* , an vero folius grati*. Ergo
quando Dionyfius agit de Clierubinisrefpedu
aliorum , non agit de eo cxceflu in naturalibus
fundato.

Quarta, cum ipfi T*homiftx inter omnes Ange Quarta.
los inxqualcs eam diuerfitatem fpccierum po-
rtant, & inter ipfos Cherubinos ponanr mulfos
inxqualcs , confcquentcr ponere debent camdem

J iuoad fpecies diuerfitatem. At Dionyfius eam dif-
cremiam non ponit , nifi prxeisi inter vnum or-
dinem rcfpc&u alterius, ergo non agit de hac fpe-
cierum differentia.

Idcd abfolurc dico , vel eum agere de iis , qd* Rffymdeo
per reuelationem i Deo accipiunt , & in qui-
bus cft illuminatio : non enim omnfa,qu*fu- *
premi inrelligunt f cuilibet inferiori manifcllan-
turjvelfoldm de maiori perfeilibne in cogni-
tionCjant,fi vis,dc maiori pluralitate cognitionum,

E j non

54 Rod. deArriaga

non tamc dc fpcciebus,quia ibi niliil.de iis infinuar.

Neque obcft, quod Primi aliqui dicunt quoad
l7 reuclaciones plura aliquando fcire inferiorem,cr-
Sotuiturrt- go Dionyfius loquitur dc naturalibus : hoc , in-
pliu. quam,nori fufficic , quia & ab ipfis Thomiftis ne-
gatur fubfumptum , vt videbimus fuo loco. Prx-
terci, quidquid dc hoc fit, ctkn in naturalibus om-
nes immediate accipiant fpecics a Deo , non ha-
bet locum ibi illuminatio, ergo ea debet cllc in
fupernaturalibus Sc rcuclatis , qux non acci-
piunt inferiores nifi a fuperioribus , fiue omnes
iuperiores ca fciant, fiue vnus tantum : tunc enim

Tra&atus T>e Angelis*

habet locum Dionyfijdodrina.Ncque item obcft, Seranda
quod fecundo loco dicunt, modum fcilicet ia-
pcrnaturalcm fc accommodare naturali} non , in- ,m ‘
quam , obcft, quia Dionyfius ( vt oftendi ) non
agit de diuifione in plurcs fcientias, omnes tamen
in eodem Angelo inferiore exiftentes j fcd dc di-
uifionc rerum .(citarum per Angelum inferiorem,
vt fcilicet vni vna res , alteri alia rcuclctur : vnde
fine dubio nihil penitus infertur dc multiplicitate
fpccierum in quolibet, dc qua prarcisc hic agimus.

Et hxede fpecicbus fu {fici am , veniamus tam ad
intclledum ipfuiu,ci usque adus.

DISPVTATIO OCTAVA.

De intellcttu angelico , einfque obteclo in communi.

SECTIO PRIMA.

Angelos Ejfe intclleEliuos , & vnde ii
probetur.

N g r. l o s cfle cognofcitiuos
fiippono ex Scriptura:vbicumque
enim dc cis mentio fit ,fempet vt
videntes , cognofcentes , laudan-
tes Deum , &c. inducuntur. Idem
? , pollet Cx Patribus, imo & Ariftoteie & prifeis

Philofophisfiiadcti ; femperenim eos vocant in-
rclligemias. Sed res eft certior quam vt petat lon-
giorem probationem. Hoc polito, illud Primo in
dubium venit , virum cos clle intciiediuos, pro-
bari queat ex eorum fpiritual itate , id eft, an harc
iit legitima confcqucmia , Angelus eft fubllanria
fpiricualis , ergo poteft intclligcrc Difput. i j. de
facnria Dei, a num.i. &in libris dc Animi difp.r.
hanc difficultatem expediui , oftendique hanc
confequentiamnon clle bonam ,qnia fpiritual itas
non confidit in virtute intclligendi , fcd vel in
pcnctrabilitate cum altero indiuiduo eiufdctn
meciei in ordine ad cumdcm locum , vel ( vt alij
lendum) in carentia partium : verumque autem
rede poteft ftarc fine virtute intelligcndijcrgo fpi-
ritualitas eorum non eft fufficicns argumentum,
ad inferendam vim intcllc&iuam.

2 Eos ergo eflcintcllcdualcs non ex ratione ge-

& maximi ncrica ipiricualis vt fic, fed cx tali particulari , cis
tx tantm J]>i- tamen omnibus communi, probandum eft ; ficut
ritualim* equum clle fcnfiriuum.non cx comuni ratione en-
partkuUri. t j s c0r p 0rc j vt fic, probandum eftjfed cx tali infe-
riori ratione , quam vocamus animalitatem : ita
in Angelis eft ratio inferior fpiricualicatc , c qua
vis intcllediua fuademr. Quamdiu aurem eam
naturam in fc aut in effcdu intelledionis non vi-
. demus , cx principiis fidei , Conciliis & Patribus
id probandum eft ; fuppono autem ftequcnrifli-
maciTc Scripturar loca , quibus Angeli intelligcn-
tes & cognofcentes aficruntnr , vt paulo ante di-
xi,ergo.

SECTIO SECVNDA.

An eorum inteUcElus & uito. potenti* fint
renis ter dijlinft*.

An inttUt- TT Anc etiam quxflionem v^l fitnilem de anj-
^ \im g M A A rnabus traciaui in libris dc Anima, vbi ne-
flJuUrtail gaduam partem vt probabiliorem defendi, quia

Angelos tffe
inttUtUtaes,
probatur di -

mrfimtde;

nulla prorfus videtur necefiitas diftinguendi cas
potentias. Quod enim lblet a Thomiftis obiici,
fubftantias non clle immediate operat iuas, falfum ph>»rrfi>»ndi
omnino eft ,& ita fine fundamento vllo excogi- negatu*.
tatum , vt amplius non debeamus in eius repu-
gnatione inhorrere: nam in materia de charitate Ct9tr sifi.
oftendi , animam immediate debere influere in
volicionem , Sc immediate recipere intcllcdio-
nem, alias non pollet eius libertas & determinatio
i cognitione explicari, vnde infertur , animam
faltem partialem vit tutem immediatam intclli-
gendi & volendi habere , & idem eft fuo modo
dc fubftantia Angeli. Ex hoc principio , quod fu-
fius in libris dc Anima probaui , rurfus oftendi,
non cllc nccefiatium imellcdum aut voluntatem
diftindnm : fi enim fi mei conceditur , imme-
diate effici inrelle&ionem ab animi , gratis po-
ftea dicitur , id partialiter tantum cllc , & non
totaliter : fine vlla enim ncceflitate limitatur
harc virtus, & diftin&a requiritur potentia , cum
nec ex ipsa operatione , nec aliunde harc limita- v i trri b f 'm~
tio inferatur. Et rurfus rogo , vnde inferatur , re-
quin vnam potentiam , Se non duas, ad imelli-
gendum ? Rcfpondebis , credo , quia vna videtur Rrfrondebm
fufficcrc. Bene , ergo ego potero diccrc , neque Centra eft.
vnam cfle necellatiam , quia anima videtur fuffi-
ccre quod ipfurn dc Angelis dicendum arbitror. ^

Dices Primi cum nonnullis recentionbus:

Ea, quorum adus funt rcalicer diftindi , etiam rMm _
ipfa realitcr inrcr fc diftingmmtur ; fed clienti».

Angeli , & eius intcllcdus , habent actus diflin-
dos , qoia adus cfTcnrix eft cxtllemia , adus
veri intcllcdus , eft intelledio ; ergo diftinguun-
tur. Rcfpondco, Primi , falfum clle , adum ef- Re frendeo
fentix cllc exiftentiam : nam hxc etiam in fen-
tentia obiicicntium & veri non diftinguitur rea-
liter ab elTcnria j ergo non eft adus illius , quia
nihil eft realitcr adus fuipfius. Secundi, in eo
fcnfuctiam exiftentia eft adus intcllcdus , quia
etiam intcllcdus habet fuam propriam exiften-
tiam fibi idendficatam. Tertio Rcfpondco, maio-
rem clle falfam : etenim adus amoris, & odi j fune
no»j folum diftindi , fcd oppoiiti } item ailenfus
Sc diflenfuj } & tamen non proprcrca principia, 4
quibus oriantur, feu cuius funr ,diftinguuntu£
realitcr.

Replicabis , te ita iutelligere maiorem, vt vnus
adus cadat fupta vnum principium, alter vero fu-
pra aliud ; & tunc rc§e infertur diftindio eorum
principiorum. Sed contra , quia in hoc fenfu ca Comti tfi.
propofitio eft feri idcmica , quia iam fupponit

duo

Sttmi*.

Tenii.

RtpUtaiu.

Difp.8. De iritellettu Angelico , eiufque oiiefio in communi. Se&.i; jj

duo elle principia & idem fonat ac fi diceretur.

Quando fune duo a&us rcalitcr, quorum vnus ha-
bet vnum principium, & alter aliud, tunc funt duo

ObifQla

Sttnnid.

Rrjpondee.

principia, de quo quis vmquam dubitauic ? at
tunc minor eft falfa : fiuc enim exiftentia (it di-
ftin&a , fiuc non, dico eam Sc intcllc&ioncm e(Tc
•diam eiufdem rei , quia intelledhim ego non di-
ftinguo ab edentia ; aliunde ergo debes fuppone-
te probatam eam diftindlioncm , vel hoc argu-
inentum nullum cft.

Secundi dices j Potentia intelligcndi , & qu*-
uis aliajfpccificatur ab adiibus & obicdiis;ipfa vc-

A furi.

ObitHit
Terti a.

H' fronde)
trimi.

Secundi.

Obie&it

£*arta.

Centri.

Prirtti.

Stctenib.

ObhSie
fininta ex

jtnftlm*.

Rc frondeo
ad Oienj -
finm , ,y
Anftlmum.\

RrfptndtO

Secundi.

Obieal

Sex:*.

ad diftinguendam potentiam in illa.qu^m iatn
habeamus in Angelis ; crgo,ficut tunc male nega- • .

remus eam diftindiionem , ita etiam & nunc. Re- *$*"**•
(pondeo , me in omni cafu fcinpcr debere negare
emiratum multiplicationem, quando non habeo
pofitiuum argumentum me in contrarium co-
gens : vnde Ii aliunde mihi non conftarct de im-
becillitate cius fubftantix, deberem negare^llam
indigere potentiis diftiniStis: & licet in re falle-
rer , camen prudenter di (currerem iuxfa naturas
rerum : vnde etiam de fa£lo fortade ego fallor,

& aduerfarij tangunt veritatem ; at illi tangunt
ro edentia 8 c fubftantia non ita ; ergo diftinguun- illam pure cafualiter, quia nullum habent funda-
tur inter (e. Refpondeo .edentiam & fubftantiam mentum ; ego autem , licet errem, quia cft aliqua

fub conceptu communi efflenti* vt (ic , non fpeci- occulta necclfitas quam non video , tamen proba-
ficari ab obie&is, quia edentia vt (ic,non dicit or- bilius dilcurro , iuxta principia nobis nota : nc-

dinem ad obicdfa. At talis elfentia in particulari, que enim bonitas aut malitia difeurfus ex euentu

cui dicimus potentias identificati, fine dubio fpe- lemper defumitur ; led ex 'principiis per (e pro-

cificarurab obieihs : ficut fi quis vellet probare, babilitcr (altem notis , & rc<fta illatione ex illis;

animalitatcm diftingui in homine a rationalitate, /icut, etiamft indigeret Angelus dc facto cfiubus
ficque argueret , jintmalnot [pectfieatur per erdt- poientiisad intclligcndum , nos, qui non vide*
nem ad fcnfauonei, at ratuntUitot ntn ita , fed per mus cain indigentiam , non pollemus eos intclle-

brdinern ad difeurfum ewgd diftin^nuntur inter fe «ftus diftinguerc. Polle vero aliquem talem cife, &

realtter ; male certe argumentaretur , & rcfpon- patet , quia nulla (cquuntur contradictoria , exeo

dendum ci edet , vt paulo ante dixi.negando ani- quod detur aliqua fubftantia pcrdiijerfam po- tiaptrftutr-

malirarcm,quz cft in homine , non etiam fpeci- teniiam intelligcns quidam obieda , & per di- fat poimtiat

ficati realiter in ordine ad difcutfum ,&c. uerfam ‘alia ; eo modo quo animal per vnam po- 'mergor.

Dices Tertid, Si potenti* non diftingucrcncur tentum cognofcit aliqua accidentia , & per aliam

ab angelo, nullas haberet omnino padiones $ hoc alia ; Sc co modo quo in ordine lupcrnaturali per

aurem eft abfurdum, ergo. Rcfpondeo.adhuc non vnum lubitum leu quafi potentiam completur ad

oftendi cur id (ir abfurdum ; ego potius dicoclTe quoldam adtus , & per alium ad alios. Probaui

abfurdum , fine ncceditate ei, (uperaddere pallio- enim alibi , non ede dc ratione omnis potenti*

nes, cum zquiualcrc per fuam fubftantiam cis fpiritualis intcllc&iux, aut volitiux , (e extendere

podir. Secundo rcfpondeo vbicationcm &du- ad omnia obiclta , fed ex natura fui pode ede Ir-
rationem inter padiones annumerari polle , forte miratam ; ergo non repugnat Angtius habens bi-

nas potentias iutellecUuas. Et fortace in rc ali-
quis ralis cft productus > non tamen, vt dixi,pro- 4

pterea nos , quamdiu dc eius e.xiftemia non con-
ftatjdcbcmus allcrcre illum da:: ; led vitando fcin-
per multiplicationem entitatum , debemus dice-
re eos non habere binas potentias intcllectiuas
didinCtas : & eodem modo ego dico vlterius, ncc
quidem vnam, licet forte in te ipsi aliqui lint qui
diftimftas habeant potentias, dc quo nobis non
conftac.

etiam fpecies aliqu*, faltem fub difiundtione h*
vel ili*, ctiamfi ab ipfo non fluant, Sed ne facia-
mus quxftionem de nomine, an dicendx (Tnt paf-
fiones , fi abeo non procedunt, ideo prima folu-
tio videtur (olidior.

Dices Quarto , Requiruntur potenti* vt de-
terminent animam vel Angelum. Contra Primo,
quia,ct(i dentur potenti* ; illx non determinant
animam, fed c contrario t neque enim anima fub-
ditur potentiis ; fed potenti* iubduntur anitnx,
qu* illis vtitur pro fua libertate. Contra deinde,
quia anima ad intelligendum (ufiicicncer deter-
minatur per fpccics imprcllas .adamandum ver»
per ipfam cognitionem ; quid ergo eft neccf-
iariuin aliud determinatiuum per modum po-
tenti*?

Dices Quinti , Dionyfius capite 1 1 . etiam in
fummis fpiritibus tria diftinguit , fubftantiam, vir

SECTIO TERTIA.

■> *

Sluid de diuerfitate Jpecifica angelici intel *
lechnyft realtter diJHnguatur a
fubjlantt 4 .

D Vbitari Tertii poflec , an cafu quo iotelle-
Cius angelicus 8 c humanus diftinguantur i

boli cap. 8. ait, voluntatem diaboli non elfe fub- fubftantia , differant tamen in:cr ‘fe fpecic ( idem iuw difftrJi

ftantiam , iicct fit quidam edentia. Refpondco, cft dc intclledibus diuerfocum Angelorum inter inurfrfre-

Dionyfium tria illa agnoficre ; an veri fint rcali- (c. ) Dico ,cafu ejuo difflinguamnr : nam fi identi- ei*Jidijlin~
terdiftinda,non declarare. Ad Anfchnu dico.eum ficantur, certum eft cos differre fpecic, quia anima

magis ibi loqui dc aAftuali ipsi volitione quam dc & Angelus differunt fpccie , & fupponimus cos J
potentii volitiua: agit enim de affc£lu ad malum. Angelos etiam differre. P. Suarius cum commu- ^
Secundi dico, ctiamfi rcalitcr lint idem ea duo, nilib.i. tamquam rem omnino certam fupponit p,snaren
tamen voluntatem fub hoc conceptu non efle eam diuetfitatem,& docet repugnare cofdcm fpc- affirmat.
fubftantiam, Gcut in Deo,vbi idem rcalitcr eft po- cie inrcllc&us in naturis diuerfis fpccii.quia a bi-
tentia & effentia , tamen potentia folet vocari at- tierfis clTcntiis diucrf* promanant paffiones. Ego«^(jWr^

tributum Dei , non veri edentia. tamen iudico hoc principium gclicralc alfiimi fi-

Dices Sexti , Pudibilis cft diuinitus ; imi & ne (olido fundamento , imi & experientiis con-

naturalitcr , aliquis Angelus vel anima ex fui cf- trarium : calor enim eiufdem fpeciei poteft edi ,

(entia indigens potentiis diftin&is ( vt alibi do- pallio ignis , & alterius elementi fpecic diucrfi:

cui : quo pofito,condare non poteft. Angelum de idem cft dc aliis qualitatibus primis & fecundis,

faffo non ede talem, quia cafu quo illa lubdantia albedine v. g. qu* poteft cflc proprietas fcu paf-

exifterct f non haberemus maius fundamentum fio diucrforum animantium. Dices iftas effc pafr RtplUdc

E 4 iiones

Comti tfi.

Ratio i prio-
re mea cft.

Rtfpondcbis
cum nonnul-
la.

Comta ejf.

Qtujlio con-
cluditur.

Ratio conclu-
fionu potijfi*

TVUir , v aH .

ff.nsatt do*
fnmitur.

56 Rod. de Arriaga

fiones communes , intclleftum verd non eflc ta-
lem. Contr^, quia refpondctur per conclufionem:
nam de hoc quxrimus , an intellcdhis etiam pof-
Hc efle pallio duarum naturarum intclle&iuarum,
feu pallio communis, quod idem eft. Et hoc pto-
bo i fimili euidenter , ex diucrfitate efientiarum,
qux etiam cft in duobus elementis , & tamen ha-
bet camdem palfioncm communcm.Ratio i prio-
ri huius cft, quia ( vt fxpedixi ) diucrfitas duarum
naturarum non petit, vc omnes prorfus efferus
diuerft fintf loqoor de effc&ibus;iplas enim a&io-
nes efte diucrlas alibi dixi : ) nam diucrfitas vel
ex vnico capite poteft prouenite. Oa enim v. g.
Angelum & hominem cumdcm fpccic intelle-
ctum 8c voluntatem habere ; fi tamen vnus fit pu-
re fpiritualis , alter corapolitus ex fpiritu & ma-
teria, numquid non habebunt fuflicicntera diucr-
fitatem ? Vide qux dixi difp.7. de vifione Dei i
num.^6. oftendens cx eo quod Angelorum intel-
le&us inter le fpecie differant , non fcqui , eorum
intelledliones fpecie differre : differentia enim
fpecifica eft quoddam genus mali , ac propterei
ex minimo cffeCtu poteft prouenire : fi enim in cf-
fentiali vno ptxdicato differant , ctiamfi incere-
ris conucnunr , fimplicitcr Sc abfolutc diuerlx
erunt fpeciei ; ergo licet homo & Angelus conuc-
niant in hoc quod eft dicere ordinem ad cotdem
intcllc&us ; quia tamen differunt in eo qubd vnus
non dicit ordinem ad corpus, alius verd dicit ; ha-
bet fine dubio prxdicatum cfientialc.in quo diffe-
rant, & confequentcr abfolutc different : iicut li-
cet conucniant in ordine obcdicutiali ad eaidem
fpecie vifiones Dei ; quia tamen in aliis ptxdica-
tis differunt , abfolutc differunt fpccic.

Poteris forte rcfpondcrc cx do&rina nonnul-
lorum, argumentum ime faflum habere locum
in aliis pMiionibus , non autem in intellcChi , qui
cft pallio prxeipua Sc prima Angeli , idcoquc de-
bet accommodari illius naturx. Sed contra , quia
argumentum a me fuprh faftum , hoc ipfum irn-
pugnattlicet enim dux tffentix conucniant in or-
dine ad primam paflionem , fi in alio prxdicato
differunt , abfolutc different fpccic; ergo diuer-
firas fpecifica naturarum non infert neceffariodi-
uerfitatem etiam primarum palfionum.Vndc mul-
ti tribuunt igni & acri calorem vr primam pal-
fionem , etiam in gradibus intenfrs : licet ea

fententia aliunde fit falfa,non tameff ex capite
prxlcnti.qubd a duabus rebus fpccic diucrfis non
poflit eadem fpccic pallio promanare. Qux de in-
cellcCtu angelico rcfpeCtu humani dixi , eodem
modo dc angelicis inter fc debent intclligi.

Dicendum ergo eft , licet formalitcr cx diucr-
fitate naturx nop inferatur diucrfitas intclle&us
angelici Sc humani , aut Angelorum inter fc,pro-
pter rationem datam; dc faCio tamen intellc&um
angelicum ( fi diftinguatur ab ipfis Angelis ) efle
diucrfum ab humano , quia perfcdt ius multb po-
teft cognofccrc quam humanus, vt fuppono ex
communi conlcnfu Theologorum. Hxc autem
maior pcrfc&io cft ilHs intrinfcca & cllcnrialis;
ergo facit cos intellectus diuerfos a noftro. Ra-
tionem naturalem non defumptam cx au&oritatc
nullam habemus pro hac conclufione, quia nec
iplos intcllcCtus angelicos in fc, aut in fuis aCtibus
videmus. Poteft tatne ea ratio addi, qubd fciliccr,
licet ^ diucrfis naturis promanare poflint paflio-
ncs,ciufdcm fpecici, quaudo tamen non habemus

f tofitiuum fundamcntumad aflerendude faCto ta-
es cflc,cqnnaturalius videtur, vt iuxta diuerfita-
tem naturarum diucrlas cis paffiones afiignemus.

Tra&atus 2 ) e Angelis.

SECTIO QVARTA.

Dc t lijlintfione inteUtttus *b aEIuaH intelle-
ctione & hnbitibtu.

Q Voad Primum, Refpondeo omnino diftingui:
potuit enim Angelus feparari ab intcllcCtio-
nc : nam Angelus non cft natura fui ordinatus
ad mc cognofcendum ,aut ad quodeumque aliud
obieCtumin particulari. Nec poteft dici.eamdcrn-
met cllcntiam Angeli fine mutatione intrinfcca
polle tranfirc a cognofcentc in non cognofccn-
tem , aut C contrario, ad cum modum quo eadem
cllentia diuina fine mutatione fui potuit cllc co-
gnolcitiua , aut non cognofcitiua creaturarum
exifteutium. Hoc , inquam , dici non poteft: li-
cet enim in Deo id locum habeatpropter eius in-
finitatem ; cft tamen res nobis plane intclligibilis,
vt offendi t. tomo difp. 28. pec totam, id autem
velle transferre in creaturam , cft eam facere
Deum, & omnem Philolophiam Sc Theologiam
turbare: nam pari modo* etiam pollet dici , fine
mutatione intrinfcca fui .materiam primam v. g.
iam ede albam , iam nigram : ism confticuete
hominem, iam non. Neque quoad hoc video, cur
fpccialitcr id dicatur in Angelis , magis quam in
nobis : nam tam intrinfccum Sc realc cft Angelos
cognolcere.quam nos cognolcerc;crgo tam repu-
gnat in illis cognitionem mutari fine mutatione
intrinieca qua in nobis;ergo tam in illis,hoc quod
amittitur, aut fucccdit dc nouo,diftinguitur,quam
in nobis.

Dices , hoc argumentum bene probare de co-
gnitionibus aliorum obiedtorum , non tamen de
cognitione fui , quiacanonfeparaturab illis.Re-
Ipondco Primo , laltcm diuinitus eam polle fepa-
rari ; Secundb, forti etiam naturaliter ; Tertio, li-
cet aliqua fui cognitio debeat nccedario in cis cf-
fc , non tamen hxc numero potius quam illa : vn-
dc omnes funt fimplicitcr ab cis feparabiles , Sc
confcquenrer diftinltx rcaliter , vt in fimili de
vbicationc A: durationc diClum cft alibi.

Quoad Secundum , an dentur habitus intelle-
ctuales diftin&i in Angelis ; in libris dc Anima
oftendi in potentiis , qux, pofitis omnibus prxre-
quifitis ad operandum , neccditatx funt ad ope-
rationem , non habere locum habitus acquificos:
cum enim illx potemix fupponant totam virtu-
tem ncccdariam ad opetandum , debent co ipfo
propendere in aCtum : nam qux maior propenfia

2 uam neceflltas ad operandum ? Dixi item , eam
teilitatem, quam nos experimur inintclligcndo,
nihil aliud ede , quam quhd fpccics intentiona-
les facilius excitentur ad operandum ; quod .pro-
uenit cx eo qubd intenfiores fint ; illis autem fc-
mel excitatis alium habitum non habere locum
propter rationem datam, hxc autem eodem mo-
do applicanda funt intcllcChii angelico, qui etiam
pofitis prxrequifitis omnibus ad operandum, nul-
la indiget facilitate , & vero nec admittit illam,
quandoquidem cft omnino determinatus. Fateor
tamen ad minuendum concurfum imclledtus , Sc
ex hoc capite ipfum reddendum capaciorem ad
cognofcenda fimul plura, qux fine habitibus non
podct:fateor, inquam, eos habitus fimplicitcr non
repugnare etiam in potentiis necediiatis ad ope-
randum. Verum nullum habemus fundamentum
de faCto ad dicendum tales dari in nobis , aut in
Aqgclis. Verum autem in voluntate eorum den-
tur habitus , infra dicam.

SECTIO

An aBualio
imoHtHio ds~
/Unguatur
ai totum
fubftantia.
RelpvuUo
affirmatiui.
Qbitilto.

Comta tft.

Rcffoudoboo.

Comti

Primi.

Secandi.

Tertii-

, II
An dentur
habittti in-
ttUtSuaUi
in Anitlit.

Rtfpondet
ex Pbiltfo-
phia.

Non repu-
gnat quidem
dari talos
habitttt d*
fa&e tamen
eos dari, fint
fundamento
dititur

I f

Difp. 8. De intelleflu angelico^ tufque obi e flo in communi . Se&.j. 57
SECTIO Q VINTA.

Obitflttm
anptlia i»-
ttUiHtu tjfi
tni vi Jit.

Quidxm id
probant tx
rationi com-
muni inttl/i-
ii ut vl fic,
ftd mali.

An 10 quod
rnm Ange-
lut cognofcat
idim obiiciu
fer fictius al-

liro.Jequatur
tosdiiftrritx
parti obueii.
Suani ajfir-
mat.

Confirmat.

Prebabiltut
ta dihirfttiu
defumitur
ex parte mo-
di. non tx ob-
it cie.

Ratio contlu-

fionn eft.

De obietto intelleftut angelici.

Q Vxrimus quod fit obicdum intelledus an-
geli, & quomodo hic ab illo fpecificecur.
Suarez lib.z. cap. i. fuse hac dc rc tradat ; faci-
lior tamen quxftio cft , quam tam longam exigat
diiputationem : dicimus enim clfc obicdum illius
ens vt fic, ficuc etiam cft noftri intelledus : ne-
que poftumus Angelo negare indifferentiam ad
cognofcenda omnia obieda faltem diuifiuc,quam
& nos habemus. Vbi aduerte : male a nonnullis
id probari ex communi ratione intelledus vt fic,
quafi nccclfinn fit omnem inrcllcdum fe extende-
re ad omnia. Id quod falfumeft : nullo enim mo-
do repugnat potentia aliquacognofcitiuafpiritua-
lis , (eu intelledus aliquis determinatus ad certas
fpecics obiedorum , & non ad alias. & idem di-
co de voluntate refpcdu boni : fictu enim poten-
tia materialis, v. g. vifiis, determinatur prxeise ad
colorem & lucem , nec potcftalia materialia co-
gnofccrc *, cur etiam inter fpirituales cognofciti-
uas potentias non poterit aliqua ede minus vni-
uerfalis quam noftet intelledus , &c determinata
ad certas fpecics obiedorum ? Gratis certe & fi-
ne fundamento prorlus vllo dicitur , fpiritualita-
tetn.id cft carcnriam impenctrabilitatis,aut carcn-
tiani integratium partium, cftcntialircr debere tri-
buere cuilibet potentic extenfionem ad omnia ob-
ieda poffibilia.nec aduerfarii vllam afferunt ratio-
nem;&r vero nec poftimt,fed foliitn fupponut quod
deberent probare. Imb paulo ante in habitibus fu-
pernaturalibus fpirituaiibus, qui funt per modum
potentix in ordine fupematurali , oftendi dari
cam limitationem , qux eodem modo poterit in
naturalibus : Angeli ergo & homines , non quia
fpirituales funt , fed propter propriam & fpccifi-
cam perfedionem, habent hanc latitudinem ; vn-
dc ex parte obiedi fomalircrnec Angeli inter fe,
nec ab homine diftinguuntur, fed in (olo modo il-
lud cognofcendi , vt contingit in potentiis diucr-
fis, habentibus tamen idem obicdum.

Circa quod occurrit dubium breue.aneb qubd
vnus Angelus cognofcar idem obicdum perfe-
dius altero , fcquatur pofte aliquo modo dici eos
differre ex parte obiedi. Affirmat Pater Suarez fu-
pra cap. i. nam licet idem obicdum ab vtroque
cognofeatur , poteft tamen fub diuersa ratio-
ne ab vno cognofci , quam ab alio quxdiucr-
fitas etiam in obiedo ipfo repetitur : fine dubio
enim illud obicdum in.fc habet capacitatem, vt
vno modo cognofeatur ab vno Angelo , & altero
modo ab alio ; ergo etiam ea diuetfitas fc tenet
ex paite obiedi , quam vocat P. Suarez diucrfam
rationem fub qua. Confirmat id : nam intelledus
Sc voluntas habent fine dubio diuerfiratem in
obiedo, quia ille illud attingit qua verum, h.cc
qua bonum.

Crediderim hac in re vix polle clTe quxftio-
ncm.nili dc folo modo loquendi ; in ea verb non
approbo fentemiam P. Suarez : idcb cenleo, cam
diucrfitatcm totam quantam ex parte modi defu-
mi.non ex obicdo.Ratiocft , quia obicdum nul-
lam habet formalitatem qux cognofeatur ab
vno, Sc non ab alio : omnia enim, qux funt etiam
ratione noftraexcogitabilia.inco obiedo cogno-
fci poliunt aquolibet Angelo , imi) k quolibet ex
nobis, qui iam faltem abftradiuc dc eis formali-
tatibus Sc cognofcibilitatibus agimus ; ergo nihil
nec rcalc, nec ratione ab vno cognofcitur , quod

Idim tfl it
innUtRu cT
voluntati.

non ab alio ; ergo in obiedo nulla eft diuetfitas.

Declaro amplius , licet illud obicdum fit cogno-
fcibilc diuerfo modo a Michaclc quam it Gabric-
le, tamen Michacl cognofcit totum hoc : cogno-
fcit enim etiam modum ipfum quo illud obic-
dum poteft a fc cognofci , Sc modum quo poteft
a Gabriclc : item Gabtiel cognofcit vtruinquc
modum , quo obicdum cognofci poteft a fc &

Michaclc ; ergo ex patte obiedi nullus «ft modus,
in quo differant, id eft, nullus modus cognofcibili-
tatis cft obicdum vniui , qui modus non fit ob-
iedum alterius Angeli. Nec puto id P. Suario
pofte negari.

Hoc ipfum fuo modo dixi alibi de intcllcdti &
voluntate : nam etiam ipfa formalis veritas obie-
diua vt talis amatur , Sc ipfa bonitas vt talis co-
gnofcitur : id enim formaliffimc , quod amatur,
debet cognofci>iuxta illud tritum principium, Ni-
bil volttum quin prt cognitum ; vnde non ditferc
vllo modo ex parte obiedi cognitio & amor, fdd
prxeise ex parte modi , quo verfatur circa illud,

S |ui modus cft ipfa adus fubftantia,qu^ vt talis non
e tenet ex parte obiedi. Addo , ctiamfi in amo-
re & cognitione forte polfet reperiri diucrfitas,
quatenus bonitas vt bonitas allicit voluntatem,
tk veritas intcllcdum ; at id non pofte dici rcfpc-
du duorum Angelorum, nam Michacl v. g. dum
cognofcit hominem , non idcb cum cognofcit, vt
quafi ex parte obiedi attrahat ad eam cognitio-
nem homo , qua it Michaclc cognofcibilis : non
enim dicit Michacl ,Coguo(co hominem , quia a
me eft cognofcibilis tali modo; fed fine vlla re-
flexione fupra proprium adum , Sc confequentcr
fine reflexione fupra modum , quo homo cft co-
gnofcibilis a Michaclc , cognolcit hominem di-
rcde.& ident dico dc Gabriclc. licet pofteit ambo
poffint rcflcdcrc quilibet fupra modum quo co-
gnitus cft homo ab vtroque ; vnde & illi ipfi mo-
di cognofcendi, ctfi in fc dinctfi,funt tamen obie-
dum vtriufque intelledus , quia vtctque poteft
cognofcerc modum quo ambo rcfpiciunt fuum
obicdum.

Hinc ad argumentum P. Suarez in forma rc-
fpondeo , concedendo obicdum ipfum in fe cfte
diuerfo modo cognofcibilc ab vno, quam ab alio;
nego tamen cam diucrfitatcm non cognofci ab Rejpondttad
vtroque; vnde nego, aliquid in obiedo pofte vl- &•****•*%*
lo modo excogitari , quod vnus nofcat , alter ve
rb non. vnde ex pat teobicdi non poteft cflc vlla
prorfus differentia ; cftct quidem , fi vnus Ange-
lus non pofiet nofccrc quomodo illud obicdum
effet ab alio cognofcibilc; at cum hoc ab vtroque
cognofeatur, non poteft efic ex parte obiedi dif-
ferentia vlla , nec qux , nec fub qua : ficui, licet
diuerfo adu indiuidualiter Petrus videat albedi-
liem ab illo ,quo camipfam ego video ; non po
tcft vllo modo dici , me ex patte obiedi habere
nec quidem numero diucrfum obicdum, licet ob-
icdum habeat capacitatcm.vt per diucrfum adum
numero nofcatnra me quam a Petro.

Ratio autem huius eft , quia illx vifiones non
funt reflexx fupra eum modum ; imb , ctfi cftcnt
reflexiffimx , fi tamen quxlibct fupra vtrumqite
reflederer , eadem effet ratio : vna enim idem,
quod alia,nofcerct, licet fctnper diuerfo modo te-
nente fe ex parte adus.Quxftioncm flere fimilem
tradaui in prooemialibusTheologix & Logicx,
probans, feibilitatem & fupetnaturalitatcm adus
non fe tenere ex parte obiedi fcicntiarunj Sc
Theologix,fcd cftc ipfammet entitatem aduum,

Sc cx eis denominari obieda tali Sc tali modoco-

gnofcibilia

«f

mimum.

A flmiU

Ratio huiut
tfl.

5 *

Rod. de Arriaga Tra&atus De Angelle.

tu.

gnofcibilia; ordine vero, qui in obiediscft, vttali
modo cognofcantur,non Icmper attingi per adus,

• quia non refledunt fe fupra fc, & polle etiam at-
tingi ab aliis cognitionibus etiamh in fe fint aut
fupctnaturales, aut ad eam fcientiam pertinentes.

SECTIO SEXTA.

Anintedeftus Angeli /it capax veritatis
& falfitatis.

• i /"'XVoad veritatem nulla effir poteft difficultas;
ItlUu tft*- ^*-C co cn,m ipfo quod cognofcat in fe rem, v.g.

v trita- Dcumcxiftere , hominem currere, &c. adus ille
forroaliflime cft verus , fitic ille fit per modum
com politionis ex prxdicato & fubiedo, prout nos
iudicamus,fiue fine vili compofitione , eo modo
quo vifus albedinem hic & nunc intuetur exiften-
tem. dc quo alibi, hxc enim diuerfiras in ordine
ad veritatem nulla cft. Vnde etiam cognitio diui-
na , licet nihil habeat de compofitione , cft fine
dubio verifiima.

17 Quoadfalfitatem autem maior poteft efie ra-
AnyUtmtf- tio dubitandi, co qu 6 d non videantur Angeli pof-
errare , & conlcqucnter ncc falli : cum enim

JluiMfWn ) ,1* • .

auUtnstf- omnium rerum habeant cognitiones intuitluas,
munittr fmf- hx autem non fint capaces erroris, neque ipli vi-
ftaunt. dentur errare pofTc. & ita communiter omnes au-
siores fupponunr.

©« An tlmt l )utarcrn tamen , hic pofie efie aliquam ratio-
f»Ui ftflit, dubitandi : nam iuxta ea qux alibi docui, ve-

ritas non eft eficntialis cognitioni naturaliter in-
tuitiux. Da ergo , Deum diuinitus abftulific ma-
teriam aliquam, v.g. colorem, &reliquific eodem
modo fpecies in Angelo ; abfquc dubio Angelus
r eliceret naturaliter cognitionem dc eo colore.per-

r inde ac fi exifteret , & tamen falleretur. & ex hoc

capite dicam infra , Angelos non femper cfie mc-
taphy fice certos qu 6 d obieda cxiftant , prout «1
fc videntur.Et hinc explicabo, cur non fint omni-
no certi dc obiedo iupcmaturali in fubftantia.

Dico ergo Primi, verum quidem, efie, diuinitus
Angelos hoc modo etiam in cognitionibus intui-
tiuis falli pofic;in prarfcnri tamen loquimur prx-
cisc dc naturali capacitate erroris , qux femper
manet intada, quidquid iit de eis cafibus diuini-
tus poflibilibus.

Dico Secundo , Angelos,etfi in rebus, quas im-
mediate cogno(cunt,falli non pofiint naturaliter;
quia vero non omnia immediate nouerunt, maxi-
me futura contingentia,& adus fecrctos ; videtur
etiam certum , polle cos omnino falli circa eiuf-
modi;imo de fado daemones fxpc falli certum vi-
detur apud omnes. Beati autem, quia prudentiffi-
mc operantur , numquam falluntur , ncc in fum-

Ctntlufie

trima.

Ctnclufu

StcuniU.

mo ftatu beatitudinis pofiumus facile admittere
errorem. Addo tamen , in rebus fadibilibus for-
tafic vnum iudicare hoc iam magis expedire, quod •

tamen non expediat : potcftquc ad hoc propofi-
tum adduci contentio illa apud Danielcm duo-
rum Angelorumrvnus enim putabat magis expe-
dire , Iudxos liberari ; alter verd , vr manerent
captiui. Nec video , cur talis aliquis error Icuis
tepugnet ftatui beatitudinis, ideo non reputo im-
probabile quod Nlalonius docet apud Suarezc.) $. «
nom.iy. bonos Angelos aliquando ,fcdraro;ma-
los verd fxpc decipi.

Vtriim autem veritas & falfiras fit eficntialis ,g
cis adibus , confiat cx didis a me vniucrfaliter jtmvtritut
difp.14. Logicx.a num.i.vbi oftendi , veritatis crfatfiuupt
denominationem efie pattim intrinfccam ab ipsa *&*• •][**•
affirmatione & negatione adus : & partim ex- ,Mu ‘
trinfccam ab exiftentia obedi : nihil enim aliud
cft, verum ellc iudicium quo dico , Ptm eji , aut,

Petrut cnrrmquam duo hxc,& me id dicere, quod
eficntialc fine dubio cfi ndui ; & obicdum ira
exiftere, qux exiftentia obicdi dillinda cft ab
ipsa cllcnt ia adus , & ei extrinlcca.

Eodem etiam modo a num. 49. difputaui , an AUm fimti
adus fcmcl verus poffit tranfire in faifuin,&e
contrario ;&negauuam partem vt certiorem dc- „„ i c , ntrM .
fendi. Quod eodem modo dc cognitionibus A11- ,/«. •

gelicis didunt puta : vt ex ratione , quam breuif-
iime tango, conftare poteft. Ratio autem cft.quia,
fi fcntcl obicdum exiftit tempore per copulam af-
fitmato.co modo quo affirmatur, piopofitio lcm-
percrit vera; fi vcio non cxiftat,lcmpcr erit falfa;
repugnat autem , vt , poftquam fcmcl exiftit ,vel
extitit, prout requiritur ad veritatem, fimul etiam
non cxiftat , aut non extiterit , prout requiritur
ad falfitatem. Cumque propofitio femper 'ab ini-
tio idem tempus fignificct , iddmqtie obicdum:
ea enim fignificatiocft ipfacflcntia propofnionis;
qux mutari non poteft , fit necefiario ; vt quod
requirit ad fuam veritatem in primo inllanti , re-
quirat in omnibus ; & confcqoenter, fi 111 vno eft
vera , dc in omnibus fir ; aut c contrario , fi m
vno fifila, etiam in omnibus falfa.

VitimA poterat hic agi dc cognitione matuti-
na & vcfncrtina Angelorum ; fed de ca egi com. j . Dt
dilp.10, dc vifione Lici, a liuin.i . Vbi e D. Augu- ne m/tiMin*
ftino oftendi , eam dici matutinam , quam An- & xtffrni-
geli pervifionem beatam habuere dc creaturis, vt ** Ancturi.
in Deo contentis; dc qui vifione nihil amplius
hic occurrit dicendum: vefpcrtinam auicm,quaui
habuere Angeli dc ipfis aeaturisinfc, (eu in pro-
prio genere.de qua& in prxccdenti dilput. dum
dc fpeciebus egimus , multa funt Jida ; qtix dc-
fiderantur , fcquciuibus dilputatiombus imie-
nientur.

DISPVTATIO NONA.

Quomodo intellettus Angeli v er fetur circa obietta naturali* creata.

Qui rufe*) 1 *
trn ni ] An-
gtlu fraftn-
iim .

SECTIO PRIMA.

Jgttomodo nofcantur ab Angelis
prafentia.

* I x 1 m v s deobiedo intelledus in com-

muni, iam oportet explicare ca obieda ma-
gis in patticulati. Et quidem quoad prxfcntia.

dum adu exiftunt , non eft magna difficultas : fi
enim habeat Ipccies infufas i Deo, tunc omnes fa-
tentur ea cognofci polle imuiriuc , pro libcitate
tamen Angeli le applicantis ; non enim ncccllariti
omnes attendunt ad omnia qux adu fiunt: fi ve-
ro ptiind accipiat a Deo , prxfentc obicdo , eas
fpccics.aut ab ipio obicdo;etiam cft clarum,quo-
niodo ea obieda tunc nofcantur.

Non

In ftnunii a
Themijiua
dijfuutrsr rt
/findetur,
maximi,
quemodo fpt
eiei txctttn
tur.

Difp. 9. Qjiomodo intell. Angeli *uerfetur circa obie . nat. cr. Sc&.i. 59

Primo.

Serando.

Non omittam tamen lnc notare , difficulter
in Thomiftica & communi lententia fatuari pof-
tc, non tam quomodo nolcantur przlcniia.quam
quomodo excitetur in Angelis fpecies de cis ob-
- ie&is dum exiftunt : fuppono enim quod infra cx
P. Suario docebo , Angelum in luis Ipecicbus re-
flexe cognitis habere notitiam quamdam confu-
fam rerum omnium, fcu obiedtorum libi pcopor-
tionatorum , vt inde pro libitu dicere queat, Volo
utm de hoc , urn de illo cogitare. Hoc polito , cum
non ncccllario Angelus cx prxlcotia obicdli de-
terminetur ad cognofcendam rem adtu exi flentem,
vt Thomiftx omnes admittunt , ccrtc non relin-
quitur amplius locus ei cxcitationi.Non e^ cogni-
tione reflexa fpecicrum.quia ex vi illius non no-
lci r, an extituru lit;fcd foliim quod iit polfibilc:&
licet nolccrct illud extitutum, quia non Icit, quan-
do ( alioquin iamlcirct futura antequam flerent)
non poteu punitum fcire , in quo obicdlum exi-
ftit, vc indefe excitet ad illius cognitionem. Non
item id Icit cx aliqua mutatione in fpccie fadla,
quia nulla cft in fententia communi. Non ab exi-
ftentia ipsa obicdti,quia h^c non immutat omne 9 ,
ied folum volentes attendere : dicant ergo mihi,
quomodo ille prius natura queat cxcitari?crgo no
cft in Angeli patellare nofcere res quando funt,
nili quis dicat a Deo eos tunc excitari, hoc autem
iafii cft contra Thomiftas , qui in ea excitatione
non volunt recurrere ad Dcum;prxccrquam qu6d
fi hoc efice , vel omnes excitarentur prxfcnrc ob-
iero , & fic omnes illud nofecrent ( quod tamen
ab his negatur ) vel tantum aliqui , quibus Deus
eam cognitionem vellet infundere ; ideoque , vr
dixi, non cllct in potcftate cuiuflibet Angeli prar-
fentia intueri, quod falfumeft. Ideo magis indu-
cor, vt credam cis non dari fpecies dc futuris an-
tequam ea finr. Nihilominus pollet pro Thomi-
ftis huic argumento rcfponderi , c6 quod , politi
exiftentia obicdli , ponitur conditio requiiita vt
fpecies illa efficiat cognitionem ; ide6 in Angelo
tunc excitari ncccllarid cognitionem , non dc ip-
lb obicdlo , fcd quod iam polfit,fi velit, illud
nofcere in lej tunc aurem liberum erit Angelo, li
voluerir, le determinare, vel non determinare. At
hxc folutio habet difficultates fupra tadlas dc de-
pendentid ab ciscxtrinlccis & diftantibus condi-
tionibus. dc quo fupra fuse.

SECTIO SECVNDA.

Quomodo futura.

S Ed iam dc futuris agamus, dum de modo, quo
Angelus fpecies accipit , difputaui , nonnulla
dixi circa hoc pundlum dc futuris & prztcritis;
adhuc tamen rcftant alia difeutienda.

SVBSECTIO PRIMA.

Quadam fupponuntur.

3 "C T quidem Primb fupponendum cft ex fide.fu-
PrfiJi tfi, JUtura libera non poilc naturaliter cognofci d
f*>» r *M*'* creatura , flnefpedali Dei reuclationc. Ita enim
noturaimr j n Scripturi palfim ponitur vt lignum diuinicatis,
nofcere futura, ilaix 41. Annuntiate qua ventura
funt tn futurum , & fetemus quoniam di) tftis vos.
idem Repetitur cap.46.

Di«s,Eo cap.41. tam videtur alTeti proprium
Pci nofcere prztcrita, quam futura ; fic cnundi-

ttchii dici -
Htr, Angelu
non dari (fu-
rni do futu-
ri 4 . antiqua
*• fiat.

Rt (ponderi

M" P r »
Themtfltc.
Contra cfi.

non nofei.

O UoBit.

citur. Priora qua fuerunt annuntta<e , & ponemus
cor nofirum . &cc . atqui non cft de fide , non polle
ptxtcrica naturaliter cognofci ;ergo neque erit de
futuris. Vrftt hanc difficultatem P.Suarczcap. 9.
fuse fatis , non tamen videtur a (lignare vllam di-
fpari cacem inter pratterita & futura, nec rcfpondc-
rcdircdle huic loco : in 'quo, ctfl,quando dc prz-
tcritis cft Icrmo , nihil dicatur dc ligno diuinica-
tis ; additur ramen .Ponemus cor nofirum, vt imeki-
gamus vos fcire noutjjirna ; quibus videtur innui,
cum, qui fcit prxrerita , fcire etiam fututa.

Idcbrcfpondco Primo , ibi eife fermonemnon Rojpondti
dc prztcritis quibuflibet , fcd dc his qux ante t,,,M •
mundum fuerunt, id cft , dicas^m & qux fint ini-
tia diuiiMtatis , quid Deus ante dccreuerit, &c.ita
explicat hunc locum noftccjCornclius ex Origcne.
certum autetu eft , fine Dei rcueiatioue tam non
poilc eas volicioncs liberas Dei iciri , quam futu-
ra. Secundo refpondco , non dici ibi , Et ponemu*
tor nofirum, vt tntelhgamus vos fcire nouifiima, quod
quidem denotaret , ex fcicnria prxeeritorum in-
ferri futurorum $ fcd dici , Et ponemus cor nofirum ,

& nos fetemus nouijjtma. quali diceret , Tam idola 4
nefeiunr prxtcricaqttam nos fntura.Pcrquod non Suare^ dl-
innuicur, lignum cllc diuinicatis prxtcrita nofce- fi-tat,curjit
re, ftatim autem verfu fequentidc futuris dicitur, dtfide.jHiu-
eorum cognitionem fignum dic diuimtatis.Cort- , u , A i„ tr
ftet ergo, futura libera naturaliter non poilc nolci, nofa.
quidquid lic dc prxtcritis.

Circa.quam veritatem difpucant aliqui , an fit
de fide , ideo futura libera non poilc fciri, quin :n
le immediate nolci non pollunt;an vcro.quia nec

f iolfimt in caufsl fiia libera , id eft, in voluiouc
ibera Dei. Vno verbo, Vtruni lit contra fiden,
dicere, quatenus bxc fucura pendent a folicaufsi
libera creati, polle (ciri, flue polle Angelum natu-
raliter fcire, quid ego fatuus fim libere , Ii Deus
miraculose me non impediat. Huic quxftioni mt- Eadem r.+i*
rito refpondcc Suarcz , nec in le , ncc in caufsa t(ldcn>ft>d
pofle ea futura videri :&eamdem efle rationem
dc volicione noftra libera, quam dc incrcara Qux
omnia fic brcuiilime oftendo. & quidem in cauf-
sa libera non polle ciufmodi cffc&us nolci, nec
ab ipfo Deo, dixi in matcril devifione contra
P. Molinam, qui in voluntate noftra fuper com- ,
prehensa putat nofei pofte aflus noftros liberos^

Eft autem ratio manifcfta , quia, cum caulla libe-
ra (ccundum id , quod in afhi primo dicit , xqui
tcfpiciac futuritioncrei , quam non futuritionem,
vel c contrario ; omnino repugnat cx ca caufsl vt
tali conlidcrata , potius futuritionem quarrt citis
carcntiam nofei determinate : vnde 1 fortiori fc-
quitur,mult6 minus Angelum eam nofcere polle.

Quddverb fit eadem racio de aftibus liberis .
noftris ,qux dediuinis, facile inde conftar,qubd
noftri futuri a&us de prxlenti nihil funt , rarione
cuius polfint pcrfemouerc intcllctftum noftrum:
imo , quia a&usdiuini dc fututis in fe a&u exi-
lium , noftri verb non , cx hoc capite eitiiis adlus
diuini nolci pollent quam noftri.

Secundb lupponendum cft , futura, qux nccef Futura n t-
farii emanant ex iliis caulfis , & quorum catilli « 1 tri * ■ /ln '
ira ncceiRri6 concurrent , vt conucniantad pro- £,l !“ ****/.
dudlionc cffedlus, ctiamfi vna vel alrCra caulla fc- '* “ ,rnc ' ,,t -
eundum fc (umpra non haberet eam connexionem
cumeoeffc&u ; omnia, inquam, talia futura pof-
fc ab Angelo nofei naturaliter , quia Angelus co-
gnofccns petfette eas caullas , nofeit ea cum qui-
bus funt connexz ; ergo fi ( Vt fopponimus ) lunt
connexx cum futuritionc cffedlus , eam certd
nolcet.

Circa

i »»-- 1

•t

60 Rod. de Arriaga • Tra&atus T>e Angelis.

N«* trimo. Circa qui aducrtc Primb , rne locurum dc cf-
fe&ibus , cum quibus totus cauftarura concurfus
habet connexionem, ctiamfi vna ex cis caudis lo-
litaric fumpta tali careat connexionc.v.g. exiften-
«ia ignis in hoc loco folitaric fumpta non habet
connexionem cum accendone ftupi.itcmcxiftcn- •
tia ftupx in hoc loco folitaric (umpta non habet
connexionem cum accendone ignis : at ea duo fi-
mul fumpta , & ignis hic Si (lupa hic ncccllarid
inferuntcombullioncm ftup^.Si ergo caudif natu-
rales dnt neccflitatx.vi ignis dt hic ; certe in cis
caudis rc&c nolcctut futura combuftio ftupx.
tot» Stam- Ad uerte Secundi. Richardum & aliquos apud

Suarcz fu pia contendere in caudas naturalibus,
qui naturaliter impediri podunt , non pofle ab
Angelo certo cognofci effc&us illarum, quia non
poteft Angelus certi) feire , eas caudas non ede
g impediendas. Vctilm ( vt ibi bene notat i\ Sua-
Cum hu **• tce ) vix poteft ede cum his auftoribus quxftio
B»rtbw vtx dc rc:d enim caudae illi impediri podunt ab agen-
f.trjl tff» tc 1 it cro ; f, ne dubio , (icut non poteft cognofci,
Vn/ni*" illud a g cns liberum dt effefturam , ita nec

E occritnofci , an dnt fiituri ciuimodi effc&us : at
oc non eft contra fuppodtionero notham, in
qua prxeise loquimur , cafu quo ipfa etiam con-
currentia caudarum ad operandum neccllari6
euentura dt:d enim pendet ab agente libcto,quod
cauda; illi nece darii hoc vel illo modo dbi cocxi-
ftant , iam earum concurfus non eft neccflarius;
ergo dc caudis , qui impediri polhmt ab agente
Stcunjb. libcro,non eftlis. Si verbloquantur hi dc impedi-
mento quod a caufsa nccellaria poteft proucnirc,
quod v. g. aqua podlt extinguendo ignem , illum
impedire ne comburat ; rurfus qurro , an fuppo-
natur aliquod agens liberum petens eam caudam
iniiccre.Et fic iam reditur ad priccdentcm ca-
fum , an non fupponatur ; & tunc cum agens il-
lud nccedarium non dt habiturum a quo applice-
tur , vt impediat alterum ; certi per accidens te
habet vis impeditiua illius , neque ob illam retar-
dari poterit Angelus , ne iudicet certo futuram
combuftioncm. Denique d fupponatur agens nc-
ccflaric applicaturum aquam,iam tunc ceno feie-
tur non futuram combuftioncm.

Hcttndum Aducrtc tamen Tertio , hic intclligcnda ede,
Tiriio. falua femper conditionali illa, Nift Deut alutr
voltterit : cum enim faltem miraculose impedire
podic effcdhim , d nolit cum caudis applicatis
concuttetc ; certe niti nobis conftet , ipfum non
velle cas impedite , non conftabit nobis eas ope-
raturas.

y Vltimb fupponendum , coniefturaliter cx ali-

£«» Angtltu quibus principiis Sc inclinationibus ipfarum cauf-
•HjM» futu- Urum liberarum pofle Angelos multa prsenofcc-
r» hber» ren- rc . ^ J,j nc fjt t vt aliquando dimones multa
trtuifitt pnedkant# vel quia iam paulb ante res incepta

^ 1 erat , vel nudata j vel quia exccutio ab ipforum
dxmonum voluntate pendebat , Sc ipd poilea , vt
putentur veri ,ea exequumur ; vel quia nofcunc
inclinationes hominum, dc quibus ea prxdicunt.

SVBSECTIO SECVNDA.

ReieUis aliquibus fententiis, concluditur
quid Jit dicendum.

R*tii quiri- TTls podtis, prifens difficultas tota in eo con-
'rltblfTm' 1 dllit , vt reddatur ratio , cur futura libera
tigint copo- non podlnt ante nofei , quam dnt. Et quidem
fu ruunnUi- ftippodtis fpccicbusdc illis, vix aut ne vix pode
t" negati eam (ciewiam , fatis fiipri contra Thorai-

ftas oftendi ; d autem non dantur fpecies , cer-
tum eft, non pode omnino cognofci. at in hoc
ipfoedc poteft difficultas , cur non podlnt dari ^Jt^idrar*-
dc fado tales lpccies naturaliter. Se. an faltem re- Q m 4 , tMT .
pugnet aliqua cteatura Angelis nobilior, qui pe-
tat eiufmodi fpecies , Sc per cas cognoftere cer-
te futura : non enim in ea exigentia (pecicrum in-
cluduntur duo contradi&oria , neque inde fcquc-
retnr , eam creatutam habituram infinitam virtu-
tem propriam Dei : adhuc enim clld ea creatu-
ra defedibilis, pendens a Deo, Scc.

Res hic valdceft difficilis. Prima lententia do- TJJJJJJJJJJJ
cet.fpccicm inditam Angelo a creatione , folutn
reprifentarc futura fecundum ede podibilc ; vt
vero ea reptifentet vt exiftentia , indigere qua-
dam modificatione, qui poftea fit exiftente obic-
tfto.Hanc fciuentiatn fuse Suarcz rciicit,haud fcio 8
ancfficacitcr:quod enim dicit non cllc a quo mo-
dus ille producatur, folui facile poteft : nam vt T *“

nos dicimus exiftente obiefto produci fpecies de
illo , ita huius fententii audior Nfalonius dicet de tnJU m.
illo modo , flue (It aliquid per modum qualitatis,
fiuc per modum adtionis. quod ad aliam difficul-
tatem pertinet, nec fine neccdltatc ad Deum re-
currit Malonius , quia aliter non poieft , fi detur
tota fpecies de fucutis, declarari , cur non no-
fcantur futura , vtfupra vidimus contra Tiro-
ni i ftae.

Facilius ergo reiicitur Malonius,quia male vo- Mcliuirtii-
cat id, quod dc nouo produdfum eft, modum : eft “ ,ur
enim potius noua fpecies produdiua noni co-
gnitionis , & quoad hoc iam rclabicur in noftrain
lentendam ; nondum tamen oxplicat.cur ille mo- Standi.
dus a Deo ptodudlus objc&o exiftente non po- ’
tucrit -etiam ante produci.in quo eft tota difficul- ^

tas prifens.

Secundus modus dicendi eft Bonauenturi apud S/emdtu di-
Suarcz eo cap.u. num.j. qui ait , obic&um (In-
gularc non cognofci ab Angelo per vnam fp£- ^ 1#
ciem.fed permultas fimul. Reddit rationem, quia
in obieclo feu re lingulari funt multa, figura, lo- jur» • fi-
cus, tempus, &c. qui exigunt varias lpccies j er-
go non poteft illas combinare in ordine ad futu-
ritionem , nifi illam rem intueatur : intuitio au-
tem non poteft ficti antequam illa exiflat , ergo
neque nofecre eam poteft ante illius cxiftentiain.

Rciicicndus tamen eft Bonauentura ; nam ficut,
antequam quidquam (ciat Angelus , combinat
fpecies ad cognitionem rei prifemis , poterit ^
etiam combinare pro fucuritione. Declaro id,
oftendendo in terminis eam (ententiam repugna-
re , dum infinuat ab Angelo eam combinationcm
fieri fcientificc : iam enim eo ipfo ante combuia-
tionem videtur fupponi res ipfa cognita, alioquin
quomodo feientiuce combinat ? Rogo ergo , per
quid fuit habita ea cognitio J non per prxuiam
combinationcm;(ic enim daretur proccflus in in-
finitum ; ergo per tales cognofcctur etiam fucu-
ritio : qui enim Angelo dixit , rem exiftere , vt fa-
ceret combinationcm, potuit dicere txijlct , vt fic
faceret combinationcm pro fututis.

Adde.otiofam plani e(Te illam combinatio- Ctnfimt.
nem, fi ante illam iam nofeitur res. Confirmo : ca
combinatio non fit ab obiedo prifentc,& nihil
in Angelo operante: fi enim dicatur aliquid in
Angcio produci ,rclabitur fententia hic in pri-
ccdentcm de modo produilo ,nec ea combinatio
fit ab Angelo ipfo , quia ante illam non (cit qnid
fiat : hoc enim per combinationcm nofeit , ergo
nihil habet vnde determinetur ad combinx-

tionem.

Denique

TttUltkT.

Difp.9. Quomodo inteli. Angeli wrfetur circa obie.ndt. cr. Sed.i. 61

Bm*nmtu. Denique reiicitur, quia falso fupponit, per fim- omnis creatura accipiens fpccies non ab inflanti
Ts vUtrws p|i ce$ fpccies non polle omnia , qux habet fimul creationis , fed poftei , vel eas accipit ab obiedis,

vna fubftantia, cognofci ,cum (vt dicemus infraj vel a Deo : fi ab obicdis.clarum cft, cur non polii:

etiam duo difparata obieda polline fnnul per eas accipere antequam ea fint ; nihil cnim.antc-

vnam fpccicm rcprxfentari. Et licet id concedere- quam lit,opcratur:(i a Dco,tunc dici poteft,Dcum

rur Bonauenturx, adhuc (vrbenc P. Suarcz oblcr- in dandis eis fpecicbns fnppicrc quodammodo ob-

uatjnon facisfacit difficultati : nam tes exiftens vt iedorum improportionem , eo foliim tempore,

exiftens non habcrcompoficionem , quia cxiftctl- quo obieda , li proportionata clTent , operatura

eia non diftinguirur a re cxillcnte vllo modo rea- erant fpecies , 3e quia antequam fint , non petunt

liter, imA neque obicdiuc proprie, vt aliunde fup- vllo modo eas producere, idcd nec Deus eas pro-
pono : ergo bene poteft cognofci res vt exillens, ducit naturaliter, antequam res fint ; fed citm pri-

aut vt futura per fimpliccm fpccicm. miim hx exiftunt,& ob fuam maccrialitatcm, aut

Ttrtim dic?- Tertio P.Granadus trad.y.air, ideo futura libe- alip ex capite per accidens impediuntur.
di modm tj 1 ra non p 0 ff c cognofci , quia non poteft Angelus Obiici tamen efficaciter contra hanc rationem
cognolccre, ea non effie impedienda i fuis caudis. poteft , Ergo nec de poffibilitate rerum dari pote-

Verum hxc ratio dicit idem per idem : nam ego runt fpecies, antequam illae fint : Deus enim non

v. g. non aliter impedio meum aftum liberum poteft tunc [£opric fupplcre exigentiam carum re-

amoris , quam cum non habendo : & e contrario rum.cilm adu tam non fint, quam vere noti Client, .
formaliffiine illum non impedio, habendo illum; fi poffibiles non edent. Conlcquensnmem aperte

ergo idem cft , meum iftum liberum non cllca falfum cft , quia de multis rebus poffibilibus ha-
me impediendum, ac meum aduni liberum ede k bent naturaliter Angeli fpecies. Aliquis rcfpon- K^ndtrn

me habcndum.feu ac ede futurum 4 me;ergo dum deret poffibilitatem eo modo, quo cft, etiam de fa- 1 UU '

Crmnkdi.
Ctmtrk tj}.

Atktottur.

dicitur ,idc 6 non poteft Angelus nofcerc meum
adum amoris elfc futurum, quia non poteft illum
nofcere a me non ede impediendum ; idem plane
dicitur, ac non feire illum cfte futurum, quia non
poteft feire ede futurum, quod fine dubio cft
idem per idem.

Confirmo : quando exiftit adus , poteft quis
feire illum non impediri a cauda, etiamli hxcpof-
fit illum impedirc-jCrgo cum qui futurus eft, pote-
rit feire non impediendum , quia vere non eft im-
pediendus , etiamli poffit impediri , vel detur vna
fatio independens ab hac.Fateor,fi loqueremur de
cognitione eius adus in ipfa cauda, & ex vi illius,
bonam futuram eam rationem P. Granadi ; at hic

do, dari, idcbquc bene polle xjuodammodo pete-
re , vt adu dentur a Deo fpecies' de ilia. Sed con- Cen,r *
tra.quiaf ve dixi fxpc) podibilitas proprie adu ab-
folutc omnino nihil cft ; ergo non poteft ex hoc •- .
capite folida ratio defumi , cur dentur de illa fpe-
cies magis quam de rebus futuris , cum etiam fa-
turitio luo modo de fado nunc detur , licet non
detur res futura.

Melius ergo pollet quis difeurrere eo plane ij
modo, quo de (cereris cordium infra dilcurrcmus. Stxmt &
Er quidem fi de adibus liberis aliorum loqua- *?*••»*• di-
mur, omnia qux probant eos nec quidem adu exi- m, * Mt
ftentes polit; ab aliis cognofci, probant a fortiori,
non pofle nofci, antequam fint.Si vero loquamur m muimcn.
quxrimus, cur in fe ipfo, qui futurus cft, non poffit in ordine ad proprios adus futuros , difficilius tiu

cognofci.ficut prxfcils nolcitur non in caulla,fcd redditur ratio. Nihilominus poteft dici eos nori

in fe ipfo, quia in fe cft. pofte nofci ante , propter inconueniemia magna-, ‘‘ '•

Quarta Se vltima fententia docet, reprxfcnta- qux inde fcquercntur : tum quia nofccndo fuos

Q*»huc di- tionem fieri per affimilationcro : hanc aurem cum adus liberos futuros .nofccrcnt fxpe alienos, li

tindi trudur. fit quoddam genus relationis, non dari nifi ad ob- v. g. nofco me odjo habiturum Petrum cras pro-

icdum prxfens ; ergo futura non poftunc reprx- pter hanc cauftam , iam ibi cognoico cum datu-

fentari antequam fint. Ita Caictanus,Fcrrara,Ca- tum mihi talem cauftam : inde autem totius rei-

preolus & ali} apud Suarcz luprinum.?. Verum publicx politicx gubernatio perturbaretur, & qui-

omnes hoc vnico fere verbo rciicio , relidis aliis libet, propter tales prxuifiones, perpetuo alterum

argumentis qux bene vrgee Suarcz, fcilicct reprx- odio haberet, vitaret afpcdum, curaret occidi, &rc:

fcncationem cognitionis non cflc per formalem Qu® multo magis militant circa futura quam cir-

fimilirudinem , fed in genere intciuionali , vnde ea prxfcntia , quia plura fune futura qux fimul

mali requirunt eam prxfcntiam. Hoc ergo argu- nofci poftcnt,qu£m qux fimul vna vice funt prx-

mento , Se aliis relidis , fic ego vrgeo ; etiam res fencia. Deinde etiamli proptcrca non eftee quis in

prxtcrita non habet adu cfte , ergo non poteft ad aliorum aduum notitiam deuenturus, adhuc in fe

illam cfte relatio fimilitudlnis ;crgo etiam non ipfbcftct ea feientia occafio , vel perpetux trifti-

poterit cognofci ab Angelo, quod cft contra ipfos lix, fi prxicircntur graues cafus , &£ fic homo libi

audores. Secund 6 , poffibilia etiam non dantur femper difpliccrct : vel forte occafio delpcracio- , - u
adu, vel certcfne quxftionem faciamus de nomi- nis : fi verA euentus futuri , & adus liberi boni , . .

nc)cgo non fum fitnilis prxdicamentaliccr horni- cftenc,eftet etiam occafio magnx nunc fccuritacis,

hi pure poffibili;& tamen cognofcitur res vt poffi- & inordinaex lxtitix , dclidix , &c. xquum ctgo

bilis .antequam fiat ,& per cognitionem tam ve- fuit propterci , vt nulla creatura naturaliter poffit

tam quam nofcatnr ipfa res vr exiftens j ergo eo- eiufmoai futura feire. Ec hxc eft repugnantia, qux

gnitio non eft affimilatio prxdicamcntalis requi- in tali prxlcientia poteft reperiri , quamque lupra
iens coexiftcntiam alterius cxtrcmi.TerdA.in ipfo obiedio in contrarium polita petebat. Si cui mc-

Xtiiti»
mi. r

Pri-

UcmA.

Tertii,

Deo. qui edam nofeit res antequam finr , & verA
pcrfediffim.c ; ergo cognitio non eft affimilatio
phy fica, petens aditalem cxiftentiam,nifi forte re-
currant hi ad fuam prxfcntiam in xtcrnicate, fatis
alibi a nobis refutatam. QuartA, quia futura necef-
faria adu non funt Angelis fimilia , & tamen co-
gnofci poliunt, ergo.

His ergo lentendis reicdis , forti ex didis i

andimedH'. »obis*de fpecicbns fic quis difcurreretiAngclus &
* J T- 'm Tomtu II.

lius aliquid occurrerit, libenter ampledar.

j t x

SECTIO TERTIA.
De pr/cteritif.

L>(

1-4

1 Git Suarez fuse hac de re cap. n. num. au- . ^

,tem 4 . refert opinionem Vafqucz , Vf ntl1
poffie ab Angelo immediate in fe pixterita nofci, y,

f etiam fi.

» 1

Digitized by Google

6 l Rod. de Arriaga Tranatus De Angelis,

• nfmefdji - etiamli, quando extitcriic.nota non fuerinr.Quam
<tt nem no» Jochinam libi dicit eflc valde notiatn 3c tnirabi-
dTl7irl>% J e ®>ide4«(n'fusc refutat prerfse probando, cam-
Sttarti im- dem plane rationem ede de prxtc£itis>qiix,quan-
fngnat. do cxtiterutit , non fuerunt nota, quae cll dc futu-
tis.conchidit autem num.7.non cflc verifiraile a 1 J .
Vatqacz , magni & acuti ingenij viro, eam in-
ftanux hmihtudmcm non tuille vifam , ccianifi
forte ob aliquam cauitam eam reticuerit, opina-
tur ergo Suatcz , tam non polle prxccriu nofei,
etiamli dentur fpccics de illis ,quam non poliunt
futura. Vnde tunc prscise fatetur praeterita nofei»
quando , dum extirerunt , nota fuccunt. & ex ea
notitia relicta fuit fpccics in Angelo , qua cogito-
fi.it poftea fevidiffe illud obieitum : & in ci vi-
fione reflexe cognita nofeit etiam ipfutn obie-
cttun : non enim aliam immediatam cognitionem
dc iplo obicclo prxtcrico agnofeit , licet fuerit,
dum exricit , immediate i» le cognitum : nec re-
putat abfurdum ,cam vnicam dc praeterito Ange-
lo quafi abftra&iuam cognitionem conccdcrc.lnrc
ibi fuse toto eo capite.

Memini me hanc dofttinam ( quam apud alios
tecentiores vidi ) fit pe reiecille , quod & nunc ex
propoiito , breuiffime tamen , prxftaudum clt.
F.c quidem negare «cc volo, ncc polium , Patris
Suatcz camdem pianc efte rationem dc prxeei iris
ac futuris: id enim mihi fiemper alte infcditvn-
dc fupra efficacem inflandam attuli adproban-
duin , Angelos , fi femel habeant fpccics dc futu-
ris , poile ca nofecre, liem poliunt prxterica : hxc
enim tam non exiftunt , quam non cxiilunt fu*
tf tuta &c. Verum non poilumvllo modo proba-
re quod addit Suarcz.Et quidem meo indicio cui»
dentet fic illud reiicio. Sumo iatn ipfammct in*
- tuitionem prxccdcntcm , quam Angelus habuit

exifteme obicCf o, & cuius recordati poteft Ange*
* lus , iuxta do&rinam Patris Suarcz ; ea iwuitio

iam cll pr.xtcrira , & tam non exiftit , quam non
cxillit ipfum obicdhtm. Et tamen, quia relicta cll
fpecics dc illa , poteft illa in (e immediate co-
gnofei, necille modus intuendi rem noncxiflcu-
tem arguit infinitatem, immutabilitatem, &c.ctga
eodem modo, quandoquidem datur Ipccicsdc
obicdlo ipfo prxtcrito , ctiamfi non fuci it in-
rtiitio de ilio , poterit nunc Angelus illud intueri
ve praeteritum, ficut intuctut fuatn iniuiuonero.
Et idem dico de futuris , nec polium vllo modo
videre , quid iit fpccialc in im unione prx obiedlo
ipfo , vt intuitio non exiftens , fed prxterita , t eP*
minet cognitionem ;& obicdlura non exillcns,
fcd prxtci itum, non pollit terminare cognitionem

tmmcdiat&f' ; ■ - - ■ • '-J ■

Dices forte Primo, caudam clle , nam quando
intuitio pra.cedcns r.ofcitur,id fit pec memoriam;
Trimn. fi vero obieclum non fuiflet notutn , nulla fuiflct
memoria. Bene * at hoc non cft. ad rem, quia omif-
Ccntr.i tfi. fo termino monorm fic argumentor, illa quae dici-
tur memoria , cft cognitio immediata actus prae-
teriti iam non cxitlcntis ; ergo cognitio itnmca
diata de obiedlo non exiftente , fcd ptaitcrito.non
cft fupra vires Angeli : quod enim dicatur memo-
ria , vel noft, cft denominatio extrinlcca a cogni-
tione propria prarcedencc. & hxc denominatio
, £ non magisfacir aftum illum i.tm exifterc.quam fi
nonfuillet: ncc quod ad fpccics attinet , quid-
quam iuttat , quia, vt Suarez.fiipponit , tam dc
aliis futuris & prxtcritis ipfis obiedtis habet An-
„ f ’ ■ gelus fpccics proprias, quilnis immediati in (c ob*
icifta funt cognoicibilia,fi his nihil decllbt ad ter-
minandum, quatn habeat de fui proprii cognitio-

ne pratcedenti;cx parte verb obtecti ad terminan-
dum non plus habet vnum quam altctum , quia * ■
neutrum in le iam exillit ; ergo manifefte cft per
accidens ilia denominatio, quod dicatur ea cogni-
tio mtmoria, qua: enim inde vires ei accrcfccrc pof-
funt ? plane ego ncc leucra video difparitatem. ,

Rcfpondcvc forte Secundo polfes, neque ipfam
prxccdentem intuitionc in fe immediate cogno*
ici , fcd in fpccic exiflente aclu , dc rclicla in in-
tcllc&u i Angeli ex prxtcrici intuitionc. Verum s***"^-
hxc refponfio facili edicitur Prinib , quia expref-
sc cft contraria ipfis cum quibus ago , qui negant CmtT *
obicdlum cognofci a nobis mediate in (pecie. Se- i>nm '
tundo, quia ,ficuc ptxtetita intuitio cognoicitur
in fpccie reflexe cognita , ira eodem modo in ea s “" n
fpccic dc fututis & pvxcetitis , qux actu extitit,

& reflexe edam poteft cognofci adu ab Angelo,
cognofeetut etiam res fututa & prxtcrita, omnino
independenter ab ea intuitionis memoril : tam
enim cx fe fpccics de obiccto fututo eft rcprzfcn-
tatiua obiciti , quam fpccics dc intuitionc re-
prxfcntatiua intuitionis ; habent ergo xqualctn
vim,vt reflexe cognitx ducere pollint in obic-
dti cognitionem ; male ergo inde difparitas af-
fignatur.

Secundo principaliter eam do&rinam reiicio,
quia independenter ab ea reflexione ego polium 1 .

recordari eorum qux vidi , & ea in fe intueri vt r ;p t f„ r tmm
prxlentia. Quod patet manifcftacxpeticntia:quis deSnnnm
enim, quando recordatur patentis, amici, &c.co imfutat.
ipio necellari^ reflexe debet recordati fuxnoti-
tix , fed immediate eos confidcrat , ac fi elTent
prxfentes J Vide qux dixi dilput. ao. de fc ic^*
tia Dei k num.4. & licet homo fimui rccotdctuc
fc vidiUe tale obieclum ; improbabiliter tamen di*
ceretur, cognitionem-noAraiti non ferri immedia-
ti ad parentem ipfum prrftedcntcm , vei ad pon*.
tem , quem immediati ante vidi ^ fed fotum in
mei cognitione vt in fpecuto me contemplati pa-
rentem ,fluuium , pontem, &c. quid fi imme-
diate rem ipfatn in fe nofco , licet limul recorder
mcx antiqux vifionis , magis augetur difficultas
contta adueriatios : uam tunc immediate ia fe
nofco vt praeteritas duas res , qux in fe nullo mo-
do exiftunt, Vnde meritb infleto , Ergo poteft
etiam res non exiftens terminare notitiam lui, er- * v

go , etiamli non vidi {Tem eas res , poflem iam cas
cognofcctc , dummodo nunc haberem fpccics
de illis.

Vrgeo argumentum : fxpiffimi quis intuetur Vrfienpf
& videt vnam rem , & non facit reflexionem fit* »«»«*»•
pra fuum adum : vt enim dixi -loco citato , non
quandocumqnc cognofcit quis obicdkum, fempet
tefledlit fc fupra fuam cognitionem , vt experiens , g

tia manifcfta patet :& tamen poftea recordatur •

quis fc vidiffe illam rem , vel audiuifle , &c. ergo
piri ratione res ,qux non fuit nota quando exti-
, tit , poteft poftea a nobis cognofci , eo ipfo qu&d .
rcUnquatnobis fpcciem fui. Probatur euidaitct
confequcnua ; quia illa tnea cognitio oon fuit,
quando extitit, in fe nota, etiam fi per eanvobic-
ftum fueric notum ,& tamen iUms ctiam cogni-
gnitionis rcfkxe recordor , ergo. Minor verti,
quod recordemur poftea talium rerum , & vifio-
nis illarum , eft certillima. Maior autem , qitbd
non fcmpcr.fed rarb eam reflexionem faciamus,
facile videtur polle probari-.nam ea reflexio fupra
propriam cognitionem non iit formalitcr pet eam
cognitionem, multi enim negant etiam djuinstus,
vllam crearam cognitione poflc efle reflexa fupra
fe ipsijdc licet diuiaitu* non repugnet aliquas efi^

fupta

. ,:r

Difp.9- Quomodo intell, Angeli verfetur circa obie.n4t.cr. Sc<5t.4* 6)

fupra fe reflcxiuas ( in quo Patri Suarcz acquie-
ti fco -,) certe non potcft probabiliter dici » id de fa*
do omnes habere : quomodo enim expcrientii
id in-omnibus deprehenderetur , & tamen nemo
cx aduerfariis , nec quidenvin vnica , id nocafler.

StrurttU tb-

uiiit.

Xon nttiffk- jm6 & dixiflec id diuinitus repugnare ? ergo non
** nccc ^ r '^ fi c CJ reflexio per ipfumincc adum/ed
ditur pnttf- »eque per alium diftin&um a&um , quia tunc
fus ia injuri- fcqueretur proceflus infinitus : fi enim cognitio
**m. di reda de Petro v. g. neccflarib debet cognofci

per aliam reflexam , ergo & hxc debebit nofei
per aliam ,& ficin infinitum. Quo enim funda-
mento vel apparenti dici poterit.cam primam co-
gnitionem ep ipfoquod eriftat, nccellarib produ-
cere fperies fui, qua: determinent neccflarib ad re-
flexam fui notitiam ; fecundam verb cognitio-
nem non producere neccflarib fpecies fui, nec ex-
arare ad fui cognitionem J ergo non neccflarib
cognofeirur a&us.qnando extiric, quod &,vr dixi
fupra, manifefta experientia patetjergo potcft quis
recordari fui adus, quem tamen non nouit, dum
exiflerct.

Ncc potcft dici, tunc temporis, quando quis fe
obi, au Pri- non tc ncxit fupra fuum acbum ,non pofle illius
ma. poftea recordari : etetiim rfutnquam homo ali-

quam rem nofctt, de qua (ititem idu oculi imme-
* diate poft fi interrogetur, non recordetur, nifi om-
nino fuerit diftradus,ira vt proprie non viderit il-
lani; ac in eo cafu meum argumentum habet fuam
vim , quia fiuc fit vno anno pbfl , fiuc vnico tan-
tum inftanti, iam non amplius exiftit ca cognitio,
qux non fuit cognita, dum excitit, & tamen pof-
fum poftea illius recordari, fcu eam nofcerc ; ergo
rem , quam non noui prodentem, portum nofccre
poftei,fi reliquit fpcciem fui.

Qubd fi ideo dicatur , tunc temporis me fo-
lum recordari rei vifx ,non verb me cam vidifle;
Cntrk pri- contra, quia,vt dixi paulo ante, fi immediati poft
*"*• interroger , femper recordor quod viderim, lege-

rim, &c. & tunc portum me rcflcdcre fupra eam
vifionem iam non exiftentem', ergo. Contra
Secundo , quia, licet non recorder mc vidirte, ob-
iedi tamen in fe omnino recordor , maxime
quando , vt dixi , immediate poft reuocatur mi-
hi in memoriam ; ergo portum recordari rei prx-
teritae immediati & in fe , licet cum extitit , non
reflexe noucrim menofeere ; &: confcqucnter, li-
cet poftea eam non intuear in cognitione prxee-
demi,fcd in fc.

Propter hxc omnino certum puto , prxrcrita
Comi oditur, pofle cognofci , dummodb fpccics dc illis habea-
K. mus , etiamfi non fuerint antea , quando extite-

mad» fttm, runt, cognita. quod tenet Vafquez,vt fupra vidi-
d* iUi, ditur, mus, iicct ineo non videatur loqui confcqucmcr,
iiett no fu,- qubd fentiat non efle camdcm dc futuris ratio-
*j "Ifartnt ncm : nos en * m camdan plane cfle cum P.Suarez

docemus. Aducrto tamen , circa fpccicrnm infij-
fionem hanc cfle difterentiam inter prxterita &
futura ; qubd dc futuris liberis repugnet omnino
SfetitrS in- naturaliter infundi crcaturx fpccies, antequam il-
fmfttum dif- ia fi nr , propter taliones quas fupra reddidimus,
fnmtiatin* ideoque futura libt i a (implicitet non fmt naturae
fraterna cr {f [c - r C ognofcibiUa i creatura. At dc prxtctitis
poflim naturaliter infundi fpccics , quia non vr-
gent vllo modo illae rationes , qux pro futuris:
quando enim rationalis & libera creatura efficit
aliquem a&um externum, iam eo ipfo illum facit
publicum. Vndc,ficut non cft contra regimen po-
liticum , qubd tunc temporis queat cognofci ab
Angelo exiftcnce;ita ncc videtur cllc concra idem
regimen, qubd poffit Angelus poftea produikus il-
Tomu, 11,

SflCMIfA.

fntur *.

Ium a&utn cognofcerc, aur qubd alius Angelus,
qui runc exiftebat, licet non nouc;it illum actum,
dum extitit, poffit poftea illum coguofcctc pro
fuo libitu.

Confirmo hanc fecundam partem conclufio- c,n firmo (t-
nis:prima enim fatis fupra probata eftmara plane ttmdd t»n(
videtur improbabile, dicere. Angelum, qui quando unthtpnk.
res extitit, fuit diftra&us ad alia, iam no poffc am-
plius cam rem nofcerc , mii ex fide 6c rcuclatione
aliorum. Secundo, etiam cft improbabile, ei foliam n
concedere poftea obfcuram 8c impcrfc&a cogni-
tionem prxrcrirorum,przcisc quatenus obieda in
adibus continentur : qux cognitio quodammodo ‘
eft infula atteftatione. Denique nulla cft ratio, cur
dicatur repugnare talis modus cognofecndi , vc
oftenfum eft luicufque,crgo non debet negari.

SECTIO QVARTA.

exf» Angelus cognofcat rationes
communes.

I N mea fententia negante tationes communes fu ra-
prxeifas & abftra&as, nihil aliud cft nofccre ra- li *
tiones communes , quam cognofcerc lingularia
a&u confufo, non diftinguente illa inccr fe, fcd ea

! >cr modum vnius attingente , vc cum dico homo-,
pecics verb in nobis pro eiufmodi cognitionibus
defumuntur ex multis indiuiduls particularibus,
vnde poftea per difeurfum elicimus conclulionem
gencralem.v.g. Ergo omni, homo tfl rationalu. qui ,
dc re fuse egi in Logica. .

Hinc infero, nullius momenti ede rationes co- Rtfaumar,
ruin,qui putant neccflarib debere Angelis tri- Anttln
bui tales cognitiones, cb qubd feiemia non fit *«-

nifi dc comunibus.Arqubd indiuidua non queant , * l “

r • ■ r . . ♦ i * rAtttntiiO w-

noici , nili cognms rationibus communibus, qua: muntSt
funt de eorum clfcncia. Vno enim verbo rcfpon-
, detur , nihil efle a parie rei commune , quod fic
dc crtcntia finguiaris cuiuflibct , fcd cas denomi-
nationes rationis communis gcncricx , fpccifhx,

&c. defumi ex cognitione confufa omnium vel a»
fpecierum , vel indiuiduorum vnius fpcciei. vn-
de totus ego portum perfediffime nqfci , non
notis talibus generibus ndxquatc , fed mea fo-
la animalitate & rationalitate, qux cft pars ge-
neris. Deinde dico , in nobis feientiam cfle dc
lingularibus , licet minus diftin&is, vnde perfe-
tftiorem erte eam qux magis lingularia diftinguir,
quia magis clara ,& talem in Deo & Angelis ad-
ifiirtimus. - --

Hoc fuppofito circa Angelos quxri potcft, Pri- primi qua,
iyib,an pomnt habere cognitionem carum ratio- ritmr,*n An.
num communium.Sccundb, quibus fpeciebus pro S rlt
illa vtantur.Circa primum P.Suarez cap, 8. num. <>.
probabilem cenfet & negantem & effimantem suan^ait.
icntcnciam. Et quidem probabile cllc.poSfe Ange- & nt^aman
los nofccre eo modo rationes communes, probat; & offi"»*»-
quia in tali modo cognofecndi non cft vlla tepu- f*?..*^*^*'
gnantia j nec talis cognitio, etfi minus clara, falfit
cft,aut erronea, vt fuo loco ftisc oftendi; cur ergo
ex propria libertate non poterit fc determinare ad
cognofccndum, v.g. hominem, diccndo,Ow»« ho-
mo eft animal rationale , etiamfi tunc diftin&c non
fc applicet ad cognofccndum Petrum vel Paulum,
ac differentias itlorum inter fc c Er hanc partem
ego iudico vt probabiliorem.

Dices Primb, Deus non potcft habere fimilcm obuaioPri-
cognitionem, ergo neque Angelus. Nego confe- m «.
quentiam :nam Deus cft omnino incapax cogni- &,§en$o.
uonis confufx,Angc!us verb non. Quod maxime

f. * Cgo

^4 Rod*de A r r i a g a Tra&atus De Angelis.

ObieHio St-
(undo.

Retyendto.

Sternuto qut-
riiur, qutbm
Jptciebm

jfngtlu vti-
Iht pro cogni-
tioni rtlionu
ttmmuiuum.
Swct»X_ rt-
fponfto.

Rn rpcndtt

tgo ifHtfiitni.

O biiciil.
Rtfpondto.

Rotio rc(j>on-
Jionis tfi.

Infero.

ego confirmo cx dicendis infii, Angelum (c ilicee
limitati cilc virtutis, & non pofle fimul adu no-
Icere obieda omnia , quorum habet fpecies , fcd
pro fua libertate fe applicare iam ad hoc , iam ad
illud. Vnde pro pnienti pundo fic argumenton
Si nolit Angelus omnino defiftere a cognitione
aliorum obicdorum 8c fimul velit cogitare de
animalirate omnium hominum, cum ad vtrumque
adu claro & diftindo cognofccndum , ob limita*
tioncrn virtutis non habeat fufficientes vires; ma-
nifcftc infercur.pofle in illo fine vlla imperfedio-
ne,fuppofita,vt dixi, limitatione virtutis, eiufmodi
adum confufum reperiri.quo line vltcriori djftin-
dionc inter Petrum 8c Paulum in particulari di*
car yOmnis homo tfi ammol, \icci in Deo locum non
habeat eiufmodi adus ,vt obicdio merito fuppo-
nir, co quod Deus habet infinitam vim ad omnia
ea obieda fimul & diftindiflinic cognofccnda,
nec poteft pro fuo libitu ab adu adaequato fui
cognitionis cefiare. de quo fufiiisin materia dc
fcientia Dei.

Dices Secundo , Talis cognitio eflet fuperflua
& otiofa , ergo Angeli prudenti modo operantes
numquam eam habebunt, maxime circa illa obie-
da, quorum habent fpecics proprias & diffindas,
ita obiiciunt nonnulli , qui licet admittant , eam
cognitionem non efic impoflibilcm , ob hanc ta-
men obiedionem negant eam de fado dari. Ideo
refpondco cx didis a me paulb antc,conftare pof-
fe cfie occafionem , in qui prudenter Angeli no-
lint habere aliam cognitionem di(lindiorcm,quia
magis ad eam deberent attendere , nec opportu*
num eis eft tam cxplicite omnia ea obieda cogno-
fcere : cogerentur enim cefiare a cognitione alio-
rum obicdorum. quod ipfi dc fado nolunt ob
alias caudas.

Quiri Secundi poteft,quibus fpccicbus Ange-
li vtantur pro eiufmodi cognitione. Iudicat P.Sua-
rcz id non polle fieri per (pecics infulas, qux pri-
cise reprxfcntent rationes communes : nam fpe-
cies infufi debent cficpcifcdi & diftindx : non
enim funt conlcntanex Angelis ali* imperfed*.
Ideo concludit , id fieri vtendo inadiquate illis
fpccicbus difiindis , hoc eft, non eas ad diffindit-
fimam quam poliunt elicere cognitionem appli-
cando.

Ego tamen arbitror , fuppofita dodtina Suarez
quam tradit num. 1 1 , fcilicct , neccflarium efic vt
Angeli multa obieda communia non poflint co-
gnofeere , nifi per conceptus quafi communes &
indiftindos ; pofle pro tali cognitione confenta-
neas dici eiufmodi fpecics , folum rcprifcntantes
rationes communcs.quod fi confentancx,cur non
illis infundentur ’

Dices Primo, quia omnia , qui illis infundun-
tur, debent efic perfeda. Refpondco.id ab ipfo P.
Suario negandum : cum enim , vt fupponit , non
poffint dc multis obicdis Angeli habere alias co-

f nitiones,ccrtc nec fpecies alias habere poterunt:
enim fpecies haberent clariores, facile illis cfler,
non attendendo ad alia obieda , elicere cum eis
diftindam cognitionem eorum obiedorum.Ratio
i priori eft ,quia non debentur Angelis omnia in
fummo gradu,(icut nec debemur de obiedis om-
nibus poflibilibus fpecies ; cur ergo non erit con-
forme cis , fi vitra centum diftindas, libi debitas,
Deus adderet duas vel tres ex minus diftindis?
ccrtc hoc augeret perfedionem eorum , non mi-
nueret.

Hinc colligo Primo , illas fpecies non futuras
tantum memoratiuas, fcu relidas ex adibus, & in

quibus vt in fpecuto contemplentur Angeli eas
rationes communes, eo modo , auo,vt p$uld ant£
vidimus, multi opinantur cognolci priterita.Mo- i f

ueorad hanc illationem , quia fi fint obieda, qu* Rotio iBui*.
nccefiario non poliunt nifi ita confuse nofei ; et- **■
go fpecies ad eam primam notitiam deferuientes,
non pofiunt efic per adum priorem acquifitimam
ante primam notitiam nullus eft adfus ; ergo de-
buere cfie infufi. Adde, quod fupponitur a multis,
per fpecics memoratiuas non cognolci obicdum
iplum in fc,fcd in adu priterito, fatis i me pauld
ante rcicdum cfie. Secundi rt~

Secundo colligo, abfolutccfle pofle fpecics in- jp mitt di-
ditas pro eiufmodi cognitionibus, quod cx proxi- f>l»ri quo-
mc didis manifefte conftat , & fit inde clarius, $'***’
quia, licet tales non fint tam perfedi quam alii,
non propterea negati debent Angelo, nec in fum-
mo gradu omnia cis funt concedenda. Pofiunt
prxterea Angeli vti cis fpccicbus in fe claris ad
eliciendam cognitionem non ita diftindam , co
modo , quo circa primum ppndum dixi, neque
iam hic noua aliqua apparet difficultas.

SECTIO QVINTA.

o/» Angelus nofcut purcpojiibtlia.

M Erito Suarez cap.t j. impugnat Patrem Vaf-
quez , c6 quid dixerit Angelum non indi-
gere fpccicbus diftindis ad cognofccnda obieda
fibi connaturalia.fed per fuaramet eflentiam illum
cfie proportionatum ad eam cognitionem ; poftei
Arnen negauerit Angelos polle cognofccre pure
poffibilia. Ratio P.Suarcz eft bona.quia exiftentia
obicdorum poffibilium non requiritur vt termi-
nent cognitionem ; ergo, fi Angelus ex patte prin-
cipij eft completus per fuammet eflentiam , tam
poterit cognofcere poffibilia , quam exiftentia;
aliunde autem Angelus non eft natura fua quoad
exiftentiam magis connexus cum his quam cura
aliis creaturis poflibilibus, ergo.Hoc argumentum
eft optimum , quod tamen in Patrem Suarez re-
torqueri poteft : co enim cuidcnter deducitur,
etiam futura cognofci pofle antequam fint, fi An-
gelus de cis habeat fpecics, quia obicdum,vt ter-
minet cognitionem , non indiget exiftentia, quod
fi P.Suarcz requirit exiftentiam adualcm , cur &
eam non potuilfet requirere Vafquez in ordine ad
eam cognitionem intuiduam? Proprio ergo argu-
mento vterque rciiciendus.Suarcz fatis fupra;Vaf
quez vero nunc : quia c6 qubd Angelus aliqua
poffibilia cognofcat.fi femcl fopponatur comple-
tus in adu primo , nullum prorius incouuenicns
fcquitur ; cur ergo id negandum ?

Obiicies cum Vafquez , vel deberet omnia fi-
mul Angelus cognofcere, quod rcpugnat;vcl nul-
la, quia non eft maior ratio de vno quiin de alio;
& ad omnia xqualiter eft completus. Rcfpou-
dent nonnulli , non fequi neceflarid.ed quod An-
gelus haberet potentiam cognofcendi infinita
diuifiuc , cum omnia cognofciturum , aut fimul,
aut diuifiuc : poflet enim pro fua libera volunta-
te fe determinare ad hoc potius quam ad illud
obicdum , vt de fado contingit circa exiftentia:
neque enim necefiarib Angelus eft in aduali co-
gnitione rerum omnium exiftentium , fcd iam
nxc iam illa cognofcic ; ergo eo modo quo ad
hic determinatur , pollet etiam determinati iti
ordine ad poffibilia.

Hic tamen folutio non videtur fatisfacere ob-
icdioni Patris Vafquez , qqia non poflet fe deter-
minare

Suoriou im-
pugnot Va{'
quez.

Rotio Snstif
bono *ft.

Proprio Smo-
ry mrgumlto
reiuitur Suo-
rtz , & Pri-'
mi Vofquot..

Obiititt cum

Vofquei.

Rrlfondent

Hoc folutio
»3 fotufacir.

- Dtgitized by Gooq|e

Miliis tbif
Simi njfiono-

dii.

St eundi im-
pugna lur
rufautx..

Vrpp.

18 '

Cmeludilur,
Anglios i»
crcnturu it
faB» txiflrn-
tiiu* , vt iit
muli» , ptjf»
suffi , multa
futi ptfilri-
lia.

Ruti» cm-
(lufinu.

CtnclufitSl •
eunda.

Difp.9. Quomodo intell. Angeli verfetur circa o 6 ie t nat.cr.Se&.$i 65

minare liberi Angclus.niG iam ea omnia obieda fiuc non. de quo ftatim. Hanc omnino puto ccr-

faltem in confofo cognofeeret , vt dicemus in- tam ex communibus principiis, Sequar dixi paulo

fra : nihil enim volitum , quin pricognitum. ante contra Vafqucz.eam confirmant. Nam in pri- Rati» TrimA

Melius ergo pollet inde negari confequentia, mis hi fpccies in fua entitate funt naturales , vt i***lufim«.

3 °

pundo funt omnino pares. Vlterius, Angelus na-
tura fua non habet maiorem connexionem cum
his qui de fado exiftunc , quam cum aliis : tam
enim naturaliter potuerunt Angeli produci in alio
mundo quam in hoc 3 vt ex terminis patet : quae

nili ad hic vel illa : licut licet voluntas ex lc fit habuillet naturaliter. Pritcica.cx eo qubd illi res Sicuuda.
indifferens ad hunc vel ad illum idum numero careant exi flentia, non fiunt incapaces, vt natura- 4

diucrfum , Deus tamen determinat illam ad in- r liter cognofcantur tamquam poifibilcs : eft enim
diuiduationcro eo modo,quepiin Phyficis fere exiftentia impertinens ad terminandam coguitio-

dcclaraui:in prifenti autem cafu etiam deberet nem de poffibilitare * vt in fupcrioribusoftenfum

Deus determinare ad fpccicm , quia non prino- eft. Tandem neque vllo modo fit Angelus incapax Ttrtut.

fccbat Angelus , quorum obicdorum- habere pof- earum fpecierum.co quod habcafdc fado alias de •

lct notitiam. ■ ' his creaturis qui exiftunt : nam cuin multo plura,

Secundo impugnatur ea fententia P. Vafquez, quam de fado fint , potuerint cllc in hoc vniuct-

quia.vt ipfe admittit .etiam antequam res hi exi- lo.vel certe Angelus connaturaliOImc potuerit

ftant, nofcuntur ab Angelo, lalccm ve poifibilcs, exiftere , eciamfi fuillcnt creati duo vel tres alij

ergo edam poterunt nofei alii, qui non funt ex- mund^tunc autem, vt omnes fupponunt,potuilTcc

tituri/ Patet euidenter confequentia : nam de fa- habere fimul fpecics de omnibus illis rebus : ceitc

do neutri vt polfibiles quidquam habent , ratio- ctiain de fado habet vires naturales , vt linuil re-
ne cuius deretminent vllo modo ad cognitio- dpiat fpecics de illis inundisjttiarali non cxillant}

nem 3 ergo in hoc funt iqualcs : futuritio autem quia ex defcdu exiftentix inundi alterius, non eft

habet fe omnino per accidens : nam nec ea tunc in Angelo reddita minor virtus fuftentatiu.rcrgo

cognofcitur, nec ea adu potcfl iuuarc , quia nihil negari non poteft , quin tales fpecics fint ei natu-

adu eft;, Se in ordine ad cognofcendam perfede rales,id eft non fupernaturales,lcu non fupra capa-

pofllbilitatein.quid facit ea futuritio?ergo in hoc citatem naturalem eorum.

Illud hac occafione dubitari pollet , an , licet An f tnt mi _

quilibet ex his Ipecicbus fub diliundionc fit cis mcuto
naturalis, omnes fimul fint naturales, liue.an fine lu* fimul
miraculo omnes fimul habere queat. Aliquis ab-
folutc affirmaret , negaret ablolute alius : ego Cabiri poffi'

enim in Michacle poteft excogitari connexio ma- vero dico , elle rem dubiam : non enim video re- R*a»n 4 to

ior cura boue exiftente , quam cum alio poffibili, pugnantiam in aliquo Angelo tam perfedo , qui nm iffi du-

aurcum alia fpccic diuetfa animalis , qui num- pollet omnium polfibilium fpecics nacuraliter

quam exiftet ? ergo non poteft Angelus ex natura habere, fiue illi cficnt numero infiniti, fiuc vna

lua magis efle fpecics bouis.quam quorumcum- reprifentans infinitas creaturas , quia ex tali vir- .
que aliorum entium polfibilium ; ergo iqualitcr rute non arguitur vinus infinita in edentia , neo
erit refpedu omniumjergo cum iqualia fint om- aliunde fequuntur inde duo contradidotia ; cr-
nia alia, tam poterit cognofcere polfibilia quam go. Secundb dico , etiam poflibiles ede Angelos
exiftentia ; vel debebit dicere eos a folo Deo de- alios limitati virtutis in ordine ad hoc.vtpol-
terminati, prout nos diximus paulb ante. fint v. g. habere fpecics de tot obicdis , & non

Imo neque hoc dicere poteft P.Vafquez : nam de pluubus;quia neque iri hoc eft vlla repugnan-
cum Angelus poflit nofcerc omnia quicumque tia. Quales autem fint Angeli , qui de fado exi-
funt in vniuetfo , fcu de fado ; potuerint autem ftunt , Se quot habere queant fpecics , non video

connaturaliflim6 multa alia produci , etiam illa qui poflit, nifi pute diurnando, decidi , ideo nihil

cognofci potuerunt 3 ergo, cum virtus intcllcdus in ei re determino.

Angelici non fit nunc minor quam tunc foret, vt Tertib dicendum , Etli naturaliter aliquot aut Centlufit
ex fe patet 3 ccrtc/i tunc poflet, etiam tunc poterit, omnes fpccies ex poflibilibus habere Angeli pof- Tirtia.

nifi Deus violenter neget ei concurfum ad cano- fint, probabile eft, eas non deberi illis, non foliim

fcenda , qui poteft naturaliter nofccre. quod ab- omnes, fed forte nullam determinate. Quia An- 3 1

furdnm videtut. Hac ergo Vafquez lententia gelus non habet maiorem connexionem per mo- R»uoi»nc'm
oro i fla. . : . ■ -i dutn obicdi cum hac creatura poffibili qri^m cum

Dicendum primd. Angelum in creaturis de fa- illa : nec exeo qubd fit capax naturaliter , quan-
do exiftentibus , vt in medio , polle cognofcere tum eft ex fe , habendi eas fpccies , fequitur , eas

multa polfibilia qui numquam excitura funt. In deberi illi 3 vt in materia prima rcfpcdu forma-

hacconuenit etiam Vafquez 3 licet forti non ad- rum poflibilium, & in omni fubicdo rcfpcdu ac*

modum confequentcr ad propria principia, qui- ddcncium.qui poteft recipere, mauifeftc conflat:

bus negat in Deo , vt in caulfa , polle creaturas neque enim omnes formas aut accidentia , quo-

rum fumus natutalitec capaces , debemus nccefla-
rib habere. Vbi

Aducrcc Primo ( quod & fupra notaui) gratis j m ^ inJ „,s<f
& multis doceri , deberi Angelo fpecics omnium datent
rerum qui exiftunr. Quod ex proxima ratio- Angilh <l«-
nc fic oftendo: Licet Aneelus iit capax naturali- b,, ‘ te

r • . /r-, 1 . . .i omnutm r,*

nofei. de quo alibi. Ratio eft manifcfta,quia An
gelus intuiciuc & quidditatiui nofccns ignem,
nolcit in illo multos alios calores & luces, qui
numquam extituri funt jergo eodem modo com-
prehendens fuam voluntatem, nouit fe in ea pofle
elicere adum odij Dei , ^iem tamen de fado
numquam eliciet : & eodem modo nofeit in le
polfibilia mulca peccata , qui numquam extitura
funt.

Secundb dico , fpccies immediatas de obicdis

ter fpecierumdc poflibilibus , non tamen ideo ■!
las debee habete , ergo licet fit capax fpecicrum
de omnibus exiftentibus , non etiam ideo illas
debet habere. Vel detur ratio * cur Angelus

omnium

rum.

naturalibus poflibilibus efle connaturalcs Ange- petat omnes fpccies de exiftentibus , nullam ta-
lis, id eft natutaliter eis dari polle, fiuc debeantur, men de poflibilibus 3 certe id non poteft reduci ad

TtmtuIL " F j roaiorcnl

Digitized by Googlo

Pijpondtbu. j

Primi,
contra eft.

S (tundi.

CancUtfio

explicatur.

Sata.

T)t fidi «/?,/>-
cretd cardu
natnralittr
non nafri.

'66

Rod. de Ar Rt a g

maiorem perfedionem aut voluptatem Angeli:
quia maior cllct perfedio,fi cognofccrct aliquem
alium Angelum ex poflibilibus, quam fcarabxum
exiftenteni. Neque item poteft reduci in appeti-
tum ipfius Angeli, propter eamdem rationem:quia
maiorem videtur habere ad Angelum poflibilem,
quam ad fcarabxum exiftentem. Neque item in
exiftentiam obicdorum , quia hxc non petunt
cognofci ab Angelo , ctiamli poflint. Vnde magis
confirmor in opinione , fupra pofita , quod ici-
licet rfcc omnium rerum exiftentium debeantur
naturaliter fpecies Angelo , ni/i quando illis ob-
iedis prxfcns eft, vt fupra infinuaui. Quorum au-
tem debeatur, Sc quorum non, an de fado de ali-
quibus poflibilibus habeant fpecies , res eft plane
incerta, nec quid Deus in hoc pundo vo!ucrir,fa-
cilc poftumus coniedarc.

Dices , Angeli naturam cfle talem, vt petat co-
gnofccrc ea qux fibi cocxiftunt ; ei quid , fi a re-
bus accepturus cflet fpecies , acciperet, ab omni-
bus exiftentibus i quia vero a poflibilibus pure ac-
cipere non portet , non debentur ei fpecies rerum

C ure poflibilium. Sed contra , quia hxc ratio eft
ona,fi loquamur de fpeciebus rcprxlentantibus
futuritionem aut exiftentiam vt exercitam, ideo-
que ea vfi fumus fupra ad probandum, nulli crea-
turx deberi fpecies de futuris , antequam fint : at
cum poflibilitas , vt vere nofcatur , non petat rei
exiftentiam in vllo tempore ; cur non petere po-
terit Angelus fpecies aliquot de poflibilitate , fi-
cut petit omnes de rebus cxiftcntibu$?Contra Se-
cundb.quia ea exigentia indeterminata fpecicrum
de omnibus qux exiftunt , quxeunque illx finr,
iam eft a me fupra refutata. Et amplius ad propo-
fitum vrgetur : fi acciperet fpecies a rebus , non
propterea haberet tempus accipiendi abomnibus,
maxime fi infiniti mundi exifterent : non enim

J oflet ad omnia obieda accedere , vel ccrtc non
aberet virtutem tot fpecies recipiendi ; ergo non
fufficit ea difjmitas ,vt propterea eis debeantur
de omnibus futuris , non tamen dc vilis pofli-
bilibus.

Dixi fupra , probabile cfle, non deberi vllas
fpecies de poflibilibus , quia non habemus vllam
rationem cur dicamus , in eis dari exigentiam ea-
rum fpecicrum ; fortarte tamen ex fpecifica fui
naturi , vel omnes , vel faltem aliqui, multas exi-
gunt , quia neque ea exigentia eft (upri eorum vi-
res.vt dixi fupri.fcd quia pofitiuum argumentum
adeam ad ftruendam non habemus , probabilius
eam negamus.

Aduertc Secundi, fermonem cfle dc cognitio-
ne quidditatiua: nam per difeurfum cognofcere
poterunt multa ex poflibilibus abftradiui , ficut
nos quando difputamus , vtrum hoc vel illudens
diuinitus repugnet, quod multi melius ab Ange-
lis prxflari poterit.

. k

SECTIO SEXTA.

An Angelus cognofcat fecret » cor dium.

S Vppono, vt rem de fide, cordis fecreta,fiuc
adus noftros liberos voluntatis , non porte ab
Angelis naturaliter cognofci ( idem eft de vnius
Angeli fecretis refpedu alterius ) videatur Sua-
rez cap.n. vbi Scripturx tcftimoniapro hac ve-
titate congerit. ItaPfal. 45. Deo vt proprium tri-
buitur noflTe abfeondita cordis : Jpft nouit abfeon-
dita c ordium. Iercm. 17. Prunum eft cor hominis &
inferutabile ; quis cognofctt illud } Ego Dominus

A Tradatus De Angelis.

fer ut an s cor omnium filioru hominum\Sc alibi paflim.

Adducit etiam eodem capite multa fandorum Pa- '

erum loca pro ea veritate.

SVBSECTIO PRIMA.

VartJL fententU rcieft*.

P Arer Suarezcap.n. vatias lentendas circa cx- J4
plicationem huius difficultatis erudite Sc foli- Sbdam di-
de refutat , quas nos breuiter tangemus. Prima
eft eorum qui dicunt , adus liberos cx folaDei li- # Dei
bera voluntate , non vero cx natura rei , cile oc- utluntauaf*
cultos. Sed hi reficiuntur facile, quia Scriptura faouuUat.

Sc Patres docent , etiam apud Ethnicos clle bo- Rt,, t"*ruar.
num argumentum Dei loquentis , manifeftatio-
nem cordium : fi autem hoc non repugnaret cx ;

natura rei , fed ex libero decreto aduali diuino;
vndc.quxfo, Ethnici potuiifent feiuirte , Deum id
dc fado ftatuirte , cum ignorent Scripturas , vel
iis non credant?

Ali) docuere , porte naturaliter ab Angelo co-

gnofei adus liberos vt exiftentes , lolum tamen nafrioBm

in communi , non difeemendo , an fint odium librat -vt

vel amor determinate. Hos reficit nonnemo, quia enifianut, ni

cognitio intuitiua non poteft itaconfufa cflc.Hxc um,nJ iftrr-
° n , . r , ,. r nmda.nn [tat

tamen non eft bona impugnatio ,quia (vtoilp.9.

dc vifione , ii n. 1 1. oftendi ) poteft erte vijio per amardttrr-
fpecies proprias itaiinperfcda , vtnon diftinguat minati.
fuum obicdum ab omni alio , etiam genere vel R,,, ‘»**‘"r.
fpccicdiuerfo. Sc dc fado ita conungit in vifu,
quando c longinquo intuemur colorem , vel in'*
exigui luce , Sc non poftumus diftinguere , an fit
niger , an viridis , 3cc. & in fono conungit idem:
percipitur enim fiepiflime ,Sc non potclt diftin-
gui , qualis fit , etiam iutet fonos diucrfos fpecie.

Rciiciendi ergo funt hi audores, quia line vllo Mtlurimpn-
fundamento coardant loca Scripturx Sc Patrum, &"***•
quibus abfolutc dicitur adus liberos noftros exi-
ftentes non porte videri, quod de omni vifione, fi-
ueclariori.fiue minus clara, intelligendum cft.Se-
cundi.quia non reddunt rationem , cur non pof-
fint diftinde cognofci.

Tertio reiiciendus Heruxus apud Suarcz , do- j f
cens ab Angelis cognofci adus liberos omnino Ttnii.
perfcd£ ; folum tamen ignorari intenfioncra co- rtiidtndm
rum , eo qubd adus liberi remote teprxfentantur.

Reiiciendus , inquam , quia manifefte opponitur 1
locis Scripturx Sc Patrum , in quibus adus abfo-
lut£ dicuntur occultijdeintenfione aurem nec ver-
bum apud Patres : Sc impertinens eft illa intenfio
ad manifcftationem cordium:quando enim Chti-
ftus hac manifeftatione offendebat in (c loqui
Deum, numquam dixit, Pt quid cogis tui* intense vt
etto in cordibus vcflris ? fed, Vt quid cogitatu t &C.

Ptxterei haud confequenter loquitur Heruxus;
quia tam naturaliter debet cfte occulta intenfio
qnim fubftantia , aut contra, nec poteft afllgnari
dilparitas : quod enim dicitur de remoti reprx-
fentatione , improbabile eft , quia tam prxfentes
ac vicini portunt cfte Angelo Cuftodi mei adus,
quim mea voluntas , in qui funt ; & tam remota
eft fubftantia adus quim intenfio illorum. _

Qoatti alij rciiciendi, dum dicunt, porte cogno-
fci natura adus libcr^pcrfcdc in fcjignorari ra-
men finem , ad quem ordinantur. Si enim dc fine
fntrinfeco loquantur , hoc eft , de ipfo obicdo
adus , quomodo , quxfo , poteft adus perfird£
cognofci , fi ignoratur quod obiedum habeat ? fi
veri de fine extrinfeco ab adu imperante, tunc . ....
debebit ignorari fubftantia ipfius adus impe-
rantis;

Digitized by Google

Ratis infui-
ritur , cur
aRm liberi
fint Stetit.
Prima rtjpo-
fie quarum-
dam.

Centri tft.

9 . Qdfynodo intell. Angdi verfetur circa obie.nat. cr. Se&.6. 67

cognofcentis.Hi etiam improbabilirer loquuntur»
quia.fi voluntas angelica, quz in coritin lententia

Stcufta alia-
rum rtfpsn -

fi:

Centri tft.

Ttrtia almi
rtftenfie.
Diflingae.
Quarta alie •
rtfpe^e.

Centri

» f

o non pfffiinc cognofci adus in fe.cuius
_ m fupponlbc hi audores. Prxtcrca fine
vlla ratione aut experientia ea diftindio intrudi-
tur ,& propterei eodem modo opppugnantur
locis Scripturz , ficur ali j audores paulo ante.

Condet ergo naturaliter loquendo, & fubdan-
tiam,& circumdandas, &c.aduum liberorum, no-
bis & Angelis cflc occultas. Sed quz erit huius
ratio ? Aliqui dicunt, Adus liberi non funt natu-
rales , ergo nec obiedum naturale intelledns an-
gelici , qui folum fertur ad ens naturale. Ita cum
CaictanoI3annes,& cum Albcrtino nodro noder
etiam Tannerus difp.j. quxd. j. dub.6. Miror ta-
men hos non aducrtillc , xquiuocam ede vocem
illam naturale: fignificat enim naturale ,vcl vt
contraponitur libero ; vel vt contraponitur rei ftt-
pcrnaturali. Adus ergo nodri non funt quidem
naturales in primo fcnfu , quia funt liberi , non
veri neceflarij. In fecundo tamen fcnfu nattiralif-
fimi funt . Angelus autem & nos bene polfumus
cognofcerc res non naturales in primo fcnfu , id
cdnon neceffarias ,fcd liberas fcu contingentes,
dummodo in fecundo fcnfu naturales fint} alias
neque fuos proprios adus podet Angelus cogno-
fceretquod tamen falfum cd > & etiam podquam
manifedantur , non pollent cognofci, quia adhuc
remanent liberi.

Secundo alij dicunt ,adus liberos foli diuinz
& proprii voluntati eos elicienti fubdi , ideo foli
Deo ,& operanti ede notos. Sed contra, quia
etiam produdio x Angcli foli diuinx voluntati iub-
ditur , & tamen fiatutalitcr poted cognofci An-
gelus cllc produdus ; ergo a fortiori adus liberi.
Katio a priori ed , quia fubdi in produdione.non
cd fubdi in cognitione, vt per fe patet.

Tcrtidalij, quia adus funt indifferentes , vt
fint , ergo non poliunt determinate cognofci.Di-
dinguo confequens : antequam fmt,cranfcat;pod-
quam funt , nego confcqucntiam : alias nec ab
ipfo operante pollent cognofci , nec manifedari,
quia etiam funt indifferentes.

Quarto alij dicunr, adus liberos, quamdiu funt
in profundo animz , non polle cognofci, idcoque
nccefTarium elfc , vt qui cos habet, ponat illos in
caufsa libera exteriori. Ita Richardus apud Suarcz
fupri. Hac fetuentia improbabilis cd , quia non
poffunt adus effe in profundiori loco qu&m fit
ipfum; fubicdtim in quo funt ; ergo ficut anima
Sc voluntas hoc non oDdante cognofci poted, ira
etiam &adus ipfi in cisexidcntcs, Prxtcrea in re
fpirituali , przfcrtim indiuifibili , qualis cd ani-
ma Angclufquc , quomodo poted mtclligi pro-
fundum aliquod , vbi abfcondanmr adus ? Tan-
dem , quia , etfi eflet , podet tamen illud intrare
Angelus, & videre quid edet in profundo eo , fiuc
in eo animz cellario.

Netu.

Quinta alia-
rum rtfpbfts.
Centra tft.

ed accidens , poted cognofci, etiamli non vniatuc
cam cognofcente , cur,qu*fo, non poterit Sc ipfe
adus cognofci ? Deinde alia omnia ebieda ma-
terialia nofcuntur fine vlla vnione' cum Angelis.

Item adus.v.g. vifio nodra.fcnfatio , Sfc. poffunt
cognofci fine vnione , cur ergo non Sc adus vo-
luntatis 1 Adde, fi hzc vnio requireretur, fore vr
illi non pollcnc manifedari , quia nec per mani- Ratleipne-
fe dationem vniuntur cum aliis. Ratio a priori rieentra het
contra hos audores ed , quia obiedum vt termi- ** 8 tr,s -
nec cognitionem, non requirit vnionem cum po-
tcntiajqudd fi eam petat, laltcm media fpecic pof-
fet vniri,vt vnifituv pleraque aliaobicda.Dcinde,
vt alibi dixi , neque hzc vnio ad concurrendum
requiritur per fc : nam concaudz etiam acciden-
tales, vt fimul operentur , non petunt mutuam
vnionem ,vt in duobus caloribus duorum fubic-
dorum fimul idem paflum intendentibus ,& in
multis aliis exemplis clare condat. Vbi obiccr no-
to , haud ita bene nonnullos concedere hisnudo-
ribus,Cx defedu vnionis non polle illos adus per
fc immediate concurrere etiam cum altero An-
gelo penetrato ad cognitionem fui , quia , vt firpe
dixi, fola indi dantia requiritur inter concau (fas.

ScptimA P. Molina quzd. 57. art.4. conatur in . ^
omnibus fententiis citcaacquifitioncm (pecicrum septima te- ,
difficultatem explicare : Sc quidem in fementia ftsnfte
aiente fpecics a Deo infundi , opinatur idc6 cos Ml>li ne.
non cognoficrc fccrera cordium.quia non habent
dc illis fpecics ; ideo vero aic cis tales non fuillc
inditas, quia podeh quilil^-t poterat fuos adus no-
fcerepcr experientiam. Verum hoc non latisfa- centri tft.
cit, quia vel Angeli dc aliorum fccrctis poffunt
podea per fc feientiam acquirere, vel non.fi non,
debebat ergo Deus illis infundere fpecics eo mo-
do quo de aliis rebus oh cam caudam in fudit; vel
certe adhuc nulla affignaturdilparitasrfi veto (uc-
ccflii temporis poterant ex ic acquirere eam noti-
tiam ; ergo iam non erunt occulta fccretacordmm
quando exidunt ; Sc confcquenter dedruetur fla-
tus quzdionis.

In fentemia vero eorum , qui dicunt Angelos *‘Jk' n fi*
accipere fpecics ab obicdis , fuse conatur probare a n eTUm ft n .
cognitiones Sc adus voluntatis non nofci.nifi for- untia.
malitcr per fcipfos , vel per aliam potentiam fub-
ordinatam, qualis in nobis ed phantafma refpcdu %
fcnfuum externorum , & intcllcdus, qui cd refle-
xiuus fupra phanrafiam. Sed neque hxcrcfponfio Onumfftm
fublidit, quia gratis videtur fupponcre illud pnn-
cipium , Sc valdcobfcurc Molina illud propoluit.

Vndc nec ipfi omnino arrifir Et mcritoicurcnim
immediate mea volitio non producet fui Ipceics,
ficureas producit albedo & cetera entia ? in hoc
enim clt tota prifens difficultas. Illud etiam fraterai ii-

Quintd dicunt alij , adus nodros non pofle difplicet,quod dicat, vifionem v. g. cognofci non QU***-

k ^ . . /L«« Attale AA «II fl n nll m V U ■ «.Al A I I» AP ^ II A Ia !■««, A I n A t' 1 l\f A I

cognofci , quia carent illuminatione. Sed hi vel aliter quam formalicer per ipfain effedionem.
loquuntur dc illuminatione maccrnli,& hzc non hoc , inquam, dilplicct , quia id omne quod co-

c-d necclfaria vt Angelus cognofcat, fiue alium gnofeitur , debet neceffario terminare fcu cllc ob-

4 ®

Angelum, fiue adus, fiuc Deum, Scc. folum
enim potentia nodra vifiua hoc lumine materiali
indiget. Prxtcrea , fi hoc requireretur , quomodo
Angelus manifedans aliis fuos adus , cos illumi-
naret materialiter? Si dc illuminatione per fpe-
cicm loquantur , petunt principium : quzrimus
enim rationem, cur nondciuur fpecies dc illis adi

icdum cognitionis ; produdio autem cognitionis
non ed ( vt ipfi: alibi Sc omnes fatemur ) cogni-
tio ; ergo non potedede perceptio ipfius vifionis,
ergo ficut in aliis cauflis non intclicdiuis produ-
dio caloris ab igne non ed perceptio , qua ignis
nofcat fe calefacere.Er ne recurratur ad hoc quid
fubicdum non fit intellediuum.ccrtc in ipsa ani-

bus.ficut dc aliis obicdis j aut,fi dantur , cur per mi produdio fpecici non cd perceptio , qua no-

Stxta aliati eas operari non pofht Angelus? fcai fc producere ; ergo nec id habet produdio

refpenfie. Alij Scxtbdicunt , hos adus non pofle cogno- cognirionisjfcd neceffario debebit concedi vnum

Centra tft. fci , co quod non fint vniti cum potentia Angeli c duobusjvel non videri cam cognitiqnem;vel , fi

F 4 videtur.

Digltlzed by Google

Sententia

Vafaiett.

Sententia

Suarez..

4 »

68 Rod. de Arriaga

videtur , ipfam ede reflexam proprie fupra fe. de
quo alibi.

P. Vafqucz difficultate opprellusdifp.109 pofl
longiflimam difcuflionem , dixit , nullam huius
rei pofTc reddi rationem , fcd id reducendum in
naturam i piorum adluum:nec mirum hoc efle,
quandoquidem ipfos Angelos in fe & virtutem
eorum non cognofcimus. Hanc fententiam non
tnelius impugnabimus.quam rationem ipfam red-
dendo.de qua paulb pdft.

Denique Suatcz, ceteris omnibus fententiis re-
iedlis, concludit, rationem huius reddendam cflc
ex co.quod non infundantur a Deo Angelis fpc-
cics dc fecrctis cordiurmvnde fit.vt illa nequeant
videri : huius autem carenti* fpecicrum non red-
dit vllam rationem phyficam ,tum tamen in ea
carentia fit totaprxfens diificultas.In quo pundlo ’
videtur omnino conuenire cum P. Vafquez , qui
cum negaflec vniucrfalitcr omnes fpecies Angelis,
non potuit ad hanc rationem recurrere, fcd debuit
aliunde repugnantiam petere. Fateor illum male
reduxiflc id m improportionem ipfius obicdli:
hoc enim Sc naturale cil , & cognofcibilc ab ipfb
Angelo habente illos a&usjcrgo a fortiori ab alio
perfedliori •> ergo nili ex parte principij fit aliquis
dcfcdlus , certe adlus ipfc bene poterit cognitio-
nem terminare.

SVBSECTIO SECVNDA.

Sljtid fit in hoc punfto probabilius.

AJftnti tr
Suarez..

Quefliemie
rati t nulla
ejlfofua,
tneraUm ta-
men aflipie
tum Suero..

4 *

An etiam

allue ntetjfa-
rij voluntatie
CT inttlleHm
fine Antelu
ettuki.

A Sfentior Patri Sua^z in hoc, fciliccc proxi-
mam rationem, cur non poffint cognofci fe-
crcta cordium , efle defedum fpecierum ; quod
etiam Molina fupra prius docuerat. Addp tamen,
potui (fe Patrem Suatcz confcqucnter ad fua prin-
cipia , quod fcil icet, cllo dentur adtu fpecies de fu-
turis , requiratur tamen aliqua conditio extrinfe-
ca,rationc cuius non poffint futura cognofcijcon-
fcqucntcr , inquam , ad hanc dodlrinam potuifle
dicere , dari quidem de fa&o fpecies dc fecrctis
cordium , eas tamen talis cflc natur*, vt peterent
tamquam conditionem ad operandum confenfum
Angeli eos adlus habentis. Sed quidquid de hoc
fit , iam opottet explicare , cur non dentur tales
fpecies de fecrctis , ficut dantur dc aliis obiedlis.
In hoc pundlo dicendum videtur cum Patre Vaf-
quez , rationem phyficam nullam a nobis pofTc
dari , imo nec Suarcz , vt dixi, vllam dat ; mora-
lem autem politicamque bene polfumus reddere,
cufti ipfb Suarez & aliis j quia fciliccc ad pacem,
concordiam & gubernationem politicam homi-
num Sc Angelorum oportuit adlus liberos efle fc-
cretos : fi cnim,cum primum aliquis apud fe vei
perfede libere, vel inaduertenter contra aliquem
inciperet aliquid cogitare,eo ipfb ille alter hoc in-
telligcret ; numquam poflct cflc pax , Sc ex mini-
mis cogitationibus maximx poflca pullularent
inimicitiae & odia. Deinde vix vmquam poflcnt
rei puniri , quia cognofcercnt , quando iudex co-
gitaret dc iis capiendis Sc puniendis , poflcntque
cuadere, Scc. Quod etiam locum habet in bonis
adlibus , quos oportet fxpiflunc diffimulqre , tum
propter vanitatem fugiendam , tum etiam , nc
fxpc ex eorum notitia aliquod bonum impediatur
ab aliis.

Quia vero hx rationes folum videntur habere
locum in adlibus liberis , poflct aliquis forte di-
cere , alios adlus voluntatis ncccflatios, & omnes
adlus intclledius ,qui funt neceflatij, non cflc na-

Tra&atus *De $ngelis.

turi fua occultos Angelis , fcd i pofle naturaliter
cognofci.Qux videtur fui fle ftntcncia D.Jdiomx:
paffim enim cum dc fecrctis cordium Ioquitur,ra-
tionem ex fola illorum libertate defumic ; ergo
qnz non funt libera, occulta non erunt. Videatur
P. Suarcz-fupra capite xx. vbi ait, multos exTho-
miflisin eam fententiam inclinare.

D. Tiiomat
videtur nt -
Z»£e.

Oppofitum tamen meritb idem P. Suarcz do- Su,Te ’-*ff' r '
ect ibidem, Sc pro maiori explicatione diflinguit ” ^
adlus ncceflarios ex fe , vt de amore Angeli erga
feipfum multi fcntium,& de amore Dei in patria,
fateturque eiufmodi adlus pofle cognofci ab alio
Angelo- & quidem id merito docet ; nam fi natu- 43
ra Angeli habet eam proprietatem , vt ncccflarib
fcamct. Angelus comprehendens illam naturam,
vel falcem quidditatiuc St pcrfedlc eam nofccns,
debet in illa nofcere eam ad le amandum neceffi-
tatem , ficut infole ad illuminandum j Sc confe-
quentereo ipfo debet nofcere ilium amorem.ldcin
clarius adliuc conflabit in amote beatifico , qui
cum maiori ncceffiiatc ex vifione Dei oritur , vr
aliunde fuppono.Dircs,Adhuc flante vifione bea- ^ UM '
tifica, potefl beatus libere fe determinare ad hunc
potiiis numero adlum, quam ad illum ; ergo fal-
tem quoad indiuiduationem debebit ignotus efle
Angelo amor : qnbd fi ignotus cft quoad indiui-
duationem, ergo non poterit vide®, quia vifio non
fertur in rationem geneticam aut abflradlam , fcd
in indiuiduum vt tale.

Fortaflc aliquis refpondcrct , repugnare ciuf- Re i fre*d$ret
modi libertatem ad indiuiduationem ,quia in eif-
dem circumflandis non funt multa indiuidua pof-
fibilia. Verum , quia fuse alibi contra Valquez
Sc alios oflcndi , in quibufcuinque circumflantiis
poffibilia cilc multa indiuidua folo numero di-
flindla ; ideo, eo principio admiflo Refpondeo.co
ipfb quod tales adlus non petant occultari Deum Pr,mt '
vel ab initio creationis ; vel tunc, quando illi exi-
fiunt ( iuxta diuerfas opiniones dc infufione fpe-
cicrum ) dare fpecies non folum dc ratione com-
muni , fcd dc indiuiduali , per quam cos aclns vt
tales in indiuiduo nofccrc poffint. Secundo re- SeteeaA.
fpondeo, pofle admitti , Michaclem nofcere Ga-
brielem fc amare, etiamfi non fciat,quo in ainoie **
indiuiduomuia tales adlus confuii non repugnant
Angelis, vt fupra iam docui.

Alij ergo adlus funt ex fc indifferentes, vt libe- £•»/»"/*
re fiant , qui tamen per accidens hic Sc nunc ex ^

defedhi aduertentix , ex paffione, aut ex alio ca- ^
pite , ncceflarib fiunt. & de his bene etiam docet J
Suarez, non folum quando libere fiunc,fcd etiam
quando neceflarij funt , non polfe cognofci cenb
ab aliis. Ita etiam docet Tannctus fupra, & com-
munisefl omnium fententia, ita vr Suarcz dicar,
contrariam efle temerariam. Ratio huius, fi ad Ratiehm"*
audloritatcm recurramus , defumitur ex didlis fu- •i 1 -
pra.vbi Patres abfolute vocant fccreta cordis adlus
internos , nulla fadla diflindlione inter liberos Sc
ncccilarios;& conflabit amplius cx dicendis fcdl.
fequ. pro adlibus imcllcdlus : fi vero quoad ratio-
nem politicam, etiam eodem modo hic habet lo-
cum : nam forte natura maxime vellet occultare
motus illos primo primos , etiamfi liberi per ac-
cidens non fint. Sccundb , quia fi , quando fune
neceflarij , nofcuntur ; ergo cum cx neccflariis
tranfeant in liberos, fxpc folum ex aducmu al-
terius adlus neceflarij , v. g. maioris cognitionis,
flatim poffit eos nofcere , etiam quando funt li-
beri. Denique ratio a ptiori eft , quia hi adlus ma- t3tniqut ra-
gis lapiunt naturam liberorum ( nam per fc illis tu
conuenit libertas ) quam naturam neceflariorum:

eft

4 J

jtjfvmaot
quidam, om-
ntt allm in-
ttlltSut tx
natura fuM
tfft aliti no-
tti.&c.

Cmtrariaff-
ttatiatfl pro-
babilior.
Ploriqua au -
ffortt cum
Diuo Throni.
Ctnclufio
probatur tx
Striftard.

tx Suaxft-
lit.

4 «

Kte rijftu-
tUri pottft
tiVafymx..

Hatientm
utfira ticlu-
fonti ilat

Suant.

Ctnftrmt.

Difp.9. Quomodo intett. Angeli ve

eft enim illis accidentale , quod hic & nunc ne-
ccllario fiant.

SECTIO SEPTIMA.

An nflus inteUcftut ulieni fint Angelis
' occulti.

S ingularis eft lententia quorumdam, adus om-
nes intcllcdus cx natura fua clle aliis notos,
Sc folum, quatenus imperantur i voluntate, occut-
tos cire , quia vt fic includunt adum ipfum libe-
rum,;! quo imperantur, ita traditum fuille a P.Al-
phonfoDeza.inligni olim Societatis Dodorc,
allcrit cius difcipulus Vafqucz apud Suarcz c. zj.
8 c Tanncrum fupra. Putat etiam Vafqucz, forte
improbabilem non clfc eam do&rinam , pro qui
etiam refert Henricum, vEgidium, Heruxum ; <Sc
Si vt dixi paulo ante , agens de ncccdariis adibus
voluntatis , videtur ea fuifle D.Thomx , quia de
fccrctis cordium nullam aliam reddit rationem,
nifi ex libertate delumptam.

Dicendum tamen eft cum Suario , Tannero, &
aliis fercomnibus etiam ipfos adus intcllcdus el-
le natura fua occultos, quod cxprcfsc docet D.
Thomas hic qua.-ft.57. art.4. corpore, diftinguens
cogitationes intcllcdus ab affedionibus , prout
fune in voluntate, & de vtrifquc docet ede occul-
tas : Sc idem docet in rcfponf. ad z. Probatur au-
tem nmnifcftc cx ScJtiptura.vbi & cogitationes in-
tcllcdus,&: incentiones voluntatum dicuntur ede
occulti. 1. Paralipom. z8. Omnia corda ferutatur
Domintu , & vntuerfts cogitationes intelligit. Ad
Hcb.4. Difcrctor cogitationum & voluntatum cor-
dis. Idem cx Euangelio probatur, vbi, quod Chri-
ftus nouerit cogitationes intcllcdus,ponitur tam-
quam lignum Dei in eo inhabitantis , vt Patres
omnes fere ad ea locateftantur. Neque poteft rc-
fponderi cum Vafqucz , ibi intclligi adus volun-
tatis malos , quibus imperabant adus intcllcdus;
hoc, inquam , dici non poteft , quia in multis lo-
cis diuinatio pure fuit circa adus intcllcdus , vt
cum prxeise intelledu dubitabant , Quu eft hic,
qui etiam peccata dimittit ? vbi nihil de adu vo-
luntatis. Item cum Pharifius dicebat, Hic, /i ejfet
Propheta, fciret, qua & qualis cjfet mulier, Sic. vbi
vnum pra-cisciudicium , & quidem verum inclu-
ditur, nihil deadu voluntatis. Patrum tcftimonia
vide apud Suarcz cap. zi. qui enim prp adibus
liberis ibi adducit , etiam de digitationibus in-
tellcdus expredam faciunt mentionem.

Rationem huius bene reddit P. Suarez , quia
omnes illi adus , duc qui dirigunt voluntatem, &
confcqucntcr funt prxuij , fiue qui fubfequumur,
conftituunt quali vnum quid cum adu libero,
idcoquc debent omnes elle occulti. Confirmo ap-
plicando huc rationem moralcm.quam fupra teti-
gi : nam non minora fere inconucnicntiafequun-
rur cx manifcftatione aduum intcllcdus , quam
liberorum voluntatis : tum quia cx ipsa intcile-
dus propofitione , vehementiori , intcnfiori.cla-
riori, regulariter colligeretur, quid voluntas liberi
amadet ; tum quia iplx cogitationes aliis reuclati
pollent odiorum vel inimicitiarum cauilx ede , fi
ludex vel cogitaret bonum clle,hunc & illum pu-
nire ; fi reus (citet id.fcilicet iam fuum delidum
ede illi notum, etiamfi de adu voluntatis nihil ad-
huc ei conftarct,iatn eo ipfo fugeret, impediictur-
que in politica rcipublictj adminiftratio.Imb addo,
homines funt procliuiotcs ad omnia in malam

4 »

rfetur circa obi e. nnt.crSc&.G. 69

partem vertenda, cftm quis videret meos adus in-
tcllcdus , quibus nofco aliorum vel defedus, vel
otfcnfasab illo mihi illatas, aut alia fimilia.ctiam-
fi ego ex mea voluntate non comouercr in odium
illius , fcd adhuc amarem ; iplc tamen in peiorem
partem id verteret. Si fc odio haberi , fiue parari
infidias a me , Sic. crederet : & frequentius forti
rclpublica turbaretur, quam fi etiam ipfi adus li-
beri nofccrentur.

Secundo ego probo id adhuc efficacius, quia, fi
adus intcllcdus nofei podent , eo ipfo fere fem-
per certo nofccrentur adus liberi voluntatisjlioc
autem eft abfutdum, ergo. Probo fequclam : nam
quando quis amat , vel operatur libere, fere fera-
per rcfultat cognitio tcficxa de eo amore : nofeit
enim quis fc tunc amare, fc peccate , &c. ergo fi
adus intcllcdus Angelis edent noti, dum reflexe
iudicium illud nofcerctur ; iam eo iplo certo Sc
fnfallibiliter nofcerettit adus iplc liber, hoc au-
tem eft ablurdum. Dixi , fere ftmper : abftrado
enim ab eo quod aliqui docent, fcdicec femper
id debere ita contingere, cb quod videatur necef-
farium , vtcum quis libete amat , cognolcac le
amare , quod maxime in Angelis locum h.tbcr; Rr Pl‘ c * A-

' 1 O m t Ut At UT

verum eft, neque vllo modo contrarium his qua;
nos fupra diximus, icilicet, non nccclTtrio nos rc-
fledere fupra adus intellcdtis,co quod videretur
dandus proceflus in infinitum : nam etiam ipla re-
flexio eft cognitio.ergo debemus illam etiam no-
fccrc , &: fic in infinitum. Hoc, inquam , quod iu
adibus intcllcdus locum habet , non fcquitur in
voluntate , licet dicamus , nos ncccdarib nofccrc
noftrum amorem , vt fcjamus quid agamus libere:
inde enim non fcquitur ,me rurfus debere nolcc-
re reflexe ipfitm amoris notitiam , idcoquc omnis
ccllat proceirus in infinitum.

Replicabis:Si Angelus nofeit (e amate Petrum,
ergo nofeit fc nofcere Petrum , quia non poteft
amor ede fine notitia, quod maxime locum ha-
bet, fi nolcit fe libere amare quia amor liber petit
cognitionem maiorem, fciltcct indifferetem;ergo
necedario debet ede reflexio fupra proprtu adutn
voluntatis. Rcfpondco , polle dari multas cogni-
tiones , cx quibus nulli adus voluntatis oriuntur:
quando enim quis tranfit per placeam, vel forum,
vel deambulat m horto , ac videt diucrfos homi-
nes, flores , arbores i non eo ipfo circa quodlibet
ex illis obiedis tenetur facere aliquem adutn vo-
luntatis , maxime quando obieda nccob lingula-
rem fuam pulchritudinem ad amorem fui alli-
ciunt,ncc ob foeditatem, terrorem timoremque ex-
citant. in tali ergo cafit poterit cptis nolcerc obic-
dum fine ea reflexione iupia iplaitt notitiam. Se-
eundo rcfpondco , licet amor requirat cognitio-
ncm.non continub.cum quis dicit amorem , eo ipfo
dicit cognitionem exprefsc : fic enim quando dico,

Amor Dei fuper omnia eft fupernaturalit , non »e-
cedarib tunc recordor cognitionis. Ratio it priori Rati « h prit*
eft , quia non femper cognitio de aliquo obicdo r >-
tangit ea, it quibus obicdum eilcntialiter pendet.

Quod maxime locum habet in experimcncalibus
cognitionibus noftrismam oculis albcdmcm per-
cipio ; defitbiedo verb , vel caufsa .ificicnct eius
albedinis, nihil oculis , fxpc etiam ncc mente co-
gito. Idem eft in aliis fenfibus , idem etiam in in- 49
tclledu noftto: nam licet reflexe nofcam mc nuf-
cere.non ptopterea nofco caullas Sc principia cius
cognitionis aut amoris ; ergo non Bcni infertur,

Nofco me amare, & amor pendet acognitionc, « 4 / 4 ,y f ( o/b
ergo nofco meam cognitionem. Et licet hxcxpc- ftqutntla*
ricinii non probent niftfcliim do nebis : Angeli

en mi.

Olitclio

Digltlzed by Google

Difficilius
afl,quod de
amor* libere
dicitur.

Rejpendea.

5 o

Tatefl nuti
abiekum naf-
ft reflexe, id
tamen nen
tucejfartb.

Statue qut-
flienit ex pa-
nitur.

Scati fenten-
tia.

Mali* Scati

'ft-

Vari «s ancla-
res pra fe ci-
tat.

Aduerto eum
Suarez cen-
tra Sceim».

70. Rqd. de Arriagj

enim,quando quidditatiucnofcunc obiedum, vi-
dentur etiam ineo penetrare terminos , ad quos
dicit ordinem tale obiedum ; tamen probabilifli-
mc dici poteft, non femper Angelos cum eJ inten-
fione fe applicare ad cognofccndum , fcd rcmifse
fxpc : habent enim finitam virtutem , & funt in
aliis obiedis occupati , vnde ad eam reflexam
amoris notitiam, non fe tam vehementer ap-
plicant.

Difficilius cft.quod de amore libero didum cft:
nam vt liber non folum prxfupponit , fcd etiam
formalitcr includit cognitionem indifferentem;
ergo non poteft quiscognofcerc fe libere amare,
niti noicatco ipfo le habere cognitionem indif-
ferentem cius obi edi : nam totum fine partibus
non potcfl nofei, licet nolcatur fine cauffts, a qui-
bus pendet. Rcfpondco.fi in his clt fpccialis diffi-
cultas , poterit habere locum prima folutio. Ad-
do, fortalle etiam & fecunda : nam licet amor , vc
fiber , eam cognitionem includat vt partem,
ficut etiam includit voluntatem generalem Dei
concurrendi indifferenter ; non tamen propte-
rca , qui nofeie fe amare libere , nofeit cxprclse
eam cognitionem : ficut non videtur nccefla-
rium , vt tunc exprclsc nofcat fe habere con-
cuifum Dei praparatum indifferenter : fufficit
enim , nofcat fic f>otuifle non amare illud obic*
dum , propter malitiam illius , etiamfi non di-
cat reflexe. Propter malinam , ejuarn epo n deos,
licet, fi vltcrius quafi examinaretur , tunc pollet
diccre,fc eam malitiam videretquia tunc, data ma-
iori excitatione fpecicrum, diffindam magis habe-
ret cognitionem, vel nouam reflexam. Ego enim
non nego, data excitatione maiori , pofle quem
nofcere reflexe , fe videre obiedum ; fcd praecisi
dico id non cfle neceflarium. neque mirum debee

Tra&atus De Angelis e

vidcri.fi aliquod totum videatur fxpe , non tamen
cxprefsc diftinguendo partes illius ; ergo etiamfi
quis experiatur fe amare libere , non clt nccefla-
rium , vtfc refledat fupra cognitionem ; fcd fuf-
ficit, fi confuse nofcat fe potui ifc non amare ob
camobicdi malitiam , licet tunc non dicat, quam
cognofeo , &c. cfto, vt dixi, fi vrgeatut , tunc poffit
fe rcflcdctc lupra cognitionem.

Hinc ergo conflat manifefte , argumentum fu-
pra a me allatum ad probandum actus liberos, fe-
re femper nofei reflexe , idcoquc fi adus intcllc-
duseflent Angelis noti , etiam futuros adus li-
beros , & efficax cfle , & non opponi his qux fu-
pra a me dida fiint.Vndc omnino videtur certum,
etiam eiufmodi adus intellcduseflc aliis Angelis
occultos.Id quod vlrimo cuidenterconfitmomam
fi adus imclledtis clfent aliis noti , manifefte fe-
queretur, non magis cfle occultos adus proprios
aliis Angelis , quam ipfimct cos hahenti, id quod
cuidcntcr falfum cft : nam ccrcum cft , polle Mi-
chaelcm v.g. feirequid velit, cfto Gabricl id igno-
ret. Sequela autem probatur manifefte : nam cum
primum Michacl nofeit fum adum liberum , iam
co ipfo Gabricl agnofeeret , Michacicm habere
adum quo nofeit fc amare , & confequenter co
ipfonofccrec amorem liberum Michaelis; ergo
non pollent die Gabrieli occulti Michaelis adus,
nifi quando ipfi Michacli occulti eflent , id cft,
quando non haberet Michacl adum intcllcdus,
quo fuos adus liberos agnofeeret. quod , vt dixi,
cuidentcr falfum cft. Conflet ergo, adus intcllc-
dus, maxime illos qui funt reflexi fupra adus vo-
luntatis, occultos elle, etiam cx natura fua occul-
tos aliis Angelis. Neque video aliquid fpeciale
quod obiici queat, prxtct ea qux fupra circa adus
voluntatis tada funt.

DISPVTATIO DECIMA.

Quomodo Angelus nofcat Deum & obietta fupernaturalia. •

O n ago de vifionc fcu inruitione
Dei : de hoc enim pundo fatis in'\
prxccdcnti tomo didum cft , forte
quoad quantitatem vifionis angcli-
cx aliquid tangetur infra. Duo ergo
reflant hic difeutienda circa Deum ; vnum.an ex-
tra vifionem Dei ipfum immediate nofcere pof-
fint Angeli, & quomodo : altcrum.quomodo im-
mediate Deum ex creaturis nofcant.

SECTIO PRIMA.

An pojsit Dem immediate in fe extra,
vifionem cognofci.

S Cotus apud P.Suarcz cap. 17. opinatur, poffi-
bilcm cfle diuinitusfpccicm aliquam quiddi-
ratiuatn Dei, non intuitiuam; quam fimplicitcr
dicit cfle naturalem in fubftanria , etiamfi in ali-
quo fcnfu fiipernaturalis dici queat , quatenus li-
bcralitcr a Deo infunditur. Fundamentum Scoti
cft, quia in tali fpecic nulla cernitur repugnantia:
refert etiam ibidem Suarez Maiorem , Marfilium,
Okamum, Aliaccnfem & Gabrielepro ca opinio-
ne. Ante verb quam ad rem ipfam accedamus, ad-
uerto cum eodem Suarez , non bene Scotum eam
/pecicm diccrc fnpcrnaturalcm quoad modumi

nam fi fcmcl fit in fubftantia naAtralis , cum mo-
dus connaruraliscam dandi non poffit eile alius,
quam fi a folo Deo infundatur , non poteft intcl-
ligi, in quo modi eam dandi fupcrnaturalitas con-
fiftat. In aliis rebus , vbi Deus ic folo producit id,
quod a creaturi etiam produci debebar, facile fu-
pcrnautralicas quoad modum , cum naturalitate
quoad fubftantiam conciliantur ; at in prxfenti,
ob rationem datam , vix aut ne vix potclt,nifi fa-
ciendo quxftioncm de nomine.

Quoad pundum vero fubftantialc , doccr Sua-
rez de fado talem fpccicm in Angelis non fuillc:
pro quo refert D. Thomam quxft. j6. arr. j.Ca-
ictaiiutn,Alenfem, Capreolum, AEgidium.Duran-
dum & Henricum. Fundamentum illius probat
edam , nec vllo modo potuifle elfc , quia negat
vllam cfle poffibilem quidditatiuam Dei cognitio-
nem , i vifionc beata diftindam ; quia cum vnura
cx prxdicatis quidditatiuis & cilcntialibus Dei fic
adu exiftere , non poteft Deus quidditariuc co-
gnofci, nifi cognofcatur vt adu exiftens ; ergo fo-
lum per notitiam intuitiuam quidditatiuc poteft
nofei : intuitio enim eft, qui res per fpecicm pro-
priam cognofcitur exiftens.

In hac re Primam ftatuoconclufionem. De po-
tencia abfoluta non videtur repugnare fpecics ali-
qua quiddicatiua Dei , qux non fit intuitiua, pro-
prie

Certum vi-
detur ejft,
eiufmodi
acitu inttlle-
cUcs natura-
liter na nofei.

Suarez opi-
nio.

Pro fe citat
D. Thomam,
fy alias.

Concluditur.
Xon repu-
gnat (feclas
aliqua

Difp. io. Quomodo Angeim nofcat

quidditatiu * ptic loquendo. In hac conuenio cum Scoto : &
D*t, i** non j c f en j, t cam exprcfsc Molina i. p. quxft.r.art.i.
protriti»-* V ^ r> & quxll. j6. arr. v Ic. Ego autem aliunde
tjHtnih. cara probo, iuxta dida a nobis difp.9. de vilione,
Prtbottnd»- ituum. i i.vbi offendi pofle effc aliquam notitiam
forum. d c Deo immediatam ; ita tamen confufam & itn-
i pctfedam , vt non pollit dc Deo amplius affirma-
re , quam illum efleens , v.g. & aliam paulo cla-
riorem , qua pollit affirmari clle lubftantiam , &

/ic di (currendo per omnia prxdicata diuina,quod
ibi dixi fieri line vlla przcifioncobicdiua.Er hoc
pado explicui ,cur non fit neccllarium ab omni-
bus Beatis cognofci exprcfse refpcctus omnes di-
uinosad creaturas poilibiles, etiamli tales rcfpc-
dus omnino cilcnriales (int Deo , (intque prxdi-
catailli omnino intrinfcca. Vnde etiam ibidem
oftendi, poffc Deum cognofci vt vmun, licet non
, vt trinum, ex quibus facile fuadetur hic noftra co-

clufio. concedo ergo libenter, quod a nullo poteft
, . negari , vmun c prxdicatis diuinis clfcmialibus
cfle 4 ciu exijitre : ite in hoc Deum differre i crea-
turis , quod hx poliunt ,non cxiltcrc , ille nccef-
fiuioexiftit ,ncgo tamen,inde inferri omnem co-
gnitionem dc Deo immediatam ; feu per fpcciem
propriam debere cognolcere hoc prxdicatum,feu
hanc neccflitatcm cxillcndi ; & confequenter ne-
go debere omnem cognitionem immediatam il-
lius clle intuitiuam. Suppono enim ex loco citato,
non omnem cognitionem de Deo polle exprefsd
reddere rationem de omnibus prxdicatis diuinis:
multi enim' ( quod & P. Suarcz fatetur , & ver6
renetur fateri ) etiam cx vifionibus beatis, qui dc
fado funt , ignorant aliqua prxdicita diuina Deo
cffcntialia , v. g. an Deus fit produdiuus , nec ne
illius creature, quam in Deo non vident, quod

4 prxdicatum in fententia Patris Suarcz non minus

eff cffentialc quam adu exiftere ; ergo ficuc villo
quidditatiua poteft tale prxdicatum ignorare, (lue
fiat per prxeifionem obicdiuam , fine per forma-
lem , quod ad ptindum prxlens non intereft, po-
terit etiam cognitio aliqua quidditaciua cognitis
aliis prxdicatis ignorare , hoc , fcilicet. Dem nt-
cejfanb exijlit. t>

obitSi» Obiicics Primo , Talis cognitio erit intuitiua:

Prim». nam licet fit valde oblcura i cll tamen vifioobie-
di, quia eff cognitio obiedi exiftentis per fpccies
' tufondt». proprias. Refpondeo, polle hic elle quxffionem
de nomine, idcb in conclnfionc dixi, en m non fo-
re proprii intuitiuam : ego enim non voco cogni-
fi?* freprie tionem intuitiuam illam, qux prxeise terminatu/
^tutlu» a< * rcm P r ' T ^ c,,,em P* 1 f{* c ' cs proprias , nili rem
illam Cognofcat vt exiffentem , leu prxfentem:
fi enim pute illam cognolcat vt poffibilcm,
iam non erit intuitio , fcd fcientia fimplicis in-
v t . tclligcntix ; fi autem aducrla pars vocet eam co-
x»-*- gtoitionem dc obiedo prxfcnti per fpccies pro-
»• ■ •' 1 prias (etiamli non rcprxfcntctobiedum actu exi-
ftere ) cognitionem intuitiuam , reducemur ad
, ,• quxffionem de nomine, data autem ea fignifica-
• -v tione, libenter fatebor illatn cognitionem, quam
< • ponimus ,e(Tc ihtuiriuam ; talis tamen acceptio
' * ' 1 eff impropria, nce ab aduerfariis in folo hoc fen- •
fii intenditur , cam futuram intuitionem ; fcd ex<

... . eo capite , qubd ignorari non pollit ipfa adualis
exiftentia ,vtpote qux prxdicatum cft cffentialc
Dei ; hoc autem iam a nobis fijpia reiedum cft,
orgo. t tu

5 Replicabis : Vifio v. g. quam ego habeo de aU
bcdinc,non dicit exprelsc albedinemexiftere ; &
tamen eff propria intuitiua cognitio ( etiamli ali-
quando obfcurillimi» Iit ) cb prxeise ,qiiia fit per
v *1a

Ptflieabii.

Deum & obietla fup. Se< 5 hi. 71

fpecies proprias & immediatas rei exiftentis , er-
go idem etiam etit de ea cognitione dc Deo. Rc- Refiondte.
Ipoudeo , vifioncra materialem terminari forma-
liter ad exiffentiam rei , imo etiam ad vbicatio-
nem : non foliira enim video albedinem cxillcrc,
fcd etiam vbi cxiffat.fiuc hoc fiat per moduin ali-
cuius affirmationis aut iudicij , fiuc per modum
fimplicis^pprchcnlionis ; ofc quam rationem ca
cognitio eff intuitiua, non veto prxeise , c6 quod
fiat per (pccics pioprias , vt obicdio fupponit : at
cognitio illa dc Deo , dc qua in conclulionc, talis
eff , vt cx vi illitis , neque vbi fit Deus , neque an
fit dc fado , pollit cognofci , fcd foliim , quod fi
exiffat,non fcquentur duo contradidoria.id quod
claiiffimc explicatur iuxta noftra principia de dif-
ferentia intet fcientiam vifionis , & fimplicis in-
tclligciuixdifp.ii. de fcientia Dei per totam tra-
dita : ibi enim oltcndi.ex parte obiedi nullo mo-
do diliingui intuitionem a fcientia dc poffibilira-
tc feu abftradiua , diffetentiamque folum conii- rj ,

ilerc in modo cognyfccndi : nam abftiadiua hoc abfoneu-
modo explicatur : Si hoc obicRum exijtat , non Je- u» r ■>/»!»?.
queritur eluo contradictori 4. Intuitiua vero dicir, (r
Hoc obictlum cxiftit. Cum ergo fenfus materialis
non fit capax cognofcendi pet illum modum con-
ditionalcin, fi obteRum ext/lat ,lcd immediate in
Ic apprehendat illud obicdum , ideo lion cll ca-
pax cognitionis abftradiux piopiic , fcd intuiti-
ux; fccus vero nollcr intellectus, qui poccff etiam
de Deo dicere , & Dem cxijiat , non fcquentur duo
contradictoria.

Sed bine obiicics Secundo , Ergo talis cognitio
erit abftra&iua ; & non quidditatiua , contra lup-
politionem fadam. Refpondeo, cognitionem ab-
ffradtiuam dupliciter vfurpari , vel prout opponi- abflradiuatn
tui intuitiux, & hoc lenfu fateor hanc elle abftra- dupluittr
diuam , at vt fic,non opponitur quidditatiux: ‘ v ( u ’f* n -
Deus enim habet cognitionem quidriitatiuam dc
rebus pure polfibilibus.qux quia abffrahit ab exi-
ftentia , vocatur abftradiua. Aliter vfutpatur co-
gnitio abftradtiua , id eft ,qux fit pet fpccies im-
proprias , & in medio impcrfc&iori , quo lenfu
nos cognofcimusde fado Deum abftiadtiuc. in
hac acceptione nego, eam cognitionem, dc qua m
conclnfionc , effe abftradliuam : cft enim per Ipc-
cies proprias & immediatas , imo poteft cffc Deo
iplo vt obic&o concurrente, quo caiunondu-^
bium.eam elle quidditatiuam , feu per Ipccicm
ptopriattiiSc immediatam. •

Secunda conclufio. Poteft cffc aliqua CpcciesSreurMcon-
extra vifionem beatam , qua immediate in Ic co- elufo.
gnolcatur Deus , non in creaturis , fiuc hxc fpc-
cies quidditatiua vocetur , fiue abfttadiua. Aiitc 7
probationem conclufionis explico differentiam s *
huius fpecici ab alia , de qua in prima conclufio- ^ditur.
ne , quia illa poffet aliqua prxdicata diuina , imo
omnia , excepti exigentia a&ualiscxiftcntix, cla-
re & perfc&c cognofcere , ad modum , quo vifio
beata eadem prxdicata cognolcit ; non autem di-
ceretur vifio , quia non terminaretur ad exifteu- v.

tiam , iuxta dida prxced. conclulionc. Hxc au-
tem fecunda fpecies poffet rerminari ad exifteu-
tiara , tte ad omnia alia prxdicata , obfcurc tamen
& imperfecte ,ad eum modum quos nos dc fado
Deum nofeimus. Hxcdifterentia vltcriiis declaia-
tur, fi comparemus cognitionem , quam Angelus'
habet de alio poflibili pet fpeciem pcopuiun cum
aliU , quam ego dc Codcm poflibili Angelo habeo
folfiin ex dilcurfu t licet enim illa prior abftrahac
ab exiftentia , perfede ramen cognolcit Angelum , r
poffibilemjmea verboognirio non folum abffrahit

Digltized by Qoogle

7 *

Rod. de Arriag

ab cxiftenciajtiquo coucnk cum prima, fcd ad i p-
fc m poffibilitatcm valde imperfecte rcrminacur,
idcb dicitur abftra&iua in omni fcnfu , Sc prout
opponitur quidditaduz. quo luppolito.
fttkttic cen- Conclufio probatur : quia etiam de fa&o , li-

t ujienu. ccr Angelus # C u m primum aieendit ad cognitio-
nem Dei , non afeendat nifi per creaturas ; fcmcl
tamen acquifira ex creaturis ipeciede Deo , poteft
immediate deipfo cogitare , & ipfum apprehen-
dere , nihil tunc de creaturis cogitando. Quod
etiam innobis experimur : neque enim quaudo
dicimus , Deus eft potens producere emito ; aut, eft
impeccabilis, fionlhit, & c. cogitamus a&ualiter de
8 illo medio, vnde prius intuleramus, Deum clle in
Pturiinfit rerum naturi. Hinc vlteriiks infero , Ergo poteft
orfmmiiMm. efle diuinitus aliqua fpecics abftraftiuc reprarfen-
tans Deum, non tamen in creaturis , vt in medio:
& forte ( vt paulb ante dixi ) harc , quae ex crea-
turis acquifiracft , habet eam in reprxfentando
independentiam i creaturis; ergo poteft clFe ali-
qua alia qtix in medio ohfcuro icu imperfc&o
Deum reprzfcntandi conucuiat cum hac quam ex
creaturis habemus j differat tamen ab ea , quod
non petat acquiri ex cognitione creaturarum,
prout petit hxc noftra.Probo confcquentiam m&-
nifcftc : nam prxccflillc cognitionem de creatu-
ris, vel con prxcdliftc, omnino per accidens fc
habet ad cognitionem, quam de fcufto habeo dc
Deo : illa enim prxccdcns cognitio non magis
inc illuminat iam , quam fi numquam fuillcr , vt
per fc cft manifeftum ; crgo.ft iam poiTum habe-
re cognitionem Dei immediatam, quando fuppo-
nor olim habuifle cognitionem dc creaturis , eo-
dem modo illam potero habere , ctiamli non co-
gnouillem creaturas, dummodb habeam hanc fpe-
cicm quam dc fado habeo , vel aliam fimilem ei
in modo reprzfentandi , ctiamli edet diffundis in
modo quo acquireretur, quod, vt dixi, hxc acqui-
re ratut a nobis pet difeurfum ; illa autem ellec per
v, fc infula.qux enim in hoc poteft efle repugniria?
nam illa exigentia cauflx produ&iux creatx non
cft tanta , vt repugnet diuinitus alia fpecics,
qu.x non a caufsa creati , fed i folo Deo produ-
catur , licet in modo reprxfcmandi ambx fuit fi-
miles.

Ttrii* tsn- Tertia concludo. Neutra ex his fpecicbus dc-
* "J 1 *- betut naturaliter Angelo aut homini, in hac con-
dnfionc conueniunt inter fc Thoroiftx Sc Scoti-
ftx : nam Scotus, qui magis videtur aducrfcri,ad-
huc fatetur eam fpeciem ede fupernaturalcm, licet
male explicet eius . fuperiuturahtatcin , vt dixi
fupra.

^Ttbtwnsn Difficulter redditur bona ratio huius conciu-

tamrotisns fi Qn ' s - Audorirate quidem facile fuadecur : nam
quam aulis- D. Paulus non aliter ea , qux funt Dei , nota do-
ritott. cet efle creaturis , quam per ca qux fada funtjcr-
s. Possim. g Q f cntJl nos non habere immediatam fpeciem dc
Deo , fcd per difcurfum ex creaturis caro accipere.
Er experientia hoc idem manifefte oftendit. Idcb
Pbiisfsfhi. in hoc conueniunt & Philofophi & Patres , vnde
videtur hxc ratio ita formati poffc : Deus eft ob-
icdum ita excedens [vires creaturarum iam exi-
ftenriuru , vt in fc itnmedtafc nequeat cognofci
ab illis , nifi a poftetiori per difcurfum ex creatu-
ris defumptum ; ergo his creaturis non cft poffi-
bijis fpccies immediata dc Dco.Dixi creoturu exi-
flentibus ; quia de his folis in prxfcnti nobis iermo
eft , & alibi docui , probabile efle, poflibilem
aliam creaturam , cui connaturalis fit etiam ipfc

Potis f Mc- V ^'° ^ C ’’

iin*. " . P. Molina aliam habet rationem, quia fcilicet

a Tra&atus De Angelis.

cognitio abftradiua fcmper , naturaliter loquen-
do , eft poftinruitiuam ; ergo cum cognitio in-
tuidua Dei fit fupernaturalis creaturis cxillenti* JO
bus, etiam abftta&iua ,qux illam fupponit , erit
fupernaturalis ; vel falcem non debebitur cogni-
tio de Deo , nifi poft intuiciuas cognitiones de
crcaturis;& fic erit fpecics accepta per difcurfum. Rstif UtJ ._
Hxc tamen ratio non videtur vrgerc : nam ante- noonsvrist.
cedens folum poteft habere locnin , calli quo per
difcurfum habeatur ea notitia abftradiua : tunc
enim debebunt prxite intuitiux , qux funt inftar
prxmiflarum : at vniuerfalitcr.in fpccie abftradi-
ua immediata id non habet locum ; ergo pollent
Angeli naturaliter , antequam quidquam intue-
rcmur.nofcctc Dcura &poffibilia. . .

Aductte , per lunc tertiam conciunoncm vita-
ri abfurdum , quod P. Suarez putat fcqui ex co
qubd fit poffibilis fpecics quidditadua Dei , fcili-
cet fcqui inde , myftetium Trinitaus poffc na- S ,^*Aro'
ruraliter cognofci. Vitatur , inquam , hoc abfur- m simam.
dum , quia dicimus , eam fpeciem non efle poffi-
bilem naturaliter. Addo, licet poffibilis ellct.non
fcqui formali rcr, myftetium Trinitatis polle na-
turaliter cognofci ( Sc hxc fit fecunda folutio)
quia ( vt fxpc didhim eft ) non omnis cognitio
quidditariua manifeftat omnia prxdicata diuina,
ita vt dc illis poffic reddi ratio, quapropter alibi
docui, poflibilem efle vifionem dc Deo , qua non
cognofeatur , an fit trinus Sc vnus , fiuc ex parte
obictfti tangatur Trinitas , fiuc non. quod ad pun-
dum prxfcnsper accidens omnino ie habet.

SECTIO SECVNDA.

Sluemodo ex ft & mediate Deum Angeli
cognofcant.

E Gi de cognitione , quam Angeli de Deo ha-
bere poliunt per fpeciem immediatam diftin-
Aam. Iam opotcet duo explicare. Primum,an ipfi
fim per fuammet fubftanriam fpecics dcDco. Se-
cundum, qualem ex creaturis mediatam habeant
de Deo cognidouem.

SVBSECTIO PRIMA.

Expeditur primum dubium.

C irca primum conclufio noftra fir. Subftantia
Angeli non cft fpccies immediata ad cogni-
uonem dc Deo; ideoque Angelus non cognofcit j UotioLno»
Deum in hoc fcnfu per fuammet fubftanuam. «/« fltdtm
Conueniunt in hac Bonauentura , Richardus,Baf im mediatam
folus, Vafquez, Molina » Pefantius , Sc alij apud
Suarez cap.i 8. quibus ipfc fubfcribit. contrariam varijoua*-
ver6 tenent Capreolus, Fetradenfis , Zutnel , Sc mopsd
Alcnfis apudeumdem ibidem. Vt autem probetur Suortoft»
noftra conclufio, explicandus eft fcnfus illius:fce- h * c
cies imprefsi immediata eft illa , qux vt fic , fine ceosroriom
cognidone fui ducit in cognitionem obic&i, cius fentsntiom
loco concurrendo ( Sc quidem efficienter , iuxta tsnent ohj
probabiliorem fcntcntiam) ad eam cognitionem, ^7
ideoque dici lolet medium incognitum. cmsoufsn-

Adueno tamen , non efle fimpiicitet de concc- f m
ptu eflentiali fpcciei , quod non cognofcatur ipfa: ts$r.
dummodb enim rcprzfentet obiedtum , cuius eft
fpccies, immediafc in ipfb. St non in fc ipsa pdiis
cognita, vt in fpeculo.etit vera fpccies , fiuc fitnul
fcipfam immediati concomitanter rcprxfentcc,fi-
UC non. Idcb dixi, Reduphcotiue.vt dum iri cogni-
lienem obitQi , td facere fine cognitione fui.

Dico

Pnbmut

taalufu.

Difp.ioi Quomodo Angelus nofcat Deum & obietta fup. ScdtC 75

Dico ergo , Angelum aonrepra:femare Deum
immediate , nec folum , nec fimul cum Ce ipfo,
ideoque non ciTc fpeciem imprefliro imrnedia-

pro cognitione Dei , erit etiam fpecics mediata
illius.

O bi*8U

Prims.

Rtjfrtndtt.

Obitl V»

Stctmd»
V. Tktm*.
Xt&utdto.

Obit Hic
Ttrti*.

* 4 h* 4 t».

$ %
.. 1

: -
V.

tam Dei Quod fic probo , quia , licet diuinitus
non repugnet , vt vna fubftamia iit fpecics ira-
preiTa pro cognitione immediata alterius , vt
fuse oftendi fupti contra nonnullos > de vt etiam
contra P.Suarez paulo anti probaui , poflit cf Te
diuinitus aliqua fpecics abftra&iua de Deo , im-
mediata tamcu , ac proinde ex his duobus capi-
tibus non queat oftendi , repugnare Angeli fub-
ftantiac tale munus fpeciei ; nihilominus tamen
nullum penitus fundamentum eft , ad dicendum»
illi de faufto conuenirc. Dixi autem fiepenos non
debere tribuere line pofitiuo fundamento creatu-
ris exiftentibus prxdicata omnia , qu* alioquin
concipimus , venon repugnantia in aliqui crea-
tura poflibiii : aequi nullum eft fundamentum
probans vel leuiter. Angelo tale ptcdicatum con-
uenirc ; ergo non debet ci concedi. Minor patet
ex iolutione eorum quae pro aduerfariis obiici ’
poterant.

Primi ergo dicunt , Angelum e(Te imaginem
Dei , quod eft proprium fpeciei. Refpondeo, ra-
tionem imaginis magis conuenirc rei ,qtix prius
cognita ducic in cognitionem alteri u$,quim fpe-
ciei imprelT*. Quod ii xqualitev vtrique conue-
niat, non eft, cur cogamur in eo fcnfu eam vfur-
pare : in fecundo enim fcnfu eam infri explica-
bo ; alioquin etiam homo , quia imago Dei,eftec
fpecicj eius imprefta.

Secundo obiiciunt i D. Thoma & aliis doce-
ri , Angelum cognofcere Deum per fubftantiamj
ergo per fe, tamquam per fpeciem. Nego ceufe-
quentiam de fpecie immediata: folum eniraindg
infertur , eum nofcere Deum in fevt in medio
prifts cognito, de quo ftatim,

Terrib obiiciunt : Angelus eft effe&us produ*'
€lus i Deo vt eum reprxfenter, ergo eft fpecies
imprefta illius. Diftinguo antecedens, vt eum re-
pestCeatec tamquam aliquid phyficd Deo fimile.vt
etiam homo eft fa&us ad imaginem & firailitudi-
nem Dei , concedo antecedens ; vt eum reprx-
fentet pet modum fpeciei irapreftx & immedia-
tx, nego antecedens. Vbi aduerte , ad rationem
fbecfci per accidens fe habere, qubd fic efte&us
illius cuius dicitur fpecies : nam multa: fpecies
imprrifie non funt efte&us fuotum obie&orum,
vtin infufis per fe angelicis, & in aliis fu$$ proba-»
ui in libris de Anima : multo autem miniis omnis
effedus eo ipfo eft fpecies obic&i , alioquin om-
nes creatur* eftent fpecies Der. quod eft abfur-
difiimum : & lux elfec fpecies immediata ignis, &
fic dc ceteris; mate ergo ad probandum Angelum
effe fpeciem immediatam de Deo, adducitur quod
fit effedus illius. !■■■

»4

Hinc infettur,cognitioncm de Deo non fc ha- In f ,rt '
bete concomitanter in Angelo refpedlu cognitio-
nis fui , ita vt fint quafi dux cognitiones difpara-
tx refpe&u obic&orum difparatorum. Id quod
conftat elati ex przcedcmi do&rina,quia Ange-
lus fe habet vt obie&um formale , Deus verb vt
materiale cognitum in formali ; obie&um autem
formale determinans ad materiale , non fe habet
per accidens & 'concomitanter rcfpe&u materia-
lis » fcd per fe , ideoque voica cognitione indiui-
fibili etiam ratione noftra , vt dixi difp.io. devi-
fione Dei i num. 55. vtrumque necclfario co-
gnofeitur.

Dices, Ergo eadem cognitio erit abftra&iua obhlil»,
firoul & tntuitiua. Hoc argumento motus eft P.

Molina quatft. j6.art. ad opinandum , eadem p.Milin*'
cognitione , qui Angelus feattt creaturas nofeit, itidem* htt
non poife etiam nofcere Deuro, vnde obiter in-
fert, neceftarium omnino cfle Angelis concedere
difeurfum. Confirmat autem fuam opinionem,
quia, fi vnico a&u Deus etiam cognofcctcrur.tot
haberet quilibet Angelus cognitiones de Deo,
quot habet cognitiones de criaturi : in qualibet
enim Deum cognofccrct; id autem videtur eile
abfurdum, ergo. Nihilominus non eft i noftra con-
clufionerecedendum. Argumento refpondeo, nui- Rcftenitt.
Ium prorfus c(fc inconuenicns in eo, quod refpe-
dudiucrforum obie&orum vna eaddmquc cogni-
tio fit abftradtiua & intuitiua , vt in materii de
vifione 8 c in aliis locis oftendi, probans cumdem '

«ftum cfle pofle fidei & fcienti*. In prxfenti au-
tem neceftarium efteob Angelo quilibet cogni-
tione quidditatiua cognofci Deum, oftenditur ex
di&is alibi > vbi probaui non pofle pet vnum
«ftiim formari hunc conceptum , Partu eft tnt
pendent k Deo, nifi eodem a&u etiam cognofca- Adcemftmm

con-

tunrm rt-

S VB SECTI O SECVNDA

Deciditur fecundum dubium»

Q Voad fecundum,Dkendum, eft, Angelum ef-
fe quafi mediata fpeciem de Deo.quatenus»
dume ^ fpecies pro cognitione fui , etiam D: uro
feipfo vtin medio cognofcit. quo fcnfu alibi
jfitcitm d» dixi, cauflas rcfpc&u fui cffe&us , Se effe&us re-
fpedu cauffx cflc fpeciem mediatam, quod idem
eft in omni rc refpe£Hua,qux poreft ede medium,
vt in ipfa nofcatur terminus : ergo cum Angelus
ob dependentiam eflentialem i Deo » fit medium
Ttmtull.

Stctaidb ctn~

Vt*.

tur terminus ftu Deus, i quo pendet. Ad ^

firmationem refpondeo , non eifa abfurdum vl- ** n ’

Ium , fcd omnino neceftarium , vt toties Deum
cognofca t , tamquam id & quo pendent creatur*,
quoties creaturas pendentes li Deo cognofcit. feu
quoties dicit , Hemo tft ens k Dtp » Lxpistfttnt k
Deo, Esjuw tft tnt k Dto,ik c.

Aduerte, licet in cognitionem de Deo non ve- , .
niat Angelus, nifi feaut alias creaturas nofcendo; Seat.
non tam£ proptcrca ilium de Deo prxciscca nof-
cere qu* ex creaturis nouic , fcd vi intelle&us fui
ex ea cognitione determinari ad alia przdicata *

Deo attribuenda, quzex creaturis noninfetun-
tur immediate. Explico, nofeit Angelus feipfum, zxpUt*.
ibi nofeit cfte aliud ens , i quo ipfe pendet, fpiri-
tuale , k fe 5 ibi autem non nofeit fotmalfter tale
ens efte fumme fandtum, furomi verax : nam for-
ma! iter loquendo , ad continendum Angelum,
cumque producendum , non requiritur infinita
veraritas .fandlitas, Scc. nihilominils Angelus
femei ex fe ipfo habita notitia de Deo , ei tribuit
eam infinitam fanftitatem , veracitatcm in dicen-
do ,& omnia fumma attributa , qu* fine con-
tradi^ionc excogitari poftqnr, quod tpfummet
nos facimus in cognitione de Deo.

Vtrum autem hxc cognitio fit difcurfiua in ^ ^

Angelo , dubium eft , crediderim , ftatuta femei hu <*g»itio
in iliis capacitate difcur!us( de qui paulb pbft) ft* difturfims
omnino ctfedifcurfiuam, quia infertur exprin-
cipiis aliquibus , qu* per diucrfos adtus ab An-
gelis nofcuntur , v. g. Hoc ens , quod me prodsuit,
tft k fi , ergo fumme perfdhtm ; quia fi aliquod
ens habet omnes perfeSioncs poffibiles , illud
. G certb

Obiiciet eum
Suam.

1 6

Reftondeo.

Vegetur am-
pliui diluen-
do hanc folu-
titntm Sua-

Non «i ndto,
quomodo
-vnut a8tu
excitari pef-

fit aliam.

Rrjfitndtbu

Trimi.

Contra oft.

Rtjpondibu

Sicunde.

Rtjfiendto
omni dubii
fundari in
aliquo dif-
cmrfu.

74 , Rod, de Arriaga

certe eft ens i fe, ergo Deus illas habet. Vltcrius,
lumina veracitas eft perfedio poffibilis, ergo eft
in Deo. Summa fanditas eft perfodio poffibilis,
ergo Deus illam habet, & fic difeurrendo per ce-
teras Dei perfediones.

Dices cum P. Suarez cap.19. n. to.eam fecun-
dam cognitionem non oriri proprie ex prima,fed
quafi occafionaliter ex vna fieri tranfitum ad
aliam, quod explicari poteftex modo, quo inten-
tionales fpecics in nobis excitantur:cognito enim
vno obiedo , excitatur fzpc fpecies de alio , fine
vllo plane difcurfu; ergo poterit in Angelis ex-
citari ca nobilior fpecies de Deo, non per difeur-
fum ex creatura, fcd quafi occafionaliter. Refpon-
deo , me ob hanc rationem olim putafic id fieri
fine difcurfu;re vero melius examinata, iam cen-
feo debere neceffati6 interuenire difeurfum.
quod ex didis a me videtur fatis probatum, & vr-
getur amplius, diluendo hanc folutionera P.Sua-
rez : nam dupliciter poteft vnus- adus ad alium
determinare , vel excitando fpecies , quz antei
iam erant in imelledu (vt infinuatur in hac folu-
tione ) 8c hoc modo non poteft cognitio creatu-
rae excitare eam fecundam cognitionem de Deo:
nam ante illam non habebat Angelus fpecies qus
excitarentur, ideo ipfe Suarez eodem cap. 19. me-
rito docet.eam cognitionem de Deo primbm ha-
beri non pofie , nifi cognitis adu creaturis, quia
nondum inrelledus fpecies vllas de Deo habe-
bat ; ergo folum reftat alter modus explican-
dj.qui fit per difeurfum, proponendo fcilicet duo
extrema connexa cum vno medio , vnde intelle-
dus infert connexionem inter fe.

Neque video , quo tertio modo vnus adus
excitare pofilt alium. Dices fort£ , producendo
fpecies de altero obicdo. Sed contra , quia nul-
lus adus producit nifi fpecies de fuo obiedo,
ergo ad aliud cognofccndum non poteft eo mo-
do excitare. Dices Secund6,PafCm in nobis vna
noua cognitio dat occafionem dubitandi de alio
obiedo , quz dubitatio non refultat per difeur-
fum ; ergoetiam potiet cognitio de creatura exci-
tare dubium in Angelo , an illud ens , a quo no-
fcit pendere eam creaturam , habeat alias petfe-
diones:poftei verd poterit fine vllo difcurfu de-
terminare fe ad iudicandum omnino illas habe-
re,etle infinitum , fandum, &c. Refpondeo, om-
ne dubium fundari*femper in aliquo difcurfu:
nam ea cognitio noua excitat in nobis aliquas
fpecies de alio obicdo, quas iam antei habemus,
& ambz illae cognitiones ipferunt per difeur-
fum vnara tertiam , hoc modo , Ergo forte ita
erunt , aut, Ferte illud non ijl ita. Et in cafu Ange-
li idem certius videtur : nam ea dubitatio ita in-
furgit : Iftud ens, It quo ego pendeo , eft i fe , eft
fupremum , quia ab alio non pendet , ne detur
procefius in infinitum i ergo videtur habiturum
omnem perfedionem, veracitatem, fanditatem,
&c. fummam denique quz cfie poteft , quia nul-
lum fubiedum eft , cui potiori iure debeat attri-
bui. Et vt verum fatear , ego non video quomo-
do , nifi per hunc vel fimilem difeurfum. Ange-
lus valeat ad eam fecundam cognitionem clario*

rem de Deodeuenirc : cumque nullum ( vt
dicemus infri ) inconueniens fit in
abfolutc tribuendo eis difcurfu,
non eft cur de eo conceden-
do dubitemus.

* *

Tra&atus 7)e Angelis .
SVBSECTIO TERTIA.

Noua quafi to ex didis ortu tradatur.

Q Vzri circa hoc poteft, an non fol&m , cfim
primum acquifiuit Angelus eam cognitio-
nem Dei partam ex difcurfu , debeat fe vel crea-
turas nofcere , fed etiam poftei » quandocumque
de Deo cogitare vult > debeat etiam per creaturas
ad illum aicendere. Refpondeo, pofie fcmcl ac-
quifita ea fpecie , poftea de folo Deo fine creatu-
ris cogitare. Ira P. Suarez fuse fupri , & patet ex
didis i me in libris de Anima de difcurfu , fcili-
cct , pofie quem repetere poftei affenfum circa
obiedum conclufionis, nihil cogitando de prz-
miflis , quod eodem modo locum habetinprx-
fenti ;& idem paulb ante tetigi, agens, vttum
pofilt cfie fpecies de Deo abftradiua , & non de-
fumpta i creaturis : neque aliam nunc video dif-
ficultatem , quam ibi non folucrim.

Hinc deciditur facile difficultas , quam fuse
tradat P. Suarez eo cap. 19. an fcilicec vno eo-
demque adu Angelus fe aut alias creaturas , &
Deum in eiscognofcar.Rcfpondecur enim ex di-
dis, fi loquamur de cognitione prima, qua Deum
nouit vt terminum , quem creatura refpicic , ne-
ceffario adu vnico creaturam &c Deum nouifie,
illam iu redo , Deum in obliquo : dixi enim fz-
pc , obiedum materiale & formale vnico adu
cognofci,& licet creatura non effet obiedum for*
male.adhuc eodem adu deberer in ca nofei Deus;
repugnat enim relatiuum vt tale cognofci,nifi co-
gnofeatur vt refpicicns aliud. Quod autem nofei-
tur vt refpicicns , eo ipfo nofeitur fimul cum ter-»
mino quem rcfpicit : dicere enim non poteft An-
gelus,^* fum crtattu,niCi eo adu fimul dicat , ab
alio , cumque non cognofcac Angelus illud aliud
confuse , neceffarib determinate dicit a Deo > 6 r-
goeodem adu creaturam & Deum nofeit.

De fecunda ver6 cognitione, quam format per
difeurfum de Deo , dicendum eft, pofie illam ha-
bere per fc loquendo, etiamfi creatura tunc non
cognofcatur : nara , vt dixi paulo antc.acquifitis
fcmel fpecicbus aliquibus dc Deo non pendet ea
cognitio & przmiflts , per quasciufmodi fpecies
acquifitz funt , & aliunde ea cognitio tangit
Deum in redo : dicit enim, Deu* eft iuftut.fitnflus,
verax, 8 cc. ergo non necefiario conjungitur cum
altera cognitione crcaturz. Confirmatur : quia
experientia confiat, paffim excitari in nobis eiuf-
mgdi fpecies de Deo independenter ab eo , quid
tunc de creaturis cogitemus; multi ergo melius
id poterit in Angelis. Dixi, per fe loquendo , quia
iam abftraho ab eo , quid Angelus aliunde ftm-
per fc cognofcac, vel etiam alia obieda.quia hxc
ncceffitas aliunde proucnit , & per accidens fo-
lim in eo cafu coniungitur cum cognitione de
qua hic loquimur.

SVBSECTIO QVARTA.

Quomodo ex melioribus aut pluribus creatu-
ris Deus melius nofcatur. ( y

M Aioc difficultas,eft , an Angelus ex cogqf-
tione nobilioris effedus nobiliorem etiam
acquirat de Deo cognitionem. P. Suarez diftin-
guic bene cap. 10. duo , quz dc Deo pofiunt fci-
ri ; vnum eft , an fit : hoc dicit zqualiter cogno-
fci ab Augelo , ex quocumque eficdu : nam tara
nccefiaria eft exiftemia Dei , vt formica cxiftat.

quam

Qut/lio pro-
ponitur.

Rtfiondto.

Angelue vao
todimqui
adu enatu-
ram CP
nefit pii eft.

Angtlaa po-
te ft habere
cognitionem
dt Deo per
difeurfum, li-
cet tunc crea-
tura non uof-
catur.

»9

Confirmo.

A» Angtiem
ax cognitiama
nobiliora tf-
ftBui etiam
nobiliorem
dt Deo co-
gnitionem
habeat.

> -w- Digilized by G009I0

Smrtidi-

fiinguit.

Prima di-
ftinSitnil
faet flatet.
Secundat
Suarqfenfm

•fi-

Difp.io! Quomodo Angelus nofcat Deum & obietia fup. Se&.i. 75

Contra ft-
eundam di-
ftinSionu
fartu» tft.

Refpoaderi

St I ut it bona
*ft,ta tamen
Suari/ alte-
ram diftin-
Sitnit par-
tem redar-
gna.

Concluditur,
Z> eum ab
Aofilu ei
ferfeSiut nt-
fei in ereatu-
rie,t]ui crea-
tura tit ptr-
f e Sierit.

quim vt cxidat Angelus fupremus. vt per fe vi-
detur mamfcdum. In hoc acquiefco Patri Sila-
re z , neque habeo quod addam. Secundum, quod
de Deo poteftfciri , ed, quid fit :Sc quoad hoc
docet P. Suarez tam perfcCtc cognofci Deum ab
Angelo in vna re materiali , quam etiam in alii
materiali , quantumcumque imperfe&iori : v.
g. non cognofci perfe&iiis in leone , quim in in-
timo accidenti materiali : nam licet accidens il-
lud intimum non tit cognofcitiuum (icut ell leo;
tamen eo ipfo quhd Angelus cognofcat Deum
in co accidenti , nouit illum ede infinitum Sc
cognofcentcm ; ergo tam clare nouit , quid fic
Deus exeo accidenti , quim ex leone: -Addit ta-
men , in homine Sc in Angelis perfe&iiis Deum
cognofci , quim in rebus materialibus , quia
homo & Angelus funt timiles Deo in gradu fpe-
cifico intellc&iuo proprio Dei , Sc (uno ima-
go illius ; ergo in illis nofciturDcus perfc&ius.
Denique (i hominem Sc Angelum inter fc com-
pares , Si infimum cum fupremo , Non me-
lius , inquit , nofcitur Deus in vno , quim in
alio, eo modo quo in ipfis rebus materialibus
docuerat.

Quia vero hate do&rina videtur difficilis.fup-
pofita priori , fuse laborat ibi ,vt eas duas inter
fc concilier;vix tamen id obtinet. Quod fic often-
do manifede : ideo enim, licet infimum accidens
non fit cognofcitiuum , tamen in eo cognofcitur
tam pcrfcdic Deum e(Tc cognofcitiuum, quim in
leone aut equo cognofcitiuo ; quia ex cognitione
accidentis infere Angelus debere Deum elfe infi-
nitum Sc cognofcitiuum. ita P. Suarez difeur-
rit. Hinc ego infero , Ergo fimiliter ex equo non
intellc&iuocognofcct Angelus Deum clfc intel-
legi uum ; hoc autem prxeise cognofcit ex ho-
mine , aut ex fe ipfo vel aliis Angelis ; ergo non
magis cognofcit quid fit Deus ex feipfo, quam ex
leone.

Fortaffis refpondebitur , etiamfi Angelus ex
leone cognito inferat Deum elTc intelle&iuum,
quia tamen non fcit , quid fit intellcCkiuum, vt
fic ,nifi cognofccndo creaturam intclleftiuam,
ide6 clarius nofcitur hoc prardicatum de Deo ex
Angelo intclle&iuo, quam cx bruto non intcllc-
&iuo. Optima folutio , qui tamen redarguo al-
teram partem do&rinx , ergo fimiliter licet cx
vbicatione lapidis inferat Angelus , Deum cflc
cognofcitiuum ; quia tamen inde non potcd nof-
ccrc , quid fit ede cognofcitiuum : hoc enim non
habet lapis, illud aurem prxdicatum clare nofcir,
dum comprehendit leonem cognofcitiuum ; inde
etiam fiet, vt ex leone clarius & perfctdius co-
gnofcat virtutem diuinara cognofcitiuam , quam
ex vbicatione lapidis : licut virtutem diuinam in-
telleCliuam melius cognofcit ex homine intclle-
<diuo,quim cx leone non intellc&iuo , licet etiam
ex hoc abfolutc inferat, Deum c(Te intcllctdiuum
(impliciter.

Propter hxc Dicendum Puto, etiamfi ex qua-
libet creatnra Angelus inferar, non folum Deum
exiderc , fed etiam omnia alia prxdicata qux
funt in Deo , v. g. elTe fubdantiam fpiritualem,
cognofcitiuam , intellcfliuam , volitiuam , Scc.
quia hxc omnia prxdicata habent cum infinita
pcrfcCtione connexionem , Si quoad hoc xqua-
lem cognitionem de Deo habeat cx vna creatura
accx aiia.quantumuis imperfectiori ;quia tamen
illa eadem prxdicata , qux de Deo adirmar , cla-
rius nofcumpr ab Angelo ex pctfe&iori creatura
tain inter ipfas materiales, quam inter fpitituales:
Ttmtu / /.

pcrfe&ius enim formatur conceptus fubdantix,
v.g.cognofcendo quidditatiuc fubdantiam, quatn
cognolccndo accidens folum; ide& clarius intcl-
liget Angelus , quid fit illud prxdicatum, cognu-
fcendo fubdaqtiam creatam , quam cognofcendo
accidens, quia ergo clarius ab Angelo formatur
conceptus de illis prxdicatis in communi cx per-
fc&iori creatura : ide6 confcqucnter dico, Ange-
lum pcrfe&ius nofcere Deumin fubdantia etiam
materiali , quam in accidenti materiali , in leone
quim in formica , in hac quim in lapide.

Confirmatur Sc declaratur : fi Angelus non re-
flc&eret fe fupra feipfum , fed prxeise lapidem
v. g- cognofceret , nec haberet proprias fpecies
rei incellc&iux , aut cognofcitiux , proculdubio
valde impcrfc&e ex cognitione lapidis pollet in-
ferre , Deum ejfe cognofitiuum. imo vix videtur
poflibile id ab eo tunc polfe cognofci:vnde enim
illi tunc veniret fpecies de cognofcitiuoifi autem
cognofceret animal , tunc in ipfo animali cogno-
fcerct , quid fit virtus cognofcitiua , & haberet
fundamentum , vt claritas eam Deo tribuerer,
ablatis imperfedionibus; ergo per fe loquendo
claritis cognofcitur Deus ab Angelo quoad quid
tft inrc pcrfc&iori , etiam inter ipfas materiales
aut fpirituales, quimin imperfectiori.

Eodem modo dicendum ed,in Angelo no-
biliori & perfe&ius inccllc&iuo , quia magis ac-
cedit ad virtutem Dei intellctdiuam , clariorem
de hac virtute formari conceptum , quam in
Angelo miniis perfc&o. Ratio vniucrfalis ed,
quia quando aliquod extremum cognofcitur in
medio , qu6 hoc medium ed firailius extremo,
c6 extremum perfedi^s cognofcitur. qux pro-
pofitio ex cerminis videtur euidens : cum ergo
nobilior creatura fit fimilior Deo quim ignobi-
lior , nccefium cit , in nobiliori exteris paribus
Deum perfcdlius cognofci. Ncc obdat (olutio
Patris Suarez , fcilicec etiam ex ignobiliori An-
gelum inferre , in Deo e(fe eam maiorem perfe-
ctionem. Non , inquam , hoc obltat, quia ctiam-
fi inferatur ede ea maior pcrfcCtio ; quia tamen
non cognofcitur illa per fpecies proprias in mi-
nori creatura, in maiori vero cognofcitur , ideo
etiam clarius cx maiori , quam cx minori co-
gnofcitur.fine qua folutionc(vt pauli anrc oden-
di ) nec Suarez poted defcndeie, ex Angelo per-
fedtius nofei Deum, quam cx lconc.Sc aliis mate-
rialibus creaturis.

Ratio vero pro contraria fementia defumpta,
ex eo quod folus homo Si Angelus fit imago
Dei, parum vrget , quia , licet pcrfcCtiori inodo
propter vim cognofcitiuam pcifcitioiem , homo
& Angelus dicantur Dei imago ; fi tamen exaCtc
res confidcretur , etiam leo, Sc aquila , & bruta
funt imagines Dei, licet mulci miniis perfeCtx:
funt enim fimiles Deo in ede , in vi cognofciti-
ua.in quopundto maxime excedunt alias materia-
les res non cognofcitiuas. Quod fi I quxdionc
dc nomine imaginis abdraherc volumus, ideo dico
prxeise , rationem imaginis conducere ad melio-
rem cognitionem, quia odendit magis pcrfe&io-
nes imaginati , fcu diuinas .propter maiorem fi-
milicudinem , quam cum illis habet, quatenus
magis ad illas accedit : atqui fiue leo & equus di-
cantur imago , fiue non , indubitatum ed , eos
magis accedere ad Deum , quam accedat albedo:
hxc enim folum fimilts ed Deo in ratione entis,
de cetero omnino diflimilis ; at leo & ed fimilis
in ratione entis , Si in ratione fubdantix , & in
ratione cognofcitiui, qux funt cx maximis Dei
G 2 pcxfcikionibus.

Confirmati e.

Anfeltu tfui
e fi nobilier,
ti clariorem
de Det ftr ♦
mtt oenct-
ptum.

Ratio vni -
uerfalu tft.

ObitSiini ex
P Suar ex. [a-
tiifit.

Ratio con-
traria fin-
ientia ne»
-vrget.

Abfirahen-
dum • qua-
Jhent ur nt-
mint.

Digltlzed by Google

Angelus
Deum etiam
rufat ferfe-
3 tus ex mul-
tis creatum,
quum ex
-ut tu.

ObUclu.
Re (pinsiti.

Res fupemn-
t ur ales varii
tinfitUran-

SUT.

Status va-
riarum nui-
jhonum fra-
fonttnr.

76 R O D. D E A R R I A G A

perfe&ionibus. & ab vno infimo accidenti ,v.g.
eiufdem bruti vbicatione,quam homo ab eo no-
biliffimo bruto J licct.quia iam brutum illud eft
in alto vald£ gradu exceflus,quem fupra illud ha-
bet homo, etiamfi non fit tam magnus, fufficiar,
vt hominem conftituat fimpliciter inaltiffimo &
nobiliffimo ordiue rerum. Sed ab his compara-
tionibus abftrahendo , ratio a nobis fa&a totam-
fuam vim retinet, Sc oftendic, fiue brutum dica-
tur, Sc fit imago, fiue non,deberc ducere in melio-
rem Dei notitiam. Et eodem modo rario applica-
tur ipfis Angelis inter fe inzqualibus,fiue confti-
tuant diuerfos ordines , fiue non. quod ad qux-
ftionem de nomine fpe&ar , vt fzpc obfcruaui,
agens de hac ordinum taxatione.

Hoc etiam di3um inteilige ex maiori multitu-
dine creaturarum: nam licet in vna fola Angelos
cognofcar,Dcum cfle infinitum, & poffc produce-
cere quacumque non implicant contradi&ioncm;
non tamen poteft difiindlc dicere , an homo v.g.
in particulari dicat contradiAioncm , Sc an Deus
poffit illum producere , quando folum cognoue-
rat Deum in lapide ; ergo , fi accedat cognitio de
homine , iam non folum nofcet Angelus, Deum
elfe produtftiuum eorum quz non implicant (qui
eft confufus conceptus)fcd etiam explicitc nofcet
Deum efTe produ&iunm hominis : quod przdica-
tum in fententia Suarez & vera.eflcntiale eft Deo;
clarius ergo & diftin&ius ex multis creaturis;
qultm ex vna cognofcetur Deus. Quod ex di&is
tam mihi certum videtur,vt,rc bene perpensa, pu-
tem ^ nemine negandum. Et vero non folum ex
eo capite melius nofeitur Deus ex multis , quim
cx vnafola;fed quia meliiis nofcuntut ipfa przdi-
cata Dei, fortitudo v.g.& prudctia,in leone Sc ho-
mine fimul fumptis , quam in leone folo,aut ho-
mine folo.

Dices, Ergo in duobus etiam Iapidibus omni-
no fimilibus fimul fumptis melius nofeitur Deus,
quim in vno. quod videtur abfurdum. Refpon-
deo,concefta fcquela , quoad continentiam eius
indiuidui ; nego veri, quoad pcrfedlionum diuer-
fitatem : quia nulla eft in vno lapide , quz non
fit etiam in alio ; vnde ex hoc capite nihil diuer-
fum ex vno>quim ex alio nofcir,nifi, vt dixi, cla-
rius particularem continentiam huius lapidis nu-
mero , quz etiam eft przdicatutn Dei , fiue dica-
tur noua perfedliOjfiue non.Quod ad vocem per-
tinet.fi velis nouam dicere , non renuo concede-
re, nouam nofei diftindtius ex pluribus indiuiduis
quam ex vno folo.negoque ibi vllura cfte abfur-
dum,imo ob di&a paulo ante , ita necclfarib dif-
currendum eft.

SECTIO TERTIA.

Jguomodo immediate nofcant Angeli res
fupernaturales.

R Es fupernaturales vel pofTunt confiderari in
ftatu poffibilitacis , antequam fint, vel poft-
quam iam exiftunt de fa&o : item comparari pof-
funt vel cum cognitione euidenti Sc immediata
fui.vel eum difcurfiua Sc abftra&iua. & in his om-
nibus confiderationibus dubitari poreft , an ne-
ceffiirib requirant cognitionem fupernaturalem,
aur c contrario in omnibus fufficiar naturalis,aut
in aliquibus tantum. De immediata in hac fc&io-
ne.de mediata vero in fcquenti agemus. Sccundd
quxri poteft , an id tantum de rebus in fubftantia
fupcrnaturalibus , an verb etiam dc fupernatura-

Tra&atus 2)<? Angelis.

libas quoad modum intelligendum fit. Tertii
etiam quzritur , dato qubd cognitio rei fuperna-
tutalis fit etiam fupernaturalis , an debeat intel-
le&us ad illam eleuari , non fol&m fpccie fuper-
nacurali.fed przterei aliquo habitu tenente le ex
parte potentiz, eimque complente quafi intrin-
ieci ad eiufmodi adium.Dico intrinfece , quia com-
plementum ratione obiefii feu fpeciei reputari
folet extrinfecum. Vtraque hzc difficultas vi-
detur e(Tc vniuerfalis tam ad homines quam ad
Angelos , Sc fortafle ideo videretur non fpedtare
huc proprie. Nihilominus tamen , quia non oc-
currit commodior locus, oportet eam hic breui-
ter difcutcre.

SVBSECTIO PRIMA.

An omnis cognitio fupernaturalis requirat
complementum fupernaturale ex
parte potentia.

V T autem It facilioribus incipiamus, prius ter- AnemuUea-
tium dubium expedimus. Multi hic Sc in /"''»* f"P*r-
mareria de vifione agentes de neceffitate luminis
gIoriz,affirmant potentiam intellcdiuam ad co-
gnitiones omnes fupernaturales debere omnino fufematur*-
compleri per habitum aut qualitatem intnnfc- h ex fana
cam.fiue per auxilium extrinfecum intrinfeci de-
fc&um fupplens ; etiamfi fpecies aut concurfus mA f t
tenens fe ex parte obie&i , fit etiam fupernatura- Rati»\e»mm
lis. Fundamentum cius doftrinx hoc eft , quia fi tfi.
potentia fit completa ex parte potenrix,ergo de-
betur ci concurfus obieAi , feu fpecies ; ergo in
terminis repugnat fpeciem cfle fupernaturalem, 17
fi potentia fit completa ex parte potentiz ; ergo
ciimaftus fupernaturalis debeat habere princi-
cipium aliquod fupernaturale, neceftaritS illud
debebit fe tenere ex parte potentiz. Confirmatur Cnfirmeum
Primb ; quia inrclle&us in ordine ad adkus fuper- Primi.
naturales eft ex fe minfts completus quim ad na-
turales.vt ex terminis videtur certum : fed ad na-
turales eft etiam incompletus ex parte obie&i;
fpecies enim ab extrinfcco accipit:ergo |ad fuper-
naturales eft prxterca incompletus ex parte po-
rentiz. Confirmatur Secundo : voluntas ad amo- SttutUi.
rem fimernaturalcm non folum indiget propofi-
tione fupernaturali,qux fe tenet ex parte obietfti,
ficut fpecies refpe&u intelle<ftus;fed multo ma-
gis habitu ex parte voluntatis concurrente, &c.
vt patet in altibus fidei ,fpei Sc chatitatis ; ergo
eodem modo intelle&us indigebit ad omnem co-
gnitionem fupernaturalem , habitu eleuanre ex
parte potentiz, feu quantum eft ex fe intrinfeci.

Quod ideo addiderim , quia iam non difputo,an
diuinitus per auxilium extrinfecum eius concur-
fus fuppleri queat, dummodi concedatur, cx fe de-
bere fieri per inrrinfccum. •

Egi dc hac difficultate , dum de neceffitate CmelauHtm,
luminis glorix difputaui , Sc obiter infinuaui fmtentiam
meam fententiam , fcilicec tale complementum i
fpccie fupcrnaturalidiftindfum non requiri ex fo- ^
lo conceptu fupernaturalitatis in vifione. Idcbibi gm tenuat a -
docui non fufficienter probari , dari lumen glo- ralem , tan~
riz, ex eo quid vifio Dei fit fupernaturalis. Quod 'ranam
ipfumhic repeto , etiamfi negare non poffim, ^ tn
valde probabilem efTe fententiam Patris Suarez, p ro yabilem.
quz videtur etiam efTe communis inter Thomi- j8
ftas , Caietanum , Loream, Aluarez.e noftris ve- Var^ au3a~
r6 Ragufam Sc Becanum , apud P. Gafparem rei frima
Hurtadum $. parr. difput. 8. diffic. ai. dum in [‘uuruta.
Chrifto pro a&ibus fupcrnaturalibus fcientiz

iufufz.

Digitizsd by Google

Difp. io. Quomodo Angelus nofcat Deum & 'obietta fup . Se&. i. 77-

AuRores

fecundi

fintentu.

fundamen •
tum e fi.

Tundumen-
tum hoc pur-
txm renatur:
furum effe
efficax
ofiendo.

Hiat relfon-
detur prime
ar 'umento
«1 lucrfueie-
rum .

Secundi.

Tertio.

ObitHit.

Solutio.

Replicatu.

Reffiondeo*

R u:it re/pon-
d^jenu.

Confirmo

nofiram

conclufit-

nim.

infuf* , pr*tcr fpecies fupernaturalcs omnino re-
quirunt cx parte intellectas habitum per fe infu-
fum. Noftram autem defendit Vafquez, & in i.p.
agens de lumine glori*, & in tertia , quem refert
&fequitur Hurtadus fupri , Valentia j.p. qu. 1 1,
puncta 1.

Fundamentum huius fenrcntix apud Vafquez
illud eft , quod formalitas fupcrnaturalitatis po-
tcfl adxquatc rcfpondctc fpccici fupcrnaturali;
ergo repugnat habitus alius tenens fe cx parte
intellc&us , vt det fupcrnatutalitatcm cognitio-
ni. Hoc argumentum , quatenus videtur innuere
etiam repugnare talem habitum, a me fuse citato
loco dc vifionc rcicdum eft ; quatenus vero
euincit non c(Te vniucrfaliter nccellarium talem
habitum , omnino eft efficax. Quod ego lic for-
mo; Vt adus aliquis fit fuperijaturalis , fnfficit fi
vnfcum illius principium, quod in ipfum influit,
fupcrnaturalc fit , & fupcrnaturalitcr influat : eo
enim ipfo adus ille non continetur intra vires
natur* ; ergo (i fpccies influens in cognitionem
lupernaturalcm fit fupcrnaturalis, & indebita po-
tenti* , cognitio erit fupcrnaturalis : exigit enim
fimplicitct clcuationcm fupcrnaturalem ; ergo
frullra aliquod comprincipium fupcrnaturalc
cx parte potenti* requiritur praecise ratione fu -
pctnaturalitatis adus. Quod vero fpccies non
debeatur neccllario potenti* complet* in cCTc
potenti* , idcoque poflit ca fpccies cfTc fupirna-
turalis , per quod refpondctur primo argumen-
to adueriariorunt ; oftendo manifefte Primh cx
didis fupra dc Angelis in ordine ad fecreta coc-
diura , & in ordine ad futura. Secundb , in ani-
ma rationali , dum eft incorporo refpcdnfpc-
cicrum quidditatitiaruin dc fubftantiis ; fune
cnim& Angelis & anim* indebitx tales fpccies,
etiamfi ex parte potenti* tam Angelus quim
anima fint completi. Tertio , quia non apparet
ratio , cur , licet potentia cx fe non petat alium
habitum , non poffit tamen fpccies aliqua dc ob-
icdocflc tam nobi!is,vtnon debeatur naturaliter
ei potenti* , vel dentur duo contradidoria , qu*
inde fcqui poffint.

Dices , Potentia debet e fle in eodem ordine
cum adu ; ergo.fi adus ell fupcrnaturalis , poten-
tia debet etiam efle fupematuralis. Refpondeo,
negando antecedens : etenim intellcdus noder,
etiam poflquam habet habitum luminis glorix,
cd in fc potentia naturalis, & tamen efficit vifio-
nem ;crgo non requiritur, vt potentia fit in eo-
dem genere cum adu. Quod fi dicas fufficcre,
vt complementum aliquod , quo elcuatur poten-
tia, fit in eodem ordine ;ego etiam dicam fuffi-
ccre, vt fpccies , qu* efficienter fitnul concurrit
cum potentia , fit fupcrnaturalis, etiamfi non de-
tur aliud , quod cx parte potenti* fe teneat. Et
ratio ed manifeda ex didis , quia , fi vnumex
comprincipiis influentibus fupcrnaturalc cd ,
quodeumque illud fit.omnes ali* concaufl* per
illud cleuantur, & efficiunt effedum fupernatu-
ralcm.vc per fc ed notum ; ergo fufficit, fi fpccies
fit fupematuralis , licet nullum complementum
aliud detur cx parte intellcdus.

iamnunc exadibus nodris fupcrnaturalibus
fidei amplius confirmo dodrinam nodram : nam
illi funt fupernaturalcs ,& tamen folum vnum
comprincipium cd fupernaturalc , nempe habi-
tus f nam fpccies naturalis eft; )crgo fi £ contra-
rio fpccies eflet fupcrnaturalis , licet habitus na-
turalis eflet , daret fupcrnaturalitatem illi adui:
fi enim vnum principium fcmcl fufficit, cut raa-
Tmm 11.

Refioude»

4 d confirma-
tionem pri-
mum aduet-
farltrut».

Rejfiondeo
4 U fteimuam

confirmatu-

tum.

i 1

Vtptbtt

aaeuc.

Rtfjondto-

gis illud debebit fc tenere ex parte potenti* ,
quim cx parte obiedi fcu fpccici ? vel detur fuffi-
cicns difparitas inter h*c duo.

Rcdat rcfpondcrc argumentis oppofitis ; &
quidem ad primum fatisfadum ed. Confirmatio
non vrget. Primo , quia poted dici , imelledum
non neccllario efle cx parte fua minus comple-
tum ad adus fupernaturalcs , quam ad naturales;
fcd differentiam prxeise in eo litam , quod pro
naturalibus fpccies cd naturalis, fupcrnaturalis
veta pro fupernaturalibus. Secundo poWd tcfc
ponderi, cx parte etiam fua minus e Ile comple-
tum, quatenus cx fc non petit fpccicm fupernatti-
ralcm , fic verb naturalem ; camque exigentiam
fuflicercad conditucndain aliquam differentiam
cx parte potenti*.

Secunda confirmatio non vrget : voluntas
enim ideo indiget habitu fupcrnaturali , quia
cognitio tenens fc cx parte intellcdus , non con-
cutrit efficienter, vnde ncc poted clcuarc volun-
tatem ad adum fupetnaturalem; at fpecies in no-
dra fententia concurrit cfticicntcr ,crgo fola po-
ted eleuare intelledum ad lupernaturalcm adum.
cur autem cognitio determinans ad amorem fu-
pcrnaturalc , debeat efle fupematuralis, alibi dixi.

Vrgcbis tamen adhuc : Villo beata requirit
ex parte potenti* habitum luminis non alia ra-
tione, nifi quia fupematuralis cd ;crgo omnis
cognitio fupcrnaturalis requirit tale comple-
mentum ex parte potenti*. Refpondeo negando
cauffalitatcin antecedentis: dixi enim fuo loto,
non probari ncccffitatcm luminis ex fupcrnaiu-
ralitate prxeise vifionis , fcd & audoritate com-
muni, & forte ob maiorem excellentiam cius vi-
fionisrlicetcnim aliqu* fupernaturalcs cognitio-
nes non exigant tale complementum ,-non pro-
ptcrca adero , i nulla re fupernaturali illum polle
erigi : multa enim ex peculiari fua & fpecifica
perfedione rcquirunc id, quod non petit ratio
gencrica.in quo pundodifplicetP. Vafquez, vni-
uerfaliter id negans , vt paulb ante notaui. Cum
ergo inter omnes fupcrnaruralcs cognitiones no-
bili ffim a fit villo Dei , merito maiores requirit
vires cx parte potenti*, quam cctcr* cognitiones
inferiores. Condet ergo ; non ede nccellarium
abfolutc .etiamfi cognitio dc entibus fupcrnatu-
ralibus fit fupematuralis , vt propterea detur ad
omnes complementum aliquod fupernaturalc cx
parce potenti*.

5VBSECTIO SECVNDA.

Quibus argumentis /oleat probari , cogni-
tionem rei in fubjlantia fupernaturalU,
e/fe etiam fupcrnaturalem.

Q Vid fic fupernaturalc in fubdantia.quid ve- jt
rb quo ad modum, dixi alibi fuse ; breuiffi- Quid fit
me nunc , Supcrnaturale quoad fubdantiam il- finpmaeu-
lud ed , quod flue accidens fic , flue modus , flue r * l , e f uo a1
fubdantia (cafu quo aliqua talis eflet poffibilis ) / U td > vtrb’’'
cx natura fua & elfentia habet cfle fupernatura- <jue ad mo-
le , vt gratia , vifio beata , vnjo hypoflatica , &c. ^ u,n -
Supernaturale quo ad modum cd , quod non
cx fe , fed ex cafu aliquo accidentali , quo hic &
nunc producitur , denominatur fupcrnaturalc.

Sic reftitutio vifus c*co , fcu adio , qua redimi-
tur, in fua emirate naturalis cd ; quia verb hic &
nunc fit indepcndenrcr i difpoficionibus , quas
naturaliter petit, fit modo miraculofo, diciturquc
ideo fupcrnaturalis quo ad modum , id cd , vt

Q 5 alibi

Etfi corni t in
de entt fu-
p ematuruit
jit juperna-
turults , non
tumm nttef-
farto datur
tale comple-
mentum ex
parte peten-
ti».

7 *

Ro D. DE ArRIAGA

fententia.
Centra tfl.

alibi dixi , procedens f voluntate Dei fupernatu-
rali .quatenus per eam Deus vult producere eam
adionem & vifum, quando natura id non petebat,
& ab ei voluntate adio illa denominatur fuper-
naturalis :in hac ergo fubfed.de fupcrnaturali
. quo ad fubftantiam.dc aliis in fequenti.

Communis fententia vniuerfaliter negat ,res
vniutr [aliter in fubftantii fupematurales polle qnidditatiui
ntgtu, res in & immediate , flue vt pofEbiles , fiuc vt exiften-
fub/Unti» tes, cognofci naturaliter ab Angelo. ItaD. Tho-
11135 ^ u- * 7, art ' 4 ‘ ^ 1 ' ^ a ‘ ct ' Alexander & alij,
tini ab An- q uos rc f«t & fcquitur Suarez cap. 19. num. 4.
gelu nefit Probari folet haec fententia Primi. Potentia dc-
naturalittr. bet efTe cum obicdo in eodem ordine» ergo , fi
}i hoc cft fupernaturale , debet efTe aliquod com-
Ratie hui tu p t j nc jpj um fupernaturale potentiam eleuans,
fiue fpecies-fit , fiuc fe teneat ex parte potentiz;
ergo cognitio debet efTe fupernaturaiis. Szpc
dixi , illam zqualitatem ordinis potentiz cum
obiedo,non efTe folidamtnam etiam potentia elc-
uata lumine gloriz ad videndum Deum , adhuc
eft in diucrfo ordine It Deo : hic enim cft in ordi-
ne increato,& a fe infinito ; illa autem in ordine
finito, & ab alio feu creato, & tamen illi potentiz
fic conftitutx naturalis eft vifio Dei. Vndcdixi
alibi , polTe rem materialem efTe cognofcitiuam
rei fpiricualis , licet fint in diuerfo ordine , & in

J rxlenti cafu res eft certior : nam licet gratia vel
abitus mifericordiz , aut adio confcruatiua
quantitatis extra fubiedum fint fupematurales
in fubftantia , & ideo dicantur efTe in diuerfo or-
dine ab Angelo ; in fua tamen fubftantia tales res
non ftinr perfediores ipfomet Angelo. Quod per
( fe videtur manifeftum ;quia adio confcruatiua

quantitatis eft accidens imperfedum , & valde
limitatum ; fubftantia verb Angeli perfcdiflima
capax vifionis & amoris Dei , &c. eft ergo in-
comparabiliter perfedior adionc conferuatiua
quantitatis extra fubiedum, etiam fi hxc fuper-
Ratierefron- naturalis fit , illa naturalis. Rationem i priori
fienie eft. huius alibi reddidi , quia feilicet accidens vt fit
< fupernaturale , non cft neccfTum excedat ia
perfedione ipfam naturam feu fubiedum , cui
ineftjfed fufncic , fi fit perfedius quam omnia
accidentia naturalia illius fubiedi , quod bene
poteft habere, etiamfi non accedat vllo modo
ad perfedionem ipfius fubiedi , vt per fe ma-
nifeftum eft. Iam ergo clarius hinc argumen-
tor. Quidquid fit de diuerfitate ordinis , Ange-
lus eft perfedior & nobilior adionc confcrua-
tiua accidentis extra fubiedum : cur ergo erit
/impliciter improportionatus ad illam cogno-
fcendam , cum non fit ad fe cognofcendum ?
Cenfirme fr Confirmo & explico : fpecies per fe infufit An-
expiite. gelo fuperiori & foli illi debitz , funt fuperna-
turales Angelo inferiori , non fccus ac habitus
mifericordiz ; ergo tam Angelus inferior erit in
diuerfo ordine cum fpeciebus , quz funt in An-
gelo fuperiori ; quam cum habitu proprio infufo
mifericordiz ; ergo tam non poterit cognofcere
naturaliter eas fpecies foperioris Angeli , quim
non poteft per fe habitum mifericordiz. Vel
contra , fi poteft eas fpecies cognofcere , vt fa-
tetur aduerfarius , potcric etiam & habitum mi-
fericordiz.

Fortadis rcfpondcbis, habitum mifericordiz
efTe abfolutc fupematuralem , fpecies autem Mi-
chaclis eile naturales fimplicitcr ,Sc fecundum
quid fupematurales rcfpedu Angelorum infe-
riorum, Gabticlis v.g. Sed contrit: quia fi illafpe»
Ci/sira »/?. cies refpcdu Gabriclis inferioris cft fupernatu-

Vrgee argu-
mentum.

Re^endtiu.

Tr a datus • De Angelis.

talis , per accidens prorfus eft , quod fit naturalis
Angelo fuperiori : naro per hoc nullo modo ma-
gis proportionatur Gabrieli ea fpecies , quam fi
non cfTet poffibilis Michacl , cui ea cflet conna-
turalis , & confequenter , quim fi ea fpecies efiee
/impliciter & abfolutc fupernaturaiis : ficut de
fado gratia & vifio beata refpedu noftri funt
omnino fupematurales, & plane eodem modo,
fiue diuinitus fit poffibilis aliqua alia natura per-
fcdior,cui fint connaturales,fiue non fit poflibi-
lis : quia , vt excedant noftram capacitatem ( quo
conftituuntur in ratione fupcrnatutalium rcfpe-
du noftri)per accidens omnino eft, quod non ex-
cedant alterius fubftancix altioris Sc perfedioris
capacitatem ; ergo refpcdu Gabriclis inferioris,
tam cft fupernacuralis fpecies refidens in Angelo
fnperiori,& ilii foli debita, qukm fi omnibus An-

f elis illa fpecies eflct fupernaturaiis, & quam cft
abitus mifericordiz infufus tergo zque natura-
liter loquendo erit improportionatus ad eas fpe-
cies cognofcenda$,ac ad cognofcendum habitum
mifericordiz , vel i contrario, quod tamen ab
aduerfariis negatur.

Argumentatur Secundb, Inteliedus nofter in-
diget eleuacione vt videat Deum, quia cftobie-
dum fupcrnaturalc;crgo nullum obiedum fuper-
naturale poteft cognolci ab Angelo , aut a nobis
adu naturali. Rcfpondeo, noftrum inrelledum
non indigere eleuatione ad videndum Deum , eb
quod Deus fit ens fupernaturale , eft enim ens
naturaliffimum ; fed indiget propter fummam
perfedionem diuinam,qua infinite diftat a noftro
intelledu. Hzc autem ratio non vrget vllo modo
in aliis rebus fupernaturalibus,qux,vt n. 3}. dixi,
non femper funt perfediores , imb fere femper
imperfedioresineiremia, ipsa fubftantia Angeli
cognofeentis. Quod fi aliquando efTcnt perfe-
diores, cxceffus certe tantus non cfTet , vt indige-
ret eleuatione ad videndum Deum. Imbin ipfo
Deo non eft adzquaca ratio illa infinita diftancia,
fed fimul fpecialis improportio fpecifica hominis
&■ Angeli : vnde alibi docui vt probabile, poffi-
bilcm elfe creaturam fubftanrialem capacem na-
turaliter vifionis Dei , etiamfi ab illo infinite di-
ftet , vt patet in aggregato ex homine & lumine,
cui naturaliter debetur vifio , licet etiam poli
ipfum lumen infiniti differ it Deo , vt paulb ante
dixi.

Tertib poteft probari ea fententia ex D. Tho-
ma. Res fupematurales pendent ^ fola Dei vo-
luntate , ergo non poffunt naturaliter cognofci
quia voluntas Dei naturaliter non ccgnofcicur a
creatura. Verum hzc ratio ( vt bene Suarez nota-
uit ) difficilem dodrinam continet. Primb , quia
poffibilicas rei fupernaturaiis non pendee a Dei
voluntate magis quim poffibilitas rei naturalis;
ergo faltem illa poterit naturaliter cognofci ab
Angelo.Sccund&,quia etiam Angeli exiftetia pen-
det f fola Dei voluntate: & tamen Angelus natu-
raliter cognofcitur ab Angelo.Tcrtib, quia, quan-
do res exiftit , iam eo ipfo per eam manifcftarur
Dei voluntas : ficut , licet alius non poffit videre
meam voluntatem in fe ipfa , poteft tamen videre
effedum externum ab illa prodeuntem, & exilio
cognofcere voluntatem meam.

P. Granadus trad.i. difp.j.qui hanc rationem
D.Thomz bonam efTe contendit , obiidr fibi fe-
cundam inftantiam de Angeii exiflentia , aicque,
difparicarem eflc,qubd res fuper naturaiis ita pen-
det ^ DcOjVt non habeat Angelns fpecies de illis,
fccus dc exiflentia Angeli. Verum in hac folutio-

Arguet Se-
cundi) pro il-
la fetttnti»

negat tua.

Re frende».

- Rarie . ek
quam Deu*
naturaliter
nefit nequi t,
nen valet
pre altu fi i» -
pematurali-
but rtbut.

i 6

Ratio ad-
itjuata. cur
Dem natu-
raliter nefii
nequeat.

Tertia i Sim*
fententia ra-
tio ex O.

Thema.

•

Centra

Pnme , ex
Suarez.

Secundi.

Tertie.

Granadua

rationem
I>. Thoma
approbant,
t initu contra
fecundam in-
fantiam.

Hac [eluti»
prtit princi-
pium.

Difp. io. Quomodo Angelus nofcat Deum obietta fup. Se&. $ . 79

J7 ne raanifeftc petitur principium : id enim ipfurn
quaerimus , cur fciiicet Angelus non habeat fpe-
cies de obic&is fupernaturalibus, habeat veri de
naturalibus . cum atque ambae pendeant i volun-
tate Dei : certi ii aliunde difparitas non fumatur,
ex illa dependentia non poteft affignari , vt iam
contendimus. *

Qtjarti alijargmuentatur : Cognofcibilitas rei
*tUrMt» m ~ P ro P ort j° na *arefrenti*& naturz, ergo, fi edentia
eft fupetnaturalis.erit Sc cognofctbilitasjergo res
fupernacuraJis non e it cognofcibilis nifi fuperua-
Ctntri tft. turaliter. Neque hzc ratio fufficit ; videtur enim
committi magna arquiuocatio : arguitur enim a
cognoicibilitate t cerni natiua feu palTtua , ad adli-
uam feu cognofccndi vim , tenentem fc ex parte
cognofcentis. quod longe eft diuerfum.ac ii quis
dicet ex.,Cognofabilit at proportionatur tffentia : ejfen-
tia diurna tft inertata : ergo tognoftibiUim tim tft
incrtata t trgo non poteft ni/i per inertatarn cognitionem
rufei. quat ciTct pedima confequentia. Idem eft in
omnibus fere obiedtis : inferretur enim ex hoc
argumento quarto,albedinera non ede viiibilcm,
nifi ab albedine,quia ii entitas eius eft albedo, Sc
cognofcibilitas cius erit albedo ; ergo nifi abal-
bedine non poteft cognofci.Refpondco abfoiutc,
non inferri , Cognofcibilitas padiua feu res co-
gnita eft accidens v.g. ergo cognitio de illa eft
accidens, quia a Dcocognoicitur per fubftantiam,
& idem eft de omnibus aliis przdicatis. Vndc
etiam non infertur bene, Res cognita eft fuperna-
turalis , ergo vis cognofcitiua eft fupcrnaturalis,
quia defumitur argumentum ab obiedto ad
adlum. quz duo inter fefunt valde diftindta , Sc
38 non conueniunt in przdicatis eficntialibtis, imi &

in eodem exemplo rei fupernatutalis tenentur
omnes hoc admittere : nam faltetn abftradtiuc, Sc
ex fide humana poteft cognofci res fupernatura-
lisper afium naturalem, licet cognofcibilitas paf-*
fiua illius rei pure iit fupernaturalis.

€L*inta tim Quinta ratio (it : Species de talibus rebus non
fimtmu m- p 0 fl" ant e |f e ma gis debitz Angelo, quam fint ipfx
Ctmrk tft *c*;ergo fi hx funt fupernaturales , etiam fpecies.

Minus hoc vrget , quia mihi eft indebitus intel-
ledlus angelicus ( idem eft de imellcdtu vnius
Angeli refpedla intelledlus alterius Angeli ; ) Sc
tamen non idci fpecies de Angelo, aut dc imellc-
dlu alterius Angeli funt mihi Sc Angelo indebirz.
Ratio cft.quia fpecies non feruant camdem perfe-
dlioncm , quam obicdlum. Vode licet Angelus
non pofCc cfie albus , poteft tamen habete fpecies
de albedinc ; ergo, licet illi non debeatur albedo,
poteft deberi fpecies de albedine ; ergo , licet ci
non debeatur res fupernaturalis , poteft deberi
fpecies deea re fupernaturali.

Ecce quim non fint efficacia argumenta pro
fenteiuia communi. Quid in hoc pun&o mihi
videatur probabilius , feqq. conclufionibus de-
claro.

vlJ.i

SVBSECTIO TEUTIA.

in hic qustfiiooe fit probabilius.

CencladUut T)Rima conclufio. Res fupernaturalis , anre-
Primi . rtm 1. quam exiftat.non poteft naturaliter ab Ange-

fuptmtnra- ■ lo no f c j. Hanc

teneo propter communem audto-
axifi?L ritatcm:in « enim Scotiftx Sc Thomiftx conue-
tufci ab niunt apud Suarcz fupra. Optima pro ea ratio
na- hzc mihi oecurrit;quia in primis hx res.quando-
n tralittt. quidem naturaliter nequeunt exiftere , nequeunt

etiam naturaliter per fe immediate concurrere ad

fili cognitionem j fed neque per infufas , fpecies»
quia Deus infundens fpecies de obiedtis , gerit 5 !>
quafi vices ipforum obiedtorura ; Deus item vt grebatat
audior naturx.non poteft gerere vices, & fupplere Metlmani
defedtum rerum fiipcrnaturalium.vt per fc mani
felium videtur ;ergo vt audior naturz non poteft Cenfirmui».
infundere fpecies de cis obicdiis fopernatucall-
bus. Declaratur : Deus vt audior naturz folum
fupplet defedus caudarum natutalium , quia Co-
lum vt ralis audior continet res naturales , Sc vir-
tutes illarunuergo, naturaliter loquendo, non fup-
pier Deus defedus obiedtorum fupernaturaliuin
in ordine ad producendas fpecies loco illorum;
ergo res fupernaturales, antequam fint , non pof-
funt naturaliter cognofci, quu neque ipfx poliunt
determinare ad cognitionem, neque funt pollibi-
les naturaliter fpecies dc illis ; alio autem modo
noapoffiint cognofci quiddiratiuc& immediate,
ergo. Hzc ratio valde probabiliter fuadet coo-
clufioncm j non eft tamen ita efhcax , vt non pa-
tiatur folutionem. Ideo conclufioncm hanc non
puto omnino cetram , fed probabiliorem , vt
dixi , magis propter commuucm audioritatem
quam ob rationem.

Secunda conclufio. Poftquam femcl res fu-
pcrnaruralis cxiftir , valde dubium eft , an pollit *
naturaliter cognofci ab Angelo. Sub hac diiiuu- g UAm
dlione tcfpondeo ■, vel tales tes fupernaturales, rt , [ H fcma-
poftquain femcl exillunt , pofliint producere fpc- taraUexi-
ciesfui.auc perfe immediate concurri te adeogni- fi*‘ > dubiam
tionem fui per modum obicdli j vel neutrum ho-
rum poliunt. Si poliunt, dico probabile cflc , ali- *

quas pofle cognofci naturaliter, aliquas veri non, fefit.
icd folilm fupernaturaliter.^. ■ . Vt qaibuf-

Antcquam dicam quid fit probabilius , cafu uJm *$ T ~
quo illx res fupernaturales non line produdtiuz ,hMia ‘
per fc , neque cognitionis fui , neque fpccicrum,
oportet probare conclufioncm politam. Et qui-
dem in eo cafu polle aliquas res naturaliter co- '
gnofcijinde facili’ fuadetur, quia in genere res fa-
pcrnaturalis attingi pocclt per adtum naturalem,

&,vt fupri oftendi, intelledlus angelicus non in-
diget eleuatione ex parte porentix adcognofccn-
das res fupernarurales,fed ilii przcisi delunc fpe-
cies de illis;crgo fi,cxiftcntc rc fupernaturali , ta-
les fpecies ab ipfa re producuntur , vei ipfa res
immediate concurrit per fc vt obicdlum , nihil
amplius deerit Angelo vt cognofcat cas tes fu-
peruaturalcs. Dices ,1 lite fpecies non erunt pto- obi/Si*.
pottionatx intellectui angelico , quia in Ic fune
fupetnaturalcs , 8 t confequcnter fupra Angeli ca-
■ pacitatcm. Refpondeo Primi , forte hanc obit* srfati»,
diionem non habere locum , fi ipfamct obicdla •!’"»**
immediate per (e concurrant: tunc enim, fuppo-
fita iam i piius obicdli exiftentia , non eft nonum
miraculum , quod immediate concurrat cum po-
tentia Vndcfvc dixi difp. }. pnmx partis a uum.

1.9. /folum iequetur, cam cognitionem effe fuper-
naturalcm prxfuppoluiue, quta non poteft h.ibc-
ri,nifi aliquid fupernaturale prxcctfecit i non ve- 41
ro proprie Sc formaluer : ficut adlus, quo hxrcti-
cus credit incarnarionis royftcrium ,non eft for-
maliter fupernaturalis , licet prxiupponat ipfam
incarnationem ,& rcuelationem dc illa,qux funt
fupetnaturalia. ' ^

Refpondeo Secundi mellis, licet tale ob- Secunda.
iedlum fupccnarutale producat fpecies diftmdlas
de fe ,non ideo cognitionem per eas produdtam
futuram fupcrnaturolea^f quia non apparet, , •

cur tales fpecies eft^ffi^iturx fotmalitcr fuper- / . '

naturales Angelo : non enim omnia , qux i rc
G 4 fuper naturali

Digitized by Google

8o Rod.de Arriaga Tra&atus '.‘De Angelis,

fupernaturali producuntur , funt formaliter in fe
fupernaturalia;multaenim folum funt prxfuppo-
fitiuc, vt ea tertia citata difp. oftendi , fic patet in
dolore, quem naturaliter poteft dxmon habere
de amilfa gratia.

Ratio vero ^ priori poteft efle i quia, licet fola
frini tfl. res natura jj s non poffit producere fupernatura-
lem .nam inferior non poteft producere fuperio-
rem,ed quod illam non conriner; c contrario ra-
• roen re&c poteft res fuperior producere inferio-

A Jimtli. rem gj c Q cus cn$ ^ p e fpj r j tua | e t jntcllcdiuutn,
volitiuum , ficc. producit entia finita , ab alio de-
pendentia materialia , non intclle&iua, non volt-
tiua. fic in creatis folum accidens , licet non pro-
ducat fubftantiatn,quia eam non continet;e con-
trario tamen fola fubftantia producit accidens,
folus fol luccra , folus ignis calorem , maximi in
meafententia negante potentias diftinftas jergo
eodem modo res fupernaturalis,quia altioris or-
dinis, licet ipfa. non producatur a lola re naturali,
poterit tamen producere rem formaliter natura-
lem, & folum , vt dixi ,prxfuppofitiucfupcrnatu-
4* ralcm : ergo licet Deus producens gratiam in
Pctro.fecerir aliquid fupcrnaturalc;poteft tamen
ca gratia producere in mtelle&u Angeli aliquas
fpecies de fc naturalis formaliter , ita vt refpe&u
Angeli eas recipientis , nullum fit miraculum aut
e!euatio,iicct pr^cclTcrit rcfpcelu Petri, dum eam
gratiam recepit. Certe in hoc modo difeurrendi
non apparet vlla repugnantia : vero negari ne-

quit, Scoti fententiam fic declaratam valde cfTe
probabilem.

ObttHu. Obiicies : Hic difeurfus probat quidem fuf-
ficienter , non inferri omnino necertario ; Obie-
flum exijlens eft /uperraiurale , ergo fpecies quam
producit , eft etiam in fc formaliter fupernaturali/.
At neque contrarium etiam perfuadetur : cur
enim non poterit producere fpecies fupernatu-
. r rales? certe nec minima repugnantia cft in eo

au6d obicfilum fupcrnatnrale producat fpecies
fupernaturales * tunc aurem non poterit obiedlum
illud,etiam poftquam extiiit, naturaliter cognof-
r et}>nJi». ci. Refpondeo id ita ede , ac propterca mc fupti
dixille, probabile eflc , aliqua obiecta fupernatu-
ralia.poftquam cxiftunr, polle naturaliter cognof-
ci, quia cifm fupernaturalitati , vt fic, id non re-
puguee , non cft cur aliqua fupcrnaturalia id non
habeanr. Dixi item aliqua non pofle cognofci:
quod manifefte probat replica immediate ante
polita. Nam valde connatarale cft , vt, licet a
conceptu f upematuralitati/ ipfius obiedti non
exigatur necertario , vt omnes fpecies fine fuper-
naturales ; quia tamen neque id excludit prx-
didlos conceptus , imo cft illi valde conforme,
vt fcilicet res fupernaturalis producat fpecies
fut ordinis ; negari nequit ,qui» multr res cales
fine , qux eas fpecies valeant producere. lam ve-
rb determinare , qux obiedta fupcrnaturalia pe-
tant producere fpecies in fubftamia fupernatu-
ralcs , qux verb poffint producere etiam natu-
rales^iuc ccrrc folas natu rales i non cft huius loci,
neque ii nobis regula vlla generalis tradi poteft,

J [uia pendet id ex particularibus cuiufque rei
upcmacuralis cflcntiis , qux nobis non funt no-
tx. Et hxc cafu quo ca obiedla fine produ&iua
fpecierum , rcl immediate per fe cognitionis fui
cum potentia.

Rcftat nunc videre, quid dicendum fir, cafu
quo ea obiedta non habeant vim vllara produ-
dliuam cognitionis , neque immediate , neque
nediate, fcd folum cognofci poffiut per fpecies a

Deo infufas , vt dicunt Thomiftx ab Angelis
cognofci omnes res naturales huius vniuerfi.

Dico ergo , Si tales narurx fine res fupernatura- ^ *
les, probabile cft , etiam fuppodta earum exiften-
tia , non pofle naturaliter ab Angelo cognofci. [ u ptm»tma-
& in hoc aflentior Thomiflis fic Patri Suatez, Ubmftcuaia
6c i Scoto recedo. Probatur autem concludo ex ‘rnclupo
didis i nobis fupra, quia Deus vt audor naturx, nt ! a>Hr -
non cft produdtuus fpecierum de iftis obicdis. **
loco itlorurn;aliunde autem (vt iam fupponimus)
ipfa non habenc virtutem mediate ,aut immedia-
te, producendi cognitionem de fe - } ergo exiftentia
illorum tam parum refert ad hoc vt poflint cog-
nofci.quim non exiftentia. At,vt ex didis in pri-
ma concluf. condar , quando non exiftunt non
funt cognofcibilia naturaliter ab Angelo , ergo
neque quando cxiftunr.

Nihilominus tamen Tertia concludo fir.

Etiam tunc temporis probabilius eft,aliqua poffc 1
naturaliter cognofci, aliqua vero non, eodem pla-
ne modo quo diximus , cafu quo poflcnt produ-
cere fpecies fui. Conclufio hxc paul6 pdft pro-
babitur j prius tamen obiedionem Scoti, vniuer-
faliter contendentis , omnes res fupernaturales,
fi exiftant , pofle naturaliter nofei folucrc debe-
mus. Ea autem eft , Tales res , quando exiftunt,
naturales funt , etiamfi antea cflTcnt fupernatura-
les.ergoeoipfo quod exiftant, portunt naturaliter
cognofci. Alibi dixi , vocem naturalis xquiuocari %■*$***'*'
aScotiftis, dura vfurpatur ab eis pro re bona &
vtili fubiedo. in quo fenfu concedimus illis,
gratiam & alia dona efle naturalia fubiedo : funt
enim maxima perfedio illius ; at in hoc fenfu,
etiam antequam exiftant , funt naturalia , quia
femper funt bonum fubicdi , vel aduale , vel
poQibiie. Non vfurpamus in hoc fenfu vocem
naturali/ in prxfcnti, fcd pro re qux fit vitra vires
*cotius naturx. in quo fenfu non foliim antequam
exiftant , fcd eciam quando exiftunt , funt fuper-
naturales , nec exiftentia facit illas proportiona-
tas fubicdi viribus. Sicut non folum eft mira-
culum, & fupra vires meas, fi v. g, folus fuftenta-
rem integram domum;non folum , inquam , eflee
miraculum prima inceptio, fcd etiam continua-
tio, & tam diu protraheretur miraculum ,quam-
diu durarer ea mftentatio. Male ergo Scotus facit
res naturales poft eam exiftentiam , qux antei
erant fupernaturales ; ergo , d antea non erant
cognofcibilcs.neque polt.iuxta fecundam partem
noftrx concludonis.

Iam ergo eam tertiam condudonem probo,

• quia , deut diximus fupri , d res exiftens eft pro-
dudiua mediate aut immediate cognitionis de
fe , poteft aliquando naturaliter cognofci , ergo
etiam poterit «a qux non cft produdiua. Patet
confcquentia , quia Deus refpedu talium tenetur
per fpecies infulas idem prxftare , quod facerent
ca obieda , d portent immediate per fc ; atqui G
poflcnt.darcnt naturaliter fpecies de fe ; ergo cfto ;

non poflint, Deus tamen naturaliter dare poterit
fpecies de illis. Et hinc defumi poteft difparitas
inter eas res e&ftentes , 8c inter cafdcm non
cxiftenres ; quod hx , licet ex fe haberent virtu-
tem , non fint in flatu in quo eam poflcnt redu-
cere ad a&um;ide6 nec Deus earum loco de-
bet operari : at exiftentes funt in eo flatu, in quo,
fi haberent, pollent ; ergo Deus tenetur earum
defc&um fuppicre ; ergo hx dux concludoncs
non fune vllo modo inter fecontrarix. Rcfpon- ...
ciebis, Deum non femper reneri facere id quod R ’*
creatura htc &c nunc cfHccrec, fi haberet virtutem

cftc&iuam;

»3

Centri

trimi.

Rtjpunirht.

Centri tfi.

R rjpondtb'n.

Cmri tfi.

£»« w /*-
pernattrrnin .
peftquttm
e ti fiunt. na-
turaliter ne
ftipofflnt.

Difp.io. Quomodo Angelut nofcat Deum obiett a fup. Se£b. 3 . 81

vc ex didis conflat , poffibilia funt entia aliqua 1“*
fupcrnaturalia , produdiua naturalium fpecic- ^ A^tum-
rum,vel cognitionis de fe, vel quae petant i
Deo produci fpecies naturales de fc. Item, poffi- 47
bilia funt alia, qua: hanc virtutem & exigen-
tiam non habeant, & cognofci non poffint nifi per
fpecies infulas fupcmatura!e$,quia in neutris re-
peritur aliqua contradidio.ob quam dicantur re-
pugnare , vt f*pe dixi in ftmili de aliis rebus,

Vtrum autem gratia, & harc dona , qua; de fado
exiflunt , ftm c numero illorum quae nequeunt
producere fpecies aut cognitionem , an£ contra-
rio ex numero illorum qu* poliunt , protfus in-
certum eft, IdeA nil audeo definire.

SVBSHCTIO QVARTA.

appendix de aclibus propriis fstper-
naturalibus. ' •

C Onclufio. Si loquamur de adlibus propriis

fiipcmaiuralibus , omnino videtur diccn- Ut natmaH
doro , fuppofito iaro primo miraculo , cos natu ur “gnofii
raliter pofle cognofci ab Angelo, dequo egi ea „

difp. j.tom. t. Et ratio eft manifefta: quia pia-
nc eft improbabile, dicere Angelum habentem
adus fidei fupernatnralis , deamantem Deum fu-
pet naturaliter fupet omnia, non pofle naturali-
rerfcire.an amet, an credat ; dominium enim
fupra eos adus exigit , vt , fuppolita exiilcnna
illorum , poflit eos cognofcere naturaliter. Re-
fpondent aliqui, in eo cafu Angelum nolceie qui-
dem fc credere deamare, non tamen, an fupema-
turales finr tales adus^quia cos cognofcit abflra-
diuc tantum, de non perfede. Sed contri PrimA,
quia fiue poflit affirmare fupernaturaleseilc, fiue e "” >
non ,iam teneo , illum vere cognofcere rem fi*-
pernattua!em;fi autem fcmel dicirureum natura-
liter habere cognitionem ver£ terminatam ad tem
fupernaturalem , non eft ratio cur negetur , eam
cognitionem polTc eifc claram: nam diucilitaj
ordinis inter rem naturalem Se fupernaniralem,
eodem modo videtur excludere cognitionf vitam,
quo alteram, Comta SecundA , quia ca cognitio 48
eft immediata , Se non per difeurfum : fe enim Seiuadi.
credere St amare Deum , non cognofcit Angelos
exalio,fed immediate in fe id experitur j ergo
poteft in fe experiri adum illum elle fupernaru-
ralem : nam, dato immediato concuriu cius adus
ad cognitionem fui , gtatis dicitur , folum con-
currere ad oftendendam rationem communem
fui,io qui conuenit cum a&ibos naturalibus , Se
non ad aliam ; maxime cAm re ipsi tam fuperna-
turalis fit in ipft cognitione ratio fupcrior, quam
inferior.

TertiA denique argumentor cfficaciffim&:nam Cta,r *
in vifione beata folutio fupra pofica locum non
habet : fi enim Angelus videt clatA & diflinde
Deum.non folum nofcer fc habere adum cogni-
tionis , fed claram & inttmiuam vifionem Dei:
eft enim omnino incredibile, quAd clare quis in-
tueatur Deum, &, fi interrogetur, an habeat ali-
quem adum , nequeat dicere, nifi Scia m* Deum
cofrnofttrt , *n tamen (Uri , an obfcure.non fcia : at-
qui fcit fe naturaliter non pofTe videre Deum,feu
vifionem Dei etfc fupernaturalem ; poteft ergo,
fuppofito primo miraculo, naturaliter nofcerc rem
fupernaturalem.

Forte rcfpondebis , eamdem vifionem effc Rtft tndthit.
reflexam fupra fe, ideoque Angelum adu foper-

effediuam ; alioquin,quia adamas, fi haberet vir-
tutem conuertendi in fe ftupam , ficut eam con-
uertit ignis, conuerteret eam io fe , quando ilii
applicatur j tenebitur Deus, eo ipfo quod adamas
fit iuxta ftupam , eam in adamantem conuertere;
Se fic de aliis caudis, quo nihil pollet dici abfur-
dius. Similiter ergo dico , non teneri Deum pro-
ducere fpecies de eis obie&is, ex co praecisi* capi-
te quod ipfa obieda, fi cam virtutem haberenr,
producerent hic Se nunc tales fpecies.

Sed contra Primo , Ergo nec tenebitur Deus
producere fpecies de obiedis naturalibus etiam
exi (lentibus, ctfi talia obieda non fine produdi-
na fpecierum : vnde rurfus Hcrct , tam non polle
cognofci naturaliter ab Angelo eiufmodi obieda
naturalia exiftentia , qu^m non poliunt lupcrna-
tnralia jimA nec vt poffibilia polfent cognofci,
quia Deus non teneretur date fpecies de eis vt
poflibi Jibus. Rcfpondebis Secundo, difpariratem
cllc magnam inter res naturales Se fupernatura-
lcs : illas enim Deus continet vt audor natur*,
vnde non mirum, fi etiam vt talis podit fpecies
de illis loco illarum producere, vt diximus paulo
ante ■, at fupcrnaturalcs non continet, nifi , vt eft
audor fupernatnralis, vnde nec loco illarum ope-
ratur, nifi vc audor fupernataralis : ideo fpecies
harum non continet ,nifi vt audor fupernatura-
listatqui Deus non producit naturaliter, nifi qua:
vt audor naturalis continet : ergo eiufmodi
fpecies non poteft producere , fic veto fpecies re-
rum natutalium.

Contra tamen ,quiaiam in hac folutionefup-
ponitur , cfle (upematurales eas fpecies dc rebus
fupcrnaturalibus , alioquinillasDeus concineret
naturalitcr:atqui de hoc eft totaprxfcos difficul-
tas, & fupri dixi contra P.Suarcz non elle bonam
confcc\ncnUin\,Obie{lumeJ} fnptrnaturale,ergo /pe-
riti Mine etiam efl/apernaturalu. Rcfpondebis Ter-
tio , negando antecedens : non enim fupponitur
fpecies dc rebus fupcrnaturalibus clfc fupernatu-
rales ; fed Dcutn tunc non pude producere eas
fpecies naturaliter : quia fi Deus non continet
obicchim,nifi vt audor fupernaturalis, infertur.
Ergo fpccicm , quam nomine obiedi continer,
non continer nifi vt audor fupernaturalis : fupri
autem folum dixi, non videri bene probatam illa-
tionem ab obiedi fnpci naturalitate ad fuperna-
turaiitatem fpecierum ; quam tamen hic probo
ede bonam, non abfolute , fcd cafu quo ca fpe-
cies a (blo Deo producatur.

Sed contra vltiroA » Se efficaciter , quia , ficut
aliqu* res fupernaturales ,cfto abfolute exiftere
non poffi nt , nifi miraculose j poflquam tamen
exiflunt , poffiint elle produdiu* fpecierum na-
turalium, cur , rogo , non poterunt ede aliqu*
petentes , poftquam exiflunt , vt Hlarum loco
Deus producat fpecies naturales ? non eft enim
maior repngnStiain eo quod a Deo eas fpecicspe-
tar.t.quaminco quod immediate illas producam,
tunc autem dicendum erit , Deum abfolute non
continere eas fpecies vt audor eft naturae , cum
eas non poflit producere , pifi prius producendo
aliquid iupcrnarnrale : at, fada hac fuppofitione,
eas naturaliter continere;duo enim h*c, non eifc
naturale fimplicitcr, 8 e elle naturale ex aliquafup-
pofi cione, nullo modo repugnat, vt fsepe vidimus.

Rogabis , quid abfolute dicendum fit , an fci-
llcet gratia , Se alia dona fupetnaturalia , natura-
liter de fado poffim ab Angelo cognofci poft-
quam exiflunt , an verA non ? Ego non video
quomodo id ipfutn poffim determinare : nam.

R 'fponitnt
aliqui.

naturali nofcerc fc videre Deum- Sed contra

PiimAj

Centri

Trimi.

Centri
Sum do.

Statui tfut-
fhonic expo-
nitur.

Angtlw dt
faH a inanit
cati inferre

ex tfftSikut
mliie txijftn-
ti*m rei fu-
fematuralu
quoad fub-
fiantiam.
CbitSio
Trima.

5 °

Utaada.

Solutio •

Prima

P.Suartt.

Replicabit.

82. Rod! de Arriag

Prim6 , quia dubium valde eft , an omnis cogni-
tio fit reflexa fupra fc : & certe non pendet prz-
fens quxftio ab ea reflexione : nam licet non fit
reflexa , poterit naturaliter Angelus experiri io
fe eam vifionera. Secundo, quia, eciamfi fit refle-
xa.adhuc naturaliter poteft cognofeere per a&um
alium , fe videre Deum , & refleftere per illum
fupra ipfaip vifionem ; ergo negari nequit , pofle
naturaliter cognofeere fuos proprios adhjs fuper-
naturalcs etiam vt tales, fuppofita fupetnaturali
eorum exiflentia.

SECTIO QVAR.TA.

De cognitione mediata rerum fupernatura-
lium. vbi de fupernatur tolibus quo
ad modum.

P Vn&um hoc P. Suarez vbi fupri fuse traftar.

In eo autem quxrimus ,an cafu quo rem fu-
pernaturalem cognofeere in fe,aut videre nequeat
Angelus ,.po(fic tamen ex aliquo effeAu : natu*
rali , quem videat , vel aliunde difeurrendo in-
ferre, vel poflibilitatem earum rerum fupernatu-
ralium , vel aqualem exiftentiam earumdem.

SVBSECTIO PRIMA.

Siuid de cognitione mediata rerum in fub-
Jiantia fupematuralium.

C Onclufio. Numquam poteft de fadfo Ange-
lus certi» inferre ex cftedlibus aliis exiften-
tiam alicuius rei fupernaturalis quoad fubftan-
tiam. Ratio eft , quia non habet principia fuffi-
cientia pro ea illatione.ita Suarez. Hxc conclufio
folutioneobieftionum amplius declarabitur.

Obiicies «tgo Primi» , Angelus cognofcit in
humanitate Chrifti Domini non efTe fubfiften-
tiam propriam ; ergo inde inferre poterit , eam
eflc vnitamdiuinx,& confequentercxiftere vnio-
nem hypoftaticam , quae fupernaturalis eft quoad
fubftanciam. Secundo , quia poteft cognofeere in
Ven. Sacramento non e(ie fubftantiam panis, quia
hae carendae funt naturales, & confequenter pof-
funt ab Angelo naturaliter cognofci ; 8c inde vl-
terius inferre , accidentia panis ( qux etiam vi-
dentur ) habere proprium modum edendi per fe,
qui in fubftantia fua fupernaturalis eft.

His obie<Stionibu$ dupliciter refpondct Pater
Suarez. Primd , Angelum non pofle efle omnino
certum , ibi non eflc fubfiftentiam humanam, &
fubftantiam panis : nam hx carentixnon poflunt
immediate in fe cognofci, fed folum per difcur-
fum,hoc modo: Si hic effer fubftantia panis, ego
illam videm : atqui non video illam i ergo non
eft hic. & hoc modo I nobis dicit cognofci tene-
bras , carendam foni,&c. Angelus autem etiamfi
fit certus, quod non videat fubftantiam panis,non
tamen eft certus de maiori illius fyllogifmi : nara
aliunde cognofcit , pofle i Deo impediri ipfius
cognitionem , eciamfi ibi fic fubftantia panis;
quia poteft Deus illi negare concurfum ad cam
cognitionem : & hoc nofeie ex co quod fubiaceac
dominio Dei. vnde prorfus dubitat , an ibi fic
fubftantia panis , & illi occulcetur; an veri» non
fit : vnde non poteft vlcerius certi pergere per
difeurfum.

Replicabis It me didam difp.ai.de fcientia
Dei I num. $1. pofle negationes & carentias im-
mediate cognofci in fe ipfis : vnde fine vllo dif-

A Tra&atus ^De Angelis*

cutfu videtur pofle immediate cognofci ab An-
gelo carendam panis aut fubfiftemiz humanx.Ii-
cet nos, qui no habemus fpecics infufas,non pof-
fumus immediate carentiam cognofeere , fed per
eum dilcurfum fupra a P.Suarezfadum. Refpon-
deo raruen pro P. Suarez Primi , licet pofllbilis
fit modus immediate cognofcendi negationes,
forti illum non efle in Angelo defado : neque
enim omnia , qux poffibiiia funt , habet Ange-
lus. Secundi , etiamfi eum modum cognofcendi
habeat , pofle tamen adhuc dubitare , an fallatur
in ea cognitione , an veri non ; quia , licet co-
gnitio creata naturalis intuitiua,naturalitcr non
poflic haberi nifi obiedoprzfente, diuinitus ta-
men poteft eflc incuitio , v.g. albedinis non exi-
ftcncis, conferuatis diuinitus eius fpeciebus Hoc
aute modo poteft etiam Angelus dubitare, vtrira
vere fic ibi carentia panis, an vero eam carentiam
cognofeat , perinde ac fi a&u eflet , Deo confer-
uante in ipfo fpecies & cognitionem de carentia:
quz eflent,fi vere illa daretur.

Sed dices cum P. Vafquez difp. 114. num.zz*
Ergo in omnibus obie&is Angelus erit dubius an
fint,licec fibiea videre videatur.Nego confequen-
tiam : quia poteft tunc habere aliquam rationem
extrinfecam dubitandi , an impediatur I Deo , &
idci cunc fpccialiter dubitat : quando veri talis
ratio cedar , nullam habet dubitationem , vt nos
etiam non dubitamus , an, quando videmus lu-
cem , fit ibi lux , etiamfi fciamus, (impliciter di-
uinitus pofle nos falli. Hanc folutionem (implici-
ter arbitror fufficiencem,& declarantem difficul-
tatem ptzfcntcm.

Secunda P.Suatij folutio eft , etiamfi Angelus
fit certus non efle ibi fubfiftentiam humanam,
non tamen pofle certi inferre, efle diuinam,quia
poteft dubitare , an fine vlla fubfiftentia confer-
ueturea humanitas a&ione foliim quo ad mo-
dum fupernarurali , quia humanitas non pendet
i priori i fubliftentia.Similiter, licet fit certus non
efle fubftantiam panis fub accidentibus , non idci
infert, ea accidentia habere modum perfeitatis in
fe fupernaturalem. Denique, licet ibi videat Chri-
ftum Dominum , & nofcat non efle extenfum,
prout petit quantitas illius ; nil tamen fupernatu-
rale etiam quoad fubftantiam infert inde, quia
non poteft (cire , an fit ibi fupernaturalis a&io
procedens ab ipfo Chrifto , qua feipfum cauflct;
an fit fola addu&io, quz in fubftantia non eft fu-
pernaturalis. Vbicationes autem etiam non di-
gnofeit , quia per vbicationes naturales in fub-
ftanria poflunt penetrari inter fe diuinitus duz
partes quantitatis. Nil ergo in fubftantia fuper-
naturale ibi poteft Angelus certi» inferre.

Hzc tamen folutio (ecunda vniuerfaliter fufti-
neri non poteft , quia in multis cafibus locum
non habet : fi enim Angelus videt accidentia pa-
nis conferuati fine fubic&o, licet inde non pof-
fit inferre modum 'aliquem fuperadditum per-
feitatis ; ncceflarii ramen debet inferre, interue-
nire ibi adionem quoad fubftantiam fupernatu-
ralem , eam fcilicet , qua a folo Deo , fupplen-
te defe&um fubie£ti,confcruacur accidens. Simi-
liter fi vbicationes Chrifti Domini in Vener. Sa-
cramento funt in fubftantia fupernaturales ; eo
ipfo quid Angelus cognofeat , ibi nullam efle
naturalem ( vt pro hac folurione ponitur pof-
fe cognofci ) ncceflum eft inferat ibi cire vbi-
cationem quoad fubftantiam fupernaturalem,
cum fciat aliunde fine aliqui vbicatione , Chri-
ftum non pofle ibi eflc ; ergo neceflarii debet

* cognofeere

RijpondtO

Primo ad re-
plicam.

Rtfpondee

Secundi.

r i

Dites
Vafauei.

Rejpondco.

Secunda ft,"
Suarii feleed

ne.

Reteratur

felutie.

Hac fecunda

Suari) folutio
■vniuerfaliter
fuftintri ne-
quit.

Digitized by Google

Difp.io. Quomodo Angelus nofcat Deum £$* obietta fup. Sedi. 4. 8 j

5 j cognofcere ibi illum habere vbicationero fuper-
£J T*ziun>, naturalem. Nifi forcc dicas , cognofei ab Angelo

Chridum exidentem & penetratum inter fe,non
tamen vbi iit. Quod etiam facile reiicitur : nam
eo ipfo quAd cognofcat ipfum exiftere ( pro prx-
fenti quzftione per accidens ed , quod fit in coe-
lo ) debet cognofcere illum alicubi eife , & con-
fequenter habere vbicationem, quxeumque illa
iit. Vltcrius autem infert , eam non eife natura-
lem', quia aliis eam cognofccrct , vel quia eius
carcntiam in fc videt , vc in hac folutione fuppo-
nitur ; ergo debet concludere , eam eife (uperna-
turalem. quod prxeipue verum ed , ii videantur
partes penctratx:pcnctratio enim non poteil fieri
niii per vbicationes, iiue has,iiue illas.

SlmiJ abfeln- Vnde dicendum arbitror , ii Angelus (it cer-
ri duendum tl)S ,J C carentia rei naturalis , cum poflfe certo in-
***' ferre exidentiam aliquarum rerum fupernatura-

lium in fubdantia , vt ex impugnatione prxee-
denti manifede conftat. Vt ergo abfolutc conclu-
iio noflra defendatur, ad primam folutionem re-
currendum cft.Nam fi carcntiam rerum natura-
lium non poiltnt cert A cognofcere, clare infertur,
eos mediate non polle cognofcere cerro exiften-
tiam vilius rei in fubdantia fupernaturalis , quia
femper poliunt dubitare, an non fint ibi res natu-
rales, etiamfi ipii eas non cognofcant.

SVBSECTIO SECVNDA.

. • • > 1- • V'

Opportuna dtgrejiio contra Patrem Fafquez,.

. ‘ ¥ . ’ « J '4 ‘ f ‘‘ **

Portet tamen nonnihil hxrere bic propter
Contreeri» P. Vafquez.qui difp. 2.14. cnp. 4. miniis be*
HHm***** • w ‘^ etur «l'®cultatem dcclaratfc In primis er-
r»iTit 8° fupponit, modum exiftendi per fe accidentium

qutx.. in ven. Sacramento dfc naturalem tr> fubdantia.

Quod duobus argumentis probat. Primum ed,:
fumum eim qui a ille modus (equitur neceftariu ex carentia
». numitum . re j natara jj s> nempe fubdantix panis ; ergo ed
naturalis , quia nihil fupernaturale in fubdantia
poted neceilario oriri ex carentia rei naturalis.
Secundum. Secundo , quia ille modus ed minus pcrfc&us
quam modus naturalis per fc , quem habent fub-
.. dantia: : atqui hic ed naturalis i ergo ik ille : re-
pugnat enim, inter duos modos inaequales perfe-
riorem ede naturalem, imperfe&iorcm vero fu-
pcrnaturalem.

R*iUitmr. Hxc tamen fuppofitio falfam continet do&ri-
nam, nec rationem a nobis in contrarium fa&am
Iabcfadat. Iam enim dixi, me non loqui nunc de
modo pofitiuo fub(idendi,fcd dea&ionc confer,
uatiua iliorum accidentium : quam ideo dixi eife
fupernaturalem quoad (ubdantiam , quia acci-
dentia naturaliter petunt confcruari adione pro-
cedente ii fubicdo ; ergo , fi conferuantur a folo
Deo, ea a&io debet cflenumetojiroo fpeciediftin-
fia 4 naturali ; quam petunt ergo ea a&io non
ex modo fpeciali (ibi fuperaddito, qui hic & nunc
fit,fcdquiaex edentia feu fubdantia. fua cd in-
debita accidenti j ergo fupernaturalis ed in fub-
dantia. Et ita iudicant omnes fere Philofophi:
Ctnferustit nam cAm difputant , an materia prima conferua-
mMen* pri- ta fi ne f orma p Ctat asionem in fubftantia fuper-
naturalcm;refpondcnt,fol Am ede fupernaturalem
eimeiferi qpo ad modum, quia cum materia i folo Deo pro i

Thiltftphtt , cedat femper , SfDeus etiam tunc conferuet ma-
f/I r t»ium teriam.roanerc pptcft etiam eadem numero adlio;,
iu **** ^ contrario vero, fi fola forma fubftantialis con-
mtdlm! (eruetur fine materia» asionem dicunt ede di-
uerfam , & fupernatmalem in fubdantia.

ti/i

Ad argumenta Vafqnezfacillimc rcfpondetur. j f
Ad primum dico, eam au&oritatem feu modum M primum
in fubdantia fupernaturalem non oriri , feu non
fequi neccffariA ex carentia fola rei naturalismam f
prxeise dedruere materiam non infert conferua-
tionem accidentium extta fubiedhim ; infertur
ergo ille modus ex volitione fupernaturaii Dei de
confertiandis accidentibus, dedru&o fubic&ojfi-
cut paulo poft dicemus, retorquendo argumfitum
contra Vafquezin fubfidentia.Si enim Deus dice-
ret, Nolo huic creatux dare (ubfiftcniia propriam;
inferretur , eo ipfo eam habituram vnioncmhi-
podaticam in fententia Vafqucz , qui negat na-
turam podeedcfinc fubfidentia , ant ab aliena
creaca polTe terminari. Quo cafu ipfe deberet rc-
fpondere , C 3 in vnionem non fequi prxcisc.cx eo
quod dedruatur res naturalis ; fcd ex eo, quod fi-
mul etiam conferuerur fupcrnaturaliter altera fi-
ne complemento fuo naturali , ira Sc nos in prx-
fenti materia refpondcmus.

Ad fecundum dico,ficut ipfe Vafqucz ea difp A * f"***
cap.i. admittit .omnem fubdantiam naturalem ...

in genere entis ellc perfectionem accidenti ftiper- jpmdto.
naturali; nihilominAs accidens illud ex eo quod
ed indebitum fobdantix , ede fupernaturale ; ita
facile ego dico , etiamfi modus edendi per (e.qni
conuenit fubdantix, in genere entis fit pcrfefbor
idoaliomodo.de quo agimus ; nihilominus hunc
pode ede fupernaturalem,quia indebitus ed fub-
dantix 6 c accidenti ; illum verA , etiamfi perfe-
riorem , ede naturalem, quia Jebctur fubdaunx.

Ratio ed,quia,vt dixi difp. j.devifione. non edde, S*

conceptu rei fupcmataralis , vt (h petfetiior om-
ni re naturalh < ■

Hinc addo vlteriAs , eodem modo difeurren- '
dum efTe , fi prxter eam adionem in fubdantia
fupernaturalem , poneremus in accidentibus ali-
quem modum edendi per fe ; debere fcilicet il-
lum in fubdantia ede fupernaturalem , quia &
fubdantix , & accidenti omni crearo edet indebi-
tus; ergo non fol&m ex modo accidentali , quo
ille daretur , fed ex natura , edentia feu fubdan-
tia fua, fupernaturalis edet. Argumenta autem, qux
contri fieri poffenc , foluenda funt , vt paulo
anci. . - - • ; !••<>.» ’ • .

Iam veniamus ad fecundam partem dodrinx Stcmtdupun
Patris Vafquez, qux ineo nobis aduerfatur,quod deelrint p-
aderat , Angelum omnino certo ac euidenter, ac r *~

per proprias fpecics fine difcutfu nofccre eam ca-
rentiam. Verum hoc paulo ante rcicduro cd:nam
licet habeat aliquam naturalem euidentiam , po-
ted tamen merirAtunc dubitare ,• an impediatur
ipfe in cognitione, (eu, an fallatur. 1

TcrtiA docet , etiamfi ex cognitione carentix p -

panis nofcat accidentia habete modum pofiti-
uum exiftendi per fe , non tamen poffie nofcerd 1 * tp ‘- >
propriam carcntiam pcrfonalitatis in Chrido, &c
conlequenter , nec ibi c(Te perfonam diurnam,
etiamfi diuinirus repugnet fuftentari aliena crea-
ti. difparitatem in eo 'condituit , quAd carenei».
proprix pcrfonalitatisoritur exeO ,quAd fit ibi;
diuina : ergo oritur ex caujda fupetowurali* ergo '
non poted cognofei naturaliter : ac carentia fub-
dantix panis non prouenic ex eo quAd habeat ihr.

Ium modum poficiuum ; fcd ^ contrarioideAeunv
habet , quia datur carentia fubdantix panis ; er-
go hxc carentia , quia nihil fupernatutale eam
prxccdit , poterit narur»liret cognofei , ergo cit- .
ca eam carcntiam Angelus falii jnon poted , feci» -
circa primam. j ti .u r-,jt i w

■ H*c etiam dodf difplic«. ^riuaA , quia non

fupponit t

Rod. de Arriaga Tra&atus *De Angelis.

fupponit in ea Vafquez repugnare, humanitatem
recinere fubfiftentiam propriam fimul & diui-
nam ; fi aurem hoc non repugnat , certe negatio
proprix non necedariA oritur ex aductu diuinx,
fed eo quod Deus non velit vtramque dare ; er-
go illa negatio , vrpotcedentialiternon pendens
I re roiraculosa , poteft naturaliter cegnofci,non
S ecaudi. minus etiam quAm carentia fubftantix panis. Se-

cundo , etiam non fupponit in hae iolutione, re-
pugnare, vt humanitas fit fine omni fubfiftentia:
fi enim id non repugnat , ergo independenter ab
aduentu diuinx poteft dari carentia proprix, ex
eo quod Deus nullam velit dare, inde rurfus in-
fertur, Ergo carentia proprix , vtpotc non pen-
densedentialiter ab aduentu diuin;, poterit etiam
naturaliter cognofci.

Tertii fr me- TertiA & melius reiicitur , quia negatio fub-

limrtiuiiMr. ftantix panis , i qui pendet ille modus pofiti-
uus, etiam eft fupernatutalis : nam licet forma
panis ex fe fit corruptibilis naturaliter , non ta-
men materia, in qui recipiuntur accidentia : eft
{8 enim materia naturaliter incorruptibilis. Adde,
gjwrfp deftrucre formam fine aduentu contrari) , efle
i etiam aliquid fopernaturale. Quarto , ratione i

priori , quia fi eife&us eft in fe ordinis naturalis
epdem modo a me poterit cognofci , licet , hic
& nunc procedat a caufsi fupernaturali , quo fi
procederet a uaruraliiEma. Da hominem produci
i cau lia miraculofa, & per eleuat ionem jmimquid
L proprerea erit miniis vifibilis , quam lia cauda

naturali produ&us foidet ? ergo cum priuatio
proprix fubfiftentix,a quacumque cauda proue-
ni.it, fit in fe ordinis naturalis ; eodem modo fem-
per cognofci poterit. Et ratio eft , quia ea cogni-
tio non attingit cau (Tam , fed rem in fe,ergo
ciim res in fe eadem fit, femper eodem modo ter-
minare debebit cognitionem.

Quarto item docet P. Vafquez, etiam cogno-
° fci naturaliter ab Angelo corpos Chrifti in Ve-
ii,./™ ««< ner. Sacramento. Primb , quia quantitas eft ibi
rami. extendens panem extra partem , & hoc cogno-
SuumU. f c j t Angelus. Secundo , eft ibi carentia exten-
tionis ad locum : & hxc , quia non proucnit i
modo pofitiuo fupernaturali , etiam cognofcitur
Tnti*. ab Angelo. Quod idem dicendum eft , fi Chri-
ftus careret propria quantitate, quia eflet co ip-
fo corpus totum fub qualibet parte fpecierum, &
£«4 rtn. totum in toto. Denique , quia ex vi verborum
pellitur fubftantia panis , & ponitur ibi corpus
Chrifti i refte Angelus nofccns vim & voracita-
tem verborum , naturaliter cognofeit ibi efte
tranftubftantiationem, maxime cAm nullus inter-
cedat modus in fubftantia fupernatdralis.

Tota hxc do&rina videtur inniti miniis bo-
Centr* fri- nis philofophicis principiis. Et in primis , quid
m*m raiie- dicit in Ven. Sacramento quantitatem corporis
ntm ' Chrifti conftttuere partem extra partem, non vi-

detur verum : nam 1* extra denotat ordinem ad
diucrfum locum : eft enim Aducrbium loci rcV.r-
tra ; ciim ergo omnes in eodem loco fint,non po-
teft proprie dici vna extra aliam.

Xffugitit». Quid fi dicat , fe non intclligcre nifi vnatn di-
ftingui ab alia, in primis abutitur voce: nam
anima licet diftinguatur femper it corporo, etiam
vnione vtriufque manente , non poteft tamen,

Sclutio e/fu ^ Um C ^*° COr P° rC * *^' c ’ * extra cor P« s - Ve-
gl.fr tneliue r “ m quidquid fit de modo loquendi, quod ad ren»
ejltorurufri- attinet , ea folutio reiicitur. SccundA , quia effe-
num r*ti«. &us formalis quantitatis non eft , didinguere
.ny. Patra vnam panem materix ab alia ; vnde ctiamquan-
titate ablata tot manebunt partes materix, quot

antei , & tam in le diftindx. de quo fusi egi in Imfminatia
Metaphyfica. Et clare reiicitur ex ipfomet Vaf-
quez, qui paulA poftait, ablata quantitate mane- “A***"
re omnes partes in omnibus locis, & in quolibet;
vnde ben£ infertur. Ergo manent partes ablati
quantitate. Ergo in nullo fenlu poteft bene dici,
quAd quantitas Chrifti Domini in Ven. Sacra-
mento conftittut partes extra panes , aut partes
extendat extra partes, non tamen in ordine ad

locum. Ceutref*-

Quod verA fecundo loco dicit , carentiam ex- eundam r*~
tenfionis partium in ordine ad loeu non proueni- giontm .
re A pofitiuo aliquo modo, fed & fola carentia ex-
tefionis, dupliciter poteft inrelligi. Primo, dc fola
carentia extenfionis , non concipiendo vlterius,
quAd vna pars pofitiue fit intra aliam. Et in hoc
lcnfo verum dicit , non tamen ad rem , quia hic
agimus de fecunda acceptione , quod fcilicet po-
fitiue fintomnos partes in eodem loco ,quod fe-
parabile eft i primo : nam ego v. g. iam habeo ca-
rentiam extenfionis vnius partis extra aliam in
fchola ; quia fine dubio ibi non fum exrcnfus : fi
enim ibi non fum , nec ibi poftum habere eam
extenfionem , non tamen propterei ibi habeo
vnam intra aliam ; quia fi ibi non fum , nec ibi
habeo vnam panem intra aliam , aut exrra aliam. */» r_

Vnde conftat manifefte.non eile formaliter idem, m * tutr , * m
carere cxteDnone,& habere penetrationem : nam p i9ti
vtrumque debet (vt dixi agens de vbicatione) ab bm penora-
Vbi diftin&o prouenire;ipiaenim penetratio par- tuntm.
tium eft vbicatio earum : hoc autem non habet
per fuam fubftantiam , ergo per Vbi diftin&um.

Quod vel inde dari probatur , quia ea.pencrrario
eft (eparabilis i quantitate , vnde , dum mutant
locum fpecies ; habent partes Chrifti penetratio-
nem inter Ce, in alio tamen loco ; ergo per aliam
vbicationem , ergo ea penetratio debet necefta-
rio prouenire i modo indiuifibili. quod a Vaf-
quez negatur. Iam non difputo , an fit fuper-
naturalis in fubftantia : eft enim hxc alia qux-
ftio , de qui in materia de Euchariftia, vbi often-
di contra Patrem Suarez, quomodo per ipfas na-
turales vbicatione» id poflit fieri.

Hinc reiicitur , quod addit Vafquez , fi Chri- ^
ftos fcilicet careret propria quantitate ; fore vt centr* t *r-
ipfius corpus totum foret in qualibet parte, ti*mv*f -
& totum in totis fpccicbus , Reiicitur , in- ?■**• ***•*-
quam : nam materia , ablata quantitate , ad- Hrm '
huc poteft manere extenfa , licet fit capax vt
redigatur ad punitura. Prxterca per ablatio-
nem quantitatis non fit apta materia Chrifti
ad occupandum fimul duo loca , non folAm
diffita , fed nec continuata : alioquin dicen-
dum edet, fi Deus ab hoc calamo , quo ego feri-
bo , auferret quantitatem , tunc illum totum fu-
turum in toto mundo , & totum in qualibet par-
te quod eft abfurdiflimum. Ratio eft manifefta,
quia quantitas non datur , vr impediat ne quxli-
bet pars materi^ fit in multis partibus fpati j fimul:
hoc enim fola anima & Angeli habere po(Tunr,&
materia independenter ab omni quautitare eft in-
capax talis extenfionis ; fed vt fummumdarur,ne
omnes patres reducantur ad vnicum indiuifibile
fpatium, • • *

Denique quod vlthnA ait, Angelum cogno- Centr» qteoe-
fcendo veracitatem verborum , cognofeere ibi

ede tranftubftantiationem , multA magis difpli- ~

cet: nam verborum veritas non poteft aliter no-
fci , nifi obiefto cognito : fi enim confideranrur
fecundum fuam vim naturalem vt fic , licet
habeant vim fignificandi , non tamen neceftariA

fune

Dlgitlzed by Google

StattU quA-
flionu propo-
nitur.

SuprmMtUr» -
ii» quo ad
modii, quan-
do fiunt , po-
te fi Angeluo
maturulittr
nofft, imi <$•
homo.

. < 5 ,

An Angtlm
p»r difeurfnm

O tu dio
Vrtm a.

Refpendto,

Difp.io. Quomodo Angelus nofcat Deum faf>. Sed:. 3 . 85

fime vera, vt aliunde fuppono.fed indifferentia, vt vt pollibilcs. Rcfpondeo , fi loquamur de ali- ffo

fint vera vel faifa: non ergo pollimc nofei vtve- quibus rebus quo ad modum prxeise fuperna n ^ r ft ‘ f"-

ra,nifi cognita prius obictii cxidctuiapnale ergo - turalibus , quatenus a Deo folo fiunt , cum ia- ^uTad^ub-

cx ipforum veritate elici poterit eorum veritas. ■' — c — : — — - - -

Vel fi confiderantur ,vt fubfunt efficaciae diuinx,
vt fic includunt iam aliquid fupernaturalc , nem-
pe quod & Deo fint acceptata ad ciufmqdi effe-
&um. Et hoc non poted vllo modo naturaliter
cognofcijVtpote pendens ii libera & fupernaturali
Dei voluntate , Se nihil ide 6 ponens in creatura;
ergo ex veritate ve ex medio, nihil de illo myftc-
rio inferri naturaliter poted.

Alia autem de trandubdantiatione, & quid ab-
folutc detur in eo myftcrio, non hic difeutio, quia
habent alibi proprium loaim. Et hxc fufficiant
circa fen/entiam Vafquez,qua parte concernit
materiam prxfcntcm.

SVBSECTIO TERTIA.

Vltimo deciditur qu.tjiio.

R Edant nunc duo explicanda. Primum , an
faltem res quo ad modum fopcrnaturales
polline Angeli naturaliter cognoiccre certo. Se-
cundum, an fupernaturalia,& quo ad fub&antiam,

& quo ad modum , faltem quo ad poffibilita-
tem , polfint mediate feu per difcurfumccrtd co-
gnofeere. .

Circa primum omnino videtur cettum, polle
naturaliter cognolci ab Angelo ea entia quo ad
modum fupernaturalia , quando fiunt , imo Se ab
homine : talis eft refufeitatio mortui , reftitutio
vifus exeo , pofitio corporis in duobus locis, &
duorum in eodem ; vbi folum inueuitur vel pro-
du&io antiqui vifus , quando difpolitiones non
petebant eam ptodu&ionem , vel vnitio animae
ad corpus mortuum , Sec. Hoc autem indebito
modo fa&um fuilfc dare cognofcit Angelus , &
etiam homo, item , in quo confidat talis modus
indebitus , fcilicct in voluntate diuina nonexpe-
dlandi pro produ&ione cius formx difpolitiones
naturales, qux illam exigerent. Et hoc modoco-
gnofeitur etiam miraculum confidens in fubrra-
dionc concurfus , lue & nunc debiti , vt in igne
Babylonico , Se in multorum Sandorum marty-
riis fxpiflime contigit. Nec poted hic dici, Ange-
lum dubitare,aniplc videat cftc&um produdum,
vel alias difpolitiones: hoc enim non habet lo-
cum in reditutione vifus, 8cc. fdt enim naturaji-
tcr non potuide eas difpolitiones tunc temporis
produci, ctiamii iple eas ignoret. Deinde, fi dubi-
tac an impediatur cognitio ,eo ipfo cd cerrus, ibi
ede miraculum quo ad modum ; quia hoc iplum,
fcilicct Ic impediri in cognitione , cd miraculo-
fum quo ad modum ; ergo nofcir» vel fibi negari
cognitionem debitam , vel igni negari concur-
fum : in vtroque autem interuenit miraculum
quo ad modum, ergo.

Quoad fccunduifi verb , an per difeurfum pof-
fit Angelus cettb cognoiccre res fupcrnaturalcs

men peterent etiam fieri a creatura, qualis cd re- liaiitism/al-
ftitutio vifus exeo, fulcitatio mortuorum, &c. fine i«v poffi-
dubio pode Angelum cognofcere ede pollibilcs .
diuinitus : nam Angelus nouit Deum primo ere-
alie hominem ex informi materia , eiqucdcdilTc q U o*d m.du
omnes Icnfus , Sec. ergo poted nyfccre , etiam
podquam mortuus cd, polle iterum eam materiam
/difponcre, & ei dare fccundb & tertii» vii 3 in, fen-
fus,&c.Patet confcquentia, quia illa primaprodu-
&io non impedit Deum, ne iccundb & tertio idem Se . ur ^ ) rt
facere queat. Si vero loquamur de ceretis rebus jp e ,
infubdantia fupcrnaturalibus , aut quorum nihil tiui quo ad
fimile prius Angelus videat, vt v.g. ponere corpus frbflnniiam.
idem in duobus locis , quod Ic penetrent in vno
duo corpora , &c. dico non polle Angelum per
dilcurfum nofcere certo , ea ede poffibiliarquia
Jion hal>et principia fufficicntia.vndc eam inferat
conclufioncm.

Dices Prinib , Angelus fcit Deum pode fa-
cere ea qux non implicant contradi&ioncm , Se
finuil Icit entia fupernaturalia in Ic non implica-
re contr.adidlionem ; ergo infert ea clfe polCbi-
lia. Kxlpondeo , negando minorem: nam e prin-
cipiis naturalibus prxeise, non pored Angelus
omnino certus- ede , qux entia fupernaturalia in .
fe non repugnent, imd nec, an aliqua non re-
pugnent. Nec fufficit.qubd ipfc non videat in
multis duo contradi&oria , quia poted dubitare,
an ex alio capite fibi ignoto ea contradi&oria fc-
quantur.

Dices Sccundb, Naturaliter poted oftendi, pof- St ‘

fibilem ede claram vifionem Dei : eo enim ipfo tu
quod naturaliter Deum cognofcimus abdradfiue,
infertur, polle nos eleuari ad videndum Deum. 8c
ira docet P.Vafqucz i.i-difp.n.cap.i.

Antequam tefpondeam,aducrto,hac in re Pa- Contra p,
trem VaUjuez videri fibi contrai iari, cum hic difp. Vufa***»
x 1 4.cap.4.cxprcfsc neget propria virtute ab Ange-
lis res, qux in fubdamialunt fupemaruraies, polle
vel etiam abftra&iuc ccito cognofci ; vilio autcm_
beata cd in fubdancia fupcrnauiralis ; ergo non
poted cognolci certd vt poffibilis , cuius contra-
rium eo loco 1. 1. docet, quem defcdluin conle-
quentix Tannerus Si Suarius notarunt. ,

Ad argumenta redeundo, nego antecedens , Se Rtfpondeo ad
ad eius probationem dixi in materia de vilione ff "'”***> oh-
contra P. Vafqucz .illam lequclam non cllc legi- **^** ntm '
(imam , Se ede poflibilcm vnum intellectum, qui
abdra&iuc Deum cognolccrct naturaliter, ta-
men nec diuinitus pollet eleuari ad Dei vifionem.

Vnde huius pollibilitarcm non polfumus nos
politiae probare , fed ve fummum rcfpondere
repugnandis , qux contra eam fiunt. Qqod au-
tem nulla alia Iit repugnantia vera & fonda, non
polliimus ranonc naturali odendere politiuc, licet
ex (idefeiamus ea non elfc. quod idem edde pof-
fibilitate myderij incarnationis, Se aliarum rerum
fupernaturaliuBi.

Tomus 1 1.

DISPV

86 R o d. d| A r r. i a g a Tranatus De Angelis .

DISPVTATIO VNDECIMA.

2)* indifferentia inteUetfus angelici circa fua o licti a, &

variis illitis a&ibus.

'Au Amftlmt
nKt Smml

fV* r"^
»»{ff ««MU*.
MM i«-
btsjpmms.

dmmtfi,
Comtra t(t
trimi,
fieandi

Ttrtii.

CUkfo Pri-
tna tjl , M»
rtfagum*
fukBaatiam
natmt *Um
matam, qua
fimul poffit
amnia etiam
poffibilia na-
turalia upffi.

Contra hanc
tontlufiontm
aliqui ruta -

tienu

Xmevi (eorfira obie&a, qux
Angelus cognofccre potcft ; iam
o ponet difeutere, ad que teneatur,
que fimul pofllt nofcere , quomo-
do fe ad ea determinate i ac deni-
que varios cius adus explicare.

SECTIO PRIMA.

Virum Angelus pofiit fimul nofcere omnia ,
quorum habet J fecies .

C Ommunior lententia videtur docere , ve
omnino certum , Angelum non polle fimul
nofcere omnia , quorum habet fpccics. Ita D.
Thoroas , Caiccanus, Capreolus Sc ali) apud bua-
rcz cap. j4> num. 6. Eli autem difficile hilfcus ra-
tionem reddere. Nonnulli fic argumentantur:
Angeli non poliunt fimul cum diftindis fpccic-
bus operari , ergo non poliunt omnia fimul co-
gno Icere , quia nullus habet vnicam tantum (pe-
ciem pro omnibus obiedbs quae potcft cogno-
fcere. Haec tamen ratio nulla eft , quia hoc de
vmcaaut multis fpeciebus eft valde dubium ,vt
fijpri dixi. Secundo, quia falfiim eft, non polle
duas fpccics fimul adu producere cognitionem
de fiiis obiedxs ; hoc enim in nobis de fado con-
tingit : habemus enim fimul vifiones albedinis Sc
nigredinis ex diuetfis fpeciebus , Sc anima ipfii
fimul videt, audit & tangit, quod proculdubio
adiuerfis fit fpeciebus. Tertii , quandocumque
habemus iudicium negattuum , verbi gratia. Leo
non tft homo , necclTario vtraque fpccics debe#
concurrere. Sc idem eft quando comparamus
vnum obiedum cum alio ; Homo tft ptrfcttior
rqtto , Leo tft fortior homine, qui adus in Angelis
fine dubio habent naturaliter locum , vt Suarez
infri cap. jx. num. 50. ad aliud propofitum cx-
prefsc docet, vade miror^eum nunc hoc argumen-
to vfum fuifle.

In hac difficultate. Ftimum cenfeo , non repu-
gnate aliquam fubftantiam naturalem creatam,
quae fimul poffit omnia etiam poffibilia naturalia
cognofcerc , quia ad hoc non requiritur ( vt Ce pc
dixi) virtus infinita ; multi ergo melius poterit
dic alia , quae naturaliter poffit fimul cognofccre
ea, quae de fido exiftunt : quia haec finita & limi-
tata funt,& proculdubio non requirunt infinitam
virtutem. & hoc do Gregorio, Aureolo, Durando,
& aliis.quos pro contraria fenrentia refert P.Sua-
rez fupra anum.i.

Contra haft conclufionem ftant aliqui recen-
tiorc$,qui dicunt , omne ens poffibile clle infini-
tum fyncategotcmaticc : vndeinferunt,rcpugnare
omnia fimul ab Angelo cognofid , quia nulla eft
imaginabilis colledio determinata futurorum , Sc
poffibilium , eAi quam non poffint cognofei
plurcs , quia infinitum fyncategorematicum non
eft aliqua eflentia , aut colledio entium determi-
natorum ,fcd eft aliquid indeterminatum , dicens
non tot, quin plura. Puto me contra fimilcm fen-
tentiam alibi cgillcfusi.

Nunc breuiter Primi dico , hos audores ea- Rofymdto
dem ratione cogi ad dicendum , nec i Deo co- Primi.
gnofet omnia poffibilia, quia ibi habet locum to-
ta ea machina de infinito fyncategorcmatico , &
non tot, quin plura , &c. ficut ergo hodie Deus
ita cognofcit creaturas , vt prxter eas, quas hodie
nofeit , nihil illi de nouo reflet nofcendum cras:
quibus terminis ego vito confufionem , quam hi
laciunt, cur, quilo, non pollet Angelus hodie ita
extendi fua cognitione ad creaturas, vt prxter eas,
quas hodie nofeit , nihil nouum reftaret illi cras
cognofccndum i Certe iam hic locum non habet
ea infinitudo.

Dico Secundb , aliud efle infinitum , fi accipia- s*t*nJ».
tur per partes finitas, & vna poft aliam,numquam
exhauriendum , quia femper plurcs & plures re-
flabunt ; aliud vero, fi vna vice totum accipiatur, j

non pofle vna vice exhauriri. Secundum eft falfifi-
fimum, vt pater in Deo vna vice noicente infinita,

Sc .in nobis , quando dico infinito creatura ; tunc
enim cogitatione tango infinita. At fi vellera nu-
merare, vna,duz,cres, numquam venirem ad infi-
nitum. Ideo primus fenfus eius propofitionis eft
verus ■, inde tamen nihil contra nos, quia non vo-
lumus , vt fitcceffiue Angelus nofcat omnia poffi-
bilia, (ed vno adu. fecundus autem falfus, vt facis
declaratum eft.

Dico Tertib , hos audores non locutos confe- r ** a -
quenter:concedunt enim alibi, polle in Deo vide-
ri omnes creaturas poffibiles .quo ad infinitatem
autem maior eft difficultas , fi fiat cognitio om*
nium extta vifionem beatam.

Quarti & vltimi dico, male dici, creaturas pof- Quarti.
fibiles efle fyncategorcmaticc infinitas ; id enim
repugnat in terminis. Quod ex ipfis aduerfariis
Sc ratione probo : nam ipfi dicunt , & merito,
fyncategorematicum infinitum ellc illud , in quo
non tot , quin plures : atqui creaturi poffibiles
non funt tales ,ctgo. Probo euidenrer minorem:
nam hodie fune tot poffibiles , vt non fint cras,
vel poft mille annos plures poffibiles :nam prx-
ter eas, qux heri non dicebant contradidionera,
certe de nouo nulla incepit hodie efle poffibilis;
ergo tot ,quot hodie , heri fuerunt , Sc hodie tot
quot hcri,& ab xtemo, feu in inflanti xternitatis
fuere poffibiles, quotquot hodie.Vides quam lon-
ge abfint creaturae poffibiles a ratione infiniti fyn-
categorcmatici. quo fufficienter manet reieda ea
dodrina recentiotum.

Hinc obiter reiicitur alia eorumdem dodri- Him * aUu oo~
na, qu6d fcilicct Angelus non dicat ordinem ad 7^"

vllum mfinuom catcgorematicum:renatur enim, ^ „ ; t f
quia Deus cognofeens adus , qui concinentur tur.
in Angelo , nofeit tot , qui fi k parte rei pone-
rentur fimul , facerent infinitum categoremati-
cc. Secundi , ad omnes , quotquot hodie dicit
Angelus ordinem , dicebat heri ; ergo heri re-
fpexit omnes & tot , vt non reflarent illi plures
hodie refpidendi ; ergo vel debent ellc finiti de-
terminati , vel determinati & categorcmacice
infiniti: atqui finiti non fune , vt aduerfarij do- tuuioifrio*
ccoc ; ergo infiniti categorcmacice. Ratio i priori "•

eft.

Digitized by Google

Contra no-
firam pri-
mam con-
clufientm
fiat Miam
JP.Tanntr.
ReJpondeo
trima.

Secundi.

SECTIO SECVNDA.

St eunti a
tonclufio
tft , non re-
pugnare
alium (na-
turam na-
tura faa
limitatam
atd paucio-
ri ■ obit Ha
fimul no-
fetnda.
Obiicli ).

Kt/pondto.

K_An teneatur Angelus fe ipfum
femper xojcercs.

Viti affirmant ; non tamen omnes eidem ttm
fundamento nituntur. Quidam hoc fpecia- gtiu ‘ m f tet fi

Tertia con-
tlufie tft.
dolium
offi , ex qua-
rum diHa-
rum crea-
turarum
numero fit
Angtlue
de facio
•xifltns.

Opinio

Tanntri.

Contra tfi.

Difp. rr. De indifferentia inteUeftus angelt<;i } &c, Sc&.T. 87

eft , quia fyncacegoretnaticum infinitum eft per ne detur in eo aliqua imperfe6tio •; ergo.cum ca-

additionem nouam ,qux & fieri poteft : ar fupra rere ea cognitione fit impcrfe&io ex fe, quia haud -

eos , quos hodie tranfcendentaliter rcfpicit An- dubie -pcrfc&io aliqua eft , etiam eas tes paruas

gelus , non funt plurcs quos cras de nouo refpi- nofcere , & non compenfct .eam aliunde , certe *

ciat , ergo , Scc. non poterit ea carere. Confirmo : adlum.in cuius ?

Contra eam noftrara primam conclufionem cjrentianon inuenit rationem boni , non poteft Confirmo **

ftat etiam P. Taunerus ,.qui putat , intel lcdtnrn Angelus omittere in lententia Tanneti : atqui in Tanntrt .

Angelicum futurum infinite perfedum , fi pollet carentia eius cognitionis non eft ratio boni, quia

futura cognofeere : nam cum poffibiljum Sc fu- ad nihil impediebar talis a<Sus, ergo. Nec poteft

rurorum non fit finis , non etiam ellet finis intel- dici, ab exercitium libertatis id facere ; hoc , in-

lcdtiux virtotis;fi omnia pollet. Vccihn nec ratio quam, dici non poteft, quia eo fenfu etiam omnes

hxc prcmittdixi enim fupra & alibi fzpc,ctiamfi alios adtus pollet omittere, quos tamen Tanncrus

omnia polfibilia & futura vna vice cognolcan- necellarios dicit.

tur, non futuram eam virtutem infinitam in Ego verb facile admitterem eam additionem
genere cnris; ergo neque ex eo quod habear An- Tanneri , quia maiorem ego libertatem Angelis

gelus virtutem ea cognofccndi , habebit infinit 3 - concedo , etiam in cognitione : & forte pollec

tein. Rcfpondeo ergo abfolutc , ex infinitate ob- cellare a cognitione vnius obiedli , vt in alio (c

je &i cogniti non inferri infinitatem fimpliciter fortibs impenderer.de quo redibit fermo a n.ia.

in potentia. Dico , infutitatern fimplicuer. nam ali-
quam infinitatem fecundam quid , & qua? non
repugnat creatura* , polfumus concedere fine in-
conucnienti. Conftet ergo, in ea virtute nofccndi
fimul omnia non elTc difficultatem. *

Secundo tamen cenfeo , etiam non repugnare
alias creaturas natura fua limitatas ad multd

pauciora obiedla fimul nofccnda , v.gr. aliquam _ __

ad decem , aliam ad vndccim, &c. quia neque in li : Si Angelus fc ipfum & fpecies quas habet, non fani fi ip,u
hac limitatione vlla eft contudi&io. Dices, Quan- confideraret femper & neccllaiib , fequeretui fimptr nofft.

do aliqiva caulTa iuuatur ab altera , non minuitur cafu quo lernel cdfaUct a cognitione fui , vel al- R * u<> ?“*-
cius virtus ex eo quod plures faciat efferius ,.fi tetius obic&i , non pplfe amplibs fe dcrecminarc

plures ei adueniant concaulfx ; ergo potentia in- ad cognofeendurti illud obiedtum. quod eft ub-

tclligens per fpecies diftiii&as zqtic poterit cen- furdum. Sequela verb probatur , quia non pollet

tum obicdla , ac quatuor fimul intclligere , fi ha- velle cogitare de illo obiedto : nam vt hoc vellet,

beat centum fpecies, qux illam iuuent ; ergo non iam fupponi deberet cogitans de illo : nihil enim

poteft elTc limitata ad quatuor aut quinque ob- volitum , quin ptxcognirum. Hocargumentum

jcfta tantum. Rcfpondeo, falfuin efle principium tangit difficultatem dc excitatione fpecietum in

quod aflumitur : cum 'enim potentia illa etiam Angelo , de qua paulb poli. Inierim, dico, illud

fimul cum concaufta operetur, & ad hoc indi- non probare, Angelum debere ncccllario fcipfum

geat virtute; clare intel ligitur , eampofle habere cognofeere : ad eam enim determinationem fuf-

virtutcm.vt fit concaulfa cum quatuor, non verb ficerct , cognofeere fpecies imprelfas dc omnibus

cum quinque, quod in nobis manifeflc conflat: obiedtis : in illis enim haberet eam confufam

quantumuis enim anima iuuetur a potentiis ,• vel notitiam dc obicdlis.qux fufficerct , vt polfct vel-

ab ipfis fpecicbus , & cum eis concurrat folum lc pro fuo libitu cogitate ex propofito dc hoc

partialiter, non ideo poteft , quando attente legit potius quatn dc illo : ad cogitandum autem dc fe,

v.gr. etiam Attente audire & cogitare dc aliis ob- pollet etiam determinari ex cognitione carum-

je&is. Similiter portum ego cum altero homine dem fpecierum , t&mquam rcfpicicntium ipluin

fimul portare v.g. centum libras, ncc tamen idcb Angelum aliquo modo , falicm vt fiibiedtum*

fi adueniant duo ali}, potero cum eis portare tre- etiamfi fcipfum non cognofcercc perfedlc & im-

centas. & idem eft in omnibus fcic concauffis: mediati. Res hxc eft dubia, vt ex didtis fedl. i.

non ergo eft vlla repugnantia in potentia intel- conflat : oltendi cmro , non teneri Angelum nof-

Icdtiua de fc limitata ad quatuor v.g obie&a , & ccreomnia qua: poteft. Vndc puto probabilius, migit ejfi

non amplius , fimul cognofcenda , liue ad iilaS non magis ncccffitatum effie Angclum-ad cogni- nec.-jjita-

cognitiones iuuecur fpeciebus.liue non. *. tionem fuhquam aliorum obiediuruin , quia non ,Hm **

Tertid dico. Ex quarum numero fit Angelus video fpecialem rationem , cut id aderatur, for-

qui de fadlo cxiftit.an fcilicet ex numero illarum talle ita eft ; nos tamen non habemus fundamen-

creaturarum, qua: poliunt omnia prxfcntia fimul, tum idadcrendi. icciotum.

an vetd ex illis qux poffiint centum vel ducenta Dices Primi, Angelus femper eft fibi fufficien- Qbiea ie

tantum fimul nofcerc;non poteft i nobis ratione ter przfens, ergo femper fc debet cognofeere.

naturali aut experientia decidi, ideo fupti dixi, Hxc ratio non magis conuiucit dc fui cognitio-

propter folam communem audloritatem fuppo- ne, quam dc aliena : nam m a<ftu primo tam eft

nendum efle, Angelos qui dc facio exi llunt , non completus Angelus per fpecies ad cognitionem

pode naturaliter fimul omnia prxfcntia nofcere, aliorum obie&orum, quam per fuam fubftantiam

quorum habent fpecies. • • ad cognitionem fui : quod autem fibi iit locali-

Addit Tanncrus fupra, etiamfi Angelus polfct ter prxfens , parum facit ad rem : nam cognitio

omnia nofcere fimul, non tamen femper nofeitu- angelica non iuuatur afluali locali prxfcntid ob-

rum : quia non fpc&at ad eius perfectionem iedii »prxfcrtim in fententia aduerfariorum ne-

nolccre.quot culices vetbi gratia nafcan cur, quot' gancium cum accipere fpecies ab obieftis.
folia arborum cadant, Scc. Hxc tamen do&rtna Dices Secundb.D. Thomas hic quxft.f6.artic. ■ 9
non videtur ex principiis Tanneri vera; ciun 1. ad j.att.Angclum non elfe in potentia ad cog- ObitHio

e»im ( vt dixi paulo ante) neget , Angelum polle ni tionem fui;& lib. 1. contra Gentes cap. 97- d'-

per duos adfcos nofcere qu6d poteft per vnum, cit , Ahgclum non polfc omnino celTarc ab adfu

Tovm II. K Ha intelligcndi;

Ratio im-
pugnatur.

Piobabiliue
tfi , Ange-
lum non

Digitized by Google

88 Rod.deArriaga Tra&atus 2)<r Angelis .

RrtpondtO
Primo ad
V. Theon.

Stcundo.

Obieflio

Tertia.

Petpandie

Primo.

Secundi.

S rutui quo-
fhonit tfl.

C regar 'luo
ait , non effit
neeeffarium,
vt ad omnem
notitiam li-
beram proce-
dat t /olit io.

Perrara ne-
gat ad veti-
tiorum pro-
requiri cog-
nitionem,
boaret,
tontra bone
doctrinam.

C regeri ue
ttiam im-
pugnatur.

intelligendi;item quxft.8.de Veritate artic.6.& 7.
& alibi videtur docere , intelle&um Angeli num-
quam efle in pocentia in ordine ad fe. Rcfpon-
dco.D. Thomaro in eis locis non aflerere exprefsi
Angelum femper fe cognofcere , fed non com-
pleri per aliquid h fe diftin&um in ordine ad
cognitionem fui. Libro verb a. contra Gentes,
non dicit in particulari^ quo a&u non poffit An-
gelus cellare ; hic autem non agimus iam , an ab
omni attu , fed an i cognitione fui cellare queat.
Denique rcfpondeo , eriamfi id doceat D. Tho-
mas, non tamen nobis elfe contrarium ; quia ego
folum dico,non elfe rationem, vnde cam neceffi-
tatem colligamus , etiamfi forte ea re ipfa detur
dcfa&o.

Dices Tcrtib, Se-cognofeere adu,eft magna
perfc&io . Si quz non impeditur , etiamfi alia
quzeuraque cognofcat ; ergo nccelTario ei con-
ucnit. Rcfpondeo in primis , etiamfi fit magna
perfc&io , & aliunde non impediretur , non pro-
pterea nos teneri eam concedere ei : non eft enim
neceflarium , Angelo concedere quamcumque
perfc&ionem maximam poiEbilem. Secundi
rcfpondeo, male dici , eam cognitionem per alias
non poire impediri : ciim enim illa cognitio re-
quirat aliquam virtutem & atftiuiratcm , certum
eft , non pofle tot fimul cum ea habere cognitio-
nes , quira fi illam non haberec , & illius loco
aliam , in qua infumerct virtutem cam , quam in
cognitione fui. Et certe , fi loco fui cognofeeret
alium Angelum perferiorem fe,' forte inde habe-
ret maiorem perfc&ionem.

SECTIO TERTIA.

Slyomodo Angelus fe determinet ad
cognitionem huius obietti pr* alio.

D ifficultas hxc ex praecedentibus nafeitut:
ciim enim Angelus non neceflarib omnia
□ofcat,quorum habet fpcciesjfinc dubio iam hoc,
iam illud cognofcit : fi enim femper eadem nof-
cerec , aliorum obieftorum fpecics plane Client
inutiles. Videtur autem i»tei!igibile,quo pa&o ea
determinatio fieri poHIc.

Gregckius apud Suarez cap. ij. Icntit non efle
neceflarium, vt ad omnem notitiam liberam prz-
cedat volitio. Fcrrara item, qui negat ad volitio-
nem requiri cognitionem, facile diceret , in pex-
fenti Angelum fine volitione& cognitione prx-
uia, libere tamen , fe determinare ad cogitandum
de hoc potius obiero quam dc ilio.

Contra hanc fententiam ex propofico agit
P. Suarius vbi fupri. Ego verb , quia fuse in li-
bris de Anima oftendi, nullum arum liberum
elfe polle fine cognitione ; hac dc re nec verbum
hic dicam. Quod item attinet ad Grcgorium,
aflerentem fine volitione polfe cognitionem elfe
liberam, multb etiam minus cenfcodifpurandum:
conftat enim , inteller um noftrum non efle po-
tentiam liberam. Qubd fi , vt docui in libris de
Anima, diuinitus daretur intellerus aliquis liber
nd eliciendum iudicium verbi gratia vel ccHan-
dum;adhuc ille deberet , antequam fe determina-
ret , aliquam apprehenfionem illius cbicri 'ha-
bere : non enim videtur perceptibile , illum , qui
nihil penitus nofeit , elfe tamen liberum , vt fe
potius ad hoc quam ad illud determinet. Reii-
cienda ergo eft vtraque fententia hxc, Si ad pro-
babiliores modos rcfpondcndi praefenti difficul-
tati veniendum.

Igitur Vafquez di(p.xii.cap.4.cenfet, omnem Vd r. utc
primam cogitationem in Angelo neceflariam ef- 4 j, ( omn em
fc.Sc ab cxtrinfeco ei aduenite,id eft ii Deo : nam cogitationem
refperu Angeli nulla alia caufta extrinfecaefle pnmamtn
poteft; vnde non concedit, in illius elfe poteftate,
dc hoc potius quira de illo cogitare. q h *

Hanc fententiam acriter impugnant nonnulli, 'prodoui.
tum quia fequitur , in dzmonibus cogitationes Haacfea-
malas , obfeoenas , blafphemas contra Deum efle
ab ipfo Deo excitatas , quod valde indignum eft
Deo. Tutn quia Angelo non pollet vmquam pnmb.
aliqua inconfideratio imputari , quia non eft in Seeundb.
poteftate illius confiderare. Confequcns autem
videtur efle contra omnes Theologos , aientes,

Angelum ex inconfideratione pofle peccare. %

Tum quia , nec poflec a fc repellere cogitationes
a Deofibi iramiflas.quod videtur abfordum.Tum
denique non poflent naturaliter Angeli cuftodes
fc libere determinare ad prouidendum homini:
fi enim iam cuftos Petri de Petro non cogitar,
non poteft fe determinare ad cogitandum de eo,
vnde debet Deus illi mouere cogitationem, quod
non eft probabile : facilius enim eflet hoc modo,
vt Deus ipfe immediate moucret in homine bo-
nas cogitationes , quim eas mouerec in Angelo,
vt hic moueac illas in homine. r . n ,

Ego tamen etfi fententiam Vafquez non pro- ttntum
bem , arbitror his argumentis haud efficaciter v* fquet.
impugnari. Pro quo aduerto , etiamfi P.-Vafquez " ea probent}
non fe omnino declarer , an concedat aliquas
cogitationes uberas in Angelo ; quia tamen lo-
quitur de cogitatione prima , ea ipfo videtur fup- rtiieio.
ponere, alias fecundas efle liberas. Quod confir- Vafquez.
mo ex nobis : non enim Vafquez Angelum dicit ,x t^ CAfHr '
efle magis neceffitatum ad adlus intcllc&us quim
nos ; atqui in nobis folx primz funt neceflariz,
reliquz veto liberz ; ergo eodem modo & in

Angelo. , Keffondeo

Hinc fuprjt politis argumentis facillime re- ^ fr i m am
fponderi poteft. Ad primum de malis cogitatio- impugnatio-
nibus.nego, eas neceflario i Deo immitti debere: ** m - '
poteft enim Deus eis immittere cogitationem de
alio obie&o aliquatt) habente vel fimilitudincm,
vel connexionem cum eis obiedHs turpibus aut
blafphemis, vnde in communi tamirtn ea obiedfa
eis proponantur. Ipfi verd dzmones ex fua ne-
quitia poflunt velle ex propofito omnino de illis
cogitare, in quo eft rota malitia earum cogitatio-
num, verbi gratia in nobis poteft quis, audito
prxeepto ,Non fornicaberis , ex nequitia fua deter-
minari ad cogitandum ex propofito de re turpi.

Prima illa excitatio confufa non fuic indecens, &
fine dubio i Deo immitti poteft;atvlterior expli-
cita& dsftin&a, eft mala Si indigna. Similiter au-
dit quis , Ne ilafphemts Dominum Deum tuum:
excitatus hac cogitatione voluntarie fc deter-
minat ad cogitandum de omnibus blafphcmiis
in particulari, quod non habec maiorem diffi-
cultatem in Angelo , quam in nobis ,nifi quod
in -nobis poteft fieri ab alia creatura illa pri-
ma Si confufa excitatio feu occafio excitatio-
nis ■, in Angelis vetb folum & Deo , iuxta P. Vaf-
quez. In hoc tamen mihi difplicct : nam , vt fu-
perius docui , non video cur non poflec dici , in
Angelis ex przfcmia obtecti fpecics excitari ad
cognitiones , vel quia non poliunt Angeli cog-
nofccrc ad quamcumque diftantiam : ira enim
videtur, non polle dzmones in inferno manen-
tes fcire ca quz fiunr in mundo , nifi ab his,
qui apud nos lunc , vel quia accipiunt fpccie»i
Deo concurrente adprzfentiam obiedti , vel ab

. ipfi*

— » ttgUijgd by Qaarfe

V •'

■ ;\£a

Ai ftruiam
impugnatio-
nem refpidto
Trmi.

£*f An gei ut
fit capax
peccati.

Hrfl>entieo

Secundo.

Ai tertiam
impugnat to-
ni rejpmndeo.

■f

Ai quartam

rtjptnAio

trimi.

S tcunio rr-
fponicri pof-
ftt.

Co firmatur.
1 6

VoSrina
Vafquti , li-
tti dura non
fit, tum tami
rtiitia.

Trimi.

Stcunio.

Alia Molina
iodrin» tir-

Difp.n. *Dt indifferentia intellettm angelici, &c. Sed. 3 . 89

ipfis obie&is fimul cum potentia eas efficienti- luntas poflic fe libere determinate ad cognitio-
bus : dixj enim fupra id effe poffibile, dubium nem alicuius rei, non effe neceilarium vt jntcllc-

autem an it* contingat ; ergo inueniri poffiinc <ftus prius nofcat illam rem ; fed fufficcre, fi vo- Kntm '

alij modi excitandi fpecies,non recurrendo ad fi>- luntas fciat in confufo fe pofie omnia cognofce-
lumDeum. ,rc : co enim ipfo poterit velle hanc in particulari

Ad fecundum argumentum refpondeo Primi, cognofccrc. Dodfrina hic duos habere poteft H *' IU

ab arguente videri duo in vnum confundi , qua: fenfus , vnum bonum .falfum alrcrum : fi enim " t J tn J u * ^

valde funt diuerfa : aliud enim cft , Angelum ex vult Molina .determinate poffe fe voluntatem li-
inaduertentia peccare ; aliud, inaduertentiam il- bere applicare ad cognofcendum ho<: numero ob- falfui. >

li cfib culpabijcm. Primum poteft cifc verum,
ctiamfi fecundum falfum fit. Et certe Theologi,
dum dicunt. Angelos ex inconfiderajione pec-
care jioliim nolunt , quid fi habui fient aliquam
fortiorem confidcrationcm ,non pcccaficnt, fiuc
fuerit in potcftatc eorum eam habere , fiuc non:
ergo hoc fenfu recic dici poteft , Angelos effe
oapaces peccati ex inconfidcrationc , licet cain-
confidcratio cis non fuerit libcra.quo etiam fcnfu
folct dici in nobis, Omnis peccans cft ignorans,
licfct non femper propterea peccemus ex affeclata
ignorancia. Secundo etiam ci argumento refpon-
deo, negando fcquclam : nam.vc ex folutione pri-

iedlum line prxuia cognitione illius , falfum di-
cit & improbabile , quia vbi nulla cft illius obie-
dli in particulari determinata cognitio , non po-
teft voluntas libera ede: fi vero dicat volunta-
tem pofie fe applicare ad alia in confuio , & tunc
cafu prodire in hoc potius quim illud , fuftincri
poteft ille fenfus quoad puuchim libertatis.' At Smplitittr /«-
fimpliciter loquendo , totam fententiamcuiden-
ter hoc argumento reiicio : nam imclIeSusange-
licus ineo cafu habet multo plilrcs fpecies im- tur,
prcfias,quam pofiir vna vice cis vti ; ergo ex vi il-
lius voluntatis confufxnon poteft fc determiga-
re adoperandum cum omnibus fimul. hoc enim

mi confiat, poteft excitati in Angelo cognitio ali- (vt fuppono, & ipfcmec Molina fatetur)repugnat;
qua confufa de honeftatc obicdi ,& fimul poteft (cd ncc poteft ad vnatn potius quam ad aliam;
nolle fortiter & intense dc illo cogitare/cd oppo- quia illa cognitio non fcit , qur indiuidua in cd
ficum illius aroplc&i;quod etiam in nobis contin- * multitudine includantur.; ergo non fcit ad quod
ir.cum tamen certum fit, cogitationes primas no- debeat determinare: ficuc fi ego non fciam Pcmun

is nonefie libcras;crgo nullam fpcculcm in An- effe inaliqua multitudinc.non potero dicctc, Volo

gelo difficultatem habet ca ratio.

Ad tertium eodem modo rcfpondeo, pofie An-
gelum immiffas a Deo cogitationes a fe abiicerc,
quia per cas cogirationcs excitamur fpccics dc
obieftis aliis fimilibus vel contrariis , & poteft

illum ex ca multitudine accipere. Id quod ex ceru-
minis videtur mihi notum.

Neque initantia , quam pro fe adducit Moli
na , iplum iuuat : ait enim, vt quis libere fc deter- ^
minet ad legendum qux funt in libro aliquo, non *

Allata Moli-
na inflantia

tuuc fc ad hxc applicando vchcmentius,diucrtcre cft neceilarium vt prius nofcat in particulari qux

in co libro continentur : fufficir enim , fi fciat ibi
effe inulta , & velit cum aperire , tunc co ipfo le-
get & cognofcet qux ibi funt ; ergo pari ratione
le determinabit voluntas.Hoc, inquam, exemplum
non cft ad rem : nam in co cafu dctci minatur in-,
telle&us per apertionem libri ex hac potius parte
quam illa ; vnde incipit legere ca qux funt ip pro-
ximo folio, & fic pergit vltcrius : ipfum aurem
aperire cx hac parce determinate eft volitum.quia
vidit qua poffet aperire \ Sc fe determinare ad
hanc in particulari , aut certe cafu erat apertus,
at in Angelo non habet id locum : cum enun fpc- i 8
cies non habeant ordinem foliorum in intellcdu;
ncc ibi fit actio exterior, pro qua determinetur
inrcllcttus ad has potius quam ad illas fpccics,
manebit adhuc omnino indeterminatus; & , vt
currere , nihilominus omnia ita difponcre , vt fiat paulo ante dixi , fi non fciat in co libro agi dc Pe-

cr cauflas magis immediatas , quod alioquin per tro.non poterit dicere , Polo aperire UlurmbitU Pc-

!c poterat (olus facere, quod in hac materia ma- tro agitur.

gis videbatur congruum : tum quia , fi Deus ipfc Igitur cum Fcrrara ( quem fupra Parer Yaf- Coc!uio cum
per fc id faccrcr quafi caufia generalis , magis vi- quez refert) S» Suafio dicendum cft. Angelum &

dercrur debitum aliquod naturx , qifam fingula- tocccffario femper a£tu cognofcere quidditatiuc ; 'V'" ’ A *~

ris fanor &: libcralicas ; qux magis offenditur, de- fuas fpccics omnes ,‘quas habet : in cis aurem no-

ftinando cuilibet homini funtn Angelum tam- (ccre obiecla omnia . non quidem quiddiuti- *Ru noffe

quam tutorem, qu^Ticx illa generali refpedlu om- ue (quia, cfim fpecies non contineat adxquatc qmiditaitui

nium gubernatione. Et vrgetur cuidentercx illu- obic£tum , non poteft vt medium prxeogniturri

inhiatione angelica , vbi Deus iplc rcuclat fupe- ducere in cognitionem qtiidditatiuam obieifti ) ^

riorica.qux luperior fignificat infcriori;& id non fcd abftracftiuc , ita i,.mcn , vt.pofltt ex hac co- aihocfreit-

reputatur it P. Suario aut ab vllo otiofum ; ergo gnitione fe libere dcccrminare ad volendum co- bobiictono-

neque hoc. d? gnofccrcquuldicayue & perfedeea obicdla. Ra- f rtn,lum -

Hinc colliges, non effe adeo duram eam Patris tio huius edi- poteft . quia , vi Angelus poffit vti

Vafquczdodlrinam.vt multi putatif.quam tajncn, fitis fpeciebus libere ( ptour pertinent ad perfe-

vt fupra dixi, non probo. Primo, quia nimium vi- dionem illius ) cft neccflaria talis cognitio fpc-

detur coar&are libertatem angelicam. Secundo, cicruni ; ergo natura.qux non <iccft in necertariis,

pciitjvr Angelus talem adlum femper habear,
prxfcrtim cum in hoc nulla reperiaturrepugnan- .

tia etiam intra ordinem naturalem. Aliquas >-

H 3 ©bieftiones

cogitationem ab aliis.

Quarth & vlcimo argumento de Angelis cu-
ftodibus ^cfpondeo , eos ex continua afliftencia
circa homines facile pofie determinari ad proui-
dendum illis : vel certe , fi dicatur id fieri .i Deo,
haud & probabilitate aberit, quod enim additur,
facilius fore , fi Deus immediate in ipfo homine
excitaret cas cogitationes , non lubet magnam
difficultatem : cum enim alioquin , etiamfi ipfc
A ngehis libere fc excitaret , nihilominus tamen
Deus in eo immediate concurrere debet, Si poftea
etiam cum homine. Pofiet etiam dici contra ar-
guentem , Cur ergo Deus prima vice non con-
currit in homine fine imeruentn Angeli ? Omnes
ergo fateri debemus , Deum in his rebus non de-
fatigari ; (cd licet ipfc debeat cum pluribus con-

quia facile poffumus omnia combinare , ac diffi-
cultati prxfcnti aliter fatisfaccrc.

P. Molina quxft 68. arc.z. difput.i. ait , vt vo-
Tomm I /.

.F"V-

qtu-

(lionu.

Comluftt
trima efl,
Jtngclum nt
poffe ab omni
(ornittcnt
ctjfart,

ObitSia.
Centri efl.

90 RoD. pe ArrIAGA'

obiediones patui monftnti bene foluic P. Suarez
eo cap.jj.

Vibia m ir- Qux dida funt in ordine ad cognitionem alio-
dint ad co- rum obicdorum, intelligc etiam in ordine ad co-
g n ' c 'oncm Dei , quia nulla cft neceffitas dicendi^
'„ude Angelum femper effie in aduali & cxnrerta cbgi-
Dto inttUi- tatione de Deo magis, quam de aliis ouicdis. Di-
fida funt. co txprefia : nam eam, quam in creaturis habct.nc-
ceflum cft vt retineat, quamdiu pccfcdc creaturas
cognofcit ; aliam autem perfediorem , quam ipfe
poterat acquirere ratione cius cognitionis de Deo
in creatura , dico non ncccrtatio illi ineflje , pofTe
tamen (c ad eam pro libitu determinare , vi alte-
, rius minus diflindx.

SECTIO QVARTA.

\^in Angelus teneatur femper nofcerc quan-
tum fimul potcjl.

D Vo fub hoc titulo includantur. Primum
cft , an Angelus poffit cellare a cognitione
omnium obicdorum. Secundum cft , an laltctn
poffit iam plura , iam pauciora , pro fuo libitu
cognofccte, Circa primum dico , cum ab omni
cognitione certare non polle ; quia,vt velit cella-
re ab omni , debet habere aliquam cognitio-
nem ; nil enim volitum , quin prxcognitnm ; ea
autem cognitio , cum cllcmialitcr fupponarur ad
volitionem , non poteft impediri per ipfam voli-
tionem,ergo.

Dices , Poterit in inftanti A. velle certare im-
mediate poft in fcqucnti inftanti B. Contra, quia
vel volitio durat in lequenti inftanti , vel non fi
durat, ergo etiam durabit cognitio: fi non du-
rat, non poteft dc'tcrminare intellcdum , vt tunc
certet ab omni cognitione , quia quod non cft,
non poteft determinare formalitcr. Qux ratio lo-
cum habet , ctiamfi Angelus non deberet manere
in aduali cognitione fpecicfum ,iuxta dida prx-
cedenti difficultate.

Replicabis , Poteft aliquando res prxcedcns in
inftanti immediato ante, erte conditio vtaliquid
nunccxiftat. Sic dixi firpe , vbicationcm in hoc
fp^tio v.g. cfTe conditionem ncccftario prxrcqui-
fitam, vt poffim in lequenti inftanti ad proximum
locum moucri ; ergo pari ratione volitio prxee-
densefTc poteft conditio , vt in inftanti lequenti
intclledus ccllct ab omni cognitionc,ctiamli iam
non amplius duret ea volitio.

Dum fupcriiis agerem , an fpccics intentiona-
lcsad operandum pollinr pendere a conditioni-
bus valde extrinfecis , dixi, abfojutc id non re-
pugnare : nihilominus tamen fine fundamento
valde firmo non clle dc fado allcrcndum : cft
enim valde difficile captu , quomodo pendear
cauda ad operandum a conditione, qux iam nihil
penitus cft. In motu id oftendit experientia ipla,
quid ergo mirum , fi id fateamur ? Quod au-
tem cognitio nequeat clle in hoc inftanti, quan-
do prxccffic volitio dc carenti»cius , non habe-
mus vl lum fundamentum ; ergo non debemus id
artcrcre. *

Replicare tamen poteris, & quidem difficulter.
Species noftrx intcnrionalcs de fado pendent vt
excitentur ab eo quod in prxcedenti inftanti fue-
rit aliqua alia cognitio dc obicdo , vel fimili ,vcl
fimul memorix mandato, cum eo cuius fpccics
excitatur : quando enim memoriter repeto pfal-
mum vnum v. g. non occurrit mihi fequens ver-
ius , nifi immediate poftquam repetij prxccdcn-

Tranatus SD e Angelis*

Replicabit.

Rtftendtc.

Replicabit fr
diffeiliut.

tem : non enim dici poteft , quod in eodem in-
ftanti. in quo primum verbum profero , occuriat
mihi fecundum : alioquin etiam in eodem inftan-
ti , quo fecundum , deberet mihi occurrere ter- n
tium. & fic de omnibus aliis : vnde totus fimul
pfalmus occurreret mihi in eodem inftanti. qu<5d
repugnat manifcftx experientix : ergo ea excita-
tio fpccicrutn non fit in eodem pundo temporis;
ergo excitantur fpecies it prxcedenti actu ; ergo
fpccies intcnrionalcs funt de fado tales , vt pen-
deant ab aliqua re prxcedenti, ctiamfi ea adu
non cxiftat ; ergo fumciens habemus fundamen-
tum ad dicendum, in Angelis fpccics intentiona-»
lcs,vt excitentur, necertario indigere co,quod non
prxcelTcrit aliqua volitio dc non intclligcndo;aur,
fi plus aliquid volumus, etiam pendere ab eo quexi

E ofitiuc voluerit eas excitari , vt fic dicamus , ha-
ere diredum dominium in tales adus pro in-
ftanti fcqucnti.

Obiedio difficilis, & qux fine dubio perfua-
det , quod paulo ante dixi > in tali dependentia
nulla erte coiuradidoria ; nihilominus tamen non
cogit nos ad deferendam noftram conclufionem.

Rcfpondeo prout paulo ante , non debere eam R t !p$oda».
dodrinam , quia nobis difficilis cft, alii transfer-
ri, vbi nec experientia, nec ratio nos cogit ; licet
autem in ordine ad eam excitationem fpccicrwn
(qux cft c maximis naturx myfteriis) experien-
tia cogat dicere , fpccics pehderc i prxcedenti
cogitatione de obiedo , vel fimili , vel fimul me-
morix mandato ; nobis tamen nullo modo con-
ftat , fi in hoc inftanti dicamus* , Nolo in fcqucn-
ti cogitare , fufficcre id , vt certetur in fcqucn-
ri ab omni cognitione , inio potius nihil nos effi-
cere per fimiles volitiones , manifefte experimur;
ergo non poffumuscam vim tribuere volirioni
prxcedenti , & iam non exiftenti, quidquid de ei
excitatione fpecierum fit. In Angelis autem , ne- »»
que quoad memoriam , neque quoad certationem
habemus vllam experientiam, ncc ratio nos ad id
cogit ; ergo non debemus eam difficultatem ibi
admittere.

Quo ad fecundam difficultatis partem, rcfpon- probabilou
deo , probabilius niulth erte, Angelum necertario ‘fi- Angelum
femper erte in aduali cognitione fibi adxquata: .

v.g. poteft naturaliter cognofccrc centum obieda i f *.
fimuljdico femper debere centum cognofcerc,fiue fiW

hxc , fiueilla. pro qua eledione tantum habet li- adaquato.
bertatem. Ratio huius eft.quuintellcdus cft po- Rar ' ( ' tm Z
tentia neccrtaria,qux, pofitis onmibtis,prxrequi- c ***
fitis ad operandum, non poteft non operari. Quod
etiam omni potentix cognofcitiux & materiali
•conucnit ;& nc id videatur.proucnirc cx imper-
fcdione fenfus, etiam intclledus diuinus id habet:
neque enim poteft obicdum a fe cognofcibile .
non cognofifcrc , ficut obicdum amabile poteft
non amarcjvt in materia de feientia Dei latius di-
xi ; ergo intclledus angelicus habens in adu pri-
mo virtutem ad cognofccnda centum obieda , &c
fpccies etiam de illis, ecteraque requifita non po-
terit non centum cognofccrc.

Hinc intelliges vlrerius, quomodo poffit impe- Qutmad»
diri a cognitione eorum centum cx imperio vo- t*f~

lunrarismam dum applicatur ad alia cc»tum,dccft f tt
illi virtus m adu primo ad pnofa , vnde per acci-
dens impeditura voluntate. fi*autem non applica- luntaeu.
rctur ad alia centum , haberet omnia requifita in
adu primo ad priora, & confequcnter non pollet
a priorum cognitione certare. 1 i

Dixi hoc clle probabilius ; quia , fi aliquis vel-
Ict dicere, determinationem voluntatis erte vnum

• ■ bv

Difp.iK fZ)^ indifferentia intettettus angclict&c. Se&. j. 9 r

ex pngrequifitis in adhi primo ad intclligendum, affiimic vt’ verum fit , inrclligi dcber prxcise dc

idcoque non pofte intcllcdlum cognofccre , nifi vnico obicclo totali fpecificante , fine illud ex

ftante el determinatione , & contra , ea certante, multis rcalicer, fiuc ex vnico indiuifibili confli- sA*ras* no-

ncceflario debere certare , licet non cognolccret tuitur : in omnibus enim rebus rcfpedliuis cft ea- fi.

omnia centum : fi , inquam , hoc quis diceret, dem difficultas , quia etiam vnica relatio , vna &•{** multr.

difficulter redargueretur, nifi forte, quia videre- cauda , verbi gratia , debet habqfc vriicum fpc- Cer>n * 'f 1 -

tur difeurrere contra experiendam, quam deom- cificatiuum : conflat autem , eamdein caurtam

nibns potentiis cognofciriuis habemus , fiuc illae rcfpiccrc diuctfos effc&us , & oppoficos ; fic vo-

perfcdx fint , fiuc impcrfedtx , vt Sc pauld ante luntas odium & amorem, intellectus alTcnfum Sc

obfcruaui , difcurrerct etiam contra communem dillcnfum ; ergo pofcfl idem adlus eilentialiter re»-

fententiam Philofophorum aientium , volunta- fpicere duo obiedla diftihdla , & a quolibet inad-

rem non portcprofolo fuo libitu impedire opera- xquate fpecificari. Specialiter autem id probo in Rejlinfionit

donem pocentix cognofcitiux , nifi cam alio ap- iplo intcilcdlu : quando enim indicio negatiuo di- P^ttn g>r-

co, Equus non efl homo , ille a dius tangit equum Sc “* 1 ‘"
hominem vt plura, id efl , vt«li(tindla inter fe ; &
tamen efl adlus indiuifibilis. Prxtcrdt pollumus
etiam Sc nos vnico a diu dicere , Contum homines /
currunt ; vel pro nollro libitu adlibus diflindlis
cos attingere , Vnut currit , ulter currit, tertius
c«rrif,&c. ergo potefl Angelus plura vt plura co-
gnofcerc.

Difficultas hxc communis efl.nonfolis An- 16
gelis , led etiam nobis ; idcb de ea fuse egi in Sententia af-

, libris dc Anima, Sc affirmatiuam fententiam effi-

QuS occafione addo , mihi cfle probabilirti- cacitcr probaui : neque occurrit iatn aliquid di-
trnim , polle Angelum pauciora aut plura obiedla ccndnm.

Vt vero fpccialitcr aliquid in hoc pundlo cir-
ca Angelos moucamus, illud potefl in dubium
vocari , an queant pro libitu combinare diuer-
fas fpccies ad cognofcenda illarum obiedla vnico
adlu, verbi gratia , portum Angeli fimul centum
obiedla cognofccrc;quxrimus,an fit in eorum po-
teflate, velle decem homines, dcccm lcones.dccem "

equos, &c. vfquc ad ccntutn obiedla ,& omnia
vnico adlu.

Ego fane non video vllam in hoc repugnan- K? repugnati
tiam, imi ,qux immediate ante dixi , probant id Bngtfumpro
crtc portibile : nam quando vnicoadlu indiuifibili fff*.

. . plicando.

Obiicies contra noflram conclufioncm,Si An-
jtm concintu - . r r .

nem. gelus «emper nolcit quantum potefl ; ergo num-

quafn poterit audire cum qui de nouo loquitur:
iam enim prxfupponirur adxquatc ocaipata po-
Rtjpenit*. tentia cognofcitiua. Refpondco negando fcquc-
iam:nam eo ipfo quod in eius intcilcdlu produca-
• tur noua fpccies , tenetur eam cognofccre ^ali-
quid remittere circa cognitionem aliorum obic-
ftorum ; & fic non tolum potefl, (ed Sc necertarib
audire tcnetur,vt infra fufius declarabitur.

pro libiru cognofccre ; ita tamen, vt, quando plu-
ra nofeit , minorem adhibeat imenfionena, quam
fi pauciora ; Sc fic femper exerae omnes fuas vi-
res, fiuc in numero obicdlorum,fiuc inintenfione
adluum,

SECTIO QVINTA.

Vtriim Angelus pofiit cognofccre plura
vt plura.

*4 X^Vplicem fenfum habere potefl hxc difficu! _ _ f

fcu^ufUmu tas * ^ r ' mus c rt , an portlt Angelus fimul ha- dicit , Homo non efl equus , vtitur duabus lpecicbus

mffirnuuZ ^ lete ^ uos a ^ us circa <luo obiedla. In quo fenfii imprertis diflinclis.Fotell ergo pro fuo libiru fpc-

nim (j. ctr- mihi omnino certa videtur affirmatiua lententia; cie vniuerlali fc ad omnes equos extendere vel A* tUaru »b-
tum , fcilictt, neque video , quid contra illam portu obiici vl- le inadxquatc vri , vt mediam partem nofcat ,& vmct

^ 1US momenti : nam etiam fenfus noflri partim ha- fimiliter dc fpccic leonum ; Sc fic ex viraque in ‘ tM ' .

Mus aaJt'* ^ cnt ^m cr ^o s adhis ; vifus enim diuctfos colores vnicum adlum prodire reprxlcnt.uucm mediam *

circo duo ob~ fimul intuetur , quod fine dubio fit per adlus di- partem leonum , Sc inediam squorum , vt fupri

uB*. uerfos , vt fuo loco oflendi , & phantafia eodem notaui. •

modo percipiens obiedla fenluum externorum. Nonnulli opinantur non polle ab Angelo fi- KSn-Ai opi-
etiam habet ditierfos adlus. quod a fortiori de in- mul cognofci plura obic<3a,quam per vnicam n *nmr , ntH

tellcdlu dicittir;crgo eodem modo habebit Ange- fpcciem reprxfcntencur , quia putant illas fpccies ' A f

lus tales adlus diflinclos, quibus plura cognofcat. cfle adxquacas virtuti cognofcitiux. Sed hoc fu- „„r £ , p iurJ t
Temnens P a tcr tamen Tannerus quid. j. dub. 8. limitat pri refutatum cll , vt his ipfis contrarium . quia

hic noflram hanc fuppofitionem, vt non pqffit duos adlus eli- ctiamfi dentur fpccies vniuctfales, non ldtd qux- vnicam

fuppofimnem cere fimul ab eadem fpccic, quia edet impcrfedlio libet efl adxquata adliuitatl Angeli. Si verbi gra- ii tatm TC ~

ctntiufic pro c ® ccrc rt u o s » cum pollet per vnum idem nofccrc,

hatur.

Verum adhuc in fui latitudine debet dodlrina no-
flra retineri : nam ctiamfi fit minor pcifedlio eos
duos adlus habere, noimmen i dei repugnat An-
gelo, qui multarum imperfedlionum capax cft.
& miror , qubd non eodem argumento voluc

tia,de qualibet Ipccifica natuta rerum cxiltcn- i" rt l c ’ , ' tn, " T -
tium detur vnica fpccies , opffrtct vt aliqux non , 7
fint adxquatx , Sc alix fim luperexcedentcs : nam
in ipfis rebus fpccificis cft magna diucrfitas,fi ver-
bi gratia , fpccies reprxfentans aliquod animal,
quod in numero & perfedlionc exiguum cft , cft

,v ... ,

ric probare v cciam diuerfarum fpccicrum obiedla adxquata virtuti cognofcitiux; ergo alteta reprx-

deberc vnico adlu cognofci : nam fine dubio pof*
fet : nulla enim in hoc efl repugnantia , vt fla-
tim dicam ; & aliunde eflct maior perfcdlio ; er-
go debet Angelo tribui ; fcd dc hoc fufiils paulo
poft.

ij Secundus ergo fenfus & difficilior cfle potefl,
SeciJut oui- vtrum Angelus vnico indiuifibili adlu Inulta ob-
ofl!*n Angt- Ie ^ a ‘lirtindU & difparata inter fc cognofcat.

fencans aliam fpcciem numerofiorcin & perfe-
dliorcm, nccelfum efl vt fit fupcrcxcedens. Face-
re autem in fpccicbus xqualitatcm Sc compcnfa-
tionem , vt quxlibec fit adxquata adliuicati intcl-»
ledlus, cll piotfus gratuitum, Sc fine fundamento
vllo.aut experientia : nullam enim nos dc fpccic-
bus angelicis habemus, nec item vllam audlorita-
temtvix enim aliquis id docet, non ergo debet vllo

Uuvnoifdi- H oc negatur a multis , quia vnicus adlus vni- modo alfcri id ; fcd dicendum omnino, poffc An-

mfibiti aciu cum debet habere obicdlum fpccificans. Hxc ta- gelum eo modo partialiter vti vna fpccie.fupplcn-

mulu dii. mcnjatio parum vrgee : nam principium , quod do ex altera, quod decll virtuti adxquatx cogno

icitiux

Ali* ibit-

au.

SoitUio. '

An eadf (fu.
cit infuf, it rt-
prtftntante
citum Uontt
v.g.poJfitAn-
gclin ,fi om-
net tts velit
noffi , haberi
diflinftes
oBue cire a
iBoi , an verb
Uniatur om-
rus cos vnice
a (Tu nojft.
Hoc vltimn
Vafautz.
apud Unaret,
affirmat , (id
fine funda-
mento.

Idirn bini
eflendit Sua-
nX. contra
VafantzZ

. Rod. de Arriaga

fcitiux ipllus, fiuc vnicum aciam ex vtraque effi-
ciendo, une duos.

Obicdioncm autem quamdam inde defum-
ptam , quod ncutta fpccies poffit concurrere ad
eam cognitionem , eo quod neutra continet re-
prxfemaiionena aliorum obicdorum , verbi gra-
tia, fpccics Iconis non continet rcprxfcntationcm
equorum , & c contrario fpccics equi non conti-
net reprxfentationcm leonis ; cautla autem debet
continere effedum, alibi diflblui, oftendens, non
requiri continentiam adzquatam effrdus in qua-
libet ex cauffis fcordm fumptis , fcd in ipfo com-
plexo, vt paflim omnes fatentur: nam neque fpc-
cies vlla feotdm continet vitalitatem & ratio-
nem intellcdionis ,*nec c contrario intclledus
continet cx fe rcprxfcntationcm huius obicdi;er- "
go non poiret neque hic cum fpecie , neque fpc-
cics cum intellectu concurrere ad cognitionem,
quod eflabfurdum.Cum ergo ambx fpccics con-
tineant eam reprafentationem , polfiint ambx d-
mul illum adum efficere.

Idem etiam fpccialircr vrgetur cx principiis
horum cum quibus ago, qui docent , accidens fi-
nuil cum fubfhntia concurrere ad p;odudionem
illius ; cum certum fit, accidens non continere
fubflantiam ; ergo fpccics Iconis, licet non conti-
neat cognitionem equi, poterit tamen ad eam con- •
currere., fi coniungatur cum fpecie altera eam
continente.

Pro huius puncti complemento porcfl quxri,
an eadem fpecie infufa,rcprxfentante,v.g. centum,
leones, poffit Angelus, fi omnes cos velit nofcere,
habere adus didindos circa illos ; an vero te-
neatur omnes eos vnico adu nofcere. Hocvlti-
mum affirmat Pater Vafqucz apudSuarcz cap.jy.
Nullum tamen video pro cadodrina fundamen-
tum : quod enim per vnicam fpccicm omnes illi
centum rcprxfcnccntur, nonprobat idedper vni-
cam cxprcflam debere reprxfentari. Quodoftcn-
do cuidcntcr exemplo habituum tam naturalium
quam fupernaturalium: licet enim vnicus habitus
fit, qui me inclinat ad dandam , verbi gratia, elcc-
mofynam , & huic & illi , & illi pauperi ; & licet
velim in adu fecundo illis omnibus clccmofy-
nam dare, non eft nccdfiim vt id velim vnico adu;
fcd pro meo libitu poffimi vel vnico adu velle
omnibus tribus dare, vel tribus diftindis adibus,
per vnuin Petro , ner alterum loanni , & c. idem
ergo erit in fpecicbus imprclfis : neque enim illae
magis funt vnx , quam habitus , neque hic mi-
nus rcfpicit multa obieda, quam fpecies ; non eft
ergo maior neceffitas in fpecicbus ad eliciendum
vnicum adum, quam in habitibus. Hoc idem be-
ne oftendit Suarcz fupra aliter ad hominem con-
tra Vafqucz , quia ?li Angelus potuit nofcere fo-
Jum quatuor equos, verbi gratia, Sc reliquum ob-
iedorum complere cx aliis diucrfis , cur , poft-
quam fcinel in inflanti A.nouit cos quatuor equos
vnico adu , & alio quatuor Icones , & fic de aliis
vfque ad numerum adxquatum , non poterit in
inflanti B , fcquenti , retentis ceteris omnibus
quos primd habuit, cognitionem mutare quatuor
leonum in aliam de quatuor equis , & ita nofec-
re odo equos per duos adus diftindos ? Certe in

hoc nulla porcfl cfTc vel apparens difficultas.

Forte cum P.Tanncro oblici portet,
qutbd hi adus cllcnt minus
perfedi. At hxc ratio
fupra abunde
rciedacft.

Tra&atus De Angelis,

SECTIO SEXTA. •

• %

De comprehenficne angelica.

SVBSECTIO PRIMA.

* Certiora promittuntur.

D Ifp.ij.dcvifioneinum. t.oftendi ad com-
prehenfionem naturaliter loquendo requiri
Primb;quidditatiuc obicdum cognofcijSecundb,
in eo etiam vlteriuscognofci omnes effedus, quos
naturaliter faltem haberepoteft ; Tertio, vt ea co-
gnitio oriatur per fe ii potentia xque perfcdacum
obicdo.quod vltimum ibi late oftendi ex D.Tho-
ma.Scoto & aliis.Vtrum autem requiratur cogni-
tio eorum qua: de fado etiam funt in obiedo con-
tingcntcr,dubiumcft,fed de nomine : in quo pro-
babiliorem puto negariuam partem , quia nullus
videtur requirere , vt Angelus me comprehendat
hic & nunc , illum feire , an hic & nunc moueam
manum, vel pcdcm.& cx fccrctis cordium manife-
ftc conflat : communiter enim tribuitur Angelo
comprehendo de inferiori fe,& de homine; & ta-
men non ideo tribuitur cognitio aduum libero-
rum , quod fciliccr homo aut Angelus inferior !i.
bere velit;ergo cx communi acceptione vox com-
prthcnfto non extenditur ad ea qux adu cStingcn-
tcr cncniunt,&, vt bene obfcruauit P.Suarcz.duo
videntur confundi ab his , qui ad comprchcnfio-
nem requirunt cognitionem aduum liberorum,
qui in comprehcnfo funt;vnum eft comprehendo
fubftantix Angeli, v.g. alterum eft comptehcndo
illorum qux illi infunt. fatemur ergo ad hanc fe-
cundam comprchcndcnem ncceflario requiri , vt
etiam nofcantur adus liberi , & alia, qux talis res
quomodocunquc etiam contingentcr habet: at
non ideo ad cotnprchcndoncm fubftantix requi-
ritur fecunda hxc comprehendo.

Forte adhuc aduerfarij vrgebunt. Ad compre-
hendonem fubftantix requiri etiam cognitionem
eorum aduum, quia illi funt aliquid exiltcnsinca,
feu pertinens ad eam fubflantiam.Vcrikm iam hic
iterum fuquxftiodc nomine:cxtcnditur enim ni-
mium ea dgnidcatio,ac prxter communem acce-
ptioncm.vt etiam obfcruaui eo loco de vidone.

luxta communem ergo dgnideationem Primo
mihi certum eft , naturaliter loquendo Angelum
inferiorem non pofTc comprehendere fuperiorem,
quia non eft xque perfcdusacille, prout ad com-
prehendonem requiri iam fuppofui.due poffit co-
gnofccre omnia qux funt formalitcr & eminenter
in fuperiori, duenon.de quoftatim.Dico naturali-
ter , quia diuinittrs poteft fupplcri ea impetfedio,
Deo eleuante Angelum inferiorem ad eliciendam
tam perfedam vi donem defuperiori;quam poteft
naturaliter ipic fiiperiot elicere , protu eo loco dc
vidone dixi/ .

Aliam rationem reddit P.Granadus rrad.^.ideo
enim ait, inferiorem non poffe comprehendere fu-
periorcm.quia non cognolcit fpccics impreflas fu-
pcrioris.Sc obieda illatu fpccicrunvquod requiri-
tur adcoprchendoncm.eo qu6d tales fpccics funt
paffiones Angeli fuperioris. Verum hxc ratio tan-
git difficultate ftatim examinanda.Nuc folum ad-
uerto.haud fatis cofcqucnter hxc a Granado docc-
ri:cum cnihi alibi doceat, omnia obieda naturalia
b quolibet Angelo cognofci ; illae autem fpccics
etiam fuperiorum Angelorum, & obieda qux per
illas reprxfcntantur , (Int naturalia ; non video
quomodo iam neget , eas ab Angelo inferiori

Ad cognitio-
rum eempre-
hcnfsuam rt-
tfmrutur tnt
conditiintt.

Probabilia*
e fi, ad eoprt-
htnfiontm mi
rt quin, vt l »
nofeitnr <jua
in obiiBo ct-
nn^ftrr funt.

Ad cimprt-
htnfienffirb-
fiantia . qu*
etiam requi-
rit t cognitio-
nem aduum
liberorum, fa-
ctui quinio-
nem de no-
mine.

Primbtxii-
muni acce-
ptioni certum
e fi. Angelum
fuptriorf ah
infnitri nm-
luratinr M
cunprtheadi.

Granadm '
dat alii no-
tionem pro
ntlir* cbclrn-
fionc.

Rttpondt»
Primo , Gra-
nadu minut
conftquenter
ejje Iccntnm.

ReffiondcO
Secundo
Ad Craaa-
dum.
Secundi
cirtum tft.
Anulum
ftiffum
(y aliae
creaturae
inftriortt
naturali-
ter pejfe
comprehtn-
dtrty fi f ri-
ma (j> tertia
eomprehtn-
fiente condi-
tio retjuifira
confidtrttur.

Difp.if. indifferentia intelietftif angelici , gfc. Sed:. 6. y $

diuidua in nuila cauffia creata contineri ; quia

, 33

An Angelut
ftvil alium
comfnhtn-
fUt , difficul-
tui magna
tft propter ft-
tundam
icomprthen-
fiome condi-
turum.

Ratio diffi-
cultas* tft.

Primi,
rtctmiortt
cjutdam huic
argumento
rtjpondtnt.

Centri tft.

Secundi
at i/ rcffion-

dtjtf.

cognofci.- Secundi» , illud principium Granadi,
quddfpecies fint paffiones Angeli , & ab eo effc-
diuc dimanent, fatis i nobi* fupri reicdum cft.

Secundb cerrum cft ex didis , Angelum fe
ipfum.auc fibi aequales aut inferiores ,fiuc Ange-
los, fiue creaturas alias, polle naturaliter compre-
hendere , fi prima Sc tertia conditio ad compre*
henfionem requifira fupra confideretur : nam
etiam cognofcir.omnia ea quidditatiue, & cft illis
squalis in perfcdione. Imo Granadus additf
quemlibet Angelum comprehendere omnes alios
poffibilcs inferiores fc. quod etiam de creaturis
materialibus affirmat. Qux dodrina , quantum
ad eatn conditionem in comprchenfione a me rc-
quifitam , quod fcilicet detur squalitas cognof-
centiscam obiedo cognito, & quo 3d alteram
etiam conditionem , vt cognitio comprehcnfiua
firquidditatiua,videtur extra omnem controuer-
fiam ; quia fi Angelus eft eis obicdis perfedior,
ergo adzquat illa. Przterea videtur etiam clarum,
qubd polfir omnia ea obieda feorfim fumpta
quidditatiue nofcerc : funt enim naturalia, & ipfo
inferiora , cur ergo non poterit habere fpccics
quidditatiuas illotum ? video tamen non omnino
cerrb inferri ex squalitate perfedionis , quod
podlt etiam quidditatiue cognofcerc illud obic-
dum,vt ftatim dicam. Vcriim , licet ipde non in-
feratur, certe abfolutc non eft cur negemus An-
gelo,polfc quidditatiue cognofcerc quodlibct ob-
«edumfe inferius. de quo rurfus fubfcd.3.

SVBSECTIO - SECVNDA.

» •

Punctum prxeipuum di/cuti fur.

M Axima ergo prxfentis materis difficultas
confidit in fecunda conditione, an fcilicet
Angelus poffic , naturaliter loquendo, penetrare
in (e ipfo , in inferiori Si fuperiori omnes effe-
dus,quos naturaliter poteft producere ; & confc-
quenter, an abfolutc poffic comprehendere , in-
feriorem quidem in omni fententia de fignifica-
tione vocis comprchtnfto ; fuperioiem vero etiam
in eorum principiis, qui dicunt, ad comprehenfio-
nem non requiri squalitatem cognofcencis cum
obiero cognito. Rationem difficultatis tetigi eo
loco de vifione Dei , & eam breuiter infinito hic,
quia Angelus dicit dc fado ordinem ad infi-
nitos adus cognitionis & volitionis fpecie di-
berfos , quos poteft circa infinita obieda natura-
lia fpecie diuerfa in diuerfis ftatibus exercere;
conrinentia autem eorum omnium fimul eft de
fado in ipfo Angelo. Prxtcrei continet infini-
ta indiuidua intra quamlibet fpecicm cognitio-
nis ; ergo fi omnia, qus adu continet , debent
cognofci in comprehenfione ipfius , debebunt
adu cognofci infiniti adusfpecic diuerfi,& intra
quamlibet fpeciem infinita indiuidua. quod mul- -
cum valde eft.

Graqes aliqui recenriore* videntur huic argu-
mento duobus modis tefpondere. Primb, negan- id non per vnicum.fcd per duos adus fieri : quod

do Angelum continere categorematicc infinitos ad comprehenfionem putat non fufficcce ; debet

adus , quia non tot continet ,quin plures. Hanc enim efic vnicus adus: quoad fcipfum verb Sc

folutionem, vt ex terminis implicatoriam .rcieci inferiores omnino cereum putat, etiam vnico adu

fuse fupra, vbi probaui his aditaus , v g. quos ho- id fieri poflc , eb quod fe & inferiorem adsquee

die continet Angelus , non poffic vllum amplius in perfedione. Difparitas tamen hsc ex adx-

addi , vnde hodie rot continet , quin plures in quatione perfedionis fumpta non cft folida;quia

pofterum ; ergo illi determinate & catcgorema- ( vt fxpc infinuaui ) non fequitur bene , /Ace pv-

ticc funt infiniti, nifi velis effc finitos & determi- uncia ejl perfcflior fuo obitiio , ergo potejl illud

natos, quod non concedis, vide pauld ante dida. omnino quidditatiue cognofcerc , vt pater in po«

Aliter ergo rcfpondeas Scqundb , infinita jn- tenuis materialibus > qus funt pccfcdiorcs luij

„ ' " . obicdis.

Centri ,t ft
Primi-

Deus debet ad indiuiduationem determinare, vn
de confcqucntcr inferii videtur, in nulla caufTa
creata pofte indiuidua aliquem cffcdu cognofci.

Vcrbm hsc etiam dodriua non poceltfufli-
neri : aliud enim eft, cauffiam crearam non poffic
fe ad indiuiduationem determinare: aliud, eam
noii concinere indiuiduationem : imo , quia om-
nes indiuiduationes,feu omnia indiuidua , xqua-
•liter continet, & nihil habet, quod eatn magis ad
vnum indiuiduum , quam ad alterum determi-
ner propterei indiget determinatione Dei. Adde,
Angelos forte cognofcerc in particulari indiui-
dua actuum, quos pullant elicere, & confequenter
poffie fe libctd determinare ad hoc prx alio: Sc
idem crtet in homine, fi Deus illi infunderet cog-
nitionem indiuiduorum. In aliis autem canffis
neceftariis,quid mirum, fi non fc determinent ad
indiuiduationem ; cum nec ad fpccicm poffint fe
determinare J Et miror ,quoc{ non. In intulerint»
calorem non contineri in igne , quia ignis non fi:
determinat ad calefaciendum * fcd debet ab alio
determinari, nempe abapproximationc paffi ,aut
aconcurfu connacurali Dei.

Porro , indiuiduationem contineri in cauffis,
eft certo certius , vc alibi oftendi. Er nunc bre-
uiffimc infinuo, quia in veris principiis', qus cx
Logica fuppono, non cft a patre ici alia ratio
fpecifica, quam omnia indiuidua confuse cogni-
ta ; atqui cauffia continet rationem fpecificam
effedus , ergo & indiuiduationem , qus cft idem;
nam ea diucrfitas cognitionis clatx aut confufx
non fc cenet ex parte cauftz continentis, vt per fc
eft certum. /

Secundb bocipfum fuadetur , quia, vt dixi in Stctttdv.
Phy ficis , Deus non aliter determinat ad indiui-
duationem, qu^m negando concurfum ad alia in- .... ■
diuidua, hoc vno excepto : etgo fupponituc , hoc
contentum in ea caufTa. Paret, quia , fi non<onri-
ncretur,non fieret ea cauffia potens per hoc, quod
Deus illi negarer concurfum ad alia indiuidua:
ergo fignum cft , eam non indiguiffie aliquo fu-
peraddiro,vt contincrctfficd potius debui fle coar-
dati ad vnum,quia nimis multa continebat. Vnde
hinc probatur , quod Si paulo ance notaui, potius
nimis magnam efle continentiam , quam defe-
dum illius cauffis ; ergo ex hoc capite non poteft
fatuari, quomodo non fit neceffiarium , in Angelo
comprehenfo cognofci infinita indiuidua.

Tertio denique reiicitur eafolurio, quia Ange-
lus non folum infinita indiuidua intta vnam fpe-
ciem, fcd etiam infinita obieda fpecie diftinda
cognofcere potcft;ergo de fado habet continen-
tiam infinitorum aduum fpccic diucrforum,quid-
quid fit de infinitis indiuiduis.

P. Suarez cap. 3 1. non reputat durum , conce-
dere Angelo fe aut alium comprehendenti cog-
nitionem infinitorum aduum : imb omnino vt
certum doc« , inferiorem poffic cognofcere qux-
cumque in fuperiori continentur. Addit tamen

-"‘i

Tertio.

OhitSio.

Suarez.

Contra tft.

94 Rod. deArriaga' Tra&atus De Angelis.

Sententiam
Suarez. , »b
eemmunem
auclorira-
icm.cenfeo
•fie probabi-
lem.

Jn centra,
rium adhuc
firmari
poteft hac
•bitHio.

Hei argu-
mentum
Suarez.

•mi fit , vt-
pete qua
•i ut princi-
pium re-
darguitur.

3 »

Prima rt-
fiondee ob-
itdioni fu-
pri facta.

Quidfit

tomprehenfte

finchfiima.

obiedis.v.g.calorc, colore, Sc tamen valde abfunt
a cognitione perfede quidditatiua.acoroprehen-
fina veto multA magis. Similiter non repugnac
diuinitus vna fubftantia fpiritualis incapax ad
comprehendendum obicdum , imo & ad quiddi-
tatiue cognofcendum ; capax tamen abftradiuz
cognitionis : quae enim in hoc repugnantia?

Aliam rationem pro hac fententra non addu-
cit Suarez ; communis tamen audoritas valde illi
fauet, propter quam ego etiam puto illam cire’
probabilem, neque vllum reputo abfnidum , fi
concedatur pofie firaul ab Angelo infinitos eos
adus cognofci , de quibus in ratione dubitandi
agebatur : fxpc enim dixi,eam cognitionem infi-
nitorum efie finitam.

Dico probabilem ; nam poteft in contrarium
adhuc ficvrgeti ratio fupri fada : Angelus dicit
ordinem ellentialcm Sc tranlcendcntalcm ad om-
nes cognitiones ,quas poteft naturaliter in omni
ftatu diuifiue facere ; hx autem funt cognitiones
determinata: & explicitz de omnibus obiedis
polGbilibus & naAiralibus;hxc enim omnia funt
obieda naturaliter cognofeibilia ab Angelo ; Sc
etiam de fupcrnaturalibus.qusr falrem , poftquam
fuere , cognofci pofiunt adu naturali ab Angelo;
ergo ille adus dc>fadb continetur in Angelo , vt
quid natarale ; ergo Angelus cognofcens in fe
omnes has cognitiones naturaliter poflibiles,
necefiariA debet cognofccre omnia obieda pofli-
bilia diftinde &clarc,eo modo quo in vifione
diflinda albedinis poteft Angelus diftinde albe-
dinem cognofcere, licet non qurdditatiuejergo &
naturaliter poterit cognofccre vt poffibilia, etiam
antequam finr, entia iupernaturalia , qua: per eos
adhis cognofcercntur, poftquam de fado exifte-
rent;hoc autem eft abfardum.ergo.

P. Suarez omifit hanc obiedionem , qua cui-
denter redarguitur ipfius principium , fcilicet
Angelum naturaliter non pofie , neque quoad
an eft res in fubftantia fupernaturales cogno-
fcere. cuius contrarium ex hoc argumento cui-
denter fequitur : nam etiam Angelus poteft ha-
bere adum naturalem ( fuppofita iam reuela-
tione obiedi fupernaturalis ) quo cognofcat ta-
le obiedum fupernaturale , ficut de fado h*re-
tici habent circa myfteria grati* ; ergo Angelus
cognofcens in fe omnes adus naturales , quos
poteft habere , cognofcit inter illos diftinde
adum naturalem ; quo , fuppofita reuelacione,
cognofcit obicdum fupernaturale, etiam quoad
fubftantianv; ergo rurfus in eo a diu cognofcit
ipfum obicdum : iam ergo naturaliter poteft
cognofcere obiedum fupernaturale, qupad an eft ,
etiam antequam exiftat aut reueletur : nam hxc
comprehendo non pendet ab vlla rcuelatione ,
licet adus ille naturalis, in quo cognofcitur obic-
dum fupcrnaturale.pendeat poftesi in fua exiften-
tia k rcuelatione prxuia.

Difficilis obiedio,quam difput. fj.de vifione
num.j.tetigi,&obquam, dixi valde probabilem
efie fententiam negantem , pofie ab Angelo na-
turaliter creaturam aliquam in przdido fenfu
comprehendi : num. verA 1. duas diftinxi com-
prehenfiones ; vnam ftrittijfimam , qu* omnino
penetrat quidquid eft in obiedo formaliter Sc
crninenter.feu terminatiue , id eft , omnes termi-
nos.quos obiedum comprehcnfum rcfpicit efien-
rialiter , inter quos etiam comprehenduntur ter-
mini potenti* obcdicntialis ; quam potentiam
ibidem fuppofui efle efientialcm fubiedo:&,
tuxta hauc acceptionem comprchenfionis,ibi nc-

gaui, naturaliter loquendo , Angelo comprehen-
fionem perfediffimam alicuius obie&i. in quo
conueniunt fete omnes audores, & argumentum
fupri fadum de terminis fupernaturalibus fatis
id conuincit. Aliam ibi diftinxi comprehenfio-
nem minus rigorofam , vocatam tamen compre-
henfionem communiter;quando in obiedo com-
prehenfo cognofcuntur omnes < effedus folum
naturales , item & naturales termini. Etjnhoc
fenfu dico, in przfcnti propter communem audo-
riratem pofie Angelo concedi cognitionem com-
prchenfiuam fui,& Angelorum inferiorum.

^d obicdioncm ver 6 num.j7. refpondcndum
eft.Angeluro non continere adxquatc cognitio-
nes naturaliter in fe pofiibiles : hz enim maiori
ex parte in fpeciebus impreffis continentur, quod
licet non impediat , ne Angelus in fe cognofcere
poflit eas cognitiones, quandoquidem illas refpi-
cit tranficendentaliter (vt eo numer. 1. de vifione
contra aliquos recentiorcs oftendi 1 ) fufficit ta-
men , vt non poffic Angelus in fe ipfo quantum-
cumque comprchenfo perfode cognofccre eas
cognitiones , fcd folum quoad an eft. Vlterius,
cum oegnitiones non contineant obieda , fit vt
in cognitione .tamquam in medio nequeat obie-
dum perfede coguofci;ergo Angelus deueniens
ad cognitionem obiedorum per duo media val-
de imperfeda in ratione continentium obic-
dum , neceilum eft vt imperfcdifilmam de ob-
icdis poffibilibus cognitionem habear. Hanc
autem non eft abfurdum naturaliter illi conce-
dere de omnibus rebus poliibilibus. Quod fi
comprehendat alias caudas ,qux adxquatefuos
effedus continent , vt ignem verbi gratia refpc-
du caloris ; cognofccre poterit ibi quidditatiu£
infinitos calores, aut luces infinitas in fole , Sc fic
de fimiiibus caudis. Non eft autem inconuc-
niens , Angelum naturaliter cognofcere quiddi-
tatiue infinitam aliqaod numero in vno aut al-
tero genore. n < *

Quod li contra dida obiicias, etiam in Angelo
cognofci fpecies iplas pofinnies oe ojnnibus ob-
iedis.ideoquc in ipfo lunul Se ipccie tamquam in
caufia adxquata, pofie quidditatiuc cognofci om-
nes cognitiones poihbilcs. Rcfpondeo facile,
fpecics illas cognofci quidem in Angelo , non
tamen quidditatiuc, quu non continet illas emi-
nenter, fcd pute eft fubicdum illarum , ficut ma-
teria refpcdu formz , vtlupra contra l\ Grana-
dum docui : vnde cum in Angcio non cognof-
cantur perfede fpecics, non cognofcitur perfede
«ognitio , qu* eft effedus cius fpeciei : quia vt
effedus cognofcatur quidditatiuc, non iufficit

39.

Suidfit

cemprthen -
fio miniit
rigorafa.

Rcftandta

StLunda

eintUtmi.

Vlttrier ratio

rtftanftoau

eft.

Rabor at ar.

Replicata.

Rcjpendtt.

quxeumque cognitio cauli* , led debet efie
quidditaciua.

SVBSECTIO TER.TIA.

Dux illationes ex praccdentibsu .

E X his colliges PrimA contra P. Granadum
fupri relatum, non eiic tam mamfcftum quam
ipfciudicat , polfc quemlibet Angelum compre-
hendere fe , & omnes quaicumquc creaturas, di-
uinitus pofiibiles , fe inferiores. ImA meo iudi-
cio contrarium eft probabilius : & quidem cx
'ipfius Granadi lententia facile id probo : nam
cum fpccies omnes , quibus Angeli cognofcunt,
finr proprietates dimanantes ab eftenua Ange-
li; fequitur, Angelum in fe ipfo cotnprchcnfo
cognofcere adu quidditatiuc & perfedd omnes

fpecics

Hinc Primi
infertur,
centra Grea-
nadum ex
ipfo Granael»
aflendiiur,
Angelum
nen pofie fe,
vel alium
inferiorem
comprehen-
dere natura-
liter.

Digitized by Google

Difp.ii.’ indifferentia intettcfttu angelici, &c. S e&.6. 9;

fpecies intentionales de omnibus obiedis etiam Ilus videtur aliquas e(Tc poflibiles cales naturas»

inferioribus fe , & confequenter vnico adu co- flue cxiftant adu , flue non , qui ab Angelis non

gnofccre clare & diftindc omnes adus cognitio» poflint comprehendi ; licet quoad cognitionem

nis poflibiles, quos circa omnia obieda inferiora quidditatiuam non ita exadam » probabilius

diuifluc poflet facere. Eft autem procul dubio val- putem eos pofle omnes fubftanrios fc inferiores

de durum » concedere adu Angelo cognitionem nofcere, vt dixi fubfedione primi.

quidditatiuam & comprehenfluam tot fperierum Sccund6 infero , Patrem Suarez non bene StciH infer •
intentionalium , & aduum infinitoru, tam quoad explicafle , cur Angelus inferior non poflit com- *«* e— na e.

indiuidua intra quamlibet fpeciem atomam,quam prehendere fuperiorem : eft autem eius ratio,

quoad infinitas ipecies , im6 & genera fubalterna quid inferior , licdt poflit cognofcere omnes fpc cur

cognitionum , qui fieri poliunt circa infinitas . cies, quas fiiperior habet, & qua: in illo conti- yingtliumfr-
creaturas fpecie& genere uibalternodiuerfas, qu* nentur eminenter ; non tamen

Oraseadua

ferti dicet.

Centri eft.

RefiendAit.
adime Qta-

CentrU eft.

4 *

Trimam il-
lationem fu-

tripo fit am

Ohdatue

repliea.

, 4}

XttoTOtMf
UU tu.

funt poflibiles infra quemlibetAngelum.

Dicet forte , folas fpccies de rebus huius vni-
uerfi efle proprias paffiones Angeli , ideoque has
folas debere cognofci quiddirariue in Angclo.Sed
contri , quia , cum fupponat Angelum polle na-
turaliter comprehendere omnia alia poflibilia,
etiam non contenta in hoc vniuerfo fe inferiora;
gratis dicet, harum rerum fpecies efle proprias paf-
flones , non ver6 fpecies de aliis rebus : non eft
enim vllum argumentum , vt dicamus fpecies
Angelicas de iis rebus eius eile paffiones , nifi
quia naturaliter poteft cognofcere has res : atqui
alias etiam poteft cognofcere naturaliter , vt fup-
ponimus : ergo etiam illarum fpecies funt paffio-
nes Angeli. Refpondcbit adhuc , Angelo cogni-
tionem huius vniuerfi non folum effe poffibilem,
fed etiam deberi , idcoque fpecies de illo efle An-
geli paffiones. Sed contri , quia vitra naturalem
capacitatem nofccndi res huius vniuerfi nullum
aliud fundamentum efle poteft, vt adftrnatur tale
debitum. Certi ego nec inuenio , nec in vllo
audore aliquod fundamentum vidi , pro ei fpc-
ciali exigentia , ergo.

Abfoluti autem probo illationem fupri pofi-
tam.fiue tales fpecies fint paffiones, fiuc non, quia
poffibile eft aliquod obiedum in perfedione in-
ferius potentii cognofcitiua , quod tamen ab ea
potentia cognofci nequeat ; ergo non bene infer-
tur, singelus eft perfellior omni alio tnfra fi y ergo po-
terit illa omnia quidditatiuc cognofcere . Confequen-
tia videtur bona j antecedens cll certum, quia po-
tentia vifiua leonis perfedior eft in cntit«e,quam
fonus ; & tamen non poteft vllo modo cognofce-
rc fonum.ldcm i contrario de poenitentia audiri-
ua rcfpedu lucis, aut etiam rcfpcdu aliorum acci-
dentium materialium , qui non percipiuntur per
fenfus. Nec fufficit dicere, id verum eile in poten-
tiis materialibus , non autem in fpirituali intellc-
diua. Hoc, inquam, non fufficit, quia fient fe ha-
bet fpiritualis potentia ad obiedum fpiritualc, ita
materialis ad materiale : neque vllain hoc poteft
affignari difparitas i ergo , ficut non eft de ratio-
ne potentii materialis cognofcitiu* , pofle co-
gnofeere omnia obieda materialia fe inferiora,
ita neque de ratione fpiritualis eft cognofcCte
omnia fpiritualia fe inferiora. Quo argumento
alibi vfus fum ad probandum , non efTc de ratione
potentii cognofcitiux fpiritualis fe extendere ad
omnia obieda poflibilia.

Conflet ergo, non efle pofitiuum argumentum
ad tribuendam Angelo vim cognofcendi quiddi-
tatiui omnia poflibilia fc inferiora ; ergo non eft
certum, ea omnia ab Angelo quolibet pofle nofei,
quid dicam comprehendi > Forte in re multi, for-
ti etiam omnes , poliunt , quia ad talem vim
comprehenfiuam non requiritur infinita perfo-
dio ; at nobis non ided licet eam omnibus tribue-
re, quia etiam non (equitur ex natura intelleduali
creata , vt fle. Quod fi non fequitur , probabi-

per vmcum nornontom-
adum , fed permultos, id quod ad comprehen- t** k,n ** t
fionem ait non fufficerg : perinde ac fi quis vno l m f* r,n
adu nofceret omnes creaturas poflibiles in fe
ipfis , alio ver6 Deum ; videret fine dubio il-
lum , non comprehenderet ; ergo nec Angelus
inferior fuperiorem. Infertur , inquam , id non
foiidi dici , quia , licet , quando non cognofcitur
in causi effedus , non comprehendatur caufa,
etiamfl nofcantur duobus adibus caufa & ef-
fedus ( quod probat exemplum allatum de vi- 44
fione Dei ; ) at fi effedus videatur in causi , &
media pars effeduum vno adu videatur, altero
veri adu altera media pars ; non video , cur duo
illi adus non fint futuri comprehenfio caufx,
quandoquidem iam penetratur caufa , quan-
tum penetrabilis eft exparte obiedi. Vnde, nifi
recurratur ad xqualitatem in perfedione , quam
nos requirimus ; non poteft eis cognitionibus
negari ratio comprchenfionis ; ergo , fi Angelus
habet virturem cognofcendi in fuperiori fub-
ftantiam, & effedus eius fubftamii in ipfo , licic
id non priftet vnico , fed duobus adibus , fani
illum comprehendet.

Tertio infertur , non redi etiam alios negare, TtetA Infee-

idci ab inferiori pofle proprie comprehendi lupe- lMr ' nm T ..

. 1 1 ■ rr r 1 er , ttum

riorem Angelum, quia, (i lemel pollet comprehen- ntgatt.ob i '»-

derchos exiftentesfc fuperiores.poflct, etiam om- /«ri«r*r poffe
nes poflibiles, quantumuis perfediores. quod vi- froprii com-
detur abfurdum. Infertur, inquam , hoc non fol i-
dc dici- Primi, quia confequentia hic nulla cll, **

‘Tot eft Gabriel comprehendere Aficbaelem vno gradu froiatur.
fi fuperiorem ; ergo poterit alterum singelnm mille Primi,
gradibtu fi fuperiorem : eft enim argumentum a
minori ad maius affirmatiuc , quod haud dubie
non concludit. Secundi , quidquid fit de com- detundi.
prehenfione , cum hi audores admittant , (altem
duobus adibus inferiorem polle cognofcere om-
nia qui ad fuperiorem fpedanr : rogo , an ibi
habeat vim ea confequentia , Inferior falttm per
duos abitu poteft nofcere qua ad fuperiorem fteblant, 4J
ergo qua fpedant ad omnes pojftbilet, quantumuis
perfeilos , an non ? Si non valet confequentia in
ordine ad nofccndum , multi minis valebit in
ordine ad comprehendendum : fi veri valet,

& non reputatur confcqucns illud abfurdum,

nec debebit abfurdum reputari in ordine ad com- ,

prehen fionem.

Abfolutc putarem non pofle comprehendi ^

quemlibcr cx fuperioribus a quolibet ex inferio- f,o^atnp^i
ribus : quia , fi adhuc in pnccdcmibus dixi , du- lom^nbtndi
biutn efle , an poflit qucmcunquc cx inferioribus; quomumox
a fortiori erit incertum de fuperioribus , vbi ob
cxceflum in perfedione maior eft difficultas ;
maximi , fi vera eft fententia alferens ; poffibi- ‘
lem efle fubftantiam aliquam nacuralem , cui fit
connaturalis vifio Dei , gratia habitualis , &c.

Si enim Angeli talem fubftantiam poflent com-
prehendere naturaliter .poflcnr etiam quidditaciu&
cognofcere naturaliter dona grati* vt poflibilia.

9 6 Rod, de Arriaga

quod tamen meritb a meliori parte Dodorum

negatur.

H*atnutd,- Hoc autem intelligc de comptehenfione, non
u.% adhuc foium iuxta meam acceptionem pro cognitione
• xflicxntKr . p roce( j cm i a b X q U ali principio ; nam in hoc fen-
ili certum eft , naturaliter non pofle > nec quidem
vnicum ex fuperioribus comprehendi ab infe-
* 46 ' riore > f c 'd in omni fcnientia,eriam ea, qua; foium
requirit pro comprdrenfione cognitionem cla-
ram eorum qu* iuut formalirer & eminenter in
tali re : de hac enim fol a cognitione procedit ar-
Angiltu tn- g ume,ltlt n> & me paulo ante fadurn. Quoino-
ftnor petefl do autem dioinitus ctiatn inferior poflit com-
dininltu* ei- prehendere Ai pexiorem , dixi alibi , fieri poile
prehendere j) eo fupernaturalitcr clcuante inferiorem ad tam
fupniomm. perfedam cognitionem habendam de fupetiori,
quam poterat habere ipfe fuperior naturaliter
de fe, in qui deustione nullum fiuc dubio appa-
ret abfurdum.

SECTIO SEPTIMA.

Quid fit in-
dicium.

Duplex iudi-
cij campe fu io
ejft poteft.

Priiw* tudi-
ti) compofitio.

►

Secunda.

i .

t . .

-i '

Dicet niiic,eA
compofitionf
tjfe rationi
tioflr*.

De compojitione fcu indicio .

I Vdicium dici tolet in nobis , compofitio aut diui-
I Io , non quia condet ex multis adibus rcalitcr
inter fe diftindis (luppono enim ex libris de Ani-
ma clle qualitatem fimpiiccm ) fed quia ad illam
prxccdunt dux apprehcnfioncsdiftindx,vna,quik
iubiedum fecundum fc,altcra,quaptxdicatum;&,
ft vis, etiam tertia, qua copula apprcheudacurjqux
omnia podei intelledus coniungit per vnicum
adum affirmatiuum , qui didtur compofitio;
difiungitver6 per negatiuum , qui diuifio dicitur,
lamcrgo.fuppofitoin Angelo iudicio inditu (ibili,

3 no aflentitur Deum efle , feipfum exidere ,&c.
ubitatur,an ibi fit compofitio.

Vt autem in hac materia clarius procedamus,
aduertendum cd, duplicem polle in prxfenti com-
poficioncm excogitari , vnam quafi rcalcm , qu*
in co prxeise confidit , quod in intelledu prx-
ceflerit apprehendo , Sc poftea fccutum fuerit iu»
dicium. qui duo adus videntur quamdam inter
fe coinpoficioncm condituerc, fiuc inter fe vnian-
tur, fiuc non *, fed vnus tantum prxrcquicatur ad
alium, a quo iam abdraho : fpedatenim alio.Vn-
de difficultatem hanc non propono fub terminis
compofitionis, fed clari fis, an Angelus ante iudi-
cium debeat habere apprehenfionem eius obiedi.
Altera compofitio magis intricata in ipfo iudicio
rcpcritur.non ratione fuijquia.vt dixi, luppono il-
Jud ede indiuifibile ; fed quafi ex parte obiedi, cfi
quod obiedum videtur diuidere , & quafi in ipfo
compofitionem agnofccre , aliquid per modum
prxdicatj, aliquid per modum fubic&i cognofcen-
do , Sc tertium per modum copula: connedctitis
ca duo cxtrcroa,licct id per vnicum prxftct adum:
quando enim dico , Petrou tft animal, aliquam vi-
deor inter ca duo diftindionem aguofeere , aut
faltem per modum diftindorum videor ea duo
cognolcerc : idefi enim ro eft vocatur copula pro-
pofitionis,qux extremum coimedit; copula au-
tem femper dicit ordinem ad duo. Eft autem val-
de difficile explicare, iit quo is modus concipiendi
confiftac, fcu quid illud lit, nec poteft cum funda-
mcnroab Angelo ea compofitio excludi, nifi in (e
prius bene expi icetur , alioquin negabimus illi
quod nelcimus.

Dicet quis, eam compofitionem efle ratione
noftra , quia per rationem prsdicatum diftinguit
a fubicdo. Sed contra, quia in multis iudiciis af-

Tranatus *De Angdis.

firmatur identitas etiam per rationem inter prae- 48
dicatum & fubicdum , vt verbi grati a,quando di- Ctntri eft-
co , Home eft animal rationale, etiam ratione noftra:
non enim poteft dici, quod fimul ipfo indicio ca
duo diftinguam ratione; & tamen fimul dicam,
ta efft idem ratione ; in eo autem iudicio eft tota
difficultas : nam etiam vtor ibi eo verbo eft , fcu
copula propofitionis,qux eo ipfo videtur denota-
re duo extrema. -

Crediderim , eam compofitionem nihil aliud M
efle , quam ordinem quemdam ad prxccdcmcs non >fi aliud,
duas Sc diftindas apprehenfiones , vnam deprx- quam »rdo
dicato, alteram dc fubiedo : quas ad wdicium ne- quidam ad
cellarias clle diximus, vt fenius illius' iudicij fir,
ca,qux per duosadns ,ac fi Client diftinda ,con- apprthffimua
cepi , fimt vnum quid fcu rcalitcr idem inter fc. de prodicat 0,
Vndc illud iudicium facit compofitionem , qua- & ** fiubie-
tenus relationem dicic ad iliud obiedum, vt prius llc •
cognitum duobus adibus diftindis : ideoque fi *
femcl dicamus non prxccderc duas apprehen-
fiones diftindas prxdicati & fubicdi , non po-
teft dubitari , quin non fit talis compofitio in
adu iudicij, '

Dices Primd , fiue prxcedant , fine non , tales obierit Pri-
apprehenfiones , femper Angelus verbi gratia di- m *-
cit, Homo eft animal rationale ; ergo femper debet
facere eam compofitionem. Conlequcmia eft bo-
na; antecedens ver A probatur, quia non poteft vllo
modo percipi, quomodo ille cognolcat eam curi-
tem, Sc non cognolcat clle animal rationalejergo
femper debet coniungcrc ca duo. RefponJco. ne- Refpendto.
gando antecedens : non enim dicit Angelns , Ho-
mo eft animal rationale j quia dum formanffimi 4 ?

. nofeit hominem, nofcir animalitatcm & rationa-
litatem : qux idem omnino funt inrcr fe ; ficut
qui ex paric fubicdi dicit albedo , non ponit cam-
dem rurfus deinde ex parte prxdicati , albedo eft
albedo. duo ergo ilia nomina , fen voces , hemo dr
ammal rationale , fiint diftindx rcfpcdu noftri,
quia per vnam nolcimus eam entitatem in ordi-
ne ad accidentia ifta extema ; per alteram vero in
ordine ad difeurfum & fculationem’, vndc eas
poftea inter Ic coniungimus : at fi intuitiuc &
quidditatiuc illa res conciperetur , vtticus ramum
ellct conceptus, vna vox, neque ibi cflct prxdica-
tum & fubicdum.

Confirmo & explico : Vifio , quia inruitiua eft, c ° n fin»o-
eriamfi videat duo, albedinem v. g. & eius vbica-
tionem fvt fuse alibi oftendi .qtiianon fola vide-
tur albedo , fed & vbi fit ) non tamen facit vllam
talem compofitionem , albedo ibi eft ; fed indiuifi-
biliter totum videt per modum vnius, nec praece-
dit vifio albedinis fecundum fc,& poftea vbicarro- Dem u-

nis,ac randem vtriufque coniundio : vnde dixi t**

alibi, Deum non cognofcere per modum compo-
fitionis & diuifionis , fed indiuifibiliter ad mo-
dum, quo potentis noftrx externx fua percipiunt
obicda,& eorum vbicariones.

, Dices Secundb.Sakcm in iudiciis negatiuis nc- obirHio So -
.ceflari^ debet effc , non quidem compofitio , fed
ordo ille ad duomam qui dicit , Homo non eft ecputu,
iam ibi dicit duo,hominem,& cquum.Refpondeo,
in his nullam clle difficultatem : cimi enim homo tuipondn.
rcaliter diftinguatur ab equo , quod concipiantur jo
vt duo, & non vt identificata inter fc, non inclu-
dit vllam repugnantiam. An aurem ille adus pro-
cedat a duabus fpeciebus , vna de homine , altera
de cquo,dnftum eft ilipra,& res eft a prxfcnti dif-
ficultate aliena.

Ex his ergo conflat , pundum prxfenris dubij
totum iccuci ad prima difficultatem fupra pofita;

ideo *

Concluditur
trimo , An-
gelumin bu,
quo eUri &
immrdeati
rufa : , i.cn
prerequirere
appr.btnfo-
nei dtjlin-
llae, i deo que
non nofeit
componendo
sui diuiden-
do.

Ratio con-
clufttnu.

5 ‘

ided fi oftenderimus. Angelum non indigere prz- Quid (i vigeas, Ergo tunc prior ille conceptus Replicabit.

uiis iis inadzquacis apprehenfionibus , finoul erit impertinens , quia lecundus cognofcit homi-
oftendemus , nec primam nec fecundam compo- ncm.ficut prior , & priterea albedincm libi vni-
fitionem in eorum judiciis inueniri. tam i^jcfpondct P. Suarez , negando confequcti- R, JP cn * tS

Couclufiocrgo prima fir. Angelus in his.qux tiam , quia per fecundum conceptum homo fo-

Obit Sio
trima.

Refpendto.

O bieSio

Secunda.

Rtffitidto.

clare , cuidcntcr & immediate cognofcit , non
prxrequirit apprehenfiones diftin&as , idcoque
non cognofcit componendo aut diuidendo. lea
D. Thomas quatit. ; 8. artic. 4. & Thomiftx ibi,
AigiJius, Durandus , & alij,quos refert P. Suarez
fupra cap.3a.qui finediftm£Iione,& vniuerfaliter
negant Angelis omnem compofitioncm ; ipfc
veri Suarez num. 6. conclufionem hanc noftram
defendit. Ex di&is vero a nobis paulo ante facilis
ratio deducitur : cum enim Angeli intueantur
clare & quidditatiuc res.ac prout funt >^c , non
requirunt vllo modo prarcedentes apprehenfio-
nes,vt determinentur ; fed indiuifibiiitcr cognof-
cunt eo modo , quo pauli ante de vifu diximus:
video enim immediate librum illum fupra alfc-
rem,nec affirmat oculus, Liber cft fupra a fierem,
nec vllam facit compofitioncm , nec prxuias re-
quirit apprehenfiones, vnam de libro , alteram de
afi'crc,& tertiam de vbicationc (upri.

Conclufio hxc amplius declarabitur aliquarum
obie&ionum ’, qui fieri pofTime contra illam , fo-
lutione.

Primi ergo obiicitur , Intcllcdus nofter fem-
per facit eiufmodi compofitioncm , etiam in his
qux immediate intuetur : nam licet vifus non
dicat , Albedo tfl fupra afferem ; fi tamen id quod
oculis intuemur, velimus mente declarare , debe-
mus ad eam compofitioncm recurrere; Albedoeft
vbicata ibi. quo adu fit formalilfimc compofitio.
Refpondco , verum quidem elfe , fxpe fieri a no-
bis etiam in talibus cafibus compofitioncm , quia
Ytitur intelledus cognitionibus abflradiuis Se
imperfedis , illa, verbi gratia , quam de albcdinc
fecundum fe habebat , Se quam de vbicationc in
tali loco, abfitahendo ab hac albedine , vel alio
quolibet corpore : Se tunc operatur , quafi non
videret immediate eam vnionem : at Angelus
cum habeat eas omnes cognitiones claras Si im-
mediatas, numquam recurrit ad formanda iudicia
tali modo , fed vel in primo iudicio, vel in altero
omnino fimili perfeuerar. Qu<\d fi etiam nos in
primo eo iudicio intuitiuo pcrfcucrarcmus, num-
quam circa tales res haberemus eiufmodi com-
pofitionem : nam adus ille intelledus , quem
de albedine vbicata ex prxlewi vifione habui-
mus, non fuit magis compotitus , quim ipfacxtc*
rior vifio.

Obiicitur Secundi , hanc dodrinam veram
quidem elle , quando Angelus nofeit prxdicata
identificata rei,v. gr. hominem Si animal rationa-
le:tunc enim , ficut in obicdo nulla cft compofi-
tio,ita nec in adu : at quando Angelus nofeit ho-
minem v. g. habentem aliquod accidens, maxime
quando de nouo illud habet , vt hominem elfe
album aut calidum , qui ante non erat , non polle
fine compofitione tem declarari, quia debet con-
jungere leu componere conceptum illum , quem
antei habebat de homine , cum alio nouo con-
ceptu albedinis, eodem protfus modo ac nos , er-
go facit tunc compofitioncm. Refpondeo,eo cafu
non vti Angelum prima fpecie, quam de homine '

lhin in obliquo cognofcitur. Solutio hxc dura solutio
alicui videtur , quia fi Angelus dicit , Petrus ejl suan, d*.
albus , ergo hominem nofeit in redo , non vero in rior tfl.
obliquo, eodem plan£ modo quo nos. Nihilo-
minus defendi adhuc poteft dodrina Suarij , & Re Jf’ 0,, dco
refponderi, hominem in obliquo ideo tunc ab Suar ; B dli
Angelo nofei, quia non dicit tuuc Angelus , Ho- repluam,
moejl albus, wi contendit obiedio ; fed , Albedo efi
in homine, intuendo clare vnionem albedinis cum
homine , vt dixi. Secundo poteft obicdioni fe-
.cundx refpondeti , nullam clTc difficultatem, ’
etiam fi tunc concedamus, cumdem hominem du-
plici adu cognofci>& vtroque quidditatiuo , vno
folum hominem ,Sc altero cum albedine fimul: ^

neque enim ideo fequicur , eftc otiofum aliquem
ex illis , quia quando diucrfo modo obicdum co-
gnofcitur, nulla cft in inteiledu otioficas, vt alibi
firpe dixi. Si neceirarib hoc debet admittere Sua-
rius,omnefquc ben£ fentientesmam quando An-
gelus nofccnsquidditatiue Pettu vnteo adu ver-
bi gr. & alio leonem , poftea amem tertio adu,
iudicio fciliccr negatiuo dicit, Petrue nofter eft leo-,
neceflum eft vt in tfto fecundo iudicio in redo
cognofcac iterum quidditatiuc aliquod ex obie-
dis , qux per alios adus dillindos nouit , etiam
quidditatiuc. nec poteft dici , eum teneti tunc
adus priores deponere ; id enim fine fundamento
diceretur.

Secunda conclufio.Quando abftra&iuC&obf-
curc,& quafi difeurrendo Angelus cognofcit ali- / f ns , ( i„ m
quod obicdum , neceilum cft vt componat non facere am-
ice \n ac nos. Id quodre&C declaratur a P. Suarez pofinomm,
fupra in adibus fidei , fiue humanx , fiue diuinx: a ’ "" ,,m
nam prihs quam ifti propofitioni , Dem ejl trinus ff^flurb
& zwa.aflcntiatur Angclus,oportct vt apprehen- quafldifur *
dat terminos , imo Si motiua ad credendum hoc; ***do cog-
quibus adhuc politis, cft in poteftate ipfius alfen-
tiri aut dillentir i. Ht ad hoc facit , quod docet D. j^» f .
Paulus ; Gluomodo credent , fi non audierint ?( quod
idem cft in Angelis ac in hominibus; ) illa autem
auditio cft apprehenfio, quia per illam formalircr
non iudicat Angelus , fed lolum apprchendic 4
rerminos , quibus poftea vel alfcntitur creden-
do , vel non credendo diflentitur : atqui fupii
oftendi , totam compofitioncm in nobis neti \*r
propter eam dependentiam a prxuiis apprehen-
fionilvis ; ergo erit etiam in Angelis , vnde in
hoc funt Angeli nobis omnino pares. Idem cft, foratur.
quando non certo , fed opinando ex variis con-
iedtutis Angelus aliquam veritatem deducit circa
3 cius v.g.liberos , quos immediate non intuetur,
vel circa futura; & denique refpettu omnium eo-
rum , quorum non habet cettam quidditatiuatn
immediatam cognitionem.

Forte dices. Angelus habens aliunde quiddi-
tatiuam notitiam aCtuum eorum , faltem vt pof-
fibilium,cutn primum dantur fufficientia motiua
ad iudicandum, poterit habere talem cognitio-
nem affirmatiuam fine compofitione, qualem ha*
builTct, fi non prxceffilTent eiufmodi apprehen-
fiones ; ita vt diuerfitas fe folum teneat ex parte

Obiicict.

habebat, fcdalbcdinem illam v.gr. in fe, & homi- prxtequifitorum , non aurem cx parte iudicij fe-
nem ac vnionem intuitiuc cognofcere nouo con- cuti. Refpondeo , id omnino repugnare : nam
ceptu independenti prorfus a priori , quem de cum adusillefit nccellariC abftra&iuus.nonpo-

homine habebat: ac fi diceret. Video hominem, teft Angelus illum facere intuitiuum , & confc-

albcdinem,& vtriulque vnionem.- quencct ncc poicft illi dare catrt formalem Sc

Tomm II. I intrinfecatn

Rtfpor.deo-

Triplex efl
difcurfu*.
Pnmu*
difcHrftu
tjl , dum
•vno netu
•unum tb-
i filum iit
sle» nefciiur.

Secunda*

difcurfu*

, dum ex
■vii a cogni-
tionc ud
utium per -
gitur occA-
jemstiler.

Trrtiu* fy

propria*

difcurfu*

qua fu.

Primi ein-
clufto tjl,
Angelum
eirc * ibie-
8a euiden-
ttr (y quid-
dilAfiu*
cognita nen
difeurrert.
Ratio con-
eluficnu.

Obieclio

Prima.

Reljiondent

Vifquez.

©• Suarcz.

98 ROD.DE ARRIAGA

intrinfccam independentiam ab apprchcnlioni-
bus prxuiis ; fed nccclTario adus ille dicet ordi-
nem intrinfecum ad eas, non aliter ac noftri om-
nes adus, quos ob eum ordinem dixi fupra facere
taleiri compofitionem.

SECTIO OCTAVA.

■De difcurfu Angelorum.

S Vpponendum eft, triplicem poflc elTe difcur-
fum. Primus eft , quando vnico adu rcali
cognofeitur vnum obicdum in alio , verbi gratia
cognofcens c au (Tam nofeit ibi contineri effe-
dum , ideo effedum vt poffibilcm in eo cog-
nofeit. Difcorfus hic dicitur virtualis , quia for-
nialitcr ex parte cognitionum non traniit inrcl-
leduscx^na ad aliam , licet per vnicam cogni-
tionem tranfeat ex vno obiedto ad aliud. Dc hoc
autem dubium non eft , quin pofllc Angelo con-
ucnire : eft enim perfediffimus adus, quia in fuo
obiedo priroarib penetrat terminos , quos tale
obiedum refpicit. Vnde Sc ipfi Deo non repu-
gnat, imo necclfarift ei conucnit ,dum infe crea-
turas, & fe in creaturis cognofcit.

Secandus ergo difcurlus eft , quando cx vna
cognitione pergimus ad aliam occafionaliter;
quia per illam excitatur fpecies de alio obiedo:
q, 10 fenfu etiam non negatur Angelo difeurfus:
nam propter fimilitudinem obicdorum inter fc,
poteft ex cognitione vnius excitati ipfi fpecies
de altero , vt in nobis fxpc contingit. Verum hic
non eft proprii difeurfus.

Aduertc tamen contra nonnullos, in eo etiam
difcurfu requiri prioritatem naturae vnius cog-
nitionis refpedu alterius : licet enim non fitfor-
maliterconfequentia inter illas ; ea tamen , qua;
excitat fpccicm pro altera, debet cTTe fine dubio
natura prior altera. Vtrum autem debeat in eo-
dem inftanti rcali exiftere, an fufficiat prxceflillc
prius tempore, vt videtur contingere in memoria
noftra,dixi hac difp. num. 10. vbi tamquam pro-
babilius hoc vltimum docui.

Tertius ergo & proprius difeurfus eft .quan-
do cx aliquo medio cognito infertur coniun-
dio duorum extremorum inter fe , qux cognita
funt vt identificata illi medio ; vel c contrario
negantur inter fc ,quia cognofcuntur vt diuifa in
medio. Hic autem fit per adus diftindos rcaliter
in nobis ; nam in Deo aliquando polle inueniri
per diftindos folum ratione aut virtualiter, dixi
in materia de fcientia Dei.

SVBSECTIO PRIMA.

Prima pars nojlrx fent entia.

C Onclufio fit. Circa ea obieda , quar quiddi-
tatiuc Sc euidenter cognofcit , non admittit
per fe Angelus difeurfum. Hxc eft communis in-
ter Thoroiftas.dcqua P. Suarez cap.jj. Ratio eft,
quia in his, qux euidenter & quidditatiuc cog-
nofcit vnico indiuifibili ada , nofeit cautfam &
effedum in ea contentum , & contra in etfcdu
cauifam ab eo refpcdam j non ergo poteft tunc
vltcrius difeurrere. Dixi perfe, propter limitatio-
nem in fecunda conclufionc ponendam.

Obiicics Primo , Aliqux funt veritates per
fc mediati, id eft , qux a nullo intellecti eng-
nofei poliunt , nifi in aliquo medio , ergo refpe-
du illarum difeurrit Angelus. Vafquea negat

Tra&atus *De w /4ngelu.

Limite re-

atuecedens : P. Suarius illud diftinguit . A: ben^:
fi enim , ait , veritas fit exiftens , nulla erit qux
immediate nequeat cognofci , quia in lc poteft
videri, ctiamfi non videatur eius cauffa , a qua ef-
fcntialitei pfcndcr.fi vero vetitas lit adhuc in ftatt»
poffibilitatis, aliqua; funt , qux neque ab Angelo
poliunt cognofci, nifi in aliquo medio. V.g.echpfis
futura non poteft in fc cognofci , debet ergo cog-
nofci in motu folis & Iunx vfqtte ad oppofitio-
nem inter fe , qui motus eft caulla cius cdipfis.

Dixi, hanc diftindionem circbonamjdcbct tamen
intelligi naturaliter loquendo,quiaduiiuitus pof-
fet infundi Augclo fpecies incuititia cclipfis futu-
rx in fe , & non in caulla , ficui dc aliis obitdis
futuris.

Refgy dendum ergo eft obicdioni, admitten- R f!p >n ^ c0
do antecedens pro prxfenti quxftione , negando
tamen confcquentiam : quia ea veritas licet cog-
nofcatur mediate, cognofeitur tamen eodem adu
quo medium ipfura,& confcquenter fine difcurfu
formali. Et hinc rcfpondetur etiam ali| obicdio- Hinc &
ni, qux polfct fieri ex rebtis futuris.v g.circa ceti-
pfin folis , qux fine difcurfu non videtur polle ab
Angelo cognofci. Refpondetur, inquam , eodem
adu quo Angelus nofeit motum folis & Iunx,
nofcere eriam ex eodem motu fecuturam ecli-
pfim ; vnde nullus eft ibi formalis dilcurftis , fcd
cognitio elfedus in fua caulla per vmcum adum.

Obiicics Tertio, In materia de fcientia Dei j 8
a me didum , cx cognitione Dei comprehenfi- ObiefH*
ua fui & creaturarum in fe , oriri aliam ratione
noftra cognitionem ,qua creaturi nofcunturin
fc ipfis , & in redo ; ergo Angelus etiam fi no-
fcac quidditatiuc calorem in igne , poterit inde
alium adum rcaliter diftindum elicere , qui ca-
lorem in fe feu in redo cognofcat ; ille autem
erit difcurfusformalis.ergo. Refpondeo , adum R ‘J}e»dee.
illum omnino pofTc haberi ab Angelo. Quod
fufficientcr probatum eft a me loco citato de
Deo. Et videtur c(l'e eadem ratio pfo Angelis,
cum hac titnen ditferemia , qu 6 d Deus ob (im-
plicitarem fummam non poteft illum adum ha-
bere realicer diftindum ; at in Angelo, vrpote
realis compofitionis , Sc plurium aduum inter fe *

etiam rcaliter diftindorum capaci .poteft etiam
realicer efTc diftindus ; nego tamen illum elfe j

difeurfum formalem , de quo agimus ; nam hic
necdlarib debet oriri cx prxmiffis.in quibus duo
extrema identificantur cum vno medio ,Si inde
deducuntur vnira inter fe ; nihil autem tale habet
prxdidus adus, qui non infert cognitionem no-
ux identitatis , fed circa idem prorfus obicdum
antea in obliquo cognitum, nouam cognitionem
ciufdcm in redo. Qubd fi adhuc velis infiftere,

& dicas eam cognitionem vocandam difeurfum,
quxftio erit de nomine,in qua ,re inteilcda.non
ero tibi contrarius. At in conclufionc noftra non
negamus Angelo talem difeurfum , fed illum qui
fine controuerfia ab omnibus iudicatur verus
difeurfus.

Quarto difficilius obiicics , Poteft aliquando
res furura ( alioquin cognofcibilis naturaliter
ab Angelo ) pendere ii concurfu duarum cauf- ' '

farum , cum vna alia tertia, fcit Angelus cras
v.g. futuram cclipfiro , fcit etiam alium planc-
tam habiturum concurfum cum altero ; cx qui-
bus duabus cauffis , edipfi fcilicet, & altero con-
curfu , pendet pluuia , aut ventus , aut quilibet
alius cfTedus , ita vt vna cx illis cauffis ceftante,
talis non fequeretur cfFedus : tunc fi argumen-
tor, In tali cafu cclipfis futura cognofeitur ab

Angelo

T. Suarie,
ait Angi-
itim, non
pojfo amo
• tiu no fa-
re abieti*
inter fe dif-
P* net*.

6 o

Rafpondibit

aliqua

Primo.

Rtjpenfio-
nem h*nc
retfeio Primo.
Secundi.

Rtjjtondebi*

Secundo.

Contra ejf.

Neto ,vnde
proci tl pejft
Ange Iu ne-
gari difcur-
fue.

Vti obicclio-

»faf quarta

manet.

\ 4' . **• -Tr J*3m -T • /w 1 w t,

Difp. ni 5 De indifferentia intellettur angelici , tfc. Sed. 8. 99

Angelo per diuerfum aftum ab eo , quo diucrfo-
ram planetarum concurfus: cum cnitn fine obio-
da inter fc difparaca , non video cur debeant vno
adu neccdarii nofei. imo P. Suarius diceret, non
pofle vllo modo vnico noici , quia non reprxfen-
tantur eadem fpecie : ergo tunc neccdarii debec
habere tertium adum, quo inferat , Ergo erit plu-
ma. Patet confcquentia , quia neuter ex illis adi-
bus prioribus nofeit pluuiam : cum enim quxli-
bet ex illis caudis feorfim fumptis non inferat
pluuiam , repugnat , vc cognitio vnius caulfx di-
ca t, Pluuia erit : cognitio enim fcu comprchenfio
eclipfis folum dicit , Hececltpfit ,fiacced<u alteret
comundio , cau/fabit pluuiam ; alia veri» cognitio
folum dicit , Erit tali* coniundto : ncccdariuin er-
go eft,vt tertia cognitio fcquatur.qux dicat, Ergo
erit pluuia. Potcll ergo difeurrere circa hxc fu-
tura etiam naturalia , & quorum caudas necclla-
riascognofeit euidenter.

Refpondcrct forte aliquis , in eo cafu poft
duas illas cognitiones rcfultare tertiam aliam in
Angelo, quae fecundo cognofcitcura concutfum
vtriufque caudx , & fimul in obliquo fecuturain
inde pluuiam, & fic non dari locum vllum difcur-
fui. Similem terponfionem tetigi difp. io. dc vi-
fionc Dei i num. 44 . cimquc rcieci Primo , quia
gratis omnino ponit tertium illum adum , ite-
rum cognofcentemindiuifibilirer caudarum con-
curfum , ctim fufficiat tertius folum illatiuus plu-
uix. Secundo , quia intellectus angelicus infor-
matus duabus illis prxmidis, vna , qua nofeit fu-
turam eclipfim talem ede , vt , fi concurrat cum
altera aliorum planetarum coniundione , ncccf-
fario fic illatura pluuiam i Sc alia ,qua nofeit fu-
turam eam coniundioncm , non poced non inde
doterminari ad inferendum , Ergo erit pluma , fiue
femel habeat alium adum indiui fibilctn , quo
nofcacca omnia , fiue non.‘ Et certe magis ncccf-
farjb cogitur incelledus ad eam illationem, quim
ad cognofcendum rutfus vnico adu id quod
prius per duos nouerac. Ad hoc enim nihil ?i-
detur cogere , ad alterum vero cogit ipfa vis con-
fcqucntix. Ncc dubitandum eft , fi Angelus vade-
rer Petrum euaginato gladio c cubiculo egre-
dientem, & paulo poli alio adu diftindo videret
incubiculo Antonium occifum ; magis tunc de-
terminatum fore intellcdum illius ad inferen-
dum, Ergo Petrus hunc occidit, quam ad haben-
dum vnicum adum ,quo rurfus nofccrct Petrum
cxiiile , & Antonium ede occifum ,crgo non po-
ted ibi negari difeurfus.

Refpondebis Secundo , Angelum ede inca-
pacem difeurfus , Sc idci in co cafu non polfe
habere illationem illam ,fed debere per alterum
adum indiuifibilem totum illud cognofcere.
Sed contra , quia in hac folutione petitur prin-
cipium : argumentum enim probae , non folum
effe capacem , verum & debere neccdarii habere
difcurfum:folutio autem dicit.illunj non habere,
quia non poteft.

Et vt magis de ea petitione principi) con-
det , aduerto , idci prxeise negari polTc Angelis
difeurfum , quia cum fcfhpcr habeant quiddi-
tatiuam cauilx cognitionem , co ipfo vnico adu
cognofeunt ibi effedum. Ac , vt in obiedione
probaturo ed , quando effedus pendet a duabus
caudis, qujrutn quilibet diftindo adu nofei-
tur , neuter adus habet virtutem cognofccndi
fecuturum abfolutc eftcclum ,'quom'iTicnmque
accipiantur , fiue (cocfiin ( vt fic entttteft res cer-
tiflima) fiue.copislatiuc : quia, ii neutra coguitio
Totum 1 1.

aderit , Pluuia mVjetiamfi fimul accipiantur, vtra-
que cognitio non dicet, Pluuia ent , quia per con-
iundioncm duarum cognitionum non potcll
formalitcr cognofci liouum obiedum , quod per
neutram illarum tangebatur , vt per fe condat:

«rgocum illi adus non dicant futuram pluuiam,
tunc cedat ratio, ob quain Angelis poterat negari
difeurfus , Sc confcqticntcr obiedio pofica beni
concludet, ibi debere dari.

SVBSECTIO SECVNDA. -i : ,

Duet vltimet partes fententise .

S it ergo fecunda conclufio. Per accidens circa
ea ieda, qui Angelus non intuetur in fc vt t “"” r
exidentia , fed in cauda cognofcit , potcd habere tamobictiio-
difcurfus , quando cx duabus diucrfis caudis pro- »em.
cedit illud obiedum , & cuiudibet caudx politio
diftindo adu cognofcitur. Hic videturliidicien- & l

rillimc probata obiedione quaita pricedentis
fcdionis j nullus tamen videtur fingularircr hic
obieda excipere, fed folum ea dc quibus in tertia
concIuiionc.fi tamen tes bene confideretur, eft ea-
dem ratio dc his,& dc fcquentibus, de quibus fit
Tertia conclufio. A fortiori circa res occultas,
fiue ptxfenres , fiue futuras , quafcumquc natu* r V > '*, r ^'
taliter non cognofcit certo & euidenter , poted dfiur-
Angelus difeurrere. Hanc fenei Pater Suarez rntcircaret
fupra , pro ea multos referens audores , & bene occultat,
illam fuadens. Probatur eodem exemplo fupri
allato de alfenfu fidei, fiue diuinx , fiue humani,
vbi neccdarii Angelus difeurrie : cx duobus enim p, 0 hac
idis adibus , Dem aut Petrtu , verbi gratia, verax Suartz va -
eft infitu didit , & hoc defado dicit ( qux obieda r , ut
funt prorfus difparara , & podunt nofei didin- r “ u i at '
dis adibus ) infert neccdarid , Ergo hoc verum eft.

Similiter circa res futuras liberas aut frcrcta
cordis cx aliquibus conieduris cogpitis infert,

Ergo talis ret ent, vel , Talem & talem adum habet
Tetrm , &c.

Dices , eodem adu , quo Angelus nouit con- Obittiio,
icduras , nofcere cujm ipfum e Sedum podea
fecuturum , fine vllo 'tamen difcurfu , ficut fu-
pri dicebamus de eclipli futura cx motu iolis
& Iunx.

Sed contra Primo, quia fxpi vna coniedu-
ra vel altera , qux per vnicum adum cognofci- Centrft
tur , non oftendu fnlficienter futuritionem , vel Prtm *‘
exidentiam obiedi ; tunc autem oporcer , vr ex
omnibus conieduris fimul fumptis Sc cognitis
per diuerfo' adus mferatur podea tertius , quo
aderatur. Ergo obieftum erit , quia id non erat
cognitum , im5 neque poterat vllo cx adibus
prioribus.

Contri Secundi, quia, licet vnico adu ea om- Secundo.
nia cogno/cantut , id eft, omnes comcduri , 8c
per illum adum etiam cognof atur , illas oden-
dere probabiliter futurum eSedum j tamen per i.

illum adum non dicitur illum futurum abfolutc,
quid longe diuerfum eft , ergo quando Angelus
abfolutc fe determinat, motus iis rationibus ad
dicendum >Ergo erit , id debet fatere per adum
diftindum,& confcqucnter per difcurlum. Con- Confirmatur.
firmatur : quia ide fecundus adus , quo Angelus
concludit, Erfoerit , poreft edefalfus j primus au-
tem femper eft verus , licet obicdum non ita fu-
turam fit : nam primus folum dicit , Hetconiedura
oftendunt probabiliter effe talem & talem rem : fe-
cundus abtolutc dicit effe.Vndc fi res non fit. hic J
eft falius, primus veri verus , quia vt conicdurx

Ii" line

■w

w **

* . * ! * 'r v

• W •

loo Rod.de Arriaga * Tra&atus 2)* Angelis.

Differentia.

tnter benes

BJ.W

Angelos
quoad pun-
itum pra-
fms.

ObijcitS
cum T an-
ner o, An-
gtlts in
nullo cafu
difcurrm
poffi.

fint probabiles , non requiritat- obic&um itaelfe
abfolutc.

Hinc imclligcs differentiam inter bonos &
malos Angelos , quoad pun&um prxfens , quod
mali ex talibus prxmilfis inferunt fxpiUimA
confequcntiam de ineffe , id eft ergo erit , vel
trgo cjtsv nde fxpc falluntur , vt diabolus fxpb
circa Cluilium Dominum : iam enim infere-
bat , Ergo ejf Deno , ex prxmilfis probabilibus;
iam vero ex aliis pro contraria parte inferebat,
Ergo noneft Dem. Doni vcr£> , quia ftatui bea-
tititdinis, quem habent , fallacia repugnet, & in
difeurrendo non ducuntur patfione aut affedlu,
fed prudenter omnia perpendunt; fortade num-
quam inferunt confeqnentiam de inclTc , fcd de
modo , id ed , Ha. come Rura probabiliter offen-
dunt rem futuram , ergo probabiliter erit. Qux
conlcquemia femper cft bona , & conlcquens
verum, ctiamfi ablolutc poltea obie&um non fit
extitutum.

Aduerto , aliquando conicdlnras Ce prxmilfas
omnes vnico momento ab Angelo cognofci.co
quod fimul veritates illx occurrant , aliquando
veto fuccclfiuc vna poli aliam ; in vtroque ta-
men cafu co inflanti , quo infertur conclufio,
debere eius vtriufque prxraiflx cognitionem
exillerc fimul.quia ( vt in libris de Anima proba-
ui)cum prxmifix concurrant illuminando intcl-
ledlum , non poliunt in conclufionem influere,
nifiambxexillanteo plane momento , qpo con-
clufio infertur.

Verum ad probandum , non polle Angelos
in vllo cafu difeurrere , obiicies cum Tannero
quxlt. }. dub.S. quia fi Angeli pollent difeur-
rere , fequerctur rationale leu di/curftuum , qux
cft vltima & propria differentia hominis, elle

etiam communem Angelis, quod ell abfur» •-
dummam duo genera diucrfa non polfunt ha- *

bereeamdem dilferentiam. Rcfpondco Primo, ReJJ>**Je*
negando fequclam : nam rationale, prout ell dif- Pr,m0 ’ % .*
ferentia hominis, denotat eum non vtcumque, _ .
fcd per fe efle difcurfiuum ; at Angelus non c 11 '

nili per accidens difcurfiuus. quod fufficit vt,
non dicatur eadem Angeli Si hominis diffcren- . ..
tia. Secundo refpondco , concedendo fequelam; SetuudK
negando veto in ea vllum ellc abfurdum. Ad
probationem nego , duo genera non polle habe-
re eafdcm differentias. Et ne longius abeamus,
quis negabit animal etiam rc«£lc diuidi non fo-
lum per rationale , fed etiam per inrcilc&iuum?
hoc modo , Animal aliud c-ft intellcdliuum ,
aliud non intellediuum ; & tamen t» intelle -
ffiuum in omni fententia ell commune Angelo,

Deo Si homini , qui funt fub diucrfis generi-
bus. Item cognofcitiuum ell differentia corpo-
ris , quod diuiditur per non cognofcitiuum , &
per cognofcitiuum : omne enim fcnfitiuum cft
cognofcitiuum ; vnde , mutatis terminis fenfuiui
in cognofcitiuum , tradi potefl ea diuilio ; ea-
dem autem differentia ell contradliua fubllan-
tix vt fic. bene enim fubflantia diuiditur in ,
cognofcitiuam , & non cognofcitiuam. Qudd fi,
vt alibi olteudi polle fieri .admittatur polfibilis
fubflantia materialis intclleftiua , quis neget,
to intelleffinum elle differentiam Sc generis ma- R4 , '*‘p-
terialis, Si fubllantix vt fic ? Ratio ell, quia j et fi •
differentix videantur clTe exdem , dum con-
junguntur cum diuerfis generibus /condituum
(impliciter diuerfas fpecies;ncc ell ratio, cur
dux fpecics debeant & in genere , & in diffe- ' • **

rentia elle dilfimiie$,& non fufliciat , fi in vno ex •
illis differant. , ' ■ -

DISPVTATIO DVODECIMA,

2)<? locutione anoeltca.

Exponitur
difficultas,
an & qui
loquantur
Angeli.

S. Paulus
tribuit
Angtln
vwt lo-
quendi.

O s t adlus intcllcdlus , quibus
quodammodo nobifeum interius
loquimur,iure merito fucccdit lo-
cutio exterior, qua aliis nollros
manifcflamus conceptus. De hac
difficultate fuse difputant audlorcs in prxfcnti,
maxime autem Pater Suarez ic. 16. Confiflit au-
temin hoc tota difficultas, quandoquidem Ange-
li non poffunt , cb quod pure fint fpiricuaics , vti
vocibus aut fonis materialibus., alia autem figha
fpiritualia non videntur pofiibilia ; non apparer,
quipolfit vnus cum altero loqui;cum tamen om-
nino certum fit ex Scriptura & ratione , eos pofTe
inter fe loqui : pertinet enim ad pctfeftioncm
angelicam , &ad rempublicam politicam .quam
condituum , vt poffint inter fe conuerfari , non
minus quam homines. Vnde & Paulus i.Co-
rinth. 13. linguas agnofeit Angelorum : Si lirt-
gutt hominum loquar er jSngelorum , &c. ergo cis
tribuit vim loquendi. Et licet forte quis dicat
hinc non inferri eos inter fe loqui, fcd nobifenm
per verba materialia; nihilominus non debet ita
limitari locus Pauli , maxime cum ex multis aliis
locis eos inter fc loqui manifeflc condet. Vide
Suarium fupta num. a.

SECTIO PRIMA.

jQuid de fententia aiente, eos loqui
per figna.

t ,

D Vplicia pofiunt ligna conditui , per qux
Angeli loquantur , vel fpiritualia , vel fen-
fibiiia , (eu materialia. Durandus apud Suarium
fupra cap. 16. alferuit. Angelos per ciufmodi
ligna materialia loqui inter le , ea veto formari
in acre, vel in alio corpore Angelis vicino. Idc
modus loquendi pofhbilis ell inter illos , Si de
fadlo in corporibus aifumptis ita loquuntur in-
ter fc , A: cum hominibus. In nodra vcio fen-
tentia aiente a re materiali polle Angelum , aut
aliam fubdamiam pure fpiritualem ex fc acci-
pere fpccies ; certius efl talem modum loquendi
poffibilcra elle , illum tamen ponere tamquam
neccfiarium & vnicunf in Angelis , omnino im-
probabile ed , quia exidentia Si communicatio
Angelorum inter fc, non pendet i produ&ione
alicuius cotporis; ergo nec loquela eorum potell
pendere i prxdidlis lignis corporeis.

Omirto argumentum quorumdam defum-
ptum cx eo quod talia figna non polline immu-
tare Angelum non habentem phantaliam , fient
uos habemus ; Sc confcquentct non poflint

cogere

Primi,
Duranda*
apud Su a-
rez ait,
Angeltt
inter fe lo-
qui perjigmm
materialia.
Hic Durandi
modus , licet
Jit poffibilu.
melius ta-
men reijcitur.

Argumen-
tum <?*»-
rumdam pro
confirmatio-
ne contra
Durandum
omitto, vt-
poic fatiU
felubile.

by Goflqle

Difp.

11.

cogere ad audiendum , prout necelfarium eft ad
propriam loquelam. Hoc, inquam , argumentum
omitto, quia facile aduerfari) dicerent , vel eam
vim cogendi ad audiendum non ed'c nccelfariam
ad propriam loquelam, vel eam efic in talibus
fignis, eo ipfo quo exiftcrenr. Pofs&que hzc len-
tentia fatis plaulibiliter ita defendi : vt , licut
defado dzraoncs & Angeli fciunt perfecte lin-
guas noftras,& poifunt etiam non aifumendo
corpus.fi velint inter fc Latine , Grzce , aut alia
quacumque lingua loqui , ita Deus ab initio eis
infuderit fpecies de vna exiliis linguis , vefie
inter le loqui pofllnt ,vt dicemus de lignis fpiri-
tualibus ad placitum. Et certe li modus alius fa.
ciliornon cl!et,haud dubitarem hunc cum Moli-
na noftro ainTquc defendere.

AUj ferun - Sit Cf g 0 | c cun£ ji fententia , docens eam locu-

tiam Jectn tlonem confifterc in lignis quibufdam fpiri-
,AngtUt tualibus produdis per volitionem loquendi:

tom.

loqui per

fw fr"'-

tualea, im-
pugnant.

quz fententia (icpropolita , non dcclatatin par
cicuiari , quz & qualia lint Ca ligna ; dat aurem
optionem, vr qui veiir eam defendere , pollit eli-
gere quem iudicet optimum eius defendendi
modum. Eam reiiciunt multi , inter quos eft
P. Suarez fopra, qui improbabilem & inexpli-
cabilem eam repurat } difeurrit autem per om-
nes modos, quibus pollet explicari , erudite qui-
dem , dubito tamen an efficaciter. Et , vt verum
fatear , mihi videtur hzc fententia quoad polli-
bilitatem locutionis eiufmodt omnino certa , vc
iam oliendo folutionc omnium difficultatum,
non tamen ideo de fado cenfeo defendendam;
habemus enim faciliorem viam. Nec quzcom-
que admittimus diuinitus polfibilia , continuo
dc fado cogimur ponere. Videamus ergo quid
f rimatorum contra obiiciarur. Primo , hzc ligna debent eflTe
*** qualitates realcs , non quidem vitales ( alias
etiam ellent occultx , ficut ipfi adus mentis ) ad
modum quo Theologi de charadcre difcur-
runt. vnde orirur difficultas , quia videtur in-
imelligibilis talis qualitas : charaderem enim
ponimus , coadi audoritate fidei »etiam(i per-
fede non intelligamus quid fit. In przfcnti
autem gratis & line fundamento ponere fimi-
Icm qualitatem inexplicabilem, non videtur pro-
babile. Hzc ratio non vrget : nam licet nos non
videamus res fpiriroates , idcoquc carum cilen-
tias non polfimus explicare ; non tamen ideo
debemus iudicarc in ordine fpirituali non ellc
polfibiles varias qualitates & accidentia , ficut
in ordine materiali , quz pertineant ad ornatum,
& perfedionem fuhftamiz fpiritualis : ficut co-
lores, & alia accidentia materialia pertinent ad
pulchritudinem & ornatum fubftantix mate-
rialis : neque enim vllaeft ratio, cur debeamus res
fpirituales magis fteriles facere quam materiales;
irnpcnecrabilitas enim, qua: conftituit maceria-
litatem , non videtur per fe rtiagis conducere ad
plurium rerum produdionem , quam penetrabi-
litas.nec in prae lenti videtur dcefie ratio ad po-
nenda hzc ligna , vt fciiicct par ca explicetur An-
gelorum locutio. '

Centri tft.

Secunda
torum ratio

'fi—'

De locutione angelica. Se£h i. 101

lignis imponerentjcuncauccm cfl difficultas, quo-
modo illi locuti fuerint inter fe. quz ratio in ho-
mine non vrget; nam offendendo manu, velatio
modo rem reprxfentatam , potuerunt homines
primb fignificationem verbis imponere , quod in
Angelis non habet locum.

Rcfpondeo , neque hoc argumentum vrgere,
vt & cius au&orcs tandem notarunt : pollent
enim dicere aduerfari j , Deum Angelis infudiile
ab initio notitiam eorum lignorum , ad modum
quo infudit Adamo notitiam linguae Hebrzz,
qua locutus eft cum vxore Heua ; idque in Ange-
lis exigi proptet mutuam eorum communicatio-
nem inter fe.

Secundo , contra ea figna ad placitum fic ar-
gumentantur , quia hic modus loquendi cft im-
perfectus. Vetfim aduerfatij dicunt , non polle
dari alium meliorem. Tertio, quia fequitur , cam
locutionem non polle ellc fecretam inter duos.
,quod eft abfurdum. Rcfpondeo , illa figna non
caulfare fpecies nifi in Angelo vicino .ideoque
ab abfentibus non polle auditi ; fi autem alius fit
przfens.non eft inconueniens qudd non polite
cum vno folo loqui, vt contingit etiam in homir-
nibus. Quarto obiiciunt , hzc figna non fuificcre
ad excitandam fpeciem. Verum id negatur ab eo-
rum propugnatoribus ; quia fi producunt fpccicm
fui. per eam fulficicntcr excitabunt audientem.

Qu6d fi dicas , ea figna ellc naturalia , infur-
gunt etiam iidem audores, quia tunc deberent ea
figna habere fiinilitudinem aliquam naturalem
cumadibus, ratione cuius eos rcprzfentarenr;
hzc autem fimilitudo videtur omnino fida , nec
poteft explicari in quo confiftat ; vel fi fimilitudo
neeecur, deberent illa figna fe habere per modum
effedus , aut caulfz aduum , quos reprxfentant:
neutrum autem habere poliunt : nam in primis,
cdm adu£ # illi fint independentes a locutione ipfa
non poifunt elfe cflfedus illius. Neque c contra-
rio funt caufla cius locutionis : nam adus folfim
producunt habitus & fpecies. Denique nec funt
ea figna connexa per roodutn relationis , quia ea
connexio non fufticcrct : in vno enim corrdatiuo

non cognofcitur alterum

Neque hzc ratio conuincir ; nam facile ligno-
rum audores dicent, adus angelicos habere alios
effedus,prxter habitus & fpecies : uibuum enim
illis etiam hzc figna .quomodo iam probabitur
ab eis adibus ea non prodire ? Deinde , qubd di-
citur in vno corrclatiuo non polle cognofci alte-
rum relariuum , falfum cft in relationibus tranf-
cendentaiibus, vr & ipfi argumentantes palfiin
alibi docent ;ea vero figna ellc poifent traulfccn-
demaliterrelatiua.crgb non oftenditur non pofte
cfle figna naturalia.

Tcttib tamen adhuc contra eadem figna ali-
qui argumentantur : Talia figiu non poifunt li-
bere ab Angelo produci ( prout fupponitur de-
bere fieri , quandoquidem locutio eft illis libe-
ra ) quia, iuxea communem dodrinam , Angelus
per Tuum Velle nullas poteft efficere qualitates
tranfeuntes. Verdm hzc impugnatio eft contra

Conlri eff*
potrfl.

Stcund a
ratio urgetut
Secundi.
Centri efl
Tertii ut -
gerur ratio
fecunda.

Rc /frondea.

Quarti
urgetur
ratio fecun-
da.

Re/frondetur,
riiertiis fi.
cnnja ratio

urgetur.

Centri tji.

Tertia im-
pugnantium
ratiti

Comti tfij

Secundo contra hzc figna obiicitur. Nort pof- ipfius audores ,qui fvc iofri videbimus) admit
funt ea efle per modum fpeciei imprcfta* aut tant talem liberam efficientiam fpccierum tranf-

cognitionis , quz forroalitcr reprxfemcm , vt & euntium ; ccir ergo non admittent ex hoc capite

eorum audores fatemur , debent ergo elle figna . & lignorum immanentium in ipfo Angelo , qua-

inftrumencaiia.qox primb cognita ducant in cog- « lia ponunt hi audores ?

nitionem obiedi : tunc fic, neque poifunt ca figna • Quarto contra ea figna obiicitur , quia ea non
elfe ad placitum. Primo , quia ad hoc fuilfct ne- poifunt in folo Angelo loquente produci , aliis

cellarium ipfos Angelos prius inter fe conucnilfe non excitaretur audiens .quandoquidem nihil in

& locutos fuilfe , vt talem fignificationem cis fc rccipetet. Przterci , fi in folo loquente produ-

iWQfcA Tcrnm l /. 1 3 erremur,

Qudrti

arguunt.

Digltized by Google

Ntaut bec
W|W.

In que fub-
itch tmmt-
dieti reci-
pientur te

$ui*&

cbijcttur

102. Rod. de Arriaga

cerentur , quilibet alius ea poflet videre , & con-
fequenter non poflet vni foti loqui, etiamfi vellet:
neque item poliunt produci in audiente , quia ibi
_ etiam poflent ab omnibus videri, & confequenter
non eflent fecreta vni foli.

Sed neque hzc vrgenc. Primd , quia forte ad
loquendum non requiritur adualis excitatio in
audiente ,fcd vt poffit , fi velit , audire. Deinde,
etiamfi requiratur . facile dicent aduerfarij , tunc
vel l Deo debere infundi fpecies cora fignorum.
vel ipfum Angelum eas accipere ( iuxta diuerfas
fcnrencias de acquifirione fpeciernm ) & per eas
fpecies excitari Angelum. Quod autem fecundo
locoobiiciturde fecreto .facile admittent aduer-
fari}, Angelum inprzfentia aliorum non polle vni
foli fccretb loqui ; in quo non videtur inconue-
niens.vt non eft inter homines.

Quod fi roges , in quo fubiedo immediati re-
cipienda efient ea figna ; Kefponderi portet , in
fententia non diftinguente potentias ab Angelo,
recipi in fubftancia, (eu in potentiis, quia hx idem
tuelie, cefu funt cum fubftantia;fi ve:6 eas diftinguas, dic vel
que dentur. j n fubftantia, vel in intelledu, prout volueris.quia
neutrum videtur repugnare.

Quinto obiicitur , Ida figna deberent ede per-
petua , quia non habent contrarium ; vnde vlte-
rius fieret , Angelum fore oneratum omnibus
locutionibus quas aliquando habuit, & quotidie
feita nouiflet nouis onerare ,vt tandem non fit
fufficiens tot figna gedare.nec alij Angeli poflent
in eo cognofcere & didinguere quz funt noua,
8 c quz antiqua. Refpondeo ( quod & in libris de
Anima, & fupra fuse probaui) falfum e(Fe , omnia
accidenda non habentia contrarium debereede
perpetua : & in nodra locutione patet . quz non
habet contrarium, & tamen noned perpetua ; &
res ed clarior in adionibus liberis , quz pro ar-
bitrio producentis poflunt certare , ficut adus
voluntatis , & omnes adiones , quz ab ipfo pro-
cedunt ; & tales edent hz qualitates feu figna.
Secund6 refpondeo , ficut non ed inconueniens
in fententia Suarij, Angelum ede onudum omni-
bus fpeciebus diftindis, quas.vt ipfe fatetur , au-
diendo recipit ; ita neque inconueniens ede , eum
onudum elfe fuis locutionibus , cum przfcrtim
incomparabiliter multi plura . regulariter lo-
quendo, vnus audiat ab omnibus ,quam vnus lo-
quatur.

Obiicitur tandem contra ca figna , quia non
podet quidditatiuc aditis internus per illa cog-
nofei. quod videtur durum. Huic argumento
forti aliquis refpondcrct , eos adus liberos cog-
* * nofei quidditatiuc vt podibiles i tunc autem in
nodra fententia etiam ipfam exidentiam quid-
ditatiuc cognofci , licet non adirmetur , poftel
vero accedente quocumque medio, ex quo po-
ted affirmari ca exidentia , cognitionem ede
quidditatiuam , quia nil noui , nihil clarius aut
expredius per fcienciam vifionis cognofcitur,
quam per fcientiam fimplicis intelligentiz i fed
differentia in eo prxeisi confidit . quod per
vnam aflirmatiuc.pcr alteram apprehenfiuc idem
Rec folutit nofcatur. Hzc folutio optima edet, fi fuppone-
epume ejfet, remus , Angelum quidditatiui nofcerc aliorum

ReSfiondto

trimi.

Refpondeo
Secundo,
ex Suerie.

ObioSi»

Sexte.

nififelf»
f apponeret.

adus in ede poffibiii. Hoc tamen non videtur
facile pofle admitti , quia in fubdantia Angeli,
quandoquidem non continet adzquati eos adus,
non poliunt quidditatiuc cognofci, vt fupra dixi.
Dicere veri , infufas fuifle fpecies proprias eo-
rum aduutn vt pdflibilium , videtur repugnare
fectcto de eis adibus futuris : nam ex illis pof-

Tra&atus De Angelis.

fent difeurrere Angeli ad futuritionem hoc mo-
do, Non habeo fpecies infufas, nifi de adibus fu-
turis, & habeo de his & de illis;crgo hi &-illi fu-
turi funt;nifi diceres de omnibus poflibilibus ha-
bere fpecies. quod licet non fit improbabile » ed
tamen valde incertum.

Hac ergo folutione omifla , refpooderi pof- pondo»
fet , concedendo fequelam , negando veri in ea
ede abfurdum aliquod : imi id videtur pertine- Locueumtn»
re ad locutionem , vt fiat per medium folum in- fieri per figna
dtumentaliter & abftradiuc reprzfentans rem ffiirituelie,
de quaed locutio. Hinc condat, hanc locutio-
nem per figna fpiritualia non ede improbabilem, ^cttur '
eiraque facile polle defendi, nifi aliunde;vt infrh temm,
dicemus, clarius hzc locutio poflet explicari. q*>* detur

melior mo-

SECTIO SECVNDA.

SI* id de fententia Scoti dr Vafqucz.

dm expli-

candi itofc

S Cotus in 1. did.9. quzd.i. $. Ad qutflio- Tertie
tumtjlem. Badolis ibi ad i. & Scoti dz paf-
fim docent : Angelum , dum loquitur, produce- *
re immediate cognitionem in intelledu audien- r imw
tis. Hzc fententia i ceteris omnibus meriti re-
iicitur . quia vel loquuntur hi audores de pro- hmut fenfm
dudione totali , &c fic improbabiliter difcur- impugnetur.
runtj quia intelledus vt produdiuus cognitio-
nis non operatur in extraneo fubiedo , fed in 10
proprio , & immanenter : tribuere illi autem vir-
tutem producendi adzquatc in alieno fubiedo
intellcdionem , omnino ed contra conceptum
communem de potentiis intellediuis & voliti-
uis , & fine vllo fundamento. Si veri loquan-
tur de produdione partiali, reiiciuntur Primi, t miefnf*u
eo quid fine vllo etiam fundamento tribuunt impugnetur #
intellectui eam virtutem inadzquatam operan-
di cum alieno intcllcdu per modum potentiz ***** '
intellediuz. Secundi , quia difficulter peream
virtutem inadzquatam declarari poted , quo-
modo determinet alterum ad audiendum , aut
vt velit libere audire : nam vt velit liberi , iam
fupponitur aliquid fciensdeea locutione; quod
tamen cd falfum , quia primi pod eum con-
curfum fcit fecum loqui Angelum. Ncceflarii Ttrt ‘ '
item non videtur determinari : nam cum intel-
ledus Angeli audientis fit occupatus adzquati
in fuis adibus , & Angelus qui loquitur non
habeat dominium in eos adus , non apparet,
quomodo coget illum ad omittendum aliquem
ex adibus antiquis, & nouum producendum.

Quomodo veri per fpeciem nouam caderer- g, MArt i
minatio fiat , dicetur fuo loco. Denique , fi lo-
quantur de produdione per modum obiedi,
tunc non iplc intclledus Angeli , fed adus ma-
nifedatus deberet concurrere, prout dicit quinta
fententia infrl impugnanda ; quia tnne non cog-
nofcitur de nouo intelledus , led eius adus , aut
adus voluntatis , fpecies autem debet ab ea re
produci, quz cognofcitur vt obicdum.

Aduertc » hanc Scoti fententiam ideicom- 11
muniter reiici , quia adus intelledus eft viralis,

& confequenter debet prodire phyfici ab ipfo
intelligente ; ergo non poteft immediati produ-
ci ab alcero Angelo. Quod argumentum ego fiSdkoM
omicto : refpondcrct enim quis, hinc fol&m pro- r ,fend*ri
bari Angelum loquentem non pofTo totaliter pojfet.
producere eum adum ; partialem rcz 6 concur-
fum non impugnari , quia ad rationem vitz fuf-
ficit , vt ipfum viuens fit partiale operationis
principium. Secundi , iuxta dida in libris de

Anima,

Difp. u. T>e locutione

Anima , non eft de conceptu adus vitalis intel-
lediui alia vitalitas quim intenttonalis, qua: non
requirit concurfum phyficum , vt ibidem ex Deo
viuente per intellcdionem mamfcftc oftendi.
^ rzc ‘ s ^ cr g° rc <icienda eft bzc fentcntia quia fi-
' ne vlio fundamento eam virtutem tribuit . vt
oftciifum eft.

Jmttmi* Quarta ergo fententia eft P. Vafquez difput.
p. Vsfqutr. Mi. vbi docet , Angelum loqui cum altero
Mimtis.Ait- foluro per adum reflexum , quo cognofeit , (c
habere hunc vel illum adum liberum } vel ( vt
f*~~ rT -i7»w dicunt ) quo cognofcit.ie velle manifeltare
refltxum. ^ uos *&us alteri i fundatur in eo quod omnis
Xjuiokuim locutio eft cognitio ; ergo quando cognofeit (e
quarta fi»- aliis manifeftare fuos adus , loquitut cum illis
*Confirmiu «i* atfltbus. Quod confirmat aliquibus locis
•x ss. putri- Patrum docentium , linguam Angclotumcfleeo-
bxt. furo intclledum.

ii
Pro Suario

impmjnat Hanc fusc,& merito, impugnat P. Suarez c.* 7 i

i num. x. Ego vnum vel alterum argumentum
xrw tmario Suad i vr g c bo,addam & aliud efficax. Prim6 ergo
vr^ae Primi. ar gumemor, quia adus intcllcduslicet dicatur

locutio , non tamen eft locatio cum alieno fubie-
fto.fed cum feipfo;alioquin , quandocumquc ali»
quid intelligeremus, loqueremur cum aliis, quod
eft aperte falfum; & hoc modo reiicitur funda-
mentum Vafquez, i nui tentis ei vtxbolocHtio mali
accepto & extenfo.

Secundi ,quia ex hac fententia fequitur , non
pofle Angelum vel hominem cognofcere fe
amare , aut odio habere , nificoipfo idem aliis
manifeftet. quod euidenter eft contra experien-
tiam , imi & videtur eflc contra ea, qu* ex Scri-
ptura & Patribus de fecretis cordium diximus
fupra : oftendimus enim , eos adus e fle notos
ipfi habenti , occultos autem aliis. & duas has
partes docec fententia communis de fecretis
cordium : femper enim refpediue ad alium ,non
ad ipfum habentem, loquuntur audores; & ipfe-
met Vafquez proponens difputat. xog. num. 1 .
fenfum quzftionis , de fecretis cordium exprefsi
air , ab aliis Angelis non pofle nofei , ergo ab
habentibus illos pofliint: atqui, iuxta przfentem
eiufdem Vafquez fententiam,um funt ij adus
occulti ipfi eos habenti qu&m aliis : naro eo ip-
fomuid ille eos cognofeat, etiam & ali) eos cog-
nofcuntj&alij tunc praecisi eos ignoram .quan-
do & ipfe non fcit fe cos habere,ergo.

Argumentor Tertii , quia vel Angelus ha-
bens adus voluntatis , neceflario cognofeit fe il-
los habere , vel non • fed debet voluntate libera
reflexe fe determinare ad cognofcendos illos :
fi dicatur primum , fequitur euidenter , adus
noftros liberos numquam eflc aliis fecretos,

J juiaex ea reflexa cognitione , quz nece flat ii
equitur , fequitur in aliis Angelis cognitio eo-
rurodem aftuum , ergo neccflarii & per fe funt
noti, quo deftruitur veritas Catholica de fecre-
tis cordium. Si veri dicatur libere exaitari vo-
luntas ad volendum illos per intelle&um no-
fccre , rogo , vt voluntas id velit , qua cognitio-
ne dirigitur ? debet enim aliquam habere , quia
nihil volitum quin przcognitum , ergo prii*
nofeit fe habere tales adus ; hoc autem non po-
tcft dici, quia iam fupponetetur notitia illorum
ante libertatem, & confeqnenter non liberi, fed
neccflarii eos nofceret. Nec poteft praecedere
(cienda aliqua confufa , quid habeat aliquos;
stefeiat tamen qui illi fint : hoc , inquam , non
poteft dici , tum quia iam co ipfo alij Angeli
fcirent illum habete aliquos adus in communi.

Torti).

Confirmo.

angelica . . . Sc&.2.. ioj

& confequenter non eflent perfede occulti adus
libcrijtum quia in Angelis non poteft ea confufa
notitia dari : eft enim experimentalis , ideoque
debet eflc diftinda. Et videtur plane incredibile,
dicere , Angelum nofcere fe amare , non tamen
quid amer, vel quid odio habeat ; ergo illa cogni-
tio debet eflc diftinda ;& tunc redit difficultas
prima , neceflario fcilicet eos adus nofei ab ipfo,

& confequenter ab omnibus aliis. Si verd dica-
tur, ad cam volitionem de cognofcendis propriis
adibus , non inrelligi cognitionem neque diftin-
dam, neque confufam de eis vt exiftentibus , fed *

praecisi vt podlbilibus ; tunc clarius reiicieturj
quia ex eo folo quod homo fciat fe pofle amare, '
non poteft efficaciter fe determinare ad volen-
dum fcire fuum amorem vt exiftentcm.quta forti
nullum haber.

Dices , Vult efficaciter fcire , an habeat nec *4
n e,& hoc poteft efficaciter velle , etiamfi nullum .

habeat. SeJ contra, quia tunc non poflet fe deter- tn,r ,Pi
minare, nifi caeco Si cafuali modojvnde fzpc nul-
lum adum inueniret in fe , fzpi etiam nefeiree
quid faceret; prztcrquam qu6d hic maxime ha-
bet locum inconueniens fupra allatum , quod fci-
licet non poflet fe determinare ad fciendum quid
vellet , nifi eo ipfo fe aliis proderet, quod plani
eft abfurdum. Vnde omnino putarem , in hoc
fcnfu eam lententium eflc improbabilem , fi for-
maliter eo ipfo, quid quis fuos adus nofcat , di-
cant cius audotes.illos-aliiseflc notos.

Quod fi praeterei dicas cum aliquibus recen- Btntot
tioribus ; non quamcumque reflexionem fupra **”^**'
fuos adus , fed eam , qua cognofeit fe velle eos
manifcftare, eflc locutionem ; adhuc rciicicris, comrk
quia vel ea voluntas manifeftandi eft per fe oc-
culta, antequam cognofcatur ab ipfo habeme,
vel non : fi non eft occulta , ergo impcrtincus eft
adus reflexus , quo cognofcatur ; fi vero eft oc-
culta , iam redit fecundum argumentum , fcili-
cet , non eflc in potcftate habentis adum occul-
turo cum cognofcere , nifi eo ipfo ab aliis cog-
nofcatur, & confequenter tam erit occultus ipfi
habenti quiro aliis, quod per fe eft manifefte fal^ i S
furo. Sequela veri probatur, quia non poteft quis
nofcere faam occultam voluntatem de manife-
ftandis adibus,nifi eo ipfo Sc adus U cam volun-
tatem manifefter.

Quarti principaliter reiicitur Vafquez , quia §u*rt)

(vt fupri dixi .agens de fccrctis^non folim volun- P nnt tp»Httr

, - , 0 . . . • r r rtucio

tatis adus , fed etiam cognitiones mentis iunt le- y„r qutx _
crete natura fua ,ergo etiam illa cognitio reflexa
erit occulta.

Quintb, quia vel hzc cognitio reflexa phy Qutnth
fice producit fpeciem fui iu Angelo audiente, roticuureb
vel Deus illam producit ad pracfcntiam illius, tn “

vel tandem nihil producitur poft eam cognitio- t utm ’
nem. Si hoc vltimum dicatur . contia manife- Primmt
fte , quia Angelus audiens non habebar fpeciem f**f m
de ea cognitione reflexa , neque erat completus ,HT '
in adu primo ad eam cognofcendam ; ergo fi,
pofita ea reflexione, adhuc nihil noui accepit,
tam impotens erit iam ad eam cognofcendam,
qu^m anteii. Si ver& dicarur , ^ Deo produci SttmJm
(pccies de ea cognitione reflexa , non erit necef-
(arium ad cognitionem recurrere ; fed dicere, It
Deo produci fpeciem de ipfa voluntate mani- ,

feftandi , prout infra nos docebimus. Tandem, yafyuet.
fi dicatur ipfa cognitio reflexa producere fpe- etM ~

ciero de fe, in primis videtur Vafquez fibicon-
tradiccre , dum aic , Angelum non acciperq
fpecies ab obiedis ; iam vct6 hic docere vidotur,

i 4 «x

Digltized by Google

Sexto rtij-

cttur fm-

tenti n Vnf.

t\Uti..

ro4 R o d. de Arriaga Tra&atus De Angelis

ex eo a&u dimanare rpecies in audiemc. Secon- fedam loquelam requiruntur , faluamur facilA»
dd»fi hoc fcmel eflet verum , poflet idem dici de ergo ita dicendum eft. Citat pro ea Alenfcm,

voluntate manifeftandi eos adus , non recurren- Bonauenturam, Aureolum, Richardum , imo co ^ MT “’ ***

do ad eam cognitionem reflexam , fcilicet ex ea natur etiam ad fe attrahere Scotom , Ockamum
volitione produci fpecies, & peritias roanifcftari & Gabrielem, Vetilm verba, quse ex Bonauentu- tamnf*ti&
obiedum ante omnem reflexionem. ra refert , non explicant ipfam efficientiam , fed refelluntur.

Sexto Sc vlrimb , quia rogo, quid ea voluntas, facili pofTunt ad quamcumque fententiam trahi
dicens , Volo metnifeffeere, habeat pro obiedo : non ( vt legenti patebit? : ) qudd enim dicat , fpeciem
fe ipfam.aut cognitionem reflexam fupra fe, quia protendi ad alteram, vbi efficientiam innuere vi-
non poteft, iuxea probabilem fententiam, fe ipfam detur; hoc, inquam , non vrget.quta eriam poteft
habere pro obiedo, & multo miniis aliquid fupra applicari pro fentemia Scoti docentis , cam fpe-
ipfam reflexam , nec poteft habere pro obiedo ciem producere in audiente immediati cognitio-
produdionem fpecierum in audiente ; quia inde nem. Dein non explicat Bor.auentura , an fit ea
fequeretur, quando volens mentiri , vellet manf- procenfio per modum ebicdi cognofcibilis , an
feftare aditum quem non habet { prout hi dicunt per cauftalitatcm. Ockam autem & Gabriel , c6m
pofte fieri) haberet pro obiedo ea voluntas pro- negent fpecies diftindas , mal£ pro hac fementia
du&ionem fpecierum fallentium , & quidem A afferuntur , vr tandem ipfe Suarez fatetur ; & po-

folo Deo producendarum : ac fi diceret , Volo vt
Dem fallat tllum Angelum , eLmdo illi fpecies rerum
qtunonfunt. Cert^Deus non poteft annuere tali
petitioni : eft enim annuere mendacio, ficut li-
cet Deus per fe poflic , tamquam Dominus,
quemcumque occidere ; tamen id non poteft fa-
cere annuendo iniuftx petitioni alicuius , qui ex

tius ad fententiam Scoti accedunt, docentis, pofli
loquentem immediate producerecognitionetn in
audiente.

Quorumcumque verb ea fementia fit , dif* Eettntibret
plicet aliquibus recentioribus valde ob argu-
menta aliqua non magni momenti , quxexami-
nanda fune , vt mclitis de ea fementia indicium trimi.

odio petit A Deo mortem alterius : hoc enim cfTct ferre poflimus. Primum fit , quia ex ea fequitur,

annuere peccato ; ergo , licet Deus abfoiutc fpe- nos poffe ita de fiado loqui cum Angeli* , & il~

Ai lecaSS.
F atrum,

fnf,
nipendeo
TheophyL
pro nebit tfl.

l 7

'Ex Suarez
nide.

cies rerum non exiftemium poffet mihi infun
derc , & ipfum errorem , vt cum Vafquez fent io;
non poteft tamen id facere , vt annuat defiderio
alterius volemis mihi mentiri , prout deberet
fieri in ifto cafa ; aliud autem obiedum talis vo-
luntatis non poteft inueniri.ergo.

los nobifeum .'anima enim feparata ita poteft Sc
debet loqui ; corpus autem non poteft noftros
adus impedire > ne in Angelis producant fui fpe-
ciem , aut ne adus angelici in noftra anima : hoc
autem eft contra experientiam , ergo. Argu-
gumcnrum hoc leuc eft : omnes erfim tenemur ei

Argumen-
tum hec leue

Ad illa loca , quae pro fe Vafquez citat , facile refponderc ; nam anima feparata poteft fe ipfam at rejpeadt-
v*f utz. rc 0 >one ^ etur »* n c * s omnibus a SS. Patribus folum quidditatiuc cognofcere , & etiam Angelos , vel " * m " tl ,f ~

r t cient, intendi, Angelos non habere potentiam aliquam per fpecies infulas A Deo, vel abipfis Angelis da- n,n,MT -

naturalem diftindam ad loquendum, qualem nos tas,A quo iam abftraho ; neutrum autem ex his vi- 1 9

habemus , vtexprefse toquirurTheophyladus in detur impediri per corpus non magis, quim in

r. ad Corinth. j. vel forte etiamfi doceant , intel- adibus noftris produdio fpecierum ; ergo ficut

ledum efTe potentiam ad loquendum ; de actu ta- inferebatur contra Suarium , eos adus etiam de

men illo reflexo a P.Vafquez pofico nihil dicunt: fado pofle ptodneere fpecicm fui , ita inferri de-

Suarezenim docens adus ipfos intellcdus pro- bet, animam defadopoirefequiddiratiuccog-

dueerc fpeciem fui ,& per eos Angelum loqui, nofcere, imb& Angelos ,Sc quarcumquealia ob-

fede explicat, intelledumefle potentiam loquen- icda,quar poteft feparata quidditatiuc nofcere.

tem;non tamen recurrit ad adum vllum reflexum. Omnes ergo debemus refponderc experientiae.

Adde denique, quod ben£ obfentauit Suarez, eos Dicoigitur clle nobis notum .animam impedirii

Patres valde in communi locutos: rantum enim corpore in ordine etiam ad operationes pur^fpi-

atiqui docent , linguam eireinfclledualem , feu rituale*. Rationem autem huius i priori vix pof-

Angelorum linguas intelligentia percipi, quod fumus reddere, neque ad hunc locum pertinet, fed

fan? valde eft procul A fentemia Vafquez. Quod fupponenda eft ex omni fententia. VndefacilA

verb Beda dicat de illis , Quod volunt ,/ubitoenun- P. Suarez dicet , impediti etiam , ne poflimus eo

tiant ; apparet non efle ad rem de adu reflexo: modo cum Angelis loqui, illique nobifeum.

Secundum fit. Produdio fpecierum non eft
libera, ergo , fi adus fecrcti habent virtutem pro- „„ r yi,
ducendi fpecies , eas femper debent producere.

Refpondct Suarez , aliquas potentias naturales
fubiici imperio voluntatis , qualis eft potentia
locomotiua : cur ergo non fubijcicntur & ipfi
adus quo ad hanc virtutem ? Hanc tamen fo-
lurionem impugno efficaciter , quia potentia lo-
comotiua ideb fubiicitur animx » quia ipfa ani-
tationes cordis efle de fe produdiuas fpecie- ma mflait in motum Immediate , & confeqtien-

rum , cafu quo id permittat ipfa perfona eos ter, fi ipfa non velit , nequit ea potentia operari,

adus habens : vnde , ciim primum illa vult fe Ac fi motus ille adaequate A fola potentia pro-

manifcftarc , ftatim adus , qui manifeftandu* diret , difficulter valdi: poflet inteliigi , quo pa-

eft . producit fpeciem fui in Angelo audiente; do fobiaceret imperio voluntatis. Vnde com-

& hinc explicat , in quo confiftat excitatio ad muniter contra Durandum ab ipfo etiam Sua- (tyurm j

audiendum , fcilicet in receptione phyficat fpe- . rio obiicitnr, qu6d , fi Deus non influeret irn-

cici produdx inaudiente. Hanc probat Prim6 mediate cum cauffis creatis, non poflet inteliigi,

ab impugnatione ceterarum opinionum. Secun- quo pado cx fola Dei voluntate poflent impe-

J ' db, quia nihil in ea includitur vllo modo rationi diri cauflx,»ie operarentur; ergo etiam in prx-

contrarium i aliunde autem omnia qu* ad per- fchti , cum folus amor producat fpeciem fui »

non

Quintn
fententin
tfl Sunrex.
decernit,
iffet echtt
liberti pro-
ducere dt
f* fpecies.
medi per-
fona eet
habens cen-
fmttat.
Fundamen-
tneius

aliunde enim ea celeritas explicatur facilius
quam in fententia P. Vafquez. r ;

SECTIO TERTIA.

Sententia P. Suarez examinatur.

Vinta fententia eft P. Suarez docentis
cap. 17. numer. ja. adus Itberos , & cogi-

rtijcte.

IO
Suarez.
centra Du-

Digitized by Google

Confirmatur
ad hominem
eentra Sua-
nt.

^rgu»

Prtrno.

Secundo.

Effugium.

Contra e/ J.

Roboratur.

Hoc argu-
mentum
habet ma-
gnam vim
contra
Suam.
Simpliciter
tamen non
puto ij tffie
efficax.

Tertii

arguitur

Suaret.

Difp. ii. De locutione

hon poteft intclligi , quomodo voluntas eum
a&um poffit impedire, ne operetur ; etiamfi dic3t,
Nolovt opereruiqon nec ille adlus audit tale prx-
ceptum , nec illud percipit , & cxiririfcce ab illo
non poteft impediri.

Confirmatur ad hominem contra P. Suarcz*
quia ipfe fuse impugnat eos , qui docent volitio-
nem Angeli loquentfs clTc conditionem , vt fpe-
cies imprefia in altero exiftens operetur cognitio-
nem : quia, inquit', non poteft intclligi quomodo
volitioilia poffit conducere , vt fpccies excitetur
ad operandum. Vndc fic ego argumentor , Ergo
etiam in eodem fubie&o non poterit imtlligi,
quomodo vnus adlus fic conditio, vt alter ope-
retur. Probo confcqucntiam , quia , quod fint in
eodem fubiedto, parum conducit, quandoquidem
nec vnus aftus concurrit cum altero , nec illum
trudit aut detinet magis, quam fi vnus edet Ro-
ma? , alter apud Indos , maxime ciim fubieclum
vtriufque non concurrat cum illo adlu ad pro-
dudlioncm fpecierum. Quod autem dicantur ra-
dicari in eodem fubicdto, parum eriam inuat : nam
hxccadicatio in re nihil eft aliud , quam ede in
fubie&o, licet explicetur per vocem radicatitr,
quxqoia obfcurior , videtur in fe includere ali-
quod myftcrium. Supra autem odenfum eft , exi-
ftentiam in eodem fubicdlo parum conducere,
quando fubie&um non concurrit cum vtraque,
vel cum vna cx illis potentiis.

Vt hoc argumentum effugias , forte etiam di-
ces , ipfam voluntatem concurrere ad produdtio-
nem fpccicrnm de fuis adlibus , eo quod adus de
fc fint indifferentes ad producendam in omnibus
Angelis fpecicm , debet ergo ede vna concaulla
qux iplos detcmiinct; hxc autem eft ipfa volun-
tas. Sed contri , quia etiam cx hac parte ipfa vo-
luntas eft indifferens , vt producat fpccies in om-
nibus Angelis, non ergo redlc coardantur per il-
lam ali j adus. Prxtcrca fi ille adus continet adx-
quate fpccies defe ipfo , vt videtur ntccdarid eas
continere, ficut albedo continet fpccies dc fc , Se
fonus dc fe,&c. non eft cur debeat concurrere cum
illo voluntas magis, quim non concurrit fubic-
dum albedinis cum albedine ad produdionem
fpecierum albcdinisjfed debet ille adus tamquam
cauda nccedaria adxquaca in omnibus , vbi po-
teft, producere fpecicm , ficut eam producit calor
exiftens in nobis & alia accidentia;vndc nos non
poffumus illa impedire , auc limitare quoad hanc
produdionem.

Hoc argumentum magnam habet vim con-
tra P. Suarium cx ipfius Se communibus prin-
cipiis; fimpliciter autem non pueo illud ellecffi-
cax , quia poteft probabiliter dici , ficut , vt quis
producat in inftanti B vbicationem luam in lo-
co A , debuit in inftanti prxcedenti extitide in
loco vicino;& illa prxcedens vbicatio , licet iam
non duret , prxrcquititur vt conditio ; ita melius
podc ad hoc , vt operentur adus illi fpeciem
fui, requiri vt conditionem , quod cxiftat confen- {
/iis voluntatis. Neque hoc magis dilficulter vi-
detur intclligi, quam in approximatione , & aliis
conditionibus , quibus paffim indigent cauilx ad j
operandum.

Terrib i rcccntioribus obiicitur contra Pa-
trem Suarcz , quia fcquitur cx cius lententia An-
gelum numqnam podc alteri mentiri. Co»f$-
quens reputatur ab ipfo pro abfurdo. Probatur
vero fequcla,quia non poteft producere fpcciem,
nili dc illo adu , quem vere habet ; crgo.nm/po-
tcft illi mentiri. Hoc argumemuth oblccit iibi

angelica. Sed:, z.* 105

P. Suarez/ed folutionem diftulit in alteram qux-
ftioiiem , Se ad finem libri ,imd & totius tomi;
poftea tamen oblitus fortc.mhil de ea dicit. Ego
difficilem illam iodico in eiufdem P: Suarij prin-
cipiis:reputatcnim confequens proabfutdo. Vn-
dead hominem contra ipfum efficax videtur ob- >
iedio. Abfolutd autem non vrget ( quia, vt pauld
p6ft diccmus)non videtur abfurdum dicere, vnum
Angelum alteri mentiri non polle. _

His ergo argumentis omilhs , ablolute rcnci-
tur cafententia ,quia iVquitur ex illa , non polle f e 9 eitue
alterum Angelum loqui ,nili (ibi intime phrfcn- Suaret.
ti. quod eft abfurdum. Sequela vero probatur,
quia Angelus non poteft habere adionem phy-
(icam in diftans. Rcfpondcbis , Angtjnm bene r ‘ ii>u '
podc operari in diftans , quia non debet diffiin-
dere adionem per medium , Se quia eft adio Ipi- 1

ritualis , fccus vet o agentia phyfica. Sed hic nu- Cemr ? t j {
nifeflc petitur principium , quia, u» fallor /diffun-
dere adionem per medium, & producere aliquid
in medio, idem eft ; ergo dum 3icimr ,Non delet y
operari in medio , quia non debet aUioncm diffunde-
re per medium ; idem eft, ac dicere , Aon debet ope-
rari per medium, quia non debet operari per medium.

Quod de fpiiirualttate adionis additur , non la f„]puenaeia
risfacit : nam cum $a adio fit per generationem fi ioraiur .
rigorofam in pallo > non miniis quim materialis;
non video , cur in materiali debeat magis requi-
ri per medium tranfmitti , quam in fpjrituali.

Qubd fi femel ea virtus operandi in diftans non
operando in medio, conceditur alicui , cerre non
negatur confequenter agentibus materialibus,
quia & negandi ratio omnibus eft communis,
vt autem multis rebus materialibus tribuatur,
plus vrgent experientix aliqux de magnere . &c.
de quibus in Phyfica , quim pro locutione ange-
lica. Adde, inferri etiam confequenter in i. fi- ... 1*
nita diftantia ( quam faltem diuinitus poflunt
habere inter fc duo Angeli , vt ex Phyficis fiip-
pono) pofic naturaliter Angelum phyficc pro-
ducere qualitatem , id eft, fpecicm; quod val-
de durum eft. Probatur vero fcqucla; quia, fi ^
femel admittitur pofic in diftans operari , nihil
operando in medio , parum ell illam diftanriam
ellc maiorem vel minoiem.auc infinitam \ Si ided . £ >3
fcqucla conceditur a Suario , mihi tamen dura
videtur.

Facilius fort& huic argumento refponderetur, RdfonJebit,
concedendo non ellc incomicniens, Angelos non
polle inter fc loqui, mfi quando lunt (imul : cum
enim habeant capaciratcm occupandi fimut mag-
num locum, poterunt fc extendendo a d totum il-
lum loqui inter fc. Nihilominus tamen non pia- Contra efi.
cet hxc folutio>,quia valde per eam limitatur vis
angelica ad loqu.ndum;vndc chm poffimus com-
mode rem aliter explicare , non clt cur ad has.au-
guftias reducamur.

Secundi ca fententia reiicitor, quia non eft .

valdd confentanea ipfius P. Suan) principiis :
dum enim agit * vtrum Angeli recipiant fpccies suaret.
ab obitdlis , vtitur rationibus , qijx eodem feti
modo impugnant fpccies prod das ab adlibus,
quam ab ipta fubftamia Angeli , quale eft illud
de il(!rpfu , Se dc mxqualitatc pcrfctftionis , vt
inferior producat fpecicm in nobiliori, qux eo-
dem modo vrgent contra fpedies ab ipfis adii-
bus proJudlas. Et.licct nos hxc princip-a ibi
non approbauerimus , ideoque ex hoc capite ten- ,
tentia illis comcatia reiiciinobis r.on debeat; ^ 4
tamen , quia faltem line fundauiento tribuit otnr
uibus adtibus liberis Angelorum cam virtutem
7 ‘; W ' ” phy (icatn ’ ^

io6 Rod.de Arriaga Tra&atus De Angelis .

Senttnti*
Suartz. pof-
fit tamen
fthtm pr o

aliquibus
melibus pof-
fibilibuo
admitti.

phyficam producendi fpccics fui in quocumque
alio Angelo , fine dubio poteil probabiliflime
rciici.licct forte aliquibus adibus poflibilibus ea
virtus non repugnet. Vnde formo argumentum
hoc : Concedere virtutem phyficam omnibus
adibus tam intclledus , quatu voluntatis om-
nium Angelorum , ad produdionem phyficam,
non debemus fine experientia , aut ratione aliqua
vrgcnti.qux in prxfcnti non funt : nam loquelam
eam angelicam faciliori modo explicabimus , Vt
paulo pbft apparcbit;ergo non debemus abfolutc
concedere talem virtutem phyiteam. ,

SECTIO QVARTA.

Vera Jententin.

fn^spr»"'^ TlT Vius difficultatis explicatio non melius
(cnfijlat lo-‘ 1 - JLmeo indicio poteil intclligi quam recurrcn-
cutio an~t- do ad rationem , cur adus tam intclledus qnatn
lic*. voluntatis, qui perlocutionem manifeffanrur , lc-

crcti fint. Diximus enim fupd , hoc proucnirc ex
*J defedu fpccictum a Deo infufarum , natui amque
eorum aduum clle talem , vt petant , ne ab ipfo
Deo infundantur de fc, propter rationes morales
ibi politas , nifi ea fu quo ipfc habens cos adus,
velit illos manifeffare. Hinc iatn e contrario di-
cimus , eoipfo quod ille Angcluseos velit mani-
feftare , Deum vt audorem naturx , non amplius
quafi prohiberi a produdionc fpecierum;fcd po-
tius teneri eas naturaliter producere , non lecus
ac de ipfa fubffantia Angeli , aut aliis obiedisex
fe non fecretis. Erit ergo locutio , voluntas ma-
nifcftandi fuumadum, ad cuius intuitum Deus
producit fpeciem dccoadu in Angelo ,cui alter
vulr illum manifeffare. Hanenoftram fententiam
quo ad fubuantiam defendit P. Tannerus dif-
putat.j.qux(l.4.dub. j. licet ex fuo principio ge-
nerali , qubd omnes fcilicet fpccics de rebus fu-
turis & fecretis dicat fuiffc congenitas Angelis
ab inflanti creationis , non requirat nouam in
locutione produci fpeciem ; fed dicat volitio-
nem Angeli fc habere vt conditionem ad hoc , vt
queant ea fccrcta intclligi , ficut nos dicimus fe
habere vt conditionem ad hoc, vt Deus alteri
Angelo infundat fpccies , quibus intelligat. Pun-
dum autem hoc , in quo a nobis differt , poff
explicatam noffram fententiam melius reiici-
tur. Pro hac refert D. Thomam .quatenus fxpc
locutionem in ordinatione per voluntatem con-
ftituit;iccm Caictanum, Capreolum , Valentiam,
multofquc alios , quos tamen puto valde obfcure
in hac re locutos ; quia non declararunt fatis,
quid (it ea ordinatio , vel quomodo vltimb com-
pleatur Angelus ad audiendum per folam alte-
rius voluntatem.

Racsnts Noftra tamen explicatio fit Primo probabi-
amc jtonu. jjgj ma cx impugnatione aliarum fententiarum.
7» hac fen- Secundo , a claiitatc ipfius , & quia nec leue in
ttntiadteU - ea apparec inconucniens. Tertio, quia pulchre
rantur mul - declarantur multa , qux ad locutionem requi-
t»,qntad rumur , Primo enim intclligitur , quomodo fiat
excitatio in audiente , quia fcilicet in eo produ-
trimo citur IpcciesaDco, qua polira , itatip tenetut
quomodo fiat Angelus eam cognofccre , iuxta dida i nobis fu-
ax citatio in nccclficatc adualitcr cognofccndi ora-

‘stcundb’ ncs fp ec ' es R uas habet. Secundo intelligitur,
quomodo quomodo vnus Angcliis poflit vni foli loqui,
poffit Anrt- etiam in prxfcncia alterius , quia fcilicet vni foli
lui vmfeli vult manifeftarc fuum fecretum , & ideo Deusi 1
loqui, -jj- kj- i n f uuc ji^ fpccies. Tertio intclligitur,

quomodo inferior Angelus poflit loqui cura ^
fuperiori , quia fcilicet non ipfc inferior produ-
cit fpeciem , fed Deus.etiamfi ( vt paulb ante p 0 ftt inferior
infinuaui ) non fit improbabile , polle adus An- An-slm
geli inferioris producere immediate fpeciem loqui cum
lui , etiam adxquatc , in Angelo fuperiori , ficut
obieda omnia materialia imperfediora produ- ^ uom odo
eunt fpeciem fui , in potentia perfedioti. Quar- poffit A»t o-
to intclligitur, quomodo poflit Angelus cum al- ,m
tero loqui in quacumque etiam diffantia , quia, t,,um
cum non iple producat (pecicm lui , fed Deus ad diflantia.
voluntatem ipliusiDeus autem vbique fit prxfens, <^»/9.
poteil vbique eas producere. -vbi&ar-

Quintb, hoc modo foluitur difficultas , quam
P. Suarez obiicit contra audores , qui dicunt,

Angelum loqui cum altero folum per ordinatio-
nem cxtrinfccam : ait enim non poffe intclligi; 17
quomodo hxc ordinatio extrinfeca conducat ad
produdionem cognitionis in audiente : nos enim
facile dicimus , eam volitionem mediate condu-
cere, quatenus Deus ex eius vifionc determinatur
ad infundendas fpeciesin Angelo audiente, ficut
in aliis exemplis phyficis Deus determinatur ad
hoc vel illo modo concurrendum , cx eo qubd
videt hxc vel illa accidentia , autdifpofitionesdn
creaturis: & licet difficulter intelligatur ( vt &
notatum cfl a nobis ) quomodo agentia phyfica
Se non cognofcitiua determinentur ^ conditione
extrinfeca &diffanti adoperandum ; at in caudis
operantibus per intelledum , qualis eff Deus ,
nullam penitus habet difficultatem, qubd fcilicet
cognita volitionc manifcftandi , videnfque iam
ablatum impedimentum , vt daret fpecies de eis
adibus, velit eas dare fen infundere , ficut videns
hominem bene operantem , vuW illi dare prx-
mium : vnde condat argumentum P. Suarez inde
defumptum , qubd ea cognitio fit extrinfeca , non
elle contra nos.

Sexto intclligitur , quomodo poflit Angelus Sext\quo»
fimul cum multis loqui: nam tam facile poteil
dicere , Volo loqui hic centum ; feu; Volo manifeffare f imH [ CMm
hia meum aflum , quam d.iccrc , Volo his quatitor-, multu loqui.
cum enim non ipfc, fed Deus fit produdurus fpe-
cies, ipfc non magis laborat , fi in infinitis produ-
cantur , quam fi in vno aut in nullo ; licet Dcur
plus in vno cafu quam in altero operetur : in Deo
autem non cll periculum defatigationis.

Aducrte tamen fi Angelus vellet clarb & di- l %
ff inde , omnes cum quibus loquitur , numerare,
forte non poffe xque velle loqui cum multis
qulm cum paucioribus, quia non poffct vnico in-
flanti ita diffinde cos tangere per intelledum,
propter virtutem limitatam ipfius;hoc tamen non
habet locum, quando ad omnes confuse per mo-
dum vnius multitudinis intentio dirigitur.

Scptimb & vltimb intclligitur ex noffra fen- Septimi,
rentia , quomodo audiens dilcernat loquentem, quomodo
id eff,fciat quis Ioquatur:quod requiritur ad per-
fedam communicationem inter ipfos , alias effet ijqunttm.
magna imperfedio , non poffe fcire , quis cum
illo loqueretur, intclligitur , inquam , quomodo
hoc fiac : nam per talem fpeciem de alieno adu
produdain in audiente , audiens videt
intuitiu£ adum alterius , & vnionera
cum fubiedo , vnde videt , in quo
ille adus fic,& confequenter
quis cum illo
loquatur.

* -*
*

SECTIO

V *

1 rn

Dijitized

Obiceiio

Prima.

Rejpendto.

Replicabis.

Sitarez. hae
replica con-
miine cj f.

RcifonJto
Primo
centra P.
Snarcx-

R boradse

Scc.uttaii
rcpn. c.

O bie&io
Secunda.

Rtipomito.

O bicBio
Tertia.

Confirmatur
* x Striptnra.

J®

tUjpendn i
1*0*«.

Secundo.

Difp. it.

SECTIO QVINTA.

ReJpondetuT obictttonibm.

O Biicies Primb.fequi ex hac fententia, vnum
Angelum alteri mentiri non polle.Concedo
fequelara per fc. ioquendo, neque in hoc video vl-
lum abfurdum. Dico per fc loquendo : nam ii in
corporibus alhimpt is loquantur, vd per ligna ali-
qua in corpore fada , poterunt fc inuicem fallere
non minus quim homines. Replicabis, Lucifer in
cxlo feduxic malos Angelos , ergo illis mentitus
eft, quo argumento conuincitur Suarius, ad affir-
mandum , cos omnino polle mentiri. Verum ( vt
fupra dixi ) difficilius longe in cius fementia ex-
plicari poteR , quo pado vnus alteri mentiatur.
Addo.ipfum inferius, dura agit , vtrnm In intelle-
du Angeli fuerit aliqua ignorantia, negare abfo-
luti fuiilevllum errorem, Vndc miror quod hic
(apponat Luciferum mentitum ceteris Angelis,
multofque feduxillc : quod ni (i cautlando in illis
errorem, line dubio fieri non potuit. Ideo rcfpon-
deo, eam fedudionem non fui fle per mendacium
proprie, fed perfuadendo aliis Angelis illud idenr,
quod iple apud fc indigne ferebat , v*l indicabat,
fiueipfe falleretur, fiuc non. quod longcabefta
mendacio: hoc enim confidit in eo qubd dicat
aliis aliud,quim fentiat in fc.

Obiicies Secundo , Illa fpeges in altero An-
gelo produda eft cognofcibilis etiam ab aliis;
ctgo non poterit efle fecreta ea locutio provno
tantum aur altero. Rcfpondco , eam fpeciem,
quia eft de adu libero , elfc etiam fecretam , non
minus quam alia qux in habente adus liberos
relinquitur exiliis inmemotii, etiam quando
eos alteri non manifeQauit : qux in omnium
fententia etiam dicenda eft fccrcra. vndc conclu-
do,nifi ille, qui eam habet,veiit manifeftare illam,
non poire cognofci ab aliis.

Tertib obiicies , iuxta hunenoftrum modum
loquendi non tam Angelum loqui cum altero,
quam Deum ad voluntatem ipfius infundere
fpccies , cum in Scriptura paffim dicatur vnus
Angelus clamare ad alterum , vt Ifaix 6.& Apo-
calyp. 7. quod fine dubio denotat aliquam effi-
cientiam , dum loquuntur. Rcfpondco lue pof-
fe efle quxftioncm de voce , quid fignificetur
numine locutionis , an fcilicet requiratur , vt ip-
fc loquens producat aliquid immediate in alte-
ro, an vero non. Ego dico in primis teneri mc-
cimi loqui omnes ,qui negant Angelos a rebus
vlias accipere fpccies , fed eas a Deo infundi , fi-
uc ca locutio fiat per figna , fiuc per adum re-
flexum cognitionis, fiuc alio modo ; femper enim
Deus ad prxfcmiam eorum fignorum infundit
fpeeies in audiente; ergo eft difficultas commu-
nis. Secundo addo , in omnium fententia argu-
mentum hoc eamdem difficultatem habere : nam
in multorum fententia obieda etiam fenfibi-
lia , albedo, verbi gratia, fornis , &rc. non produ-
cunt fpeciem fui, nec immediate concurrunt ad
notitiam fui , fed funt prxeise conditio , qud
exifteme , potentia determinatur ad cognitio-
nem ; & tamen in hac fententia nullus negauit
me loqui pofle cum altero. Licet enim ea fenten-
tia aliunde reficiatur, & metitb ; nemo tamen
inde probauit fonum & voces , quibus cum alio
loquor , producere fpeciem fui : quia fi id non
faceret , etiamfi alter audiret eas voces , ego ta-
men non loquerer cum illo. Tale enim argu-

De locutione angelicaStOi. 61 i °7

mentum ad vnum omnes dicerent cfle nullum,
quia pundum locutionis non pendet ab ea qux-
ftione de produdionc fpecierum. quod i p funt
ego in prxfcnti affirmo , & fic facile rae expedio
ab hoc argumento.

Ad confirmationem c Scriptura , vbi Angeli
dicuntur vnus clamare ad alterum. Rcfpondco,
non denotari ibi nili vnum alter i locutum , in
quacumque re ea locutio conliltat. Vnde,licut
in nobis ; eo quod dicatur vnus ad alterum cla-
maffc , non licet inferre , Ergo efficienter con-
currit ad auditionem alterius ; ita neque licet in
Angelo, fed an detur efficientia, an non , aliunde
decidendum eft.

Quarto obiicies cum P. Molina quxft. 57.
artic. 4. hinc fcqui multiplicandas in Angelis in-
numeras fpccies infufas , fingulotum conce-
ptuum ac volitionum , quas alus vellent mani-
feftarc. quod eft abfurdum. Rcfpondco Primo,
obfcuram videri obicdionem :nam Ipccies non
debent multiplicari in eo qui vulc loqui , led in
audiente : nam loquens fuos adus per Ipfos cog-
nofeit , debuit ergo dicere in audiente- Hinc au-
tem rcfpondco Secundd , difficultatem efle ipfi
communem , quia , ctfi loquantur per ligna ( vc
credit probabilius) debent multiplicari fpccies in
aodiente, eodem modo , quo fi afolo Deo infun-
dantur, Refpondeo Tertib , cos non audite infi-
nita : vtrum autem aliqux tales fpeeies dcftiuan-
tur aliquando, tangam ibfia.

Quintb denique & vltimb obiicies , Loquela
eft proprius adus intellcdus , ergo non poteft
fieri per folum adum voluntatis dirigentis , feu
volentis reuelare alteri fecrcium. Rcfpondco,
antecedetis efle falfum , etiam in nobis ; quia ipfa
externa locutio non eft aliud , quim adio poten-
tix loco mociux,qux immediati i voluntate im-
peratur, non ab intellcdu; licet debeat in imellc-
du prxcedere cognitio modi , quo debeat loqui;
ergo in Angelo tam erit propria locutio , quam
in nobis : tam enim requirit prxceffirte actum
intellcdus cognofcentem , quo modo obiedmn
illud debeat tnanifeftari , quam requiritur in
nobis, &r tam non habet intellcdus immediatum
influxum in verba, fed fola voluntas in nobis,
quam non habet in Angelis ; ergo clt eadem om-
nino ratio. Vnde miror cx hoc capite fpecia-
lem difficultatem in ca locutione repertam aB
aliquibus. Et tandem ipfe P. Suarczcap. zS.mnn.
31. ponens locutionem in ipfo adu immanente
Angeli loquentis , docet eam aliquando clle
adum voluntatis , aliquando intellegas: volun-
tatis,quando manifcftantiir adus voluntatis ; in-
telledus vcr6 , quando adus intcllcdus produ-
cunt fpeciem fui.

Hxc dida fint circa locutionem & auditio-

Ai confit - t
motionem ;
•X Scriptura
rtjponieo.

Obiicies

Quarti

cum Melina.

Refipenicc

Primi.

Sicanio.

Tertii,

ObieBio

Quinta.

Re (penito.'

nem Angelorum , cafu quo non accipiant fpe-
cics ab obiedis aliis , fed per infufas cogno-
fcant.li vero ab obiedis accipiant fpccies ( quod,
vt fupri dixi , nobis dubium eft ) aliter poteft
locutio Angelorum explicari , dicendo, etiamfi
alia obieda fint produdiua fpecierum , adus
tamen fecretos voluntatis & intelledus non cfle
earum produdiuos , propter ratione* morales,
propter quas fupri diximus , Deum non efle in-
fufiuura , vt fic dicam , fpecierum de his fccre-
tis ; licet fit de aliis obiedis ; adum tamen vo-
luntatis , quo Angelus vellet manifeftare alicui
fuum fecrctum , efle ex fe produdiuum fpecic-
rum , quia in eo cedant rationes morales, que
in alus militant , licet ceteri adus omnes etiam

fine

Licet alia
obieda ef-
fient frodu-
Sitea fini
Ipteitrum,
adhuc effit
ratio id ne-
gandi de
aihbue li-
beris fiy fis «
cretis.

Digilized by Google

Si OchlS VO-
Inntatic ef-
fert: prcdtt-
tiiut Jpetio-
rum , pejftl

trpttCArt,
quomod j
jlngtlui,
alteri men-
tiatur.
Qucdnxm
feret cbie-
dum ve-
laniatu,
ea fu quo
Angclttt
alteri vtllet
fuum amo-
rem manift-
ftare.

In que
Tannrri di-
uerfax noflr*

explicatio

di/phceat

Primo.

Secundo
dtp licet.

Ratio eft.

108 Rod, de Arriaga

fine voluntatis : vnde per fpeciem ab ipfo actu
produltam Angelus audiens cognofcic obic-
lium , quod manifeftatur , faltem abftra&iuc.

Et confcqucntcr dicendum eflet , per locutio-
nem non acquiri ab audiente cognitionem quid-
ditatiuam de aliis altibus , fcd lolum dc ea vo-
luntate ilios inanifeftandi. neque hoc clle in-
conticnicns , imo forte de ratione locutionis id
circ.vt , licet de ipfo verbo propriam habeamus
cognitionem , non tamen dc re fignificata. Prx-
terca iuxta hanc fententiam poflet explicari,
quomod6 vnus Angelus alteri mentiretur : fi
enim haberet voluntatem manifcftandi fe habe-
re talem altum , alter Angelus cognofcens eam
voluntatem putaret illum habere talem altum,
etiamfi illum in re non haberet.

Quod fi roges, quod eflet obieltum voluntatis,
T^olo manifeflare meum amorem ) poflet refponderi,
clle vel cognitionem fecutam in audiente , vel
pro .ludionem ipfam fpecierum , qux fit per cum
altum, quam line dubio ipfcmet altus poteft ha-
bere pro obie£to,quafi diceret , Volo producere de
me fpeciem in Hio aut illo Angelo.

Hic modus dicendi differt a fcntenria Patris
Suatez , qu6d ille altibus omnibus tribuit virtu-
tem producendi fpecies.pofita hac voluntate ma-
nifcftandi, quod fiipra vt difficile rciecimus ; nos
autem fotum ipfi voluntati manifcftandi virtu-
tem eam producendi fpecics tribuimus , vnde
produltionem fpecierum non facimus liberam
vel dependentem a conditionibus extrinfccis, fcd
neceflariam : ille enim altus licet potuerit non
exiftere, cum tamen primum exiftii non fpcltara
alia conditione , ni fi qux communis cfl omnibus
caullis, fcilicet approximationc paffi , hoc eft An-
geli , tcccpturi fpccies ( ne fiqe fundamento dica-
mus cos operati immediate in diftans) producit
fpecicm fui , qua fe prodit neceflarib alteri , cui
vult fuos altus manifeflare.

SECTIO SEXTA.

7\oftra f en t entia explicatio ab aliis
tradita reijcitur.

D ixi fuprt , poft ftabilitam tneam fenten-
tiam , oftenfurum me , in quo difpliceac
P. Tanneri diuerfa a noftra explicatio, quod
iam breuitet oftendo. Primd ergo in eo difpli-
cet , quod fpccies rerum futurarum liberaram,
quales funt altus voluntatis , & etiam aftuum
intellcllus ( dc quibus eft locutio ) ponat fuifle
inditas ab inftanti creationis, quod fusi a me
fupra reieltum eft ,eo quod inde fequatur , po-
tuilleab Angelis pereas cognofci futura libera.
Secundo , nam , licet demus,de futuris liberis ad
fc pertinentibus debuifle eos habere fpccies i
punito creationis ; non tamen de altibus , qui
futuri erant occulti , etiam quando extiterunt,
nifi rcuelarentur. Ratio eft , quia , licet exiften-
tia ipfius obielti dicatur conditio ad hoc , vt
poflit videri res aliqua , idcoque vtcumque ex-
plicari queat , quo pacto etiamfi Angelus ha-
beat , quidquid cx parte principi j requiritur;
non tamen potuerit cognofcerc obieltum cx
defcltu exiftentix ; certe eo iam cxifteuie , diffi-
culter valde intclligitur , quomodo fi intelieftus
habet & exiftemiam obielti , & complementum
totum ex parte pcincipij * quia habeat fpecics,
nihilominus cx folo illo defectu cxttinfeco con-
fcufui , ea fpccies prodire noapoflu i» actum.

Tractatus De Angelis.

Supra enim dixi , non debere nos facile ad eiuf-
modi condiciones extrinfccas & diftantes con-
currere. Quod iam amplius vrgeo : nam per hoc
tollitur omnis ratio ad probandam neccffitatem
diftinctx fpeciei : dicam enim ego , etiam poten-
tiam vifiuam efle completam cx fc , nec indigete
fpccie fuperaddita ; pendere tamen ab hoc, vt
exeat in altum ab approximatione fubiclti , a
luce & carentia corporis opaci prxeise , vt ii
conditione, nullo vero modo a cauda producente
fpccies : ficut dicis, Angelum pendere a confcnfu
.alterius, non vt Udante fpecics , & per fc concur-
rente, fcd vc a pura conditione. Certe nos aliud fundamtn-
fundamenrum a priori non habcnuis pro eis fpe-
ciebus diftin&is ponendis ( vt dixi in libris de ^ 4ri [p ieus
Anima) nifi eam dependentiam , quam ad viden- admittatur.
dum habet Angelus ab obiclto , quam etiam ha-
bet Angelus pro fecretis cordis ab alterius con- jg
fenfu ; ergo fi femcl eas dependentias falunrc vo-
lumus per folas conditiones extrinfecas , fine du-
bio ccllat fundamentum ad ponendas fpeciesdi-
flin£tas,quas tamen ipfc Tannerus admittit. Me-
lius ergo , & multi) confcquenrius difirurtimus,
fi eas fpecics tunc prim5 , quando manifeflamut
fectcta, dicimus produci ,& cx dcfcltu illarum
negamus Angelo aliorum fecreta pofle uofei;
quomodo autem in noftra fententia refpeltu Dei,

f ioffit efle conditio ad produdtionem fpeciei vo-
uncas Angeli dc altu fuo manifeftando , dixi fu-
pra. Denique, cum non omnia fccrcta deinde ma-
nifeftcntur, multx fpccies eflent in Angelo , qux
numquam pollent reduci ad altum, id quod ab-
furdum eft.

Etiam difplicet,quod ait Tannerus, fpeciem de
fubflantia Angeli efle fpecicm de omnibus illius *
operationibus , eo ipfo quod hx ponantur ; hoc,
inquam , etiam difplicet : nam ficut in voluntate
Angeli , vt in medio ,non poteft cognofci libera
operatio vt futura ,auc vt cxiftens,eo quod fub-
ftantia vt talis non magis habet connexionem
cum operationis futuritione , quam cum carentia
illius ,acproptcrea nec pofita ipfa altuali opera-
tione determinatur ea fubflantia , vt fit medium
ad operationem cognofccndam determinate vr
futuram:ita pari ratione dico de fpccie reprxfen-
tante ipfam- fubftantiam : per hoc enim quod
ipfa fpecies dicat , Homo vctbi gratia eft animal
rationale potem amare aut odio habere ; non habet 37
maiorem connexionem cum altuali amore vt
exiftente, quam cum carentia illius , aut maiorem
quim habeat ipfa fubflantia hominis, quam re-
prxfentarjergo, ficut ob defellum eius connexio-
nis non poteft fubflantia efle medium , in quo
nofcatur altus vt futurus , ita ob eumdem defe-
Hum nec fpecics rcprxfentans fubftantiam vt ta-
lem poterit cire medium , etiamfi ponatur dc fa-
llo ea exiftentia altus liberi. Ratio a priori inde Ra, ‘*
defumitur ,quod pofitio obielti non immutat
eflentiam fpeciei, ergo vt hxc efliciat cognitio-
nem, qua potius dicat exiflit , quim non exiflit
( quod fine dubio denotat magis connelli eam
fpeciem cum exiftentia, quam cum carentia ob-
iclli ) per accidens omnino fe habet huius exi-
ftentia relinquens fpeciem ex fc xque indepen-
dentem j ergo debet clle fpecics diftinlta & pto-
pria dc ipfa futuritione aur exiftentia libera , vel
faltem modificatio aliqua tcalis ; fi autem ad mo-
dificationem nouam rcalcm recurrimus , melius
eft recurrere ad nouam fpecicm.

Refpondebis , pofle inidligi fpecicm dc fc ReJpoudeHe.
wlciuelfc , vt , fi fit operatio , eam reprxfcntct,

licet

Digitized by Google

CiBtri ifl.

trimi*.

Satandi.

Difp.ir.

licet continenter exiftat ; (i veri non (it , reprae-
sentet eius carentiam. Sed contra , quia ( vt dixi
hucufque ) difficulter valde id intelligitur , & dat
occafioncrn negandi omnes fpecies diftinftas in
potentiis , fi dicamus eas ex fc efle tales , vt fino
nouis fpcci&us , fi ponatur ohieChira , valeant il-
lud videre, audire, Scc. Contra Secundo, cur eo-
dem modb non dicis etiam ipfam fubftantiam,
V quando ponitur a&us liber , efle medium , vt hic
in ipfa cognofcatur j illo verb non exiflente,
efle medium % vt cognofcatur carentia eiufdem
a&us > nec enim video ,cur connexio determina-
ri ta magis requiratur in medio quod , (eu cognito,
quini in medio cx quo, (eu incognito , poffit que
exiflcncia obie&i cite conditio in fpccic , & non
in ip(a Angeli fubflantia. Certe qui rem bene
x confiderauerit , inucnict camdem efle vtrobique
rationem.

fiaarri di- Vltimo denique difplicet Tannerus , quia non
Jflittt T*»- explicat , quomodo fiat auditio : cum enim per
eam licentiam non immutetur Angelus, necfciac
feiam nofcerc pofle adhis alienos ; ad audiendum
autem non teneatur in fententia ipfius : potefl
enim efle, ait, diftraCtus ad aliaobie&a, ergo tunc
non tenebitur audire. Cum harc,inquam,ita finr,
rogo , quo pa&o vmquam audit ? non neceflarib,
vt fupponis ; non libere , quia ad hoc deberet fci-
re alterum loqui , vt poffit fe determinare ad au-
diendum , ergo nullo modo poterit audire : quod
fi dicat, eum audire , quando non efl di Aradius ad
Ctntrd rri- alia obiedb ; Contra cuidenter Primb, quia fem-
per efl di Aradius : femper enim efl in adxquato
adlu inrelledhis. Concri Secundo , rogo, an tunc
temporis audiat liberi , an neceflario : fi necefla-
rid, ergo cenetur audire, fi aliunde non fit impe-
dimentum , quod videbatur negatum ; fi liberi,
per quid , quatfo , nouic fe pofle iam audire ? non
enim potuit libere velle le determinare hic 8c
nunc ad audiendum , fi non prius nouit fe pofle
de findo hunc Angelum audire. Ideb cenfco (cm-
per debere aliquam cognitionem nouam excitari
ncceffarib in audiente , alioquin non fcit Angelus
le pofle iam audire ,&c. ea autem cognitio fir in
Angelo ex noua receptione fpeciei , quam eo ip(o
cognofeere debet, & in ei confuse obiedhim reue-
latum , vt fic poffit fc determinare ad cognofcen-
dum per eam fpeciem obiedlum ipfum, vt vniucr-
(aliter dicemus infri de determinatione ad omnem
cognitionem. Hinc conflat , clariorem & bonis
principiis magis cofuerentem explicationem efle,
quam nos fupra pofuimus. . '

SECTIO SEPTIMA.

Dubia aliqua expenduntur.

O Mnia fere qux ad Angelorum locutionem
pertinent, inter explicandum & probandum
noflram (ententiam explicata funt , quz defidc-
rantur,hic fufibs explicabimus.

JEj fugita»
Cn

*De locutione angelica. Sed. 7. 109 ;

producere fpeciem. Qnod argumentum efl etiam Qyibm tH
contra fecundum noitruin modum declarandi ’

locutionem angelicam , quod (cilicet ipfa " ” « 7 ^ fr '
voluntas manifcftandi producat (peciem fui ntiUtm fim-
in alio. Verum hsc ratio ibi fbluta efl : non untiam im~
enim video , cur , ficut anima fiuc fe (bla , fi
ue cooperanrc phamafmate accipit (bccies cx ob- ,nlr *‘J
icftis adeo (e inferioribus , non poffir etiam An-
gelus eas accipere ab inferiori Angelo : gratia
enim & fine vllo , vel in experientia , ve! in ra-
tione fundamento recurritur ad eam squalita-
tem ordinis inter caudas fpeciei , & fubie&um,
in quo producuntur ; imo cx hoc capite ( (i ma-
terialitas non obflaret ) non viderem , cur a re
materiali non pollet etiam Angelus immediate
accipere fpecies.

Adde pro fecunda cius difficultatis folutione^
fi inferior Angelus efl improportionatus ad eius
fpeciei produdtionem , facile Suarium & nos ref»
ponfuros , eum non folura pofle, fed debere inna-
ri concurfu ipfiufmct Angeli recipientis, qui fine
dubio maximi efl libi proporcionatus ad eum > .

modum , quo phantafma iuuatur ab anima in
produ&ione fpeciei fpiritualis. Neque efl incon-
ueniens , dicere , Angelum fuperiorem ncceflarid
accedente inferiore & volente manifeftarc fiium
a&um , teneri fimul cum illo ad produ&ionem
fpeciei concurrere ; quia , vt dixi ^libi , produ-
ftio aut receptio fpeciei non debet neceflario efle
libera , vc in nobis conflat.

Harc di&a finr circa (ententiam Suarcz &.no- lux,m
ftram fecundam : nam in prima noflra res mulio
cft facilior ; non enim Angelus loquens producit mutua Ucu-
fpecies in (uperiore , fed Deus ad voluntatem ip- ti» inttr
nus. Vt autem velit eas produci i Deo, fine dubio 1**!"* An ~
habet fufficientem proportionem Angelus infe-
rior, item Deus, vt producat, efl (aris completus;
ergo in noflra fententia clat£ explicatur , quomo-
do omnes inuicem loqui poffint. Porrb eam com-
munem locutionem petit refpublica angelica

politica, vt, quandoquidem fuperior Angelus non
ided omnia (cie, maxime (ecrcta inferiorum (tam
enim ea ignorat, quam e contrario) oportuit , vt,
ficut fuperior potuic fuos actus inferiori manifc-
ftarc , & ea qux aliunde Icit ; ita c contrario iijfe-
rior fuperiori : alioqnin peioris conditionis eflee a
fuperior quam inferior. Vtriim amem ca locutio
fit dicenda illuminario.ncc ne.quxftio erit de no-
mine : proprie non dicitur,quia illuminatio efl ad
res maioris momenti, fed dc hoc infri. *

Secundb quaeri potefl, an locurio fit formalitcr
in audiente, an veto in loquente, & in quocafor-
maliffimc confidat. Difficultas hzc folum perri- rtqutrg.
net ad modum loquendi : de re enim , harc ibi di* tm ai Ut»-
fttira efl intercedere , actum manifeflandum, vo- rima».
luntatem manifcftandi , productionem fpeciei a
Deo jn intelleCtu Angeli audientisy& denique hu-
ius cognitionem. Hzc ibi in noflra fententia repe-
riuntur.Quid autem illorum formalitcr dicendum
fit locutio, quaeflio cft de nominc^n qui nonnulli
lutant, ipfum adtu internum aui manifcftatuc,cfle ur tft *a»m
ocutioncm ; voluntatem vero tnanifeflandi , (o- mt mwm
umefle conditionem. Hic tamen modus loquen- ^***‘f*fl*-
di.qui retabitur in connotata extrinfeca fiepe i me u, T „ t ' At ™
cuidenter reieCta, etiam in prxfenri difplicetirogo i-ttimaoift-
enim , an rota edentia locutionis confidat in eo ftanii.filim
rjRimb ergo dubitari potefl , an inter quofli- manifeftando , vt condiftinao ab ipfa voli-

THaTfagu A bet Angelos poffit efle mutua locutio , infe- tione , an verb non ? Si tota eflcnria ibi confidit,
ajfi mutua rioris ad fuperiorem , & c contrario. Dixi fupri, ergo , eo (olo manente , & ablata ea conditione

latmia. ab aliquibus ideb reiici (ententiam Suarcz, quia (cu volitione, manet tota eflcnria locutionis, &

fequeretur , non pofle inferiorem in fuperiori confequenter manet locutio ; quia tota eflcnria

S V BSECTIO PRIMA.

Inter quos popt ejfe locutio , & in quo ili*
_ formalitcr conjijlat.

Tornat II,

locutioni»

Digltized by Google

4 *

Ctntluditur,
ia fir-
malittr c»nfi~

(Ut locutis.

no Rod. de Arriaga

locutionis , & locutio idem cft formaliffime:
improbabiliter autem dicitur manere, tota eilen-
tia alicuius totius , & tamen ex dcfcdu condicio*
nis non manere totum ,cum totum a tota cften-
tii nec ratione diftinguatur ; vnde hac manente,
illud debet manere. Quod fi ille adus vt condi*
ftindusi voluntate mamfcftandi,non cft tota cf-
fentia locutionis ; ergo ea voluntas cft pars cius
cflcmix , fcu aliquid illius (“quod idem eft ) vnde
fupra dixi > omne id , quo prxeise < 5 c formaliter
ablato , aufertur totum aliquod , neccilario clle
partem illius totius. Dico formaliter, quia effi-
cienter ex defectu caullx ceflat effedus ; at non
quia formaliter cauda ccfTat ,lcd quia perit alia en-
titas diftinda , qua: ab ea pendebat , & qux enti-
tas dicebatur , cratque vere effc&us : atqui in prx-
fetui , fola ablata ea voluntate , careris remanen-
tibus, perit totum, fiuc denominatio totius tergo
ea voluntas erat aliquid componens illud totum;
ergo non erat conditio cxrrinfcca & condiftinda
ab edentia illius totius.

Dicendum ergo , locutionem formaliter confi-
fterc in duobus his , & in voluntate manifcftau-
di vltcrius in produdione fpccicrum a Deo
in intelledu audientis , quia quolibet ex his abla-
to , cedat locutio : licet enim vellem , fi tamen
Deus non daret fpecies , non loquerer adu. Prx-
terea fi Deus me non volente daret fpecies, etiam
non edet locutio ; politis autem his duobus,
etiamfi alter non audiat , aut ctiamfi re ipfa nul-
lus in me edet adus mauifcftandus , edet propria
locutio , ficut cft in co qui mentitur ; ergo forma-
litet locutio in his duobus folis confiftir. Quod
di^o in mcafcntcntia de produdione fpccicrum i
Deo , debet in fententia Sturcz dici de produ-
tdione catum ab ipfo Angelo.

Ideo reiiciendus eft Vafquez , qui ipfum adura
intelledus aut voluntatis producentem fpecicm,
dicit ede locutionem; produdionem vero fpccic-
rum cire cfFedam illius, cuius eam reddit ratio-
nem , quod in nobis locutio non confiftir in pro-
dudionc fpccietum.fcd in prolatione verborum^
quibus fpecies producuntur. Rciicicndus^inquam,
quia incidit in idem argumentum fupra fadum
contra prxccdcutcm modum : nam quando eft fo-
lus file adus fine ptodudione fpeciei, non eft for-
malis locutio; ergo ille folus non cft tota edentia
j' , locutionis. Exemplum autem allatum cx nodra
rlfaiux. ritu* loquela non ede ad rem, inde quisfuaderet : nara
tum non tft locutio externa ctfi diuinitus impediretur a pro-
»4 um. ducenda fpecie , adhuc edet locutio : nam cx fc
formaliter eft publica , id cft petens nofei , adeo-
que cx fecftlmnifcftatio in adu primo, licet
Hic & nunc impedita per accidens. At adus no-
ftri natura fua funt occulti , vnde non poliunt per
fc foli dici manifcftatio ; debenr ergo compleri
per ipfam produdionem. Replicabis , Efto exteri
adus noftti natura fua fint occulti , volitio mani-
fcftandi cft ex fc non miniis publica , quam verba
noftra externa , efto per accidens impediatur a
produdionefpccierum. Vnde non recurrendo ad
eam produdionem , poterimus inucnirc totam
edentiam locutionis , fi dicamus , voluntatem ede
etiam cx fc manifcftam , quia cx fc faltem media-
re cft ptodudiua fpccicrum in audiente , ficut no-
♦ j*'\ ftrurn verbum externum eft locutio , ctiamfi adu
‘IsS’ impediat Deus cam fpccicrum produdionem.
Rcfpondeo , id fatis cllc probabile , dummodo
44 tunc tcrnporisctiam dicatur Angelus loqui, eo
R tfandtt. ipfo qubd velit , licet nihil foris producat , ne re-
labamur in prxccdcns abfuedum illatum num.4 1.

, ! t

VxfqutZ

rttjcitur.

RetlicalU.

Ohitciio.

Tranatus Tfi>e Angelis .

contra aliquos , fcilicec tota edentia locutionis
manente , non manere locutionem tamen. Ide6
ad inftantiam Vafquez meiifts rcfpondctor , cafu
quo Deus nollet produci fpecies a noftris vetbis,
non futura ea adualero locutionem ; quia eilent
adu fecrcta,fcd fummum in adu primo,& radica-
litcr.quod idem de volitione angelica dicimus.

Hinc colligo Prirad , locutionem inadxquatc coB-gitur
ede in loquente , quatenus dicit voliiionem ina- Pnmt.
nifeftandi ; inadxquatc vero in audiente , quate-
nus in co cft produdio fpeciei;qux cft altera pars
locutionis , iuxta dida.

Colligo Secundo , locutionem inadxquatc edi' snuadh.
adiun voluntatis , illum fcilicct qui vult manife-
ftarc ; inadxquatc ver6 cllc aduin diuinx virtutis
producentis fpccicm , iuxta noftram fententiatn.
vel fi dicamus cum Suario , ipfum aduin manife-
ftarum producere fpeciem fui , tunc dicendum
erit, inadxquatc loquendo, locutionem ede aduin
intcllcdus , quando fcilicct ille mamfcftatur ; ali-
quando vero voluntatis , quando hic mamfcfta-
tur ; femper tamen , prxter voluntatem manife-
ftandi , inadxquata locutio eft adus voluntatis.

Vnde fi adus manifcftatus fit voluntatis, ex vrro-
que capite locutio erit adus voluntatis ; fi ver&
manifclletur adus intelledus , tunc inadxquati
ad intclledum , & inadxquatc pertinebit ad vo-
luntatem. Contrarium fcntitnomiullus,quilocu- Cituri» cu-
rionem in adu intelledus, ordinante fecretnm ad im f**
alium , locutionem conftituit. Verum facile rcii-
citur , quia ad loquendum v. g. de amore fecrcto,
nullus alius adus intelledus interuenit , quam
quod nofcat Angelus , fc polle , fi velit , manife-
ftare ; in hoc autem procul dubio non confiftir
adualis loquela. Poft illum vero fcqmtur volun-
tas manifcftandi cum amorem, necnecdTarius cft
adus alius intelledus , qui Iit imperium aur or-
dinatio; ergo quando manifetbtur folus adus fc-
crctus voluntatis , nec quidem inadxquatc poteft
locutio in adu intelledus confidere , mulio mi-
nus adxquatc , prout volebat hoc audor.

SECTIO SECVNDA.

t^yfn per locutionem res munifefientur ab~
ftraciiue : vbi , de quibus rebus ejfe
pojfit locutio.

T Ertid quxti poteft , an manifeftetur Angelo '
res intuitiuc , an verti abftradiu^. Duo pof-
funt Angelis manifcftari per locutionem. Vmim
cft adus intelledus aut voluntatis ipfius loqocn- re, tui mu w-
tis, aliud verb obicdum illius adus : fi dc primo
loquamur , non videtur dubium , quin intuitiuc
nofcatur ab audiente : vt enim huculque didurn
eft , vel Deus , vel ipfe adus manifeltatus , pro- ^
ducunt fpeciem fui. Hxc autem cft immediata
& intuitiua, ergo intuitiuc nofcirur adus.

Obiicies, De tarione locutionis cft , vt folum ObitSi».
fundet cognitionem nitentem auihoricate dicen-
tis ; ergo non debet fieri per fpeciem immedia-
tam. Rcfpondeo facile, id folum clTc dc ratione Stluti»,
locutionis humanx , non vero vniucrfalitcr dc
omni locutione. Ided fupri dixi , in locutione
Angeli non poirceftc refpcdu Angeli alterius fal-
laciam aut mendacium. Hxc ver£> omnia imellig^
quoad adus ipfos , qui tunc manifeftantur : dc T>* tbitSu
obicdis enim aduum iam dico. . . um *m

Dc his ergo non videt. ir polTc ede inter An- vulttor
gelos locutio : »>.tm omni ■ alia ab adibns diftin — 'fi*
da quilibet Angelus uouit,ergo non poteft cllc i el%

. dc

'< *

Difp,

.11»

Unie diffi-
tultati rtfrS-
dtt Suarix.
trimo.
Stcundi.

Vtrtii-

Re frondeo ad
primum ar-
gumentum
Suartx,.

Hinc in no-
fir» ftntentia
oritur dubii.

Reiftnder.

*De locutione

de eis loquela : vt quid enim alteri dicam,id quod
ipfc,fcic,& ego fcio illum fcire ? Vrgetur , loque-
la fic producendo fpecies ; Atqui Angeli non ac-
ci aiunt ab aliis fpecies rerum : nas enim vel a Deo
inhifas , vel a fc acquifitas habent : ergo de eis
non eft loquela,ergo neque ea obieda ex locutio-
ne alterius nofccre non poflunt , neque abftradi- .
uc,nec intuitiuc.

Huic difficultati bene refpondet Suarez Pri-
mb , multa ede qua: Angeli ignorant , de quibus

f iotcft eflc locutio : nam in ptimis omnes adus
iberi prxteriti , quando extiterunt non manife-
ftaci , poliunt iam de nouo manifcftati , & de eis
loqui poteft cum altero Angelo. Secundi, etiam
de aliis rebus prxteritis : neque eninrneccflarib
omnes Angeli omnia nofcunt .quando funt; fxpe
enim ad alia diftradi occupantur. Tertii, eodem
modo de prxfentibus , ad quas ali) vel alius non
attendit. Item circa futura poteft dicere ea qux
coniedando nouit , de quibus forte alter non
cogitarar.

Circa hoc tamen aduerto , in fenccntia Suarez
concedentis fpecies in Angelis de omnibus rebus
futuris, exceptis adibus liberis, dicendum elfejo-
cutionem illam de prxteritis cis diftindis ab adt-
bus, magis efle excitationem fpccicrum ad ope-
randum , quam propriam locutionem : oftendi
enim fupra, contra ipfum Suarez, etiamfi Angelus
non nouerit rem quando extitit ; fi ramen habeat
fpeciem de illa , pofle poftea ex vi illiBs fpccici
eam immediate in fe nofcerc.vt fuo tempore prx-
teritam ; ergo co ipfo quod Angelus excitet alte-
rum per fpcciem pugnx v.g.prxccdentis, audiens
nofeit intuitiuc & in feeam pugnam , vt prxee-
denti tempore exiftentem , ideoque impertinens
plane erit narratio illius.

Hinc tamen poterit quis dubitare , an in no-
ftra fententia docente i Deo in locutione produ-
ci fpecies ; an , inquam , ii Angelus loquatur dc
fuis adibus prxteritis nondum manifcflatis, Deus
producat fpccietn immediatam dc eis adibus prx-
cedentibus , an ver6 foliim de voluntate prxlenti
manifedatiua illorum. Refpondeo , licet ad lo-
quendum fine dubio fufficerct fola fpecies de
volitione prxfenti , probabile ede , Deum de
prxcedentibus adibus etiam infundere fpecies
immediatas , ideoque illos cognofcere quidditati-
uc Sc intuitiuc in fc, vt pro fua differentia tempo-
ris exiftentes.

Rogabis , cur Deus debebit in hoc cafu infun-
dere fpecies quidditatiuas de adibus prxteritis,
non verd de obicdis aliis diftindis^ dc quibus lo-
qui polfimt Angcli?Refpondeo facilem efie difpa-
ritatem : etenim qubd Angelus audiens non ha-
beat fpecies immediatas quidditatiuas aliorum
obicdorum, non flat per ipfum loquentemjergo,
edo ipfe loquens velit , non propterea alter acci-
piet eiufmodi fpecies. At quod fpecies dc adibus
fccrctis ipfius loquentis non acceperit , prouenit
prxeise cx co , quod loquens non permifit mani-
feftari eos adus : fola enim ratio cur non fint pu-
blici.cfl ipfe qui illos habet,& illos non vultma-
nifcftarc ; ergo, hac ratione ceflautc, Sc data,vt fic
dicam, licentia ab illo , iam Deus tenetur dc illis
fpecies quidditatiuas infundere ei cui vult alter
eos manifcflarc Quod intelligcndum eft cum hac
limitatione , nifi ipfe loquens diceret , Solum voto
illi mani ft flare hanc meam volitlonem immediate,
afhtrn autem btflernum filum mediate in hac voli-
tione : co enim cafu non videtur Deus infufu-
rus fpecies , nifi de fola ea volitione > in qu£
Tomus 1 1 .

,1* v '

angelica . Sed. 7» m !'

mediate alter cognofcec adus , erga quos ed ver-
fatur ; quia tunc non deteguntur illi adus diiedc
a loquente,

Secund6 bene docet Suarez, etiam dc rebus Ai fecidhm
alioquin Angelis notis , pofle inter iplos eflc lo- argumentum
curionem , verbi gratia , dicendo , Ne facias hoc Tt ~

vel illud , vel, terti huc , &c. quam dicit eflc loeu- "
tionem pradicam ergo polltint dc aliis rebus,

& a fuis adibus diftindis, loqui. Addo ego etiam,
non petendo , aut iubendo , fcd per fc pofte de
aliis rebus loqui. Sic in nobis , licet duo intueah-
tur camdem rem , hortum verbi gratia vel pidu-
ram ,potcft vnus dicere alteri, vel per modum
admirationis aut ponderationis , vel alto modo,

O qu.m hic hortus amoenus ! quanta florum varie-
tas i quanta colorum pulchritudo ? &c. Sic etiam 49
paffim dc fado alterius malo , vttique loquemi
noto , longa fblet elle fermocinatio : ergo eodem
modo poterunt Angeli inter fe de morte’, verbi
gratia, Chrifti Domini loqui ; etiamfi verique fit
nota, loqui quidem cum admiratione , tam Chri-
fti amorem ponderando, quam ^contrario Iu-
dxorum duritiem.

Vltimb docet, 3 c bene, Suarez, quando fir loeu- Ad * tertiam
tio dc talibus rebus , eas tunc formaliter non »0- argumentum
fci quidditatiuc, fed abftradiue , in medio fcilicet
impcrfqdiori in adu intellcdus Sc voluntatis: 'JjJ'
qui licet dicant ordinem ad obieda , ideoque du- oduum ab
eant in eorum cognitionem , vt fuse probaui in altet» Ange-
materia de vifione Dei ; non tamen ducunt in lo "** ”ff fi
quidditatiuam obicdi notitiam, vt ibidem dixi.ln
hoc autem cafu habet locum allenfus nitens au-
doritate dicentis , quia obiedum tunc ex vi eius
loquclx non in (e, fcd in alio nofeitur : at holi
propterea poteft falfiras eflc , quia adus ipfi exi-
ftentes in intelledu angelico tunc nofcuntur in-
tuitiue ; qui autem intuitiuc cognofcit quod alter
habet in mente ,non poteft ab co decipi , nifi Sc
ipfe decipiatur quod non eft proprie per menda- "
cium falli, de quo iam hic.

Qu^rtd dubitari poccfl , an audiens teneatur
audire, fed de hoc fine fcd.4.

Quinto poteft dubitari, quomodo Angelus au- Antrlm
diens difccrnat loquencera. Verum etiam dc hac audimt d«-

mrntua. ,

S VB SECTIO TERTIA.

u/ff Angelus pofit qtsofcumque fimul aut

fuccefiiue audtre. ' c 4 9

P Ater Suarez co cap. 18. nom.j$. diftinguit in f°
aitditione duo. Vnum eft receptio fpccieruni;
alterum cognitio per illas fada. Si de receptione ^ u ^ r i 6 „ l4
fermo fir , ait Angelum quofeumque polle audi-
re, fiue quorumcumque fpecies recipere ; quia ncc
agentia producendo fe impediunt, nec intclledus
eft incapax illarum fpccierum ,ergo illas poteft v '
recipere. Si vci 6 fermo fit de ipfis adibus eli-
citis per fpeciem , ait, non pofle quofeumque au-
4ire, quia non habec virtutem infinitam fe exten-
dentem ad eliciendos fimul quofeumque adus
intellcdus.

- Ego in hac quxftione cenfeo, verum quidem r, frondeo ad
effe , minorem ceteris paribus requiri virtutem baanx.
ad recipiendas fpecies, qultm ad eliciendas cogni-
tiones, ideoque plures pofle fpecies recipere, quim
cum eis adus clicerc ; non tamen proptetei
dici pofle , in virtute rcccptiua non elle termi-
num : nam certum eft, maiorem virtutem requiri
ad recipiendas fimul mille fpecies, quim ad duas

K x *• vel a

Digitized by Google

ni Rod. de Arriaga Tra&atus . *Dt Angelis*

5 *

vel tres ; & creaturas communiter non folum hi-
bere terminum in acendo, fcd in recipicndo,vt in
intentionibus naturalibus ab omnibus dici folcc,
& meritb;crgo non poteft ita abiolutc allcri,
quemlibet Angelum habere virtutem recipiendi
quafcumquc fpccics loquentium timui. Quod ti
infiniti exiftcrcnc,& omnes finiul ad vnum loque-
rentur , haberetne vim naturalem recipiendi eas
fpecies infinitas, an non ? certe mihi valde ptoba-
bilccft, vel nullum Angelum tot polle, vel (altem
multos , maxime e minoribus , tam amplam non
habere virtutem rcceptiuam imura!cm;crgo ticut
ex finita virtute infert Suarez, Angelum non quof-
cumque adhis polle elicere, ita etiam pollet ex ea-
dem limitatione inferre, non polle fimpliciter
quafcumque fpccics recipere.

Rtfiondee ad Secundo & vltimb ccnfco dicendum , licet vir- ’
qiufhanem tus ct j 3m reccptiua fpecicrum finita fit & limitata;
fropojiram. probabile tamen clfe , Angelos de fadto exiftentes
, tam amplam habere, vt fe extendat ad omnes An-

gelos praetentes ; ita vt , etiamti omnes illi timui
loquerentur , recipere pollet eorum fpccics , quia
etiam hi finiti funt ; & non fuilfet pro politica &

, * rerfc&a eorum republica , cfle creatos aliquos ita

limitatos , vt non polTcnt omnium etiam timui
loquentium fpecies recipere.

Limitatio Dico id effit probabile , quia qui contrarjum do-

noflra filb ceret, non facile redargui polfet,maxime cum non
tenti*. detur m oraliter ille cafus,vt omnes timui loquan-
tur ; & obeamdem rationem puto , quod ad audi-
tionem attinet , non polle eos timui attendere ad
omnium loquentium verba, in quo fecundo pun-
I acquicfco Patri Suarez.

obUSi^Tri- Obiici tamen difficulter poteft Primi, Si Ange-
mn. Ius haberet finitam virtutem ad recipiendas Ipe-

ries, ergo cum nouasfcmper & nouas per xterni-
ratem recepturus fir, tandem veniet ad tot, vt ne-
queat plurcs recipere ', hoc autem videtur plane
abfurQum ; fcqucrctur enim , cum tandem furdum
Respondetur cfle reddcndum.Refpondcri poteft Primi ex meis
Irim. principiis, multas ex cis fpeciebus luccclfii teporis

corrumpitdixi enim alibi, id fine contrario omni-
ncr fieri polle, imi & in nobis ita fxpc contingere;
cur ergo idem etiam non continget in Angelis , vt
«poft longi ffimum tempus iam non habeant fpe-
cies de aliquibus a&ibus, quorum olim habuerunt
fcicntiam?&licct tit aliqua imperfedio in ea obli-
uione , non proptcrca debemus fugere eam illis
concedere, cum fint limitati virtutis, nec poflini
„ : omnia timui. Rcfpondcret etiam Secundo quis,
Deum eas fpecies diftinchs mutaturum in vnam
* fimplicem ,qux omnia prxcedetoia rcprxfctoef.
Solutio b*e ideoque fempet locum cfle nouis recipiendis. Ve-
* en edetur folutio non videtur admodum probabi-

li^ ^ s > q«ia mutatio fpecicrum gratis confingitur, &
deberet per totam xtemitatem feri infinities fieri,
cum femper noua & noua audiar ab aliis Angelis.
Meliut te- Melius forte refpondcrct Tertii quis , poft diem
frondetur judici) omnibus iam incilo exiftencibus, fineno-
vprtia. U| - s illuminationibus , aut circa creaturas admini*
Hiationibus, pauciffimos futuros adtus liberos oc-
cultos , auc quos opera: pretium fit manifeftare;
jj Hic folutio quoad Angelos in ftarubeatitudinis
X ifrofio h*t probabilis cft. Sed quia hic agimus de illis fccun-"
** 'vne fenfu or dinem natura: , fecundum quam perpetui

Ut * prima' ^ l,nt » & perpetuam eam manifcftationcm habere
tamen obit- poffiinr, videtur ad primam folutionem neccflario

9^2

Secundo.

fiionis folutio recurrendum.

tenend* eft. Secundo obiicies.Scmpcr Angelusfvt ftipra do-
eunda Sf * cuimus)imelligit omnia quicumque poteft timui;
” .ergo non poteft de nouo fpeciem recipere, quia

.. ■ ■ «

tunc etiam illam debet cognofccrc, iuxta dida Ca-
pta ; non habet autem ad hoc virtutem , quia tpta
erat exhaufta in aliis obiedis. Nonnulli rclpln-
dent, cognitionem reflexam de fpeciebus erte*:-
cefTariam , ide6quc per eam non impediri cogni-
tionem liberam de aliis obiedis. Sed contra ma-
.nifeftc Primo, quia non minus intcllcdus laborat
in his qux ex neceffitate intclligit , quam in his
qui libere;quia non minus illorum qusun horum
producit cognitionem. Secundi, intcllcdus pro-
prie nihil liberi cognolcit , etiamti pendeat a de-
terminatione voluntatis.

Rcfpondcndum crgo,obiedioncm conuinccrc.
Angelum, poft acceptam nouam fpccicm,non pof-
fc circa antiqua obicda.vel xque intense ac antea,
vel certe non tot poflb cognofccrc timui ex illis,
quia diftrahitur ad aliquod nouum obiedum. Sed
vrgebis , Ergo tara multa poterit audire de nouo,
vt non maneat in illo virtus, niti prxeise ad atten-
dendum fpeciebus quas habet, & nihil aliud poffit
cognofccrc. Rcfpondco in hac rerum ferie ia non
polle concingcre fetfi diuinitus rot pollent illi in-
fundi , vt virtus iptius coguofcitiua exhauriretur,
imo & non fufficcrct ad omnes fpecies contide-
randas. Rario eft,quia,vt fupponimus,Angclus de
fado habet virtutem cognolcendi timui etiam in-
finita obicda,v.g. in comprchcnfione ignis infini-
tos calores & ignes poffibiIes;ergo liccc pro qua-
libet fpecic.quam de nouo acquirit, deberet certare
i cognitione vnius caloris aut ignis poffibilis;ra-
men quia in hooordinc rerum non poteft infini-
ta audire , nec poteft tot fpccics accipere , vt non
manear illi virtus ad cognofccndum adhuc ali-
quos ignes & calores portibiles, imi etiam infini-
tos. Prxterei, aliquando etiam non minuetur nu-
merus obicdorum propter nouam fpccicm , Icd
attentio fcu intentio circa obieda antiqua.

Sexto dubitari poteft , quomodo Angeli cum
Deo loquantur, feu Deum orent. Hsrc tamen quas-
ftio non cft huius loci , fpedat enim ad materiam
de oratione ; dftque communis difficultas & ho-
minibus 8c Angelis relpedlu Dei.

SVBSECTIO Qjy ARTA.

Quomodo Angeli cum bominibus i & eccntra-
rio, loquuntur.

I N hac difficultate dicendum cft in primis , An-
gelos nobifeum porte loqui , & nos cum illis
cifdcm verbis, quibus nos vtimur: Angeli enim
& dxmoncs fmc dubio optime c.illent linguas,
pofsuntqne formare eas voces vel in acre , vel in
aliis corporibus. Vbi adubrre, a P. Suarez confc-
quenter quidem ad propria principia doceri , non
porte hominem in Angelo quidquam producere
per locutionem, quo illum excitet : Angelus enim
non accipit fpecies ab obic&is materialibus , fed
eas habet congenitas ;vnde fit , vt Angelus nou
excitetur per illam locutionem, fed poffit , fi ve-
lit, attendere. Hoc tamen, licet conlcqucntcr di-
dlum , mihi durum videtur: nam inde fieret, nec
porte Angelum velle attendere. Rnrio eft mani-
fcfta , quia cim nihil volitum , quin prxeogni-
tum , vt velit attendere , oportet eum nofccre , fe
porte iam attendere : non poteft hoc autem feire,
niti ei conftct iam me fecum loqui , cum ramen
antea non loqucrcrjhoc autem iam cft formalircr
excitari ; niti velis dicere, illum fub dubio tantum
porte fe determinare ,ac 11 diceret : Volo attendere,
an loquatur : qaod fune indignum valde Angelo

eft.

Refrendent

nonnulli.

Centri Tri-
mi.

Secandi.

Re frondet ad
ob uti tonem.

Mfebie.

Refpondt».

Ratio eft.

Qui Ampli
loquantur
cum De».

Qui boa
cum A»zelm
loquantur.

Suares. net ,
hominem nam
poffo in An-
gelo qnidqeoA
produitr* per
locutionem,
quo tUotmeX-
citet
Contra
rex. eft.

*» •

Difp.ii» ' De locutione angelica. Scd.7. v • n$

eft , quia vel femper deberet habere illam volun- Angelo vires adimat, eodem modo poterunt

S 6 •

Concluditur ,
jtngrlum ex
titari ab
homine pra-
ftnte aut lo-
qutu tt.

Cum Patri

Suarie, vltt -
rius dieitur.

S 7

Dubitatur,
a» hominis
eum angelis
fure (phitun-
Uter loqui
peflint.

Ratio Juli)
•JL

ratem , vel fxpc non attenderet quando loquere-
tur homo ; vel certe fxpc optans audire, attende-
ret , etiam quando nullus loqueretur, qux omnia
abfurda funt.

Ablolutc ergo Dicendum eft , Angelum exci-
tari ab homine przfente aut loquente. qux do-
(Ttrina clara eft in lententia aiente , eos etiam ab
obieftis materialibus accipere fpecies ( quam di-
xi fupri laris ede probabilem : ) hx enim fpecies
de nouo acceptx necedatio illum excitant : fi ve-
16 ( quod & fupra docui vt probabile ) non ha-
beant fpecies futurorum liberorum ( qualis eft ea
loquela) led Deus tunc eas primo infundat, quan-
do obiedta exiftunt , etiam eo ipfo necellarib ex-
citantur, Denique, afi dicamus cum P. Suarcz, ta-
lium futurorum , qux non funt lecreca cordis, da-
ri in Angelis fpccics ab inftanti creationis ; qux
ramen cx defcdu exiftentix in obie&o non pof-
funt illud intueri , etiam videbitur dicendum. An-
gelos excitari ea locutione materiali : nam, ea po-
lita , nccelfarib noua excitatur cognitio de lpe-
cie imprclla quam habet: fupra enim cum ipfo
Suario docuimus. Angelum ncccdarib nolecre in
fuis fpcciebus faltem confuse ca obic<fla,qux po-
tcft cognofccrc. Et hinc explicuimus , quomodo
fcpodk determinare libere iam ad hoc iam ad il-
lud obicdum nofccndum. Ergo eo ipfo qubd po-
fita-exiftetia obicdtiiameftcognofcioile illud ob-
iedlum per eam fpccicm , debet necclfario in illa
confuse falrem nolccre,fc polle iam exiftetem in-
tueri eum a&um ; hoc autem non nofecbat antea
ergo nccclTarib excitatur per eam loquelam, & lic
redle explicatur, quomodo ci fit liberum fc deter-
minare ad diftin&ius & clarius audiendum.& hxc
di«fta fint de loquela materiali.

Difficultas autem prxeipua hic eft , an pure
fpiritualiter,eo modo quo diximus cos loqui in-
ter lc, loqui poffint cum hominibus, & homines
cum ipfis. Ratio dubitandi eft, quia, cum anima
leparata videatur eo modo polfe cum cis loqui,
aliunde veto vnio ad corpus nec animx nec

in corpore , quo extra , loqui inter lc.

Dixi fupra , hanc illationem non ellc bonam:
eft enim ncccdarib ab omnibus concedendum,
animam ratione vnionis ad corpus impediri vel
ad recipiendum a Deo fpecies fpirituales ; quas
tamen , iuxta omnium fere fententiam , leparata
poteft habere pcrfc&iorcs multb ; vel fi a Deo
cas non accipit , faltem per lc poteft eas acqui-
rere, in corpore autem non * ergo corpus im-
pedit cas operationes nobiliores ; ergo eodem
modo poteft impedire quoad loquelam cum An-
gelis. Patet confcqucntia , quia hxc etiam fit per
lpccicrum earum nobiliorum receptionem.

Iam hinc Concludo, non folum non fcqui fie-
ri debere eam locutionem inter hominem & An-
gelum , fcd nec de fa&o ita elle , nec polle, quod
oene defendit Suarcz. Ratio, qua moueor , eft;
quia experientia manifeftcoltendit, nos nunquam
hoc modo dxmoncs & Angelos audire, ergo noh
poliunt ipfi in nobis cas fpecies imprimere , nec
Deus naturaliter debet cas producere : fi enim
a&io edet naturalis, abfque dubio frequenter con-
tingeret. Qubd fi nos hoc modo non audimus
Angelos , nec etiam c contrario ipfiTios audient:
non enim eft maior ratio, cur ^ corpore impedia-
tur receptio fpccicrum.quam cur Impediatur pro-
dudlio earumdem.

Dices : Loquela noftra cum Angelo in noftra
lententia non aliter fieri deberet , quam volendo
ei manifeftare ; atqui per vnionem ad corpus non
impeditur ea voluntas , vt per fc patet , ergo nec
impeditur loquela. Rcfpondco , verum quidem
elle, per fc loquendo , non impediri eam volun-
tatem ; addo tapnen , Deum non producere ad
cius petitionem in Angelo fpecies , quia talis
modus non eft aptus pro anima, dum eft alligata
corpori; ficut ob camdcm caudam, licet Deus
non impediatur , ne producat fpccics cas nobi-
liores in anima, tamen non producit eas , quam-
diu eft vnita corpori. Sc hxc de locutione Ange-
lorum fufficiant.

Primi tt*
ftcondeo «4
dubium.

Secundi ri -
Jpondeo ai
dubij <1**11 to-
nem ntgati-
ut.

* m.W J

Kejpendibu.

Contra tjf.

DISPVTATIO DECIMATERTIA-
De voluntatis angelica libertate .

angelos ha-
, bare volun-
tatem ,
quidem libe-
ram, patet ex
Scriptura.
Volunt /u
angeli non
eMinguitur
ao tine fub-
ftantia.
angelos effe
‘volittuos,
uiaH infertur
pr tttii tx to-
rum vi iatH-
hffwA.

SECTIO £RIMA.

Jguadam fupponuntttr.

N Angelis elfe voluntatem & li-
beram , fuppono vt omnino cer-
tum cx Scriptura & Patribus : An-
geli enim mali propter peccatum
puniuntur , boni verb przmian-
tur ; prxmium autem & poena necedaiib fup-
ponunt a&ionem liberam. Eam voluntatem non
diftingui ab eorum fubftantia , fuppono ex di&is
de intcllc&u , & in libris dc Anima circa po-
tentias.

Eos vero ede volitiuos r non inferri prxeise ex
eo qubd fint intelle&iui ; oftendi etiam in libris
de Anima , & in materia de voluntate Dei , pro-
bans , non dicere duo contradi&oria potentiam
intelle&iuam fine volitiua : vnde i fortiori colli-
gitur, non inferri clfe libcros,ebquod fintintclle-
&4»iiquia licet intcll.cdlum necellarib comitaretur

voluntas, adhuc non lequeretur eos futuros libe-
ros , quia non omnis appetitus eft eo ipfo liber.

Multi conantur oftendere , vtrumque fcqui ex
intcllc&iuo. quod probant Primo , quia omnia,
qux defa&o exiftunt , & funt intelle&iua, id ha-
bcnt.Hoc tamen argumentum fxpc a me reic&um
eft vt debile : non enim ea prxeise funt diuinitus
podibilia , qux a&u exiftunt. Argumentantur Se-
cundo pro libertate , quia potentia intcllc&iua,
eb qubd rationalis fit , debet habere pro obiefto
omne ens, Sc eius differentias ; ergo & volitiua
pro obie&o debet habere omne bonum , & cius
differentias , ergo debet elle libera ad amandum
hoc vel illud bonum. Refpondeo Primo falfum
ede , nullum intelleftum ede poflibilem qui ha-
beat pro obie&o omne ens ; cuius contrarium fx-
pc oftendi non repugnare.Secundo,admidb ante-
ccdcnrc, negatur confequentia in voluntate : nam
intelle&us diuinus habet etiam pro obic&o om-
ne malum moralitcr j voluntas autem non po-
teft malum morale amate, ergo minii} extenditur

K 3 voluntas

quid,
mm Adi
tunt Pruni.
Centri eft.

arguunt

Secundi.

Centri .
Primi. ,

Secundi.

* -

Digitized by Google

I \jjftndtbu.

Refutat it.

■&

Tranatus *De Angelis*

tuc in quacunque alia:eo enim ipfo quod ab hoc
vel illo a&u poiTini cellare, polium procul dubio
hunc habere, vel non habere hunc ; quat cft liber-
tas contradi&ionis refpedliuc.Difficaltas ergo elf,
& de abfolutc condidoril , fiue ad pure (impli-
citer omnem adlum omittendum ; de qui infra:
& de libertate quoad fpecificationcm ; de qua
CcSLi. Quia-verA fpecies a&uum nugis Sc miniis
inter fc differunt, aliqux ita differunt, vt fint con*
trarix , oportet videre, an non foliim inter bona,
hoc amare potias quam illud,fcd etiam poffit fer-
ri in malum moralitcr.

Cluni

Ttrtti.

V.'\

SECTIO SECVNDA.

Vtrum Angeli pojiint peccare.

“'vt' r

N O» defuere qui dixerint , Angelum ira ede
neccdltatum ad bonum honeftum, intra or-
dinem tamen naturae , vt non pollet vllo modo
malum amare morale ; confcqucntcr nec peccare
intra ordinem natura:, ni(i prxeeptum ilii aliquod
fupcrnaturale imponeretur, contra quod de fadto
peccarunt mali Angeli.

Fundamentum hujus fententix primum efl:Ne-

quit ede peccatum , nili lit error in iiuclle&Ui
fa'

■ j ■

fed naturaliter Angelus cft incapax ertoris , ergo
Sc peccati. Verum maior & minor huius fyllogif-
mi funt falfx. Maior, quia fi de proprio errore fer-

114 ROD. DE ArRIA.GA

voluntas diuina quam intelle&us ipfius. idem er-
go poflec ede in creaturi.

Refpondebis forte huic inflantis, etiam volun-
tas diuina potefl ferri circa malum illud , (altem
odio illud habendo , ergo xqu£ femper efl vni-
ucrlalis potentia volitiuaacintellecliua. Sed con-
tra , quia ex hac vniuerfalitate nihil infertur pro
aduerfariis : facili enim concedam, eam volunta-
tem creatam extendi ad malum moralitcr,illud ta-
men odio habendo. Hinc enim non ihfcrtur,cam
ede liberam ad amandum & odio habendum bo-
num phyficum. quod fimul efl malum morale.

Nos autem hic agimus de libertate.Denique Ter-
tii rcfpondeo, ctiamfi illa voluntas podet amare
omne bonum , tam quod fimul edet malum mo*
m, rale , quam omne aliud ; non continui edet libe-
vf ra : nam podet ede determinata ad amandum in
aliqua circumflanti^ , ad odio habendum in alia;
v.g. fi intenfius proponeretur malum morale ad
amandum , ad odio habendum, fi remiffius. Porri
nullam ede repugnantiam in aliquo appetitu ra-
tionali , qui ellct eo modo determinatus , vel ad
amandum id quod efficacius proponeretur , vel id
quod vt maius bonum fiue morale fiue phyficum
"•i reprxfentarctur. Inde patet , quia &dc fa£lo id
docet Vafquez de noflra voluntate ; & licet nos
contra ipfum inferamus , tolli inde libertatem,
non tamen inde rciicimus , eo quod diuinitus
etiam repugnet appetitus rationalis eo modo de-
terminatus, lcu non liber, certe ego maiorem non „ mo fit , fcqucrctur,quotiefcumquc peccamus, nos

inuenio repugnantiam in ca determinatione ad. clle hxreticos & erroneos, quod clt vere hxreti-

mains bonum morale vel maius phyficum in ap- cum. Si autem fermo fit in maiori propofitione

petitu fpirituali , quam in materiali ad maius bo- de errore improprii, Sc quafi priuatiuc.id e(l,quo-

num materiale fenfitiuum. tiefcumquc datur peccatum, efle carentiam alicu-

tuttm Angelos ergo habere voluntatem , Sc quidem ius cognitionis pctfedlioiis ; qux fi eflet, impedi-

gmdim Ubt- Aberam , non ex ratione intclle&iui vt fic , .fed uiflct peccatum ; vera efl maior, quia fi fuiflet vi-

r»m , fruitb cx propria fpecifica illorum natura probandum fio beata, non fuiflet peccatum. Loquendo vcrA

•x jptctfic* efl, ficut fxpc dixi in fimili de multis aliis prx- de aliis cognitionibus infra beatam , falfa efl ma-

tlltrum na- dicatis. ior quia alix cognitiones non rollunt peccatum

^ ro me bori verA eorum , qux circa libertatem per fc,vndc & eis pofitis potuit e(TS peccatu. Mi-

Cemmunit Angelorum di&uri fumus , intelligentia , fuppo- nor item efl fa!fa,quia Angelus faltem in rebus oc-

Vimfio liber- nenda efl communis diuifio libertatis irt contra- cultis& dubiis potefl errare proprie, improprie ite,

tutmjlin didlionis & contrarietatis : illa efl libertas ad fa- id efl carere perfediori cognitione bc.ua , fcilicct

ttnnajtfli»- c j cn j um & non faciendum aftum ; altera efl ad impediere peccatum, proculdubiq non {bliim po-

trurinutii* ^ ac ‘ en ^ um hunc vel illum fpecie diuerfum. Con- tefl naturaliter, fed neceflario naturaliter ca ca—

JjbirtMcitt- tradidlionis autem rurfus potefl diuidi in liber- • fet ; cogitatione autem congrua, qux li«er ex na-

traJidionu tatem pure omittendi , feu contradi&iouis abfo- tura lua fit capax conian&tonis cum peccato , ta-

lute, id efl non foium habendum & non' haben- /men cx prxuifionc (cientix medix non coniun-
m ,0r ‘ dum hunc ailum , fed fimul ad carendum omni getur de faflo cum illo , potefl & GrpA caret An-

alio ; Sc in coutradidlionis refpc&iuc , id cft ref- gelus, quia non tenetur femper illi Deus infunde-

* pe£lu huius numero a£his, ctiamfi teneatur alium reeiufmodi cogitationes.

numero efficere , fi hunc non elicit: in quo fe- Quod fi vera cft fententh docens. Angelum
eundo fcnfu omnis libertas etiam quoad fpccifi- fc determinare libere ad omnem cogitationem

cationem cft libertas contradi&ionis : quia fi po- naturalem, cxccpca prima dc fua fubftanria & fpc-

tcft hunc vel illum fpecic, ergo hunc numero po« ciebus quas habet , quod vt probabilius fupri

tcft habere, fi velit ; 8c fi nolit,poteft etiam omit- docuimus ; vix potefl imelligi , quomodo Deus

TJbertut vt tcrc. IdeA forte melius diceretur libertas vt fic cfTc illi infundat fpccies vel cogitationes congruas,

fu dici fijftt. potcflas ad faciendum hunc a&tim ,vcl non eum fiue fufficientcs intra ordinem naturx , vt pau-

faciendum ;& poftei hxc quafi contradictionis IA fnfius infra vrgebo. Quod fi Dais eas non in-

libertas diuideretur in contradi&ionis abfolutc, fundit, certe Angelus non potefl prxlcirc , qua

qux habet potellatcm ad omittendum omnem cogitatione fit bene vfurus libor A , idedque multo

•iftuin ; & in libertatem contradiilionis refpcfti- minus cft femper ncccflitatus ad habendas cogi-

nc , lcu quoad fpecificationcm, qux dicit potefta- tationes congruas , & per illas ad numquom pcc-

rem hunc vel illum a&um f.icicndi,6c non facien* candum

di,non tamen omnes omittendi. ! ' Secundum eius fententix fundamentum : Cor-

libtrtui Sed quidquid fit dc modo tradendi hanc diui- pura ctrlcflia non pofTunt in fua operatione defi-

comrAihcito- fionem , res cft clara in (c , foliimque in prxfenti cere, ergo neque Angeli. Confequenria hxc eft

... tJ u b»itari potefl,an in Angelo veraque libertas re- plane nulla , quia corpora inanimata , & npn co-

periatur. Et quidem reperiri illam , quxadum Si gnofeiriua, non pofTiitic non foium peccare, fed
carentiam afhis refpicit , certum cft , quia ea mi- nec bene operari,nccamare,nccodio habere;quid

nima cft libertas qux potefl clle , Sc i pia includi- ergo inde ad Angelos cognofcitiuos Sc vplitiucs?

* - tcl Miror,

SicunJim
qutfjum,
qutmtdu
Augtli fint
tmfitcubtltu

Arguunt

fritni.

impugnati».

AnftUs ba-
btr e volun-
tatem

Confirma.

Arguunt

Steundi.

Refutatio.

nit rrptna
tur in Aure
Ut.

* _

Digitized by Googlo

Difp.ij.

^De voluntatis amtlicA libertate . Se&. i.

»5

Tertii Ar-
guunt-

Miror.quod non intulerint, Ergo ncc Angeli pof- Angeli poffint in pura natura folum vcnialiter Quidam

funt amare Deum , quia corpora caelcftia illum peccare. Negant aliqui apud Suarez cap. 8. quia M f u * s »* rt *-

non amant j nec petit argumentum folutioncm vel Angelus habet Deum pro vltimo fine in illa {l%

aliam. adione , & fic erit honefta j vel folum habet pro p ur ^ „ MIHr4

Tertium fit ; quia voluntas libera incapax finccrcacuram , & fic erit peccatum mortalc;quia poffa filum

peccandi non repugnat , ergo talis etit voluntas vliimum fuum finem ponit in creatura. Hxc ra- veniaUtat

angelica. Quidquid fit de antecedente , de quo tio valdi difplicec : nam Primb probat, nos non ?'"*"■

fupra, confequentia cft mala, quia non omnia, pofic peccare venialiter, quia idem argumeutum

qux non repugnant diucrfts creaturis poffibilibus, fit in noitra adione, mutatis terminis , vt per fe secundi im~

debent conuenire Angelo. patet. Secundo etiam probat, nec in natura lapfa, pugnatur.

7 Conclufio ergo communis certa fit , Ange- aut etiam eleuata,eos pojle geccare venialiter , &

Concluditur. | os c (f c capaces peccari, & quidem intra ordinem confcquentcr eos nunquam pofie.quod aperte fal-
tapactl pe*- natur *- P r ' ma P ars » fcilicct abfolutc eos efie ca- fum eft.vr flarim dicam.

cati, cr <\ui- P accs peccati , eft de fide : peccarunt enim mul- Porrd argumentum non magis in vno cafii
demwtraor- ti de fado ; ab adu autem ad potentiam bene quam in alio vrgere, patet manifefte : nam quod

dmtm natu- difcurricur affirmatiuc. Et hinc probatur etiam , prxceficrit , vel non prxccflcrit aliud peccatum.

fecunda pars , efie eos capaces peccati intra
ordinem natur* ; quia licet prxceficrit im-

probatur Sl
eundi.

Refpendcbu.
Centri eft.

ra.

Prima pars
cft da fidt.ft-

eunda proba- mediate prxeeptum fupernaturale ( quod lin-
tur. fra , dum dc eorum peccato egerimus , examina-

biturjcum tamen repugnet peccatum contra prx-
ccptum fupernaturale , quod tion eo ipfo fic con-
tra prxeeptum naturale , feu contra naturale di-
damen rationis : didar enim ratio naturalis Deo
quomodocumque prxeipienti obediendum efie,
manifeftum eft cos peccafic contra prxeeptum
naturale.

Secund* con. Secundo probatur eadem fecunda pars , quia
diaooli mentiuntur , fallunt , inuident,
vt Scriptura piftim tollatur : hxc autem omnia
funt peccata contra naturam immediati. Vndc
arbitror, neque hanc fecundam partem, falui fide,
negari pofic.

Refpondebis , eos pofic peccare contra natu-
ram , luppofito tamen peccato comta prxeeptum
fupernaturale. Sed contrik , quia przccffific illud
peccatum, parum conducit ad hoc.vt poffint pec-
care contra naturam rationalem : fi enim poft il-
lud habent hanc potentiam, etiam ante illam ha-
buere , quia potentia Angeli, fecundum quod di-
cit in adu primo , eadem cft ante & ptift. Quod
fi ad peccatum requiratur error, certe, fimpliciter
loquendo , non funt magis capaces erroris intra
brdinom natur* poft peccatum quam antea t nam
naturalis viscognofcendi non cft illis vllo modo
adempta.

Tcrti6 idem fuadetur , quia non eft excogita-
bilis ratio vlla , cur Angeli ex nequitia fua vel
libertate poffint non obedire Deo prxeipienti
rem fupcrnaturalcm ,& non poffint non obedi-
rc prxeipienti rem naturalem ; quia ex parte dif-
ficultatis in obieclo nulla poteft defiimi difpari-
tas :>nam tam facili cum auxilio grati* illis para-
to poliunt Deum amare fupcrnacuraliter , quim
cum auxilio naturali naturaiiter.Et licet cfiet ma-
ior difficultas , inde tamen non poteft prouenire
libertas ad refiftcndum , ficut aduerfarij docent,
intra ordinem naturx xqu£ eos non pofie refifte-
rc Deo in prxeepto grauiffimo & difficillimo, cur
non dicent idem dc naturali rcfpcdu fupernatu-
ralis.ello hoc difficilius fit;& ccrtc maior cft fz«
pc difficultas in aliquo prxeepto naturali , quim
in fupernaturali : v. g, difficilius erit Angelo fu-
premo, fc abi icere ad obediendum Angelo infi-
mo, quod eft prxeeptum naturale, quam adu fu-
pernaturali fperare beatitudinem, auc Deum ama-
re. Conftet ergo, non polle prudenter dubitari de
capacitate eorum rcfpcdu peccati contra prxee-
ptum naturale, tam poft prxeeptum fupernatura-
le quim ante illud.

Secunda difficultas prxcedenci annexa, eft, an

Tertii idem
fuadetur.

'j MT

non facit vt mendacium iocofum fit mortale atu
veniale ; quod ( vtgendo argumentum , cui re-
fpondeo ) probo , quia vel poft lapfum fuperbix
diabolus in ea adione feu mendacio habet Deum
pro vltimo fine ,& fic non peccabit c vel folum
habet creaturam pro vltimo nnc , & fic peccabit
mortaliter , quia vltimum fuum finem ponit in
creatura.crgo.

Nec fufhcit refponderc , in eo cafu iam Ange- Tfugio $b-
lum antei pofuifie fuum vltimum finem in crea-
tura per primum peccatum, ideoque necefium non Pnrni -
efie , vt eum nunc ponat. Hoc, inquam, non fuf- I0
ficit. Primd ,quia etiam in ftatu pur* natur* po-
tuiflct per adum bonum , amorem fcilicet natu-
ralem, pofuifie in Deo vltimum fuum finem, &c.
tunc non fuifict nccclTarium, vt in fecunda adio-
nc alium vltimum finem quxrcrct , ideo falcem
tunc pocuifiec venialiter peccare in pura natura.

Secund 6 , quod per primum adum diabolus in SccunJk
materia fuperbix confticuerit fuum vltimum fi-
nem , eft per accidens in ordine ad voluntatem
mentiendi : fi enim mentitur propter primum fi- ,

nem, iam etiam peccabit mortaliter>& non venia-
liter, vt contendo ; fi verb ineo mendacio non <

cogitat de fuperbia , ergo , erii illa non prxceffif-
fet, eodem modo mentiri potuifict,& eodem mo-
do venialiter folilm pcccallcr.

Refpondcndum ergo abfolutc , hominem & AbfehtV rfrj
Angelum non fempcr,quando amant aliquod ob-
iedum, cogitare de vltimo fine fuarum omnium
adionum & fui ipfius , fed prxeise amare obic-
dum propter bonitatcm,quam in eo nofcunt, fi»
ftendo in ea bonitate per cum adum : non cnitn
eft ncccrtiim , vt quando do elecmofynam , illam
ordinem ad Deum ex atfedu charicatis , fed pof.
fum amare elecmofynam propter bonicatem
in illa repertam, ibi fiftendo. Et hoc contin-
git neccfiarib in omnibus adibus virtutum mo-
ralium ; 8c idem eft in indifferentibus , & in malis
etiam grauitor. Neque enim omnis, qui die iciu-
nij peccat mortaliter, comedendo perdicem v.g.
facit eam pctdiccmfuum vltimum finem, ad quem
fe dirigat poft mortem , & cuius pofleffionc po-
ftea vellet efie beatus ; fed pcccac mortaliter, quia
hic & nunc magis vulc illam deiedationem, qux
in comeftionc perdicis reperitur , quam obedire
przcepto graui Dei. Vndc etiam poteft dici quafi
vinualiter ponere fuum vltimum finem in crea-
tura, quatenus hic & nunc prxponit eam dclcda-
tionem amicitia: Dei. Qu 6 d fi ca comeftio folum
venialiter efiet prohibita , non proptere^ eam
etiam non prxponcret prxeepto Dei : abfqucdu-
bio enim eam prxponit ; fed quia prxeeptum cft
leuc , idc 6 non prxponit amicitiz , fed dilpliccn-
tix leuiDei , idcbque non dicitur facere fuum vl-

K 4 titnuru

ii 6

Rod. de Arriaga

D. Thtmtu
quid in ha e
difficultate
ftn ferit , ex-
plicat Sua-
rex..

timum finem creaturam (impliciter ; rc autem ve-
ra eo a&u , fiuc venialiter peccct , liuc moi tali-
ter , femper vltimo fiftic in ea delc&adone co-
meftionis perdicis, de quo fufius egi in materia
dc peccatis.

Ctrulufit _ Dicendum ergo Primo» Angelum pofle pecca-
Trimn : qtu re venialiter ex paruitate materix , vel ex obie&o
GtJtetdrt natura f° a venialiter prohibito , quale eft
lunielrter mendacium. Hxc condat manifcftc.quia Angelus
Ratio comia- poteft mentiri & fallere hominem in rebus lcui-
fionu. bus,& in iifdem eum lxdcre,in honore, vd inpe-
cunia.in fanicate.&c. Neque enim poteft vllacir-
cumftantia excogitari, cur illud peccatum ex na-
tura fua veniale graue fit in Angelo : nam digni-
tas perfbnx id non facit : homo enim cum gratia
fupernaturalr eft dignior quam Angelus fecudura
fc , & in pura natura fumptus ; 8 c tamen homo
gratus poteft peccare venialiter. Ex parte finis
iam dixi nihil e(Ie aggrauans , ergo manet in illo
peccatum veniale , ficud in nobis. Quid D.Tho-
mas circa hoc docuerit , dubium eft ; P.Puarez
eum explicat dc Angelis, prout iam funt , vel in
ccelo, vel in inferno. Verum etiam loquendo de
illis, non video , cut,quando diaboli lemures ioci
caufta flcut contingit fxpc, dicunt mendacium lc-
uc, aut vitrum aliquod domi frangunt , debeant
cenferi id facere ex fine mortaliter malo. Sed dc
hoc fufius infra , dum de obftinatione eorum in
malo egerimus. ^

S ecuntUcen- Secundd Dicendum , etiam ex inconfiderado-

ne pofle Angelum peccare venialiter. Hxc eft
Rttucnr» contra P. Suarez ,co cap.8. num. j. Probatur &
-jenUlittr. declaratur refpondcndo argumento ipfms : ait
Probatur enim, Angelus no poteft habere cogitationes fub-

conclufi» n * reptitias , quia intellectis in omnibus cogitatio-
*" nibus fubcftipfius voluntariiergo non poteft pec-
care ex fubreptione. Refpondco, aliud effe fubre-
ptionem, aliud defetftum confiderationis perfe-
&x. Argumentum Suarij probat Angelum non
efle capacem fubrcptionis.Tranfcat hoc ; non ta-
men probat eum non cfTc capacem imperfciftx at-
Er impnft- ternionis ad obie&um •, imo cum fupra ex ipfius
adibit*' ^ 0< ^ r ' na >& vera, dixerimus, Angelum polle pro
Idam pojfit ^ uo bbiru fortius Sc intcnltus attendere vni ob-
Angtlut pte- ic&o, quam alteri, poterit etiam pro fuo libitu ita
taro veniali- impcrfcdlc attendere ad aliquod obie<flum,vt non
^ perfedlc diftinguat , an fit peccatum , nec ne , &
mult6 minus , an fit mortale , an veniale. Si au-
peccaturum tem tunc amaret tale obie&ttm , non haberet co-
mortalittr, gnitionem fufficicntcm vt peccaret mortaliter, fed
Centri ad fummum venialiter.

. Dices , co ipfo quod dubirans , an efTet pcc-
dubitatio in- ^tum , illud efficeret , peccaret mortaliter ; quia
noluit puta- exponeret fe periculo faciendi rem moroliter , &
tum. quidem grauiter malam. Sed contri Primo, quia
n dubitaret tantum, an cflct veniale , an inditfc-
rensftunc fc non exponeret periculo faciendi rem
Contra grauiter malam, fcd folum venialiter. Contra Sc-
tmotur An- cun do , quia poflct etiam tunc carere omni rene-
prlutfonflt- xo alio iudicio docente in rebus dubiis, tutiorem
dert in da- partem efle eligendam ; quia iftud iudicium non
Contri inc ^ ncccflarib in Angelo a&nalitcr. Contra tan-
Tenib ex de- dem Tertio, quia poflct cxdefeftu attentionis pro-
f* 8 » confide- babilitet putare, illud obic&um efle peccatum ve-
raeienit poffet niale prxeise , etiair.fi forte falleretur : tunc au-
n-tnialutr tem peccaret vcnialitercx defedtu confiderationis,
i t per fccpnftat. Neque video quid aliud poflit
contra hancconclufioncmobiici. Si autem nihil
obiicitur fpecialc,crgo vniucrfalitcr,ficut alia pec-
cata veiitalia admittimus, debemus admitterem
\V illis hoc. ’ ■ -c • ' v , ■ ,

* *

Tranatus ♦ De Angelis,
SECTIO T

ImA v

«♦

arg uta rute
contraria.

1»

pueart,

I *

w T

De liber tute Angeli *d non peccandum.

D Iximus.eos pofle peccarcjvnde clare conflat,

& pofle non pcccarc : peccatum enim dicit
potentiam ad fui carendam, oportet tamen hic
aliquantulum hxrerc propter P. Vafqucz , qui Vafqion.,ar»
apud Suarium hoc cap. 7. docet , Angelos natura
fua fine fpcciali auxilio gratix non pofle non pec- jp tc iali a » -
care. Ratio illius eft, quia vt non peccent, necella- xilio graita
rid debent habere auxilium congruum : in pote- ntn t°B* ***
flare autem ipfotum non eft tale auxilium, fcd f ,CCAU -
illud ex gratia & liberalitate Dei prouenit ; ergo
non poflunt fine fpcciali auxilio gratix non pec-
care. Eft autem hoc argumentum Patri Vafquez
in tota materia de gratia valdi familiare : eodem
enim probae, nos fme gratia Chrifti nullum pofle
bonum opus morale efficere.

Circa hanc materiam breuiter Dico Primd.fe- Rejfendetar
rc efle dc folo nomine in prxfenti : nam infeho-
Ja Societatis nullus negat, qucmcumque flue ho-
minem , liuc Angelum , bene operantem habe-
re auxilium congruum , fiuc hoc in fc fit ordinis
naturalis , fiuc fupernaturalis. Conueniunt item
omnes , potentiam ad operandum non includere
tale auxilium : vere enim & qui caret tali auxilio,
habet potentiam vt bene operetur, quia eft in ip-
fius poteftate efficere, vt illud auxilium, quod dc
fadlo eft fufficicns , fit congruum , vt in materia
de pr^dcftinationc,& agens de fcienda media, fusi
probaui. Hinc fir,vt licet nullus bene operetur de
fa&o, nifi qui habet auxilium congruum ; per ip-
fam enim operationem vt futuram , feu vt exi-
ftentem , redditur congruum ; tamen etiam fine
vllo congruo datur (impliciter potentia ad bene
operandum ficut nullus operatur bene fine bona
operatione ; at etiam qui non habet bonam ope-
rationem, habet potentiam ad bene operandum;
ergo,eriamfi Angelo auxilium congruum intra Angelat fiaa
ordinem naturx non debeatur , quia tamen debe- auxilu w
tur faltem fufficicns.habebit naturaliter fine nouo r u *
fauorc prxrcquifira omnia ad non peccandum:'
&confequcnter poterit non peccare , licet de fa-
dlo nunquam vitet peccatum fine aliqui fpcciali
gratia J nec puto hoc a P. Vafquez negari , qui in
ordine ad neceffitatem gratix per Cntiftura in
nobis ita alibi difeurrit ; & quoad hoc eadem eft
rado in Angelis in prxfenti cafu. ry. r ! ••

Secundo Dico, certum efle de re apud omnes,
quod Deus det auxilium , quod prxuiderat con- p
gruum, potias quam aliud , aliquem efle fauorem. fmunttata.
Vtrtim autem talis fiiuor dicenda fit grana fpecia-
lis.quxftio eft de nomine.Necenim in hoc maior
eft difficultas, quim.vtrum diccndafit gratia Dei,
quod homo nofcatur cum vifu , auditu , aut ali-
quo ex aliis fenfibus ; quia etiam, (uppofito dono
creationis , non tenebatur Deus dare tales fenfus
illi homini .

* Dices fott£,difcrimen efle notabile ex eo quid obiUiec.
fenfus, membra, & omnia alia ,qux pertinent ad
conflitutioncm hominis , non cauflantur h Deo,
vt i caufla fpeciali, fcd concuttente, iuxta exigen-
tiam cauffarum fecundarum ; vnde cum hx refpc-
fiu mei v.g.fufficiemcr fuerint difpofttx pro om-
nibus fenfibus, non eft graua Angularis Dei , m«
illos fenfus habuifle, fuiflet autem , fi a folo Deo
id proueniflet ; cim ergo auxilia i folo Deo pro-
ucniant , Sc tam facile potuiflet ipfc dare hic Sc
nunc auxilium pute fufficicns , quim congruum;

videtur

n %■

rrr? ■

*nm

.* r

Difp.ij! D<? voluntatis angelle a libertate. Sc&.$. uj

Centri

Tntrib.

videtur dicendum,ncccflarib fuifle etiam intra or-
dinem natur* lingularem gratiam , quod dederit
congruum pr* fiifficicnci.

Diuerfitns tamen hac facili rciicitur. Primo,
quia Deus eas cauflas naturales potuiilct nullo mi-

Detu finem- racu | 0 imetucniente it

mtorum.

1 tuit l>ltu<u iiHbiutiiikULv ita difponcre , vtnondarcnt
impedire in- mihi omnes fcnfus ; ergo eadem cft ratio qti* de
t/gritattm auxiliis. Confequentia eft bona ; antecedens pa-
mtmbrcrum tct manifefte, & quidem i rc prxfcnti : nam po-
tuiilet Deus me* matri talem cogitationem con-
gruam excitare ad motum, aut cibum hunc vel
lllum.vnde vel totius mei corporis fccuta fuifler
turbatio , & mancus, c*cus, &c. nafccrcr. Quod
fi per matrem non impediuit, potuit per alios per-
mittendo alia, qux matri & proli nocere pollent.

Rciicitur Sccundb , quia etiam videtur in ntul-
tis occafionibus Deus quali naturaliter non po-
tuifle impedire eiufmodi auxilia congrua in An-
Quid nemine gelis. Pro quo pono , auxilij congrui nomine non
auxilif con- imelligi voluntatem generalem concurrendi :h*c
£th< inteUi- enim cft eadem, fine homo dc facto rcfponfurus

Centra

Secundi

gatur.

»7

fit,fiue non ;crgo foliim poteft imelligi cogitatio
ipfa ex parte imcllc<ftus de bonitate & malitia ta-
lis obic&i : nam ad actum naturalem nihil aliud
requiritur; atqui eacogitatio , qux, in Angelo in
tali vel tali occafionc confurgit , non minus na-
turaliter rcfultat, quam refultcnt in infami, datis
talibus caullis naturalibus, membra requificapro
omnibus fenlibus : ergo non magis clt gratia Dei
talis cogitatio, feti auxilium congruum, quam ha-
bere fcnfus omnes &c membra in homine ; quod
tamen non ccnfetuf communiter, etiam apud Au-
guftinum , donum diltiuctum a dono creationis;

diuinitus al iter poterat efficere, in quo fcnfu non
loquimur nos in pr*(eitti.

Refpondtrbis Secundo adhuc, quod Atigclm RtjfimJthki
velit infc excitari hanc potius cognitionem quim
illam, proucnitfincdubioa libertate ipfius ; ergo
prius fupponitur aliqua cogitatio congrua qubd li
h^c dicatur etiam proucnire i libera volitionc tp-
fius/cmper retrocedam ,quoufquc tandem venia-
mus ad primam, quq ipfi non fuit liberi, & conlc-
quemer in qua Deus potuit illi gratiam prgftare;
bi ficcum ab ea pendeam omnes Icquentcs ^in-
nes erunt gratiofx, falcem ratione prima- i

Sed contra , quia in letnAiria ( quam vt proba- l 9

biliorem fuppono ) non habet locum hxc folu- L,nir * i .
tio : nam ca prima cognitio qua: Angelo cft nc-
cellaria, &,qud pofica.ad ceteras ipfe ic libere de-
terminat, eft cognitio fui „& fuarutn fpccierumiin
hac autem infundenda nullam ei etiam Deus pr.t>
ftat gratiam; quia, vt obferuaui fupra , ca cogni-
tio eft naturaliter ipfi debita, itavt fieret mi-
raculum , fi ei non concederetur ; ergo neque
dici poreft, ratione illius fpccialem illi prxfta-
gtatiam , vbi ergo locum habet auxilium

congruum.

Ffefpondcbis adhuc Tectio , in co confidere
gratiam , quod in tali occafionc ci dederit pr.v-
didam cognitionem. Sed conti a , quia hoc non prime.
eft beneficium dtftincltnn a dono creationis in ta-
li momento ; in hac autem citatione nullam vult '*

P. Vafqucz agnofecre gratiam fpccialem. quod fi
hxc creatio diceretur graria fpccialis , iam qux-
ftio ellet dc nomine. Contrh Secundo ,quia vix Se:u»db<
poteft intclligi habiturum cogitationes diuerfas

Confirmatur
tfr explica-

nti

tur.

ergo pari ratione in Angelis talia auxilia congrua cx cognitione lui, fi prius vno die quam fi tardius

in multis occafionibus lolum debent reduci ad do- creatus fuifict; ergo locum non habet etiam ibi

num creationis feu confci nationis. ratio auxilij congrui ; id enimvt tale dicit con-

Confirmo & explico argumentum : Ad adus nexionem cum adu.
naturales voluntatis angclic* non poteft requiri, Obiicics tamen hinc fcqui , Angelis tota vita obiidesi,
tur . tjutti ad vt paulo ante dixi , nificognitio naturalis ex par- non pofle Deum intra ordinem natur* dare libe-

ralTi "volun tc intclledus ipfius ( nam alia lingularis illunii- raliter vllum auxilium congruum quod cft abfur-

tam angeli- natio Dei line dubio ad tales adus cft omnino fu- dum.Refpondco negando lequclam , quia ctiamfi RejfimJttm

ctreqmra- perflua ) item etiam rcquiricut voluntas genera- non teneatur, potcll Deus excitare fpccialitcr line

iis concurrendi ; in voluntate non facit gratiam libertate ipfius Angeli aliquas cognitiones magis

vllam Angelo Deus. Ptimo , quia vt audor na- illum iuuantes ad* amorem boni honefti. Neque

turx tenetur illam liaberc , Secundo , quia fi cain hoc repugnat pr*ccdcn(idifcurlui,quia ibi loqnot

ron haberet Deus , tunc Angelus facilius vitaret de cogitationibus, qux fere femper & per ic cxci-

pcccatum : nam fine illa voluntate indifferenti tantur in Angelo ;& in cis dixi non dic (pccia-

nulla poteft efTe libertas ; fine libertate autem lem Dei fauorem , quia ipfv Angelus volutuarib

etiam peccatum non cft. Aliunde vcib , vt paulo lc ad cas determinat ; cum quo tamen ftat, Deum

ante dixi, in ca voluntate nulla differentia cllc po- extraordinarie aliquas iu ipto Ipccialiter line li-

reft, ratione cuius ibi poffit habete locum grai ia bertate excitare.

fpccialis;ncc ibi auxilium congruum conliltitjfo- Addo Tcitib & vltimb , quidquid fit dc prin- Refpendatut
la ergo cognitio poteft reftarc. At hxc cognitio cipio excitante cognitionis m Angelo, eciamfi in
in lententia, quam fupra vt probabiliorem defen- Deum id reducamus , non videri probabile , line ' c

di, ab ipfo Angelo , vt a catilla particulari , & fe fpcciali miraculo polle in tot ac tam vatiis occa- c j tA;uT ' M {i.

determinante, proucnit : ille enim lc ad cognitio- Aonibus aut materiis occurrentibus ad operan- i jnsn.io ctrt-

nem determinat, non Dcus illum : ergo licet hxc dum libcic , Angelum in pura natura exiftenrcin gru* logtt**

cognitio prx alia habeat rationem auxilij con- femper catcre auxilio congruo , & femper debere "*’•

grui, non poteft dici, illam cx lingulari fcu (pe- peccare ; male ergo dicitur , eum non pulle vitare

ciali fauorc Dei proucnire : nam qubd excitetur peccatum vllmn line gratia >cum potius videatur

ca congrua, non autem fufficiens, non proucnit k miraculum , fi non vitet aliquod.

Deo.fed ab Angelo. Dices , quid fi in prima occafionc peccarer, 0 biititt, *

Refpondcbis , Deum etiam debere concurre- tunc fine dubio in ceteris dcbcict carcrc auxilio

rc, vt ea cognitio excitcturjergo poteft tocum ha- congruo , faltem in poenam prxcedentis peccati,

bcre gratia illius volendo concurrcrc.Sed contra, Sed cotra, quia ctiamfi peccaret, non propterea el- Centri

prtfcnti nen quia Deus concurrit tunc vt determinatus a cauf- fet proportionata pccna, cum poftea m omniaalia Trimi,

hquimur in £ f ccunda

; & ita fi non concurreret , faceret mi- peccata permittere cadere , & forte neque etiam

raculum.ficut fecit negando igni Babylonico con- dxmoncs omnes de fado in omni maceria occur-

curfum ad pueros comburcnJos ; in concurfu au- rente illis pctcant. Quis enim credar, cos dc uul-

tem , quem ita exigit canffa fecunda , non pr*- lare mala cogitare, quin habeant affcctumpcc-*

ftat Deus gratiam nifi largiffimc, quatenus etiam candi in illa pet conditionem, v.g. Ii cogitat dtf

* caftitate, ■ .

'fc. v

R rfpondcbu
«

Centri in

JP-'

'.I

i i

4W w.

• . V’

* .
^ •

Digltlzed by Google

Ucmti'o

Smtniin

Stmrtu

frtme»

'• V

■ j r*^-33pv |*

«i

ii 8 Rod.de Arriaga Tranatus T)e Angelif.

caftitate , ftatim cum dicere , ego, fi po(Tem,con- principio pofler quis dicere , Angelum fc antece-
tra illam peccarem; & ficin omni materia , Se in denter determinare ad non cognofccndum,ccftan-
omnibus momentis ; ita vt numquam habeant te autem omni cognitione etiam clara.ccllarcom-
vnicntnomifTionemaiiradum indifferentem. cer- nem amorem , non quidem libere, fcd necclfa-
tc id mihi durifiimtini eft crcditu;fed de hoc infra» rid. Verum hanc determinationem antecedentem
Ergo licet non efficiant adutn vllum bonum, nec tempore, dixi fupri , non debere de fado in cis

quidem intra ordinem natura: efficient faltem non
malum , Se confcqucntcr non femper peccabunt
in omni materia de qua cogitant. Quod fi hoc de
fado in d.rmonrbus dicatur , cA quod dum irftii-
dfcnt hominibus volunt cos ad crmnia peccata tra-
here , non videtur c.flc annexum Angelo in quo-
cunquc Ifatu , tnaJHinc fi poli peccatum ad tem-
onis detineretur, antequam perna fenfus torque-
retur ; aut non Client ali* creatur* rationales , in
quibus fc vellet vindicare.

Secundo, non fubfiftit ea obicdio , quia etiam
in illa prima operatione fieri potell idem argu-
mentum : non enim videtur credibile, quod in
materia naturali & facili occurrente, infinitis pro-
pe Angelis a Deo creatis, omnes fine ipcciali mi-
raculo in prima occafione habituri fint cogitatio-
nem prxeise fufficictucm , & cum qua mccum-
bant peccato , maxime nulla vrgente tentatione,
aut difficultate ex parte ipfius operis faciendi. Sed
de his fatis in praetenti ; pertinent enim ad mate-
riam de gratia.

Ad camdcm materiam de gratia fpedat etiam
alia quiftio,dc qua Suarcz hic , an Angelus cum
auxiliis ordinariis vitare queat omnia peccata in
pura natura ; ideo illam in cum locum rcii-
cio : eft enim eadem fere difficultas cum ea qua:
de homine folct etiam in ftatu pur* natur* tra-
nari , an fine fpcciali auxilio vitare omnia pecca-
ta queat. Dico fere eadem: nam eo quod Angeli
non habeant paffiones eos ad aliquod obicdum
malum inclinantes , minor eft in illis difficultas
ad vitanda peccata ,quam in homine ; nifi homi-
nem ponamus prout ctat in datu innoccnti^.prot-
fus appetitu & fomite peccati cxcindo : tunc
enim eft eadem difficultas de homine Se deAn-
gelis;vnde qu* eo loco de gratia Deo duce dictu-
ri fumus, didta etiam puta de homine.

SECTIO QV ART A.

An teneatur Angelus aliquem aftum
femper elicere.

S VBSECTIO PRIMA.

Deciditur qtujlio.

P Ater Suarcz hic c.3. ait, etiamfi nullus fit adus
ii

in particulari, ^ quo hon poflit Angelus cef-
fare , non polle tamen ab omnibus collcdiuc, fcd
neceflarib habiturum aliqucm.quod explicari po-
tcft exemplo vbicationis : homo enim , Angelus,
lapis , &c. carere pofTunt quacumque vbicatione
In particulari, non tamen omnibus fnnul ; debent
_ enim necefiarib aliquam habere. Pro hac fenten-
tia citat Ferrarienfem, Bannez Se D. Thomam:
eam tenet Tannerusdifp. j. qmft.4. dub. 1. pro-
barique poflct Primo ex principiis communibus
homini & Angelo , quod fcilicct non poflit cfte
puraomiflio libera ; ergo Angelus non poteft ab
omni adu cellare. Verum h*c ratio nonvrget,
tum quia falfum principium fupponit : in libris
enim de anima fuse contrarium probaui ; cftque
ccian» lententia P. Suarcz ; tum quia , admiflo eo

admitti, quia difficulter explicatur dependentia i
conditione non exiftente. • ,

Secundo fpecialiter argumentatur P. Suarcz, Seamdi.
habere aliquem adum voluntatis, eft valde con-
fcntancum Angelo, Se magna cios pcrfifdio , ne-
que in hoc defatigatur vllo modo , vt per fc pa-
tctjcrgo tenetur ncccftarib femper aliquem habe-
re. Confirmat : fi fit aliquis adus , in quo nulla
ratio mali inucniatur , non poteft voluntas ab eo
ccftare , ob quam folam caudam amor Dei in c*-
1 is neccllarius eft quoad exercitium ; ergo cum in
hoc, quod eft habere aliquem aduin.no" inueniat
Angelus vllam rationem mali , ncccffario illum
habebit, qu* ratio mouit etiam P. Tannerum fu-
pra.vt dicat Angelum fe necclfarib amare amore
amicitis, de quo fubfcd. fequ

Sed neque argumentum hoc eiufquc confir-

matiovrgent ; quia eo ipfoquod Angelus lit fim- , .

pliciter liber, non fulficit,vt teneatur habcic adum
illum, quod ille fit perfedio ipfius ,Se non defa-
tigetur in illo: poteft enim iis non obftantibus
pto fuo libitu operari , & non operari.

Quod confirmo manifefte ad hominem , quia 24
non tenetur, etiam in lententia Patris Suarcz, ha- CtnjuiKttm
bcrcadum perfediorem , vel aliquem ex perfe- ‘•dtmmwrnt-
dioribus ; etiamfi fit maior perfedio ipfius An- #
geli , &: non defatigetur in illo : ergo neque te-
nebitur ad vllum indeterminate , etiamfi ille fit
perfedio Angeli. Patet confcquentia : nam fi roa- *
lor perfcdioadtis non magis ncccffitat, ergo nec
abfoluta perfedio ablolutc ncceflitabit:ficut enim
fchabct fimpliciter ad fimpliciter,ita magis ad ma- litm
gis. Idem magis vrgetur in totacolledionc : non
enim tenetur habere omnes numero quotquot po-
tcft;& tamen in ea multitudine habet inftantia to- ’
tum argumetum Suarij &Tanncri:ca enim eft per-
fedio, Se in ea non defatigatur , &c. Qu6d fi pro-
pterca dicant , voluntatem ede nccclficatam ad
omnes quotquot fimul poteft , rem dicent valde
duram. Si minuentem fupra modum libertatem
Angeli.

Exemplum de amore beatifico Se confirma-
tio fupponunt falfum : neque enim debet cxpli- ntttfit»-
cari ncccfficas ad amorem beatificum in coelo,ex
eo quod in tali amore nulla appareat ratio mali; * , l' nm
nam etiam Beatis nulla apparet ratio mali in aliis
affedibus virtutum infularum , Se tamen non te-
nentur illos habere ; non ergo inde prouenit nc-
ccffitas. Oritur ergo ea neccffitas ex infinita obic-
di pulchritudine clare illis teprxfcntata , qu* vt
fic lumine allicit ad fc, nec- ncceffum eft , Beatos
ferefledere fupra amorem, Se deliberare , vtrura ^
in eo fit aliqua ratio mali , ve ad illum neceffiten-
tur. quod explicatur etiam ex humanismam quan-
do homo ex nimia paflione ir* vel amoris quafi
ncccffitatur ( & f*pc abfolutc ncceffitatur ) non
prouenit *id ex eo , quod refledat fe tunc fupra
fuos adu^; Se in cis non inueniat rationem mali;
fcd ptxcis£ exeo quod ex vehementi paflione ob-
icdum amatum ita efficaciter vt bonum proponi-
tur, vel quod odio habetur ita apparet malum, vt
neccffitecur ab ea pulchritudine aut bonitate ve-
hementer propofita ad amorem , & i malitia" ad
odium.de quo fufius infri difp.de bcatitudine.

Adde, fi velimus recurrere ad inconucnicns,fcu ra- Ztitmh»

gonem

.'4

Difp.ij. ‘ *De voluntatis angelica libertate. Se&, 4, 119

nm»u Dti rionem mali , in ipfo a&u , facile polle Angelum queret quis hoc argumentum contra P. Taiinc- <]*ibtu #■«;-

tnntntn p*-
tefi rati» ali
{M mah.

Rtfpendtt.

Re {pendet
SitHndb.
Ittm aha
q*A f effit.

inuenire aliquam rationem mali in eo a&u » fci-
iicet , per illum impediri pcrfc&um vfum liber-
tatis fux , & dominium in omnes a&us: maius
enim dominium eft, poflc omnibus carere , quim
ad vnum faltem in confuto teneri. Prxterea cum
eadem iit fubftantiaqux influit in a&us amoris &
imellc&us ; diceret quis , Angelum hic & nunc
impediri per a&us voluntatis, nc cor polfit effice-
rc a&us cognitionis , anima partialiter in volicio»
nibus occupata ; vtergo pluribus cognitionibus
det locum.eumpofle libere ab omni a&u volun-
tatis abftinerc. Alterum argumentum , quod ex
lioftris principiis formari pollet pro hac do&rina
Patris Viarcz,vide fub(c&.).

In hac*quxftioncdifcurro confequcntcrad mea
auttor Primi. principia in multis aliis diflicultatibus.& Primd
volwvtu"™ ^* co » mc non inuenire repugnantiam in eo , qu6d
btrn^fui non detur aliqua voluntas libera , qux non poflit ab
f effit »b emni omni a&u cellare , fcd ncccllario debeat habere
artit (tjftrc. aliquem , fine hunc , fiuc illum , imo & qux fit
determinata ad vnum in particulari , in quo non
habeat libertatem : licet illam habeat circa alios:
neque enim in hoc vllam video repugnantiam, &
quo ad hanc partem acquiclco lententis Patris
Suarez, quatenus dum dicit in Angelis id ita con-
tingere, lupponit non repugnare illud voluntati
liberx vt lic.

Secundo dico, neque c contrario vllam cfle re-
pugnantiam in aliaiubflantia creata libera , qux
pollet ab omni a&u cellare pro fuo libitu (fuppo-
no nunc poflc dari puram omiflionem liberamj
quia etiam in tali voluntate non repetiuntur vlla
Dubium t •* duocontradi&oria,vt per fe conflat. lam autem
4««r «! n «»- determinare , qualem ex his duabus libertatibus
ruro fit dn- habeant Angeli , qui de fa&o exiflunt .videtur
ttlui. incertum $ quia nec ratio naturalis , ncc experien-
tia , nec qux de is reuclata funt, quidquam in hoc
pun&o nobis infinuanr.

Si tamen licet in dubio aliquid determinare,
ego magis inclinor ad dicendum , cos poflc certa-
te ab omni a&u ,quia non volo illis libertatem
minuere fine vrgenti ratione ; vt enim ipfc Sua-
rez bene docet cap 5. n.8. contra Bannez, fi non
oflenditur cauda ncceffitans , voluntas ius fux li-
bertatis polEdcr. quo argumento probat. Ange-
lum non cfle neccflitatum ad amorem Dei;videtur
aurem eodem modo ea ratio poflc formari ad pro-
bandum , non teneri vllum a&uin efliccrc. Con-
firmatur : Quando non eft aliqua ratio in contra-
rium , femper debemus difeurrere iuxta ea, qux
dc noftra voluntate & libertate doccmus.I» ea au-
tem non cognofcimus vllam talem ncceflttatcm
ergo neque in Angelo ; quandoquidem nulla
pofitiua affertur ratio , qux ad id aflerendura
cogat.

S VBSECTIO SECVNDA.

Prima illatio de amor e fui.

• % 9 •

P Rxcedenti affines difficultates dux vel tres ex
di&is facili a nobis decidutur.Prima eft,vtrum
Angelus teneatur fcipfum femper amare, dcqu£
in hac fubfc&ionc, dc aliis in (equentibus.

' -xf .Tanncrus fupri relatus ait, determinari An-
Smtit Tan- gelum teneri fe amore amicirix fcu bencuoientix
An^t- arnarC) q U i a j n co ;unore nullam inuenit Angelus
^ rationem mali ; hoc tamen argumentum folutum

amart amore - , 7 . °

amicui*. eft ptxccd. lubie&ionc.

$ui *b ali - Fortafle cum P. Vafquez q. 60. art. rctor-

Rifpendtt.

Tertii.

rum,&inde probaret. Angelos non teneri ad
amorem expreflum fui , prout nobifeum fentit P. ,tn
Vafquez , eos non teneri : nara in ccflarionc «b
illo amore inuenire pocefl Angelus rationem bo-
ni , fcilicet poflc fc c6 melius occupare in amore
Dei. Non placet hoc argumentum P. Suario eo
cap. 4. num. 5. quia amor Dei ex toto corde non
impeditur per moderatum amorem fui. Hxc ta-
men rclponfio nec cfi confentanea ipfius Patris .

Suarez do&rinx, ncc videtur fuffi&ens in fe. Non
conienranea : nam eodem cap. prope finem n.19,
exprclsc ait , poflc voluntatem tanto conatu ad
alios a&us applicari, vt non poflit circa fcipfam
per alium a&um particularem occupari. Vnde ar-
gumentor : Ergo vr fummo fuo conatu & totis
viribus Deum diligat ( liue hoc rorum requiratur
vt amor ille dicatur fuper omnia , fiuc ad id mi-
niis fufficiat , de quo non multum iam curo ) po-
terit meritb certate ab amore fui , prout VafqueZ
dicebat:& cerre ratio Patris Valqucz quoad prin-
cipium quod allumit, bona ert ; & oltcndit Pariis
Suarez refponfionem non fufficcrc. ldcb tamen
abfolurc pro prxfenti intento non iudico bo*
nam eam rationem *, quia ( vt paul6 ante obfer-
uaui ) non defumitur libertas voluntatis ex co ca-
pite , qubd in cellatione a&us fit aut non fit ali- - „
qua rario boni , alioquin etiam Bearis ob idem
motiuum effet liber amor Qei ; quia in cellatione
ab co inucniunc aliquam raiioncm boni , fcilicet,
qu6d poffint (c in aliis a&ibus exercere.

Quod fi dicas, ceteros a&ns non elfe tam bo- 18
nos quam amoi^m Dei , ide6que propter illos Reiieittt tt+
non debere Angelum ab amore Dei cellare; fa- f t,e * V 1 *
cife hxc refponfio rciicitur, quia ( vt ex libris de f° 3 t, P ,r •
Anima , & ex communi fententia contra Vafquci
fuppono ^voluntas habet libertatem ad aman-
dum, etiam minus bonutn cognitum vt tale.dum-
modb bonum fit : ciim ergo habere libertatem
ad efficiendos omnes alios a&us bonum aliquod
fit , licet miniis qu^m fe occupare totis viribus
in Dei amore ; poterit voluntas ob illud bonum
certare ab amore Dei , fi ad libertatem fufficiat, vt
ait Vafquez , quod in certatione ab illo amore re-
periatur aliqua ratio boni, Hac ergo ratione omif-
sa, fufticianc quxa nobisall.ttx linit lubfe& prx-
ced. ad probandum , Angelum non tenen ad vl-
lum omnino a&um, qux eo ipfo & dc amore fui
idem probant.

Obiicies , Angelus femper eft ina&uali cogni-
tionc fui ; ergo nccellarid rapitur a propria boni-
tate , vt in ea complaceat ; & fibi bonum faltem
incommuni defiderct. Hoc argumento vtitur P.

Tannerus fupra. Cui refpondeo , in co difeurri i r tjpntjU,
potentia ncceflaria ad liberam . ideh malam eflV Prima.
illationem, in qu^ dc libertate agitur. Secundo re- Sit*»da.
fpondeo , Angelum non clle , vi dffri fiipra, fem-
per ina&uali & expreda cognitione fui. Tertii,
etiam hocadmirto , negatur confcquentia : quia,
ficut bonitas alterius cogniti non neceffitat ipfum
ad amorem illius , ita nec propria ad amorem
proprium ; quia propria non femper eft maior,
frequenter minor qukm aliena, vt in omnibus
inferioribus refpc&u fuperiorum. Ptxrcrca alii
bona fibi extrinleca , qux funt finita & limitata,
non polTiint illum trahere jicccflarii, vt illa amet
fibi, ergo. ' w - ‘ ,iV ’ ‘ . 'f

Replicabis ex <|i&is i nobis de voltlnrate diui- 19
na . Complacentia Dei in bonirate crcaturarun» Rt/lit 4 ,
poflibilium eft necelfaria, c6 qubd bonitas etiam
finita , licet non cogat ad amorem efficacem,

Digltlzed by Google

iro Rod. de Arriaga Tra&atus *De Angelis .

Effluit/!*.
Coufaatn-
lia a D*« ad
ruatur a* nS
tft bona.

T. Suant, ait
Anftlum f*
ftmptTHtctf-
fmn amor*.

Standi.

Ttrtii.

Guarfoalj

impapymt.

ad fimplicem tamen complacendam determinat
necellarii) ; ergo idem erit Angelis ; ergo femper
tenebitur Angelus complacere in obiedo propo-
fito vt bono , & confequenrer in propria bonita-
te. quod 8c contra hanc & contra procedentem
conci ufionem vrget. Rcfpondco Primo, negando
confequentiam a Deo ad creaturas ; neque in prx-
dido loco nos reddidimus rationem vniucrfalcm
omni voluntati } quafi etiam creaturo teneantur
lemper in omni bonitate pofira complacere ; hoc
enim manifefte contra experientiam eft , fed in
Deo aliunde id oftendimus , ca , quod difficultas
de adibus liberis non eft extendenda in Deo ad
fimplicem complacendam ; Sc quia ex fua infini-
ta bonitate eft determinatus ad quafi compro-
bandum per complacentiam omne bonum, qux
dux rationes non vrgent in creaturis , vt per fe
pater.

Secundi refpondeo argumentum fadum non
magis probare Angelum teneri fe amare , quam
ceteros Angelos & reliqua entia , in quibus non
minorem , Ixpc maiorem , aliquando bonitatem
inuenit : ficut non proptcrca ait P.Tannerus.eum
teneri ad amanda ea omnia obieda, ita nec tene-
mur nos dicere, eum neceflario feipfum amare.

P. Suarez cap. 4 . aliter in Angelo explicat ne-
ceffitarem fe amandi : (opponens enim Angelum
lemper habere aliquem adum voluntatis fiuc
amotis , fiuc odij erga aliquod obiedum infert
inde neceflario (e amare per illum j quia omnis
amor aut odium cuiufcumque obiedi eft amor ip-
fius fubiedi illum adum habentis , quatenus re-
flexe amor & odium feipfum amat , pro eo fubie-
do , & confequcnrer amatur Angelo aliquod bo-
num, fcilicct ipfc amor : id quod locum luber,
ctiamfi fit amor amicitis refpedu alterius ; quia,
licet alter ametur propter fc.ipfc tamen amor ami-
citis reflexe amatur pro ipfo amante.

Hxc lententia difplicct Primd ex didis Pub-
led. 1 . Pupponit enim. Angelum efle nccclfita-
tum ad aliquem adum , cuius oppofitum.vt pro-
babilius , ibi docuimus. Secundo ,admiflb etiam
eo principio, difplicct ; quia non eft vniucrPalitct
verum , omnem adum amoris & odij neceflarih
efTc reflexum Pupra Pc ( im 6 inulti nec diuinitus
id fieri pofle putant ) experientia ccrtc nobis ma-
nifefte oftenait Ixpc , imd fere lemper , quando
nobis proponitur obiedum bonum , immediate
nos prodire in amorem ipfius , nil cogitando de
reflexione Pupra ipfum adum , imd fere lemper
caremus cognitione reflexa illius ; fine ca autem
cognitione non poteft iple adus vt obiedum
amari; nihil enim volitum quin prxcognitum;&
hinc deducitur ratio i priori contra P. Suarez:
quia , vt obiedum aliquod ametur , non eft ne-
cefliim vllo modo cognofecre ipfiim amorem, Ped
obiedum amandum. Quod eodem modo verum
eft in appetitu materiali : vt enim hic feratur in
aliquod obiedum , non indiget reflexione Pupra
ipPum adum appetitus , fed propofitione obie-
di ; alias Sc bruta neccflarid rcflcdcrcnt Pc Pu-
pra Puos adus. quod falfum eft , Sc contra Pa-
trem Suarez : alioqui nihil volitum quin prx-
cognitum ; ergo non eft neceflum , vr quando
obiedum amatur , ametur etiam ipfc adus , leu
amor , quandoquidem non eft neceflum vt co-
gnoPcatur.

Porro non efle neccfPariam eam reflexam co-
gnitionem amoris , forte pollet fic a pofteriori
probari vlrerius ; quia,fi ad amandum v. g.Dcum
non Polum debet prxccdcrc cognitio de Deo, led

etiam de ipfo amore , {equitur proccfliis infinitas;
nam & iple reflexus amor de primo amore debet
cognolci, quia ille etiam amatur Pubiedo ; omne
autem obiedum quod poteft amari , debet co-
gnoPci : ergo & fecundus amor, qui terminatur ad
primum , cognofcitur ; ergo etiam tertius amor
debet cognolci , qui ad fecundum fertur , quia
etiam ille tertius amatur,& fic in infinitum.quod
euidenter falfum eft : ergo , vt obiedum aliquod
ametur , non eft neceflum ipfum amorem reflexe
cognofci , Sc confequenter nec neceflario reflexe
amari.

Hoc tamen argumentum , etfi acutum , vide-
tur tamen iu eo deficere, qubd fupponat , it Patre
Suario doceri , cum primum araoiem per alium
diftindum reflexum amari :tuncenira fine dubio
rede concluderet -, at cum P. Suarez non doceat
nifi eum per PeipPum amari ,fruftri in argumen-
to dicitur , illum fecundum amorem debere ama-
ri Sc cognolci ; Sc fic de aliis : fruftri , inquam,id
dicitur, quia non eft ibi amor fecundus ,fed vni-
cus , qui Pe & obiedum indiuifibiliter amat ; om-
nis ergo cedat proccfliis in infinitum.Fateor hanc
folurionem euidenter oftendere , non Pcqui pro-
ceflum in infinitum, quem argumentum vrge-
bat ; vnde alibi dixi, pofle efle aliquem adum re-
flexum Pupra Pe. Vnde Politm dico ego contra P.
Suarez , non efle neceflum, nec poutbile, vt om-
nibus noftris adibus , tam liberis quam volunta-
riis, id tribuamus, id quod mihi PulHcit pro prx-
fenti intento.

Melius ergo Secundo idem intentum probatur,
quia multi iunt adus difplicentix &fugx,qui
non videntur amari , fed potus odio haberi etiam
Pubiedo ipfi , in quo Punt : rcfultant enim natura-
liter ex malo prxfenti , vnde fimpliciter homo
vellet cis tunc carere ; vel quia vellet, vt obiedum,
ctiamfi exifteret , non cauflaret libi eam mole-
ftiam ; vel certe vellet illud abefle vt fic omnis
ccflaret dolor ac diPplicentia voluntatis ; diclque
idem forte frequenter poteft in amore : naturali-
ter enim homo amat multa qux vellet non ama-
re. Eft autem difficile vald£ explicare , quomodo
tunc temporis amor illeiudicctur fimul bonus ipfi
Pubiedo, vt ptopterei reflexe ametur.

Rcfpondcbis , voluntatem nunquam incipere
ab adu odij & fugx , fed lemper ab adu amoris;
vnde etiam tunc temporis per illum adum pri-
mum amoris amatur Angelo aliquod bonum.

Sed contr&,quia ( vt alibi dixi J nulla eft pror-
fus ratio, cur voluntas,propofito obiedo in le ma-
lo.non incipiat fimul ab odio illius;& certe arbi-
tror, infantem recens natum, qui vel frigus, vel
aliquod malum fentit , pofle ftatim incipere i dif-
plicenria & fuga illius , ctiamfi priiis non amaue-
rit bonum oppofitum. quis id neget ? fiuc fimul fe
indirede amet, fiuc non.

Melias fort£ refpondeti poflet , quando quis
fugit aliquod malum , iam eo ipfo faltem in adu
exercito libi procurare bonum , id eft carentianv
eius mali , vnde etiam tunc feipfum amat. Sed
contra : quia , ctiamfi ira fit, in pfxlenci tamen Sc
vltima replica illud prxcis£ contendo probare,
non quemcumque adum voluntatis efle amorem
reflexum fui ; quod fi femel in eis difpiicentiis Sc
odio perfuadeo , facile idem de adu amoris colli-
gitur.quia non videtur vnus magis fupri Ic refle-
xus, quim alter. 3c hinc bene rciicio dodrinam
vniucrfalcm, quod omnis adus fit amor lui ipfius
pro Pubiedo.

Ergo cx didis omnino concludo , non neccf-
larid

Rtiicitur ha*
impujnalt*

trimi.

Riaatur S»-
cundb.
Mnltia&tta
inuolaatatot
noa faat

Volarum fa~
fi mcifit ab
odi*.

i 4
Obitliio.

Rtjjitnfi»

Primo.

Sicund *.

Tortio,

Difp. 1 5 *De voluntatis angelle* libertate. Sed.4.

lario omnem amorem anc odium ede reflexum lu-
pra fcipfum, fcd polle efleadus pura: amiciri?, vel
erga Deum, vel erga aliam creaturam rationalem;
per quos, licet amans caullet in le in adu exerci-
to bonum aliquod ; talis enim amor bonum cft
eius fubicdi;non tamen id ametur per eum adum,
ficui oculus libi caullat bonum , dum producit
vifionem , qua: perficit maxime potentiam ; non
tamen proptcrca fciplum amat : nam ea vifio non
eft amor fui. & idem cft in aliis omnibus cogni-
tionibus & appetitionibus materialibus , & feri
lemper etiam in fpiritualibus.

Obiicics : Si cognitio & amor non cft lemper
reflexus fupra fe.vndc proucnitqubd omnis amans
& cognofccns fciat fe amare & nofcere?experien-
tiaenim fuadet, illum poftea recordari fc amafle,

& nullus cft , qui , li dum amat, rogetur an amer,
non rclpondcac , Amo : ergo refledebat fe fupra
eum amorem.

Rcfpondco iuxta noftra principia fupri pofita,
adum amoris 'Si cognitionis, quando exiftunt;
producere fpeciem dc fe , quam relinquunt in in-
tcllcdu , Sc qux poftea caullat memoriam dc illis
adibus , aut dc obiedis per illos vifis ,etiamfi,
quando extiterunt tales adus, non fuerint lemper
reflexe cogniti , vt patet in brutis ; iino in rufticis
etiam 8 c ignorantibus vix poteft intelligi , quod
neceflarib lemper detur talis reflexio ; manet ta-
men poftea in eis dc illis memoria : ergo ex hac
non infertur cognitio reflexa dc cis adibus quan-
do cxiftunr.Et hinc conftat,cur quilibet dum amat,
fi intcrcogctur , an amet , refpondeat , fe amare;
quia per eam interrogationem excitatur fpc-
cies ab eo amore produda,vcl certe ipfc amor ad
ptoduccndam cognitionem fui(quod non fit lem-
per ) quando non interrogatur.

Secundo refpondetur , ctiamfi (equatur cogni-
tio reflexa dc adibus voluntatis , quando lunr,
eam tamen elfe impertinentem vt ipfc amor fit
reflexus fupra fc : ad hoc enim dcbuilfcr prxccde-
re cognitio dc ipfo amore prius natura quam fie-
ret , quia femper prius natura cognofci debet ob-
icdtim quam ametur ; cognitio autem fubfccuta
de amore vt iam exiftente , fummum poteft iuua-
rc voluntatem , vt per aliquem alium adum fub-
fcquentem amet , fi velit eum primum amorem;
at vt iplemet primus amot fcipfum amet , nimis
tarde accedit cognitio ; omnem autem cognitio-
nem de amore exiftente clfc pofteciorem natu-
ra illo , fuppono aliunde vt certum, faltem in
creaturis.

Tertio & vltimb rcfpondco , ctiamfi ante om-
nem amorem procederet cognitio reflexa illius, fo- lum ad tam remilfas eorum obicdotum cogni-
lum inde fequi , argumentum primum , quo pro- tiones ac tot fc applicare, vt per eas non tranfeat
bauimus noftatn lentendam, non clfc bonum: . ex creaturis ad Dcutn , ficut intelledus per vilio-
addo tamen, eam adhuc fubliftcre.quia ex fecundo nem intuitiuam albedinis & aliorum colorum a

argumento videtur colligi , aliquando nos habere Deo dependentium , non tranfit tamen ad illum,

naturaliter multos adus , quos reflexe nollemus Secundo refpondco , negando confequenciam,
vllo modo habere ; vbi non videtur clfc ille refle- quia intelledus cft potentia ncccflaria , & non

quem teneatur , fiuc non , ad amorem certe Dei
nullo modo clle necclfitatum ; & quidem illum
non cogi ad amorem amicitix,& lupcr omnia, 57
videtur res fide certa. Potuit enim peccare Ange- Angtlu<n»n
lus contra Deum , ergo non renebatur femper il- 'fl "trtjfii *-
lum amare fuper omnia. Patet confequentia,miia tUA ** am{ ’~

, . 1 „ , 1 rem amtcitio

cum tali amore actuali non cohirct adualc pec- Dt ,
catum mottalc, eti%m contra ordinem fupctiutn-
ralcm,vrper fc videtur certum. Ratio vero i R*tio * frio-
. priori conclufionis cft, quia licet Deus fit in fc «.
lummum bonum , tale quidem , vt fi nolcerctur
clare , polfet attrahere ncccflarib ad amorem
fui ; quia tamen naturaliter loquendo non pro-
ponitur Angelo clare, fed valde confuse & ab-
ftradiue , inde fit , vt non cogatur Angelus ad
amorem illius fuper omnia , ficut nec homo in
via ad eum amorem cogitur ob defedum clara:

Dei vifionis.

Deinde neque Angelum efle ncccffitarum ad Stquead
amorem concupifccntia: , quo Deum vt libi bo * mor ‘ m
num amet , conflat ex didis ; quia non amat fe
ncccflarib, ergo nec Deum propter fe. Adde, ctiam-
fi fcipfum ncccflarib amaret, non tamen idfo de-
beret Deum amate ncccflarib ; quialicct ipfc An-
gelus pendeat ab exiflentia Dei , quando tamen
iam videt eam exi flent iam a parte rei politam ,po-
reft lc iplum amare non amando Deum £ quo ip-
fa exiflentia data cft; ficut dixi in materia dc prx-
deftinationc, polle a Deo amari eflicacitcr pocni-
tentiam ante praruifum peccatum abfolutc, co-
gnitum tamen fub conditione futurum, quin inde
lequarur, illud peccatum a Deo amandum. Quod
in pr?lenti pundo certius cft : nam in omnium
fcntentia.poftquam videtur abfolutc exiftens pec-
catum poteft amari efficaciter pacnitctia ad quam
rcquiticur ca exiftentia peccati , licet peccatum
aut eius prsccdcns exiftentia non ametur : & in
multis aliis inftantiis idemoftenditur : nam aua-
rus qui amatdiuitias , non continub amat Deum
qui eas produxit ; ergo , poftquam videtur Deus
exiftens , poteft amari creatura , ad quam requi-
ritur exiftentia Dei ; nec tamen idcb neceflarib
Deus amari debebit. *

Dices , Angelus cft nccclfiratus ad cognofccn- obiidu.
dum Deum naturaliter, ergo Si ad amandum. Re-
fpondco Primb , antecedens forte clle falfuimpo- Rofpondt»
terit enim Angelus ad alia obieda creata appli- Prw> "‘
care fuum intcllcduin , quin tunc Deum 110-
Icat. Qubd fi vrgeas in cisobicdis dare cogni- plebit.
tis debebit laltem vt terminum illarum Deum
neceflarib cognofccrc. Rcfpondco adhuc ci Rejpon deo. ‘
prima: lolutioni inliftcns , pofle forte Ange-

xusamor , quem aduerfa pars contendit.

S VB SECTIO TERTIA.

Secunda illatio de nece fi itate amandi Deum.

S Ecunda difficultas , quae ex didis fubfcdlone
1 . facile hic deciditur , cft , an Angelus tenea-
tur ncccflarib Deum amare, dc hac agit P. Suarcz
cap. Brcuitcr rcfpondeoPrimb.quandoquidcm
non tenetur ad vllum adum, etiam non teneri
ad amorem Dei. Sccundb rcfpondco , fiue ad ali-

poteft cellare ab adibus quos fimul habere po-*
teft ; inter quos fupponicur; vnum efle , cognitio-
nem de Deo, fiuc in fc , fiue in creaturis, vt in ob-
icdo formali , d« quo iam non difputo ; at volun-
tas eft potentia libera , qux poteft ceflarc k
fuis adibus , nili aliunde oftendatur
ratio ncceffitatis, qualis hic non
, oftenditur in ordine ad
amorem Dei.

J 9

S VBSECTIO

Digitized by Google

ut Rod, de Arriaga Tra&atus *De Angelis.

S V B SECTI O QVARTA.

Jguanta Jit inclinatio angeli in eum
Dei amorem .

Stmuuti a
Stuntx.fr

V.Thtmt.

Ccafione veri prxcedenjis difficultatis qu$-
ri poteft in iimili,vtium amor Dei fuper ora-
nia,licec non fic naturalis Angelo, id eft necefla-
rius,fic tamen naturalis, hoc eft, iuxta inclinatio-
nem naturalem , & an magis inclinetur Angelus
ad amandum Deum quam fe.P.Suarcz hic n.j.duo
dicit.Primum, Angelum natura fuapropenfum ef-
fc in Dei amorem, ideoque illi naturalem ede in
prxdi&o fenfu. Secundum, magis multo inclinari
ex natura fua ad amore Dei quam fui ipfuis.quod
vt certum omnino fupponit contra Gabticlem ci-
titque D. Thomam i. z . 8cz. z.q.ai.arr. j. Fun-
damenta pto hac fecunda parte , qua: fimul pri-
mam probant, adducit etiam ex D. Thoma } quia,
ii ex natura fua magis fc diligeret quam Deum, na-
tura effet perucrla,ac male inftituta. Prxterea cha-
ritas erga Deum non cllct conformis, fed contra-
ria natura: ,, idci naturam non perficeret, fed dc-
ftruerct. in quo puntftodicjt conlentire Thomi-
ftas,Scotiftas,& omnes fere Theologos Denique,
quia pars fcmper magis propendet in bonum to-
tius quam fui ; fic aqua alccndit furfum contra
naturam fuam , propter bonum vniuerfi ; & ma-
nus exponit fc iftui , vt caput liberet.

Ego tamen in hac difficultate crediderim ali-
qua confundi in vnum,qux funt valde diucrla, Sc
J ff S * debent deligentiitscxaminari. Aliudcnimeftquq-
t 0r. rere.vtrum Angelus inclinetur ad magis aman-

dum fe appretiatiue quam Deum ; aliud, an ad ma-
gis intenfiuc (e amandum.itcm, aliud eft, an incli-
natio fit maior ad amorem fui , quam ad amorem
Dei;aliud,an inclinetur ad maiorem amorem erga
fc,quam erga Dcum.Hxc omnia funt valde diuer-
(a,vc ftatim ex terminis apparet :po(Ium enim
ego ( vt ex materia de poenitentia iuppono ) ma-.
gis Deum amare appretiatiue quam creaturas, mi-
nus tamen intenfiuc. item poteft effe maior incli-
natio ad amorem vt quatuor v. g. mei , quam ad
amorem vt lex erga Deum : vbi licet inclinatio fic
maior erga mei amoremjamor tamen erga Deum,
qui i minori inclinatione procedit , maior eft.
Hac ergo diftindtioncfa< 5 h,pcr partes fatisfaciam
propofitx difficultati.

IrimaouSo- Prima conclufio. Abfolutc loquendo , amor
tis condufio. Angeli circa Deum , fiue amicitia* fit, fine concu-
Utxtanltu- P*kencix uiaximc iuxta inclinationem natu-
rum unrtli- ralcm Angeli: voluntas enim Angeli propendet

Hijlingutn-

rw.

4 *

cx nacura fua in boni amorem : atqui Deus eft in
fe honeftilllmum bonum , eft item Angelo ipfi
cotnmodilfimum ; fiue quia ab eo habet quidquid
eft, fiue quia eo fruitur per cognitionem : ergo
Angelus naturaliter propendet in amorem Doi,&
propter Ce , vt infinite honefti , & propter ipfuin
Angelum cui bonus eft, ergo & concupifcemix Sc
amicitia* amor erga Deum eft Angelo maxime na-
turalis, (eu valde conformis natura: ipfius. Amo-
rem veri concupifcemix erga Deum honeftum
etfc, licet non tantum, quantum amicitix,idc 6 que
re<fti(Iimc naturam in cum polle propendere, fup-
pono aliunde.

Snwtd^du- Secunda conclufio. Probabilius eft , Angelum
fltric cendu- natura fua inclinari in intenfiorem amorem fui
. quim Dei : non dico in maiorem appretiatiue,
pnittAnu- intenfiuc, eo modo quo mater } ctfi fic timens

Deum, tenerius & intenfius amat filiolum quam
Dcum*,cft tamen paraca potias filium amittere,
quam Deum grauiter offendere. Hxc con-
clufio non traditur exprcfsc ab vllo.it nemine 'ta-
men negatur, quia non faciunt eam diftindionem
in propofitaquxftionc.Vidctur autem noftra con-
clufio manifclU experientia ,a nobis item & ra
tionc i priori , perfuaderi : voluntas enim noftra
conaturalitcr loquendo vehementius & intenfius
fertur in bonitatem quam intuetur , quam in eam
qua: abftradiue folum & imperfe<ftc cognofcitur:
vnde dici (olet , Quod o cui ut non videt , cor non dolet ;
ergo cum naturaliter Angelus non poflit habere
cognitionem de Dei bonitate , nifi valde obfcu-
ram & abftra&iuam; fe autem & alios Angelos
clarilfimc nofcat , inclinabitur fine dubio in vc-
hementiorem «Sc teneriorem amotemlui, & forte
etiam aliorum Angelotum, quam Dei." Secundo
accedit ea ratio , quod propria incrinfccaquc bo-
na (altem intenfius Sc tenerius amentur : amabi-
le enim bonum , iuxta Philofophum , vnicuiquc
autem maxime proprium.Idquod cernere licet in
Angelis ; in quibus adhuc fiipernaturalibus donis
gratix ornatis fidei & fcientix infufx cognitione
de Deo , incredibiliter fupra naturam ad eiufdcnr
Dei amorem attra&is, de fadlo prxpondcrauit ea
naturalis inclinatio in proprium amorem, non (o-
lum intenfiuc , fed 8c appretiatiue maiorem qultm
erga Deum.Quod argumentum fi non probat, ma-
gis cos propedere in amorem fui appretiatiue, mi-
nimum perfuadet , propendere in lui intenfiorem
amorem i maxjmc cum talis amor nec malus fir,
nec pugnans cum amicitia Dei , & maiori cius
xftimatione.

Neque contra conclufionem hanc militant ar-
gumenta D. Thomx, qttx forte folinn habent lo-
cum contra maiorem appretiationem fui, qux ef-
fer peccaminola ; & non videtur polle cllc cx na-
tura fua.

Tertia Conclufio, Etiam videtur Angelus ma-
gis inclinatus ad fe amandum quam Deum : non
dico inclinotut ad fc prxponendum Deo , fed ma-
gis inclinatus ad non ceffandum ab amore fui
quam ab amore Dei. Hanc negat Saarcz vbi fu-
pra, Sc pro fc citat D. Thomam & alios Theolo-
gos ; quos tamen fatetur in hoc puncio oblcurc
difcurrerc. Ego vero arbitror , Theologos maiori
cx parte pro nobis ftare ; & certe ipfc P. Suarez,
licet aliis terminis, re tamen ipfa nobifeum fentit,
vt pauli pift videbimus ; diuum vero Thomam
cenlco locutum non de maiori inclinatione in
amorem , (ed de maiori appretiationc qux in ipfo
amore includitur, & a nobis eft fupra declarata, &
de qui agemus in quarta conclufione, quia id (o-
lum probant cius argumenta : nam hxc maior
inclinatio non eft mala ; imo cum fit in rem bo-
nam, etiamfi-r.on tam bonam quam fit amor Dei,
(implicitor eft bona. Vlterius , licet natura non
perficiatur proprie per contrarium cius 'ad quod
inclinat ; hoc enim cllct perfici per id quod her-
•ret ( quod ex terminis videtur falfum ; ) at re&if-
fimi perficitur per bonum , ad quod , licet non
fummi , veri tamen & abfoluti propendet. Vnde
ex hac conclufione nullatenus infertur , inclina-
tionem naturalem Angeli non perficiendam per
amorem Dei fuper omnia, vt vult D.Thomas;
non ergo eft ei contraria hxc noftra conclufio.

Imi Pater ip(e Suarez videtur in eam conlcn-
tire: exprcfsienim docet eo cap. Angelum multi
difficilius proprium amorem omittere quam Dei.
id quod Theologi alij etiam videntur fupponcre,

■ •• Et

lui in intm-
I iortm
nm fui.

Vehtmentiits
ptrft amatur
bomtai vifa
quam noto

vifa.

Propria bona
l tnoriiu

amantur.

Tertia audo-
ru conclufio.

Inclinati*
jlnpelt in

amoum fui

/impliciter rfi

Inna.

4 *

Difficiliat
omittit fui
amorem
quam Vei.

Digitized by Google

Difp.ij De voluntatis angelica libertate-. Se £.4. it)

Confirmatur
tx to quoti
•vi fu Dei
nor. fit natu-
ralu Angelo.

Ango i t<o ma -
l'u inclinatur
rn nmerrm
fui quam
Oti.

Probatur
ab fo luti oa
maior incli-
natio i» 4n-
golia.

Et licet conctur oftendere Pater Suarez , maio-
rem eam necdlicatcm non opponi cum minori
inclinatione, certe id non obtinet : cum enim nc-
seffitas k.rc fu inclinatio quzdam & £ contrario,
omnis inclinatio accedar ad neccflitatcm , nccef-
fum omnino eft,vt vbi videmus maiorem ncccfli-
tatem , debeamus maiorem inclinationem agnof-
cerc. Nccfutficit dicere , neceilitatem non /olura
nafei ex maiori inclinatione , fcd etiam ex maiori
propinquitate, cognitione & aliis corylitionibus.
id, inquam, non fulficit,quiacitm maior illa pro-
pinquitas, cognitio Sc cctcrx conditiones ex na-
tura rei fint Angelo annexx , debet maior cius
inclinatio naturalis cx illis ipfis conditionibus
ponderari ; ergo cum conditiones ncccflitantcs
magis ad amorem fui qu^m Dei , line naturaliter
magis debita: Angelo , quam qua: cauilant amo-
rem Dei , inde vel maxime debemus dicere incli-
nationem in fui amorem dic maiorem.

Confirmo id euidenter : Licet vi fio Dei cum
primum exiftit in Angelo , non folum incliner
illum , fcd etiam necdlitet ad amorem fuperna-
turalem Dei ; quia tamen ea vifio , ii qua necef-
firas ea proucnit , non eft naturalis Angelo , non
podiimus vllo modo dicere , Angelum natura-
liter cile inclinatum ad eum amorem fupernatu-
raiem ; ergo c contrario , cum conditiones qua:
iilum magis trudunt in fui amorem quam in Dei,
fiut illi magis connaturalcs , (inc dubio etiam
inclinatio , leu ("dicam minus Lacinc) trufio ip-
fa naturalis in amorem fui erit maior. Et fane
ego non video, quid P. Suarez ituelligat per cam
maiorem inclinationem , fi eam fepatat a cogni-
tionibus requifitis ad amandum ; ergo fi , vt op-
time ipfe ibi probae , difficilius Angelus dimo-
uctur ab amore fui quam ab amore Dei , negare
nequit , quin eo ipfo magis inclinetur ad amorem
fui quam Dei.

Forte polles adhuc dicere , eam maiorem nc-
cefEcatem proucnirc non ex maiori inclinatione,
fcd cx abulu & culpa ipfius Angeli. Refponfio
tamen bxc facile rciicitur, quia maior illa nccef-
fitas eft ante omnem a&um , ergo non proucnit
k culpa Angeli. Confcquemia c(l bona : antece-
dens facile fuadetur , quia fi ea ncccffitas cflet
adualis , cx eo qubd dc fado Angeli acquifiuif-
fent habitum circa fe vehementiorem quam circa
Deum ; non poiTet nifi diuinando id «lici : fi enim
natura ancccedcnter in cum amorem non magis
inclinat , quis rcuclauic nobis de fado fua culpa
id habere Angelos , & non potius (cum cx rcue-
latiync nihil confiet) dicemus , cos , iuxta maio-
rem naturalem inclinationem , incenfiorcs habi-
tus circa Dei amorem prodnxiflc ?

Fuse hxc ad hominem vrfi , quia ner ca fimul
probaui meam conclufionctn : Angelum enim in
pura natura (Sc idem eft de homine) difficilius re-
moueri ab amore proprio fui omnes fatentur.
Ideo dixi fuprii , Theologos potius k nobis ftarc:
imo Thomiftx nonnulli dicunt , omnino in An-
gelis cllc neccflarium amorem fui ; a Dei autem
amore haud ita difficulter cos cellare , videtur per
fc cuidcns ; ergo cum inde (vt oftendi)rcdc infe-
ratur maior inclinatio in amorem fui , abfoluti
debemus eam maiorem inclinationem fateri, nec
video quid poffit contra hanc veritatem obiici,
quod fu vilius momenti. ' • 4> .

Dices tamen , Amor Dei eft maius bonum
creaturx quam aoior fui , ergo magis inclinatur
Angelus in amorem Dei quam in amorem fui.
Forte negaret quis confequentiam , cdqudd non
-‘■Si». 7imtulf.

IS.

femper natura propendet in maius, fcd in id quod Hatura duc

fibi magis proprium Sc confcnrancum eft. Hxc

tamen folucio non videtur fufficicns , quia argu- T g

mentum probat , eo ipfo quod bonum illud eft

maius , Sc magis naturale illi creaturx , debere eo

ipfo c(Tc magis confcnrancum & proprium.

Melius ergo refpondctur , inclinationem in lncr,Mt io m
amorem non tam eflc propter iplum amorem, ^
quam propter bonum, amarum. Cum ergo , licet ornatum
amor Dei fit maius bonum Angeli qtiim amor qukm amo -
fui ,ipfc tamen Angelus magis fibi fit intrinfecus , T,m -
Sc quodammodb fibi fit maius bonum ( extra vi-
fionem beatam loquor)quam Deusipfi Angelo,ac
vehementius cuilibet proponatur propria boni- C tu , m»im
ras, magis propendet in fcqu^m in Dcum,& con- qaodammo-
fequenter magis in amorem fui quam in amorem ** P'
Dei : ficut , licet cognitio dc Deo fit melior , ma- *
gis tamen propendet in cognitionem fui quam
Dei , naturaliter loquendo.

Vltima concludo. Probabilius eft , Ange- -
lum natura fua inclinari in Dei amorem appretia- jg n g,i uf
tiue maiorem quam fui , fiuc amorem Dei fuper f ut pu natu-
omnia , & fupra fc ipfum cllc ex inclinatione na- ra inclina -
rurali. Hxc eft mens D.Thomx fupra Sc hanc io. *“ r ** ami-
Ihm probabiliter videntur perfuaderc eius ratio-
nes. Dico probabiliter : nam ad illam primam, ma . lS
qubd fi natura propenderet in maiorem fui amo- fo.
rem , e liet peruerfa , forraifc aliquis diceret, id \

non cfte abfurdum magni momenti : ficut enim P", m * D \ .

n ° r . Tnoma rata.

nolter appetitus ex natura lua propendet in pec-
catum, fiue inclinat ad amandum bonum dclcth-
cilc , etiamfi contrarium fit Deo ; ita pollet quis
dicere abfurdum non cfljp , fi natura Angeli in-
clinaret non quidem in illum exprelTum adhim,
quo diceret , Magis me amo quam Deum ; fcd in
alios quibus fibi amaret bona delc&abilia, etiam-
fi prohibita forent k Deo. Ad fecundum verdj*.
quod charitas non perficeret naturam , negatur <
confcqucntia : nam dummodo fit res in fe hone-
fta, perficere poteft naturam, criamfi in eam non
propenderet , fcd in propriam naturalem , ficuc
gratia perficit naturam , etiamfi in eam homo
naturaliter non propendear. Ad tertium denique
dc parte magis amante torum quam (e , Sc ad cx-
cxcmpla ibi allata , multa pollent dici : nam res
graucs non mouent feipfas furfum ad replendum
vacuum, fcd trahuncur violenter ab eo qui rerno-
uct aliud corpus , vt fuo loco dixi. Manus etiam
defendit caput , quia imperatur ab anima judi-
cante , minus malum cllc lxdi manum quam ca-
put. Adde , Angelum refpc&u Dei non compara- Soltitur
ri vt partem refpc&u totius , fcd vt efFc&um ref- Tertia.
pctftu fux caullx ; poteft autem cffe&us magis
libi attendere quiun fux caulfx , ficut fe magis
amat filius qultm parentem. E quibus omnibus
apparer, argumenta illa non cllc plulquim proba-
bilia; nibilhominus tamen fufficiunt, quia, quan-
do aliunde nobis de contrario non conftat, debe- Omnes tami
mus femper fupponere , naturam non plus indi-
nari, nec quidem phy fice, in malum morale quiin
in bonum , fcd potius contrarium ; cum ergo ad
ponendam illam inclinationem in Angelo ad eum
a&um malum nulla prarfus fit ratio. non eft vllo
modo ponenda , fcd potius contraria.

Dices ,Vnicuiquc maxime eft amabile bonum 47
proprium , ergo Angelus plus fe amat quam
Deum. Refpondeo diftinguendo antecedens du- „„„ a pprc-
plicitcr i vel dc amore inrcnfiuo ac teneriori , tiatiui , feJ
concedo, vt dixi fupri; de apptctiaciuo nego, vel '"“"fi»'*, fi
aliter , fi cetera fine paria , concedo antecedens;
fi imparia, nego. Cum ergo in bonitate diuina fir d*mw.

L' } infinita

12.4 Rod. de Arriaga Tra&atus T) e Angelis.

Trima con-

elufio.

Probatur

prima con-

tlufionie

part.

Cr tat uri
rationalis
funt capacis
amoris ami-
citia dr con-
cupifctntta,
f rabatur fe-
cunda pars.

Stcunia eon-

clufio.
Irrationales
funt folusn
capaci i amo-
ru concupif-
etntu.

Tertia con-
clufio.

Non necifft-
taruur ad
vllum i: at it
amorem.

Habitatur
Pnmb an
poffmt fe
odio habere.

R • [finditur
ilii abfolme

infinita honcftas, & rationes fupremi Domini gu-
bernatoris perfuadcanc illum nobis prxponen T
dum , ideo Angelus non propendet in maiorem
fui prae Deo appretiationem , fcd potius in con-
trarium.

SVB SECTIO Q^VNITA

T trti 4 illutio de amore aliarum
creaturarum.

V ix in hoc pundo difficultas vilius momenti
efle poteft. In primis enim certum cft, Ange-
los pofTe amare alios Angelos Se homines tam
amore amicitis quam concupifcentix : iwm hi ha-
bent Se honeftatem , ratione cuius per fe amari
queant, Se naturam rauonalem,quz ad amicitiam
requiritur ; nec ex parte Angeli atnantis vllum cft
impedimentum , ergo poliunt illos amare amore
amicitia: ; concupifcentix item, quia alij Angeli &
homines funt cis vtilcs:vcl quia fua pulchritudine
eos deledant , vt rofa flos hominem ; vel quia ad
alia qua: Angeli intendere poflunt,iuuari poliunt
aliis hominibus Se Angelis, in quo nulla prorfus
cft difficultas.

Secundo videtur certum , cos non polle creatu-
ras irrationales amore amicitiz profequi,quia ha:
illius funt incapaccs;quz repugnantia etiam refi-
pedu noftri eodem modo reperitur ; pofte tamen
eos illa amare amore concupfcentix : habent
enim vtilitatem Se deledabilitatem rcfpedu An-
geli , ratione cuius amentur iplis Angelis ; im&
amore fiftcnte in ipfis brutis dicam fcqucntt to-
mo difp.19.cfto ille amor non fit amicitis.

Certum Tertii» videtur ex didis fuprk eos non
e fle neceffitatos ad vllum ex eis adibus circa alios
tam Angelos quam reliquas creaturas : quia fi nec
Deum nec fe ncccflario amant.multd minus cete-
ras creaturasmam feiplum & Deum fui ptodudo-
rem, it quo cllcntialiter pendent .videntur magis
neceflarid amaturi quam qux extra ipfbs funr,& a
quibus nullo modo pendent , vt qux in fe non
habent bonitatem Infinitam , qux rapiat necella-
rid in amorem fui. Quod veri» D.Thomas huic
veritati non opponatur, ftatim oftendo.

Omnia hxc certa & facilia videntur. Iam Pri-
mi dubitari poteft , vtrum Angelus poffit odio
habere alios Angelos;ctenim D.Thomas quxft.6o
art.4. ad j. videtur infinuare , Angelos ncceflarii
amare etiam ipfos dxniones.in quantum fibi fimi-
les in natura ; ergo abfolme neceflarid fe amant ;
id quod repugnat proxime didis ; vel certi non
poterunt fe odio habere. Refpondeo abfolme,
omnino pofle Angelum odio habere alios:& fine
dubio dxmones ac fhdo grauiflimo odio profe-
qtunmir alios Angelos fandos, item & homines,
imi & Deum ipfum : nam licet natura angelica
qua bona non poffit odio habcri,poflimt tamen in
ea concipi aliqux rationes mali, ob quas odio ha-
bcatur,ficut Se in ipfo Dco.Dxmo» ergo, vel quia
purae alios Angelos fibi efle contrarios , impedi-
reque ne fcducat homines , & quodammodide
Deo vindidam fumat : vel quia credit fuifle oc-
cafionem fux ruinx j vel quia fibi prxpofiti funt,
vel ob alia multa capita , poteft odio eos habere.
Se ita cxprefse D.Thomas eo art. 4. docet. Quod
veri fupra in contrarium obiicicbatur facilem
habet explicationem, fcilicet fub ea ratione fimi-
lis in natura non polle dxmonem alios odio pro-
fcqui : ea enim fimilitudo in natura eft magna
perfedio , qux vt talis non poteft odio haberi.

Per fe amat
perfeftiores,
per accident

lntmput fo
amae quasso
alios.

Imi, fi aliquis fit eliciendus adus circa illud mo-
(iuurn , necellarii debet clfe amoris. Se ita expli-
cat P.Suarcz cap.6.D.Thomam.

Secundo dubitari poteft , an Angelus in amore
naturali aliorum Angelorum & fui (eruet aliquem
ordinem , vt vehementius amet fe quam alios,

& inter alios magis amet fibi fimiles quam diffi- firmet i» a-
miles ; item plus perfediores quam imperfedio- tuamdo , dr
res. Refpondeo , fi de amoris appretiat ione lo-
quamur,qux confidit in co,*qu£»d fi vnus eflet re- ttt!
linquendus, potius, hunc relinqueret quam illum; Respondeo
plane videtur fe plus amare quim alios Angelos: ad illud.
citius enim vellet alios non clfe quam fe ; & hoc
modo per fe loquendo plus amat perfediores,
fiuc fine fimiliores fibi, fiue non ; quia natura
femper videtur elle parata citiils amittere botium
minus quim maius.

Dico per fi , quia fortafle in naturalibus con-

tingere pofTet , vt ob aliquas extrinfccas cauffas minus perft-
maiori afficiatur amicitia erga minus perfedum, #«•
idcbquc illum mallet retinere quam perfediorctn,
vt & in hominibus paffim fimile quid contingit.

Si verd de intenfione loquamur , probabile valde
puto , eum magis intense £e amate quam alios, ob
rationem quam fupri dedi probans , cum polle
per fe loquendo intenfius fe amare quim Deum.

Negant id nonnulli hic , fed falfo nixi principio,
fcilicet Angelum femper operari cum omni cona-
tu , Se confcquenter omnia xque intense amafe.

Verum hxc fiippofitio , vt dixi, falfa eft, & fupra,
dum de libertate egimus , refutata: nam cum vo-
luntas fit potentia libeta , non debemus ei vllam
ncceffitatem imponere , nifi ad quam efficaci vel
valde probabili ratione cogimur ; alioqnin, vt ex
P.Suatio fupri docebamus , ius fux libertatis pof-
fidet : atqui , vi dicamus cum teneri adhibere om-
nem fuum conatum quoad intenfionem, nec leuis
cft ratio , ergo.

Dices, Perfedio maior cft etim adhibere quam __

non adhibere , ergo debet ea ei concedi. Sed con- ] m p,a uber-
tri PrimA , quia confequentia hxc in adibus vo- eatu,non m-
luntatis nulla penitus cft.alioquin numquam pof- toffaribamat
femus dicere , illam poffidere ius fux libertatis;
fcd neceffim'6 deberet femper perfediora amare, Pr , m ' 0
Se adn perfediori. quod Se ipfc arguens mcrit6 tliomi.
reputat abfurdum. Contra Secundo , quia , licet
forte videatur maior perfedio . vt femper exerat
omnes vires ; negatut tamen efle i maiori perfe-
dione , vt «qualiter eam intenfionem diftribuat
inter obieda ; oppofitum potius videtur dicen-
dum, fcilicet maiorem efle perfedionem, fi obie-
dum melius maiori profequatur intenfione , Se
minus cum minori ;vt quod omittit in hoc, com-
penfet in illo ; fimiliter , vt feipfum cum maiori
intenfione amet quirn alios, quia faltem in gene-
re moris magis fibi debet amare honefta , fugert?-
que inhonefta , qulun aliis ; ergo perfedius erit,

fi fe intcnfi&s eo fenfu amet. sinaUb*"*

Et hinc deducitur altera refponfio ad obicdio*
nem prxccdcntcm , quod fcilicet, eriamfi dicere-
mus cum efle neeeffitarum ad omnem intenfio-
nem poffibilem ; forti eflet etiam neccffitatus ad
maiorem circa fe quim circa alios , Se fic inxqua-
litcr circa inxqnales Angelos : non enim video
cur teneatur tatn intense amare hominem in pura
natura.quim fuptemum & nobiliflimum Scraphi-
num. Quanta autem fit ea intenfio , Se
quomodo de fado fe Se alios diligat,
cft omnino incertum , ideo
nihil in ea re
dico. •

DISPVT.

Voluntae
quia pofftdrt

Digitized by Google

I -5

Diip.14 .Zltrittn Angelus in primo inflanti peccare pot.tfc* Se&.i. 1 15

DISPVTA TIO DECIMAQVARTA. ' :! '

Vtrum Angelus in primo infanti peccare potuerit , & de eius immu-
tabilitate & habitibus voluntatis.

' Gratia An-
gito indipin-
dtnttr »b il-
litu volunta-
ti in fu fu nd.
dirtliSfim-

ftr impius.

bihm.

-!•

v*i

)'■

§»■»«*, -

' ViRiMVs.an Angelus in pri-

; mo inflanti poffit , quantum cft cx
Ce, peccare. Dico quantum eft ex fi.
quia, fi crearetur cum gratia infufa
independenter a propria libertate,

S iroculdubio non pollet peccate ; quia nec fuif-
et in poceftate ipfius non habere eam gratiam,
cum ,‘ vr fupponimus , fit ei data ante omnem
a&um liberum , fqu independenter ab exercitio
libertatis infufa; , nec aliunde cum ea gratia va-
leat coniungere peccatum i ergo abfolutc caret
libertate. Qtto argumento phy ficam prxdeter-
minationem Societas noftra femper rciicit. At
difficultas haec non habet locum praecise in pri-
mo creationis inflanti , fed per totam vitam in
omni in(lanti,quo gtatia ei infunderetur indepen-
denter ab eius libertate. Quxflio ergo cft , an,
quantum cft ex natura fua , poffint in eo inftanri
peccare vel mortaliter vel venialiter. Hanc qux-
ftionem nonnulli auftores bis fub diucrfis titulis
tra&ant, femel agentes de libertate Angeli fecun-
dum fuam naturam : & fcmel , dum de illo difpu-
rant , quatenus creatus cft , in prxfemi ftatu j per
quod tamen non includunt flatum gratix,fed na-
turalem huius ordinis rerum. Hi tamen au&ores
eo ipfo quod excludanc gratiam , non poftunt vl-
lam facere veram diftin&ioncm inter cos flatus,

S ui ambo non funt nifi vnios tantum. Vndc ca»
em argumenta in vtroqueloco repetere debue-
runt. Ergo vnice, prout rcucra vnica cft in fe hxc
difHcultaSjinobis efl difeutienda.

SECTIO PRIMA.

'Honnuttx argumenta pro fenttntis
negante.

Ntfatis» ifl Ommunis valdi inter Thomiftas lententia
HumUlarB. negat , Angelum in primo inflanti peccare
potuille. Ita D.Thomas, Capreolus , Caietanus,
Alentis, Richardus, Argentina, Holcoc.Hcnricus
& alij apud Suarcz eodem lib. 7. cap.io. non om-
nes autem eifdem argumentis vtuntur. Breuiter
tamen omnia tangemus. Primo ergo aliqui argu-
mentantur. Nam dc fadio nullus Angelus in pri-
mo iftanti peccauit ; ergo tignum cft cos non po-
ruifle. Pater conlequenxia , quia, cum fuerint tot
myriades illorum ; f) habuiflem libertatem, line
dubio aliquis ex illis peccafter. quomodo enim
inter toc nullus reduxit ad a dium eam poten-
tiam i Argumento huic cum bene refpondcant
nonnulli docentes, fi non reddatur ratio impo-
tentis , eam experientiam liberam non vrgere,
x qui potuerunt cafu omnes non peccare ,maximd
cum cis eftet facilius non peccate ; cum, inquam,
bene rcfponderint , miror eofdem paulb pbfl , ex
Soluitur Pri - co quod dc fadio ita contigerit , probare velle
0« ia rati», impotentiam moralem ad oppofttum ,quo dc-
.'a. ftruunt prxfcntem folutionem. Ego addo fccun-

SUuirur Si- dam, Angelos omnes de fadio creatos in gratia
tundi. independenter a meritis , idcoque non potuifte de
fallo peccare ; vndc nullum argumentum defumt'
’ . Ttmm 1 1 .

poteft ad eos in pura natura aur fine gtarix ha-
bituali creatos. • *

Secunda aliorum ratiocft.quia non poteft ope-
ratio creaturx cftc in inftantt ; ergo neque pecca- v
tum. Rcfpondctur Prim6 cum Suario & Scoto, m-

falfum ellc antecedens: nam operatio indiuifibi-
lis non folum poteft , fcd neccrtarid debet eflc in stcHail'."'
inflanti. Secundo rcfpondco , argumento etiam

E robari , nec potuifte in primo inftanri vllum cftc
onum opus Angeli; quod tamen ab omnibus
negatur. Tertia fit, quia nulla res habet operatio- *■
nem in eodem inflanti quo fit. Rcfpondco , Codcm Rtfponittur
modo fallum efle antecedens , quia in eodem in- UTt ‘* miionk
flanti quo eft fol, producit lucem. Addo hinc
etiam probari , nec bonam operationem cftcpo-
tuille in eo primo inflanti , quod cll contra argu-
menti audlorcs.

Replicabis cum nonnullis , Illud principium
falcem in caudis liberis debet habere locummam
antequam voluntas operetur , debet cfte libera;
quia libertas folum eft ad futura. Replica hxc mi- Rtiicitur n-
ntis vrgee qukm argumentummam in primis Deus ?&*•
ab xrerno libere fe determinauit , nec fuit prius \ •
tempore liber quim libere vellet : fufEcit enim ad
liberam operationem ,fi prius narura cqnuderetur indtffttit.ad
efTentia indifferens ad hoc vel illud ampledten- hoc vil iUud
dum. Sccundb rcfpondco, etiam piobari.necqui ‘»"f‘dcr»ta,
dem liberi potuiflc beni operati; quod tamen non
conceditur ab illis, ... . 4^ “

Replicabis Secundi , Operatio libera non po-
teft fimui cum naturali incipere, ergo cum in pri- . ,

mo inflanti Angelus operetur naruralircr.non po-
terit liberi. Refpondco in primis hic fupponi,vo- Rtfpondttur
luntatcm debere habere operatioheni naturalem, fituada n-
id cft neceftariani in primo inflanti de quo cft f luA '
difficultas : dicimus enim , nullo modo reneri ad
aliquam , fed pofle liberi elicere quam velit. Sc-
cubdddico, pofTe habere duas, & tres, Sc quatuorj
poterit ergo fe amare naturaliter , & etiam necef-
fario ( fi iarn ita vis ) & fiinul tempore libere libi
aliud obie&um malum rrtoralitcr velle, Sc fic po-
fterius natura peccare. Si vero argumentum con-
tendar , prius tempore debere eile operationem
necefTariam,tunc,vt dixi, plane fupponit id,dc quo
eft tota controucrfia.

Sit ergo quarra aliorum ratio, quia in primo
inflanti non poteft voluntas habere aihnn perfe-
di deliberatum ; indiget enim tempore ad deli-
berandum, Verum neque hxc habet probabilita- RtUdiui *
tem , qnia cum fola cognitione de bonitate phyfi- Qaarta.
ca obiefti & malitia morali illius poteft Angelus
pcccarc ; neque cft maior deliberatio necclfaria.

In hanc ranonem videtur etiam coinciderc fub 4
aliis termmis altera ,qui nonnulli vtuncur, fciH-
cec , voluntatem ad peccandum fc debere appli-
care ; quod non poteft in inflanti facere. Dico
in hanc coincidere : non enim video , quid ca ap- jfpplitatii
pficatio fignificet , nifi deliberationem. Rcfpon- *dpu(ddum
deo , applicationem non cftc aliam, quam habere
cognitionem indifferentem & concurfum Dei pa- fif.n, Q-Jt-
ratum. qux omnia in primo inflanti intcriienire curftu Doi
optime poftuot. * ' ' paratui,

L ) Quinta

. ;R O D. ,£ Ev A R R t A G A

Quinta ratio poteft ede, quia neque contra pu-
ram naturatn poteft Angelus in primo inflanti
peccare , neque contra ordinem fupcrnaturalcm;
quia, fi habuit gratiam , ergo non potuit * peccare:
fi item habuit cognitionem fupernaturalcm, etiam
non potuit peccare, quia ea cognitio detinuit
cum ne peccaret. Denique, etiamfi cognitione fu-
pernaturalicaruifiet,crgo non potuit peccare con-
tra ordinem fupematuralem ; quia nihil de illo
Xtftllitmr) nouit. Hxc tamen ratio in multis deficit. Prim6,
f4,w » quia fupra oftendi, polle cos peccare in ordine na-
turali. Secundd,quia idem argumentum fieri po-
teU de inflantibus fequentibus, vt ftaiim apparet:
ergo non eft argumentum fingularc pro primo
inflanti in quo fumus. Tcrtid.quia falfum eft, co-
gnitionem fupcrnaturalem eos impcdiuifle ne
peccarent : nos enim cum tali cognitione pecca-
mus frequentcr.Quatto.quia etiam de obic&o fu-
pernaturali potuerunt habere cognitionem natu-
ralem ,vt alibi oftendi,& confcqucntcr ratione il-
lius potuerunt peccare.

j Sexta ratio poteft cfTcex Malonio apud Patrem

Suarium : cum enim videatur docere , diuinitus
falrem Angelos in primo inflanti peccare potuif-
fe ; rationem tamen adducit, ad probandum natu-
raliter non pofte : qua: fi bona eft , eodem modo
probat, nec de potentia abfoluta pofle.vt bencob-
leruauit P.Suarius.Ea autem defumitur inde, quod
fi Angelus tunc peccaret , Deus eftet cauda illius
peccati : atqui hxc ratio etiam diuinitus vrget:
non enim poteft Deus vllo modo eflc caufia pec-
cati nifi permiffiua, ergo : quod verb debeat tribui
Zhui nequit Deo illud peccatum, non probat argumento com-
*J[c e *"f* muni D. Thomatfubieift. fequ. examinando , fcd
< l UIa cficntialiter ante a dium fecundum peccati
debet prxcedprc aditis primus , etiam malus ; non
enim malum nifi a malo proucnire poteft ■> ergo
tribueretur Deo peccatum ratione illius aclus pri-
mi mali.

Stxtam r 4- Hanc rationem mcrit& ibidem P. Suarez exa-

ntrofiitau S' l3t ’ < l u ' a cx P anc a ^ us P r * m * n *Wl aliud requi-
ritur, vt fxpc repetiuimus, quam entitas volunta-
tis cx fc, indifferens iudicium de bonitate & mali-
tia, & coucurfus Dei. qux omnia bona funt. Nec
fuiheit addere , requiri etiam iudicium pra&icc
pradiicum de obicdlo amando. Hoc, inquam, non
fufficit. Prim6,quia tale iudicium non eflc necef-
larium, alibi oftcnfum efL Secundo, quia etiam in
primo inflanti potuit illud habere Angelus. Se-
£ eundo principaliter ego rciicio cotum Malonij ar-
gumentum : nam eodem modo probat , nec in fe-
cundo nec aliis inflantibus voluntatem polle pec-
care : nam illud iudicium pradlicc pradiicum, aut
illum adlum primum malum numquam poteft
ltUUii pra-~ habere a Deo : tam enim in fecundo inflanti quam
8u* prcHuu j n p [ j mo u cus non p OEC (t cauflare aliquod ma-
tutati p.teft lum i vel e contrario tam poteft in pruno quam
• Dee tribui. in fecundo. Deinde l fc ipfa voluntas illum habe-
re non poteft , quia deberet prxfupponi mala ad
cum habendum , & daretur proccdus in infini-
tum ; prxterquam qu&d fi poteft a Ic illum habe-
re in fecundo inftanti, poterit in primojvel c con-
trario, fi in primo non, nec in fecundo ; ergo non
eft ad rem prxfemetn adlus ille primus maius, aut
iudicium pradiicum.

Ad prtduef- In forma vero argumento rcfpondco , non effc
dum pecc otS nccefTarium ad producendum peccatum , vt fup-
fu; imtur ponatur adlus primus malus , vt & ipfe Malomus
i aflue ceteriquc fateri tenentur, ne detur proccfTusin
•unitu. infinitum : nam ipfe adlus primus producitur, &
non ab alio malo ■, ergo non requiritur rnali-

Prebatur

Prittio , im-
perfectionem
pote nui oriri
ab ipfe Dee.

Secunde.

Tertii.

Tra&atus Angtlfc c '

tia prxcedens : fufficit ergo , -fi ptqjcpdSr po-
tentia ex Ce imperfc&a, feu defcdlionis capax. An
autem ea impcrfedlio in adlu primo dicenda fit
oriri i Deo, forte habet multum de quxftionc dc
nomine*. , . .

Nonnulli dicunt non prodire ,quia potius eft
impcrfedlio fccuta cx ipfa fubflantia creata : non
enim eft virtus faciendi, fcd potius ad deficien-
dum. Ego tamen dicendum omnino ccnfeo,cam
efTe a Deo. Primo , quia non eft mala fonnali-
tcr, feu in genere moris, fcd phyficc, licet fit in or-
dine ad genus moris : atqui Deus omne malum,
quod eft in ciuitate , fecit , excepto peccato ; er-
go & eam potentiam impcrfedlam , feu imperfe-
ctionem potentix. Secundb idem probo : natu
ea impcrfedlio non eft diftindla ab ipfa fubftan-
tia, fcd identificata illi j vel licet fit diftindla , fc-
quitur neceffario ex poficione voluntatis : omnis
enim negatio ponitur , pofito adaquato illius
fundamentojergo Deus producens adxquatc An-
gelum, eiufque potentias , non poteft non produ-
cere eam imperrcdlioncm potentix identificatam,
aut ex illa naturaliter rcfultantem : nam negatio-
nes eo modo quo funt non aliter poliunt produ-
ci, quam producendo adxquatum illarum funda-
mentum. Terti6 denique, quia haud ita bene lup-
ponunt hi , pcccatum^mnc in fola confiftcrc prr-
uationc , vnde inferum, potentiam ad illud folum
eflc carendam virtutis : offendam enim fuo loco,
confiftcrc in pofitiuo , & confcqucntcr poten-
tiam illius vt talis debere cfTc quid poficiuum. fcd
iam fatis de hac digteffione, occalione argumenti
Malonij.

Qui forte adhuc vrgere poflct pro fuo adhi
primo malo : nam cauda debet continere ctFc-
dlura j ergo caufia peccari debet continere pecca-
tum. Rcfpondco ,non requiri continentiam for-
malem imperfectionum , fcd pcrfe&ionum j vn-
de Deus producens afinum , nec eft afinus , nec
cius imperfcdlioncs in fc habet ; ergo cdm pec-
catum qui tale fit malum & irr.pcrfcclum ,non
eft neceifum vt voluntas illud producens fit in fc
peccatum , aut mala j fcd fufficit, vt dixi, fi fit mi-
nus perfcdla.

SECTIO SECVNDAr

Expenditur ratio D.Thoma.

Q Vi quxft. 6j . art. 5. probabilius eam impo- ®
tentiatn peccandi inde defendit : quia U in
primo inflanti Angeli peccarent , illud peccatum
ttibueretut Deo:qux enim in primo indanti pro-
du&ionis effedtus in fe habet , tribuuntur cauda:
illum producenti,iuxta illud principium ; Qui tUt
formam , dat confec/uentia ad formam : atqui Deo
nequit tribui peccatum , ergo nec Angelus in pri-t
mo inflanti peccare poreft. Hoc tamen argu-
nientum non videtur fufficiens : folum enim ea
tribuuntur cauifx producenti , qux effeCtus ha- dicatur.
bcc naturaliter & necedarib in primo inflanti,
quod & ipfum axioma declarat : Qui dat for-
mam , dat confecjuentia ad formam, vbi verbum
ipfum confequentia clare iignificac ea qux non
confequuntur formam ,fed liberi ab ipfa acqui-
runtur, aut habentur, non tribui danti formam,fcd
ipfi ea libere habenti, vnde quoad hoc eadem eft
difficultas dc primo qux dc fecundo inftanti , vt Diurne qui-
infiavrgcbo. : . tn ^ rt ~

Circa hoc argumentum bene difcurrir Parer f 4

„ , _ er rr PettMtt eut

Suarez cap. p.oftendens, Deum non polle elle^y

V 1 • caudam

Cauffa pre-
du3iua per-
cati ntn ne-
ce ff irio illud
continet.

' 9

txflicalitr
meos D.
Theme.

R»j fronittUr
GrmunlePri-
eoi.

Difp.14. Vtrum Angchu in primo

cauiTam cius peccati ncc indiredlam.nec diredlam:
non indirectam, quia nulla nec apparens ratio po-
reft adduci, vnde probctur.cum magis teneri im-
pedire in eo inflanti peccatum , quam in aliis fc-
quentibus : non item directam, quia fi Angelus in
aliis inflantibus peccare potefl , Deo foliim per-
mifltuc concurrente, etiam porerit peccare in pri-
mo ; licet Deus non fit canifa politiuacius pecca-
ti , fed folum concurrat ad materiale eo modo quo
in fcqucnribus.

Conantur etiam aliqui oflcndcrc, D. Tliomam
foliim locutum de Angelis , prout nunc dc fado
funt creati in gratia. Verum D.Thomas ncc men-
tionem fecic talis (latus, nec ratio ab ipfo tradita
pendet ab ea fuppofiiione ; fed quia Deo , qui efl
fumme bonus , non potefl tribui Operatio mala
Angeli, vnde ibi addit, Si Angeli findent produ-
&i acaufsa in fe mala, fore vt tunc pollent pecca-
re; hoc autem non pendet ^ gratia , in qui funt
creati. Confirmo. D.Thomas hic recurrit ad eum
cafum omnino impoffibilcm,vt in co conditiona-
liter explicet quando pollent peccare ; ergo.fi fo-
lum fentiret de fadlo ex creatione in gratia cos
cire impeccabiles , facilius rerurrillet ad cafum
podtbilem naturaliter , dix ffccque , Potuiffcnt
quidem peccare , fi tamen non fuiflent creati iu
gratia ; fatendum ergo ingenue cum ex contraria
flare fententia.

Videamus iam , quomodo eius argumentum P<
Granadus tradi. 1 j. difp.4. variis exemplis fulci-
re conctur. Et Primo ait , ex omnium hominum
acceptione videri illud principium per fc notum.
Quis enim refpiciat effedlum primi in lucem edi-
tum , qui non referat illum abfolutc in caudam k
qua primi prodit? Secundi ait, fictu in quouis
opere naturalia funt priora qulm artificialia & li-
bera ; ita videtur natura comparatum , vt opera-
tio iuxta inclinationem natura: pra-cedat opera-
tionem eidem inclinationi contrariam; operatio
autem iuxta inclinationem tribuitur caudie , ergo
illa necefTarii debet ede bona. Tertio , propterca
in rebus humanis audior alicuius rei artinciofic
dirigit per fe primam illius operationem : fic qui
horologij artifex efl, folet illud in fuo loco pri-j
mum conflituere, & vtrum bene fonet prius expe-
riri ; fic qui calamum temperat , prius , an reddat
bene atramentum , experitur ; fic cum difcipulus
primum examinatur , Profcdbraffiflcre folet , vt
primus illius frudlus quafi audior fir.

His tamen confirmationibus facillime rcfpon-
• detur. Primi, eas non efTec re : fi enim quid pro-
bant, fanc non folum in primo inflanti, fed mul-
ti tpagis in fecundo Sc tertio, & fic de fcquenti-
bus. Horologiarius enim non collocat primi ho-
rologium co animo , vt prima folum vicebeni
fonet ; hoc enim parum vel prorfus nihil efl ; fed
maxime vt in poflerum bene fonet : vnde fi pri-
ma vice bene fonarct , fecunda veri Sc tertia
& fequentibus fine vllo ordine , nullus edet
qui eum (horologiarium non contemneret , aut
qui vellet ab eo vllum ampliis horologium eme- 1
re. Imi melius diceret quis, non ede curandum, fi
prima vice bene fonet, dummodi poflci bene in-
cederet. Idem dixerim dc altera inflantia calami,
quis enim dicet , illum beni temperare calamum:
qui ita illum aptat , vt prima litera bene forme-
tur, cetera male ? Certe fi c contrario fieret, vt pri-
ma male , reliquae in poflerum bene, iure xflima-
retur bonus temperator calami. Idem de Profef-
forc:fi enim talem inflruat difcipulum.vt fola pri-
ma vice fatisfaciat ; poflci vero nefeiae quid dicat

inflanti peccare pot.&c.Sc&.i. 117

non potefl cenferi talis Profcdol bonus ; ccnfebi-
tur tamen , ctiamfi ciufdem difcipulus prima vice
vt nonus erret , dummodo in poflerum femper
beni fc gerat.

Vides quam parum fit his exemplis fidendum, , ,
qux examinata diligenter, tantum abfunt apro- R r a,ssdmst,
batiotic fententia P. Granadi , vt potius conti a- Simitde.
rium perfuadere videantur; fed ncc id fuadent.

Ideo Sccund6 rcfpondeo, argumentum & inflan-
tias folum polfc habere locum in agentibus ne*
cedariis , & qua: non fibi libere dant pctfedlio-
nem , led cama fuis caudis recipere debent ; in
eis cniitthabet locum communis apprehenfio ho-
minum : fi enim video horologium, flaruam, do-
mum,&c.ma!c fadlam,fine dubio defcdlum artifi-
ci tribui , non ipfi domui aut flatui : neque enim
fuit in harum poteflatc fe facere bonas ; Sc quoad
hoc etiam in tertio,quarto Sc quinto inflanti tri-
buitur arrifici talis defedtus : Sc tunc folum i<i fe-
cundo & tettio cxcufatur artifex domo ruente , fi
id proueneritex cafu aliquo fuperuenicnte,qui ab
co priuideri non valuit. Nego autem apprehen-
fionem illam communem intclligcnd.ini, quando
cffedlus ipfc potefl, fi velit, fc vlcimi perficere
aut denigrare : tunc enim ille efl pcrfc&iflimus
artifex , qui dum ciufinodi effedlum producit, illi
dat totam perfectionem , qui i folo producente
pcndec. Pro alia vero libera aut acquirenda aut
negligenda dat illi omnia ncccfiaria ; optando ta-
men femper vt eam acquirat : tunc enim fi eam
non acquirit ,ipfius effedlus culpa: vicioquc ver-
tirur.quod fine dubio ex terminis manifeftum efl. 1 1
Cim ergo Angelus fit liber circa peccitum &ca- An Z :
rentiam illius, non Deo creanti , Lcd ipfi Angelo
tribuendum erit ; fi fe peccato infecerit in primo
inflanti. vine id /<•-

Imo addo , refpedhi Dei camdem efle de fecuo- dt
do 8 c tertio inflanti difficultatem : fi enim in hu- Vr t t,mr * T ~
manis artifex non folum in primo inflanti , fed i umtntum •
etiam omni tempore quo durat effedlus, illum co-
,dcm modo plani confcruarct.feu daret illi clle quo
in primo inflanti , certe homines non aliter arti-
fici tribuerent illius effedlus vitia in fecundo Sc
tertio inflanti quam in primo, quia ratio tribuen-
di efl , quod det efle effcdlui. Hoc autem criatn.
in fecundo & tertio inflanti locum habet ; ergo
cimDcusxquc det daemoni effe nunc ac in pri-
mo inflanci, non minus ei tribui debet daemonis
hodiernum peccatum quam in primo inflanti, aut
non magis primi quam fecundi inflantis.

Nec fufficit quod videtur rcfpondere Pa- R,f t aiiur re-
tet Granadus huic confirmationi, fcilicec, in re- jpenfie ane-
bas ncccffariis toto tempore duracionis illarum, »**•
tribui producenti illarum vitia; non autem in H
liberis ; qualis efl Angelus : tunc enim folum in
primo cafu tribueretur Deo peccatum Angeli.

Hoc, inquam, nullatenus fufficit , quia petit prin-
cipium fine vlla plane data difparicate. Idcicnim
in rebus nccefiariis tribuiturcauflx in fecundo in-
flanti virium cffedlus , non vero fi fit libera, quia
res libera fe determinat , & non determinatur &
caufsl, vnde ipfi , non caufTx tribuitur operatio;
atqui Angelus non minus efl caufla libera in
primo inflanti , ergo fi in fecundo inflanti, licet it
Deo accipiat efle , non tribuitut Deo illius
peccatum ob libertatem ; etiam nec tribue- •
turDeo in primo inflanti, licet i Deo in co -
accipiar elfc.quia & in vtroque inflanci i Deo ac-'
cipitclle,& in vtroque inflanci efl ipfe Angelus
liber.

Addo Secundi , fi argumentum valeret quid-
quam

■r

Digitized by Google

n8 Rod.de Arriaga'

RtfiSiiur quam , non foium 'Angelum non porte peccare
Secunde. j IT primo inflanti , fed nec carere gratia & adibus
bonis, quod eft abfurdum. Sequela patet, quia in
humanis non fufficit pro bono artifice , cftedum
carere vitiis contrariis j fed oportet vr & omnem
pofitiuam perfectionem habeat : non enim fatis-
facit cocus , qui non dat cibos amaros, fed oportet
vt det pofitiuc palato gratos.

Ex his rcfpondetur eodetmnodo ad fecundam
Granadi confirmationem , quod operatio fecun-
Angelus i» dim inclinationem fit prior contrai ia.Dico enim
fnm* mfia»- j ntc ]ijn Cn£ j um Je operatione neceflaria non de

tente ad ftc- ... ,.o f f,

cmndum te- hberajalioquin non foium non peccare, vt ltnme-
netur, nec ad diate ante dixi , fed & bene operari , teneretur in
opera»- primo inflanti, quod falfum eft. Ad inftantiam in
tertia ratione fatis fuperque didum cft.

SECTIO TERTIA. .

Cetera pro ea fententia argumenta.

Q Vorumdam Thomiftarum pro ea fententia
fundamentum eft apud P. Suarez fupri
num. 6. quod in primo inftami Angeli occupemur
iudicio quodam pradice pradico dc his qus tunc
tenentur faccrc;crgo non pofTunt contra tale iudi-
dum tunc peccare. Verum hoc argumentum folis
voribus coftare videtur. Rogo enim, quid illi ter-
mini fign i fice m pr attice prattkesm. annciudicium
ncceffitans ? fi hoc dicant , fupponunt hi audores
quod deberent probare ; &,pouiirtent id clariori-
bus terminis dicere. Forte timuerunt, ne tunc ap-
pareret copclufionem reddi pro ratione ; an vero
/ignificenr iudicium liberum , fcu indifferens ? at
eo non obftante , poterat Angelus peccare. Adde
tale iudicium , qualecumquc fir , debere durare
in Angelo pro aliis inflantibus, non minus quim

( >ro primb : male enim prouidilTct natura , fi fo*
umfuirtet folicita dirigere cum in primo inflanti
per tale iudicium , & poftei per sEternitatcm re-
linquere fine diredione. Et ratio i priori idem
declarat , quia vel fuit in poteflatc Angeli habe-
re tale iudicium ; & confequenter potuit pro libi-
tu fuo illo carere ac peccare j vel ncceflario an-
te omnem libertatem illud habuit, prout tenen-
tur dicere Thomiftae , fi probare aliquid velint.
Vndc fequitur , quod pauli ante dicebam, etiam
in aliis inflantibus dutaturum, quia non fubefl
libertati Angeli, fed illarn prsccdit,& confequen-
ter fit d i fficulras communis toti tempori fcqucnti;
cx parte hanc eandem rationem Suarez videtur
tueri , & aliter confirmare : fed quia mediam fc-

3 uitur fententiam; infra fubfed.4. Commodiis de
lo agetur.

Argumentantur ergo alij proca impcccabilita-
te Angeli in primo inflanti. Nam vt voluntas
peccet , debet habere iudicium dc bonitate &
malitia morali obiedi , circa quod peccat ; id
veri fieri ncquic in primo inflanti : requiritur
enim vt prius nouerit bona phy fica & moralia,
ad quorum fimilirudinem proponatur. Deinde
illi obicdum illud malum, ac fi eflct verum bo-,
nutn , cum in fe non fit nifi bonum apparens t id
enim quod eft apparens , non potcfl cognofci nifi

E riis cogniro eo quod reprxfentat , fcu cuius ha-
ec apparentiam : talis autem modiis cognofccn-
di haud dubii requirit plijra inflantia. Refpon-
deo Primi , maiorem clTc falfam : etenim ad pec-
candum nequaquam requiritur , vt proponatur
obicdum amandum fub ratione boni moralis:
fufficit enim fi proponatur bonitas phyfica quae

tseagitatUf
, fententia af-
ferens, Ange»
fas prime in-
flanti eccu-
fari indicit
f radici pra-
Hiet.

i, i

r*-

XeflrenJctur
argumenta
aliarum i'
Sela piyfca
eluci i fami-
tat , mihi

Tra&atus *De Angelis./^ \

amatur , & aliunde fciatur , cara cfTc prohibitam alihekDt»
i Deo j eo enim ipfo amor illius erit peccatum: pttMert^ ce-
hoc autem bene potcfl fieri in primo inftami crca-
tionis angelica:. Addo, non foium non requiri « fucandum
proponatur peccatum tamquam bonum morale, determinat.
fed nccpofTc proponi in ordine ad peccandum:
eo enim ipfb non proponeretur vc peccatum , ef-
fetque error grauis in imellcdu 3 qui fi non fuif-
fet afre&atus , nullum cflet peccatum in volunta-
te amplecti tale obicdum. Vt verum autem bo-
num delcdabilc fine dubio proponi poteft,& qui-
dem fine vllo errore, quia rcucra cft ralc bonum: Vcauum *e
vndc male in decurfii argumenti (imponitur ,yec- f '* falfam ap~
catum foium clle bonum apparens ; elt erum ve- i ltet mirM
r iflimom bonum phy ficum , licet multo minus u mima.
quam morale. Adde, eriamfi eflct apparens, poile
nofei ame aliud : . nam et fi in iride non fint veri
colores fed apparentes ; portet tamen homo illos
videre , licet antei veros illis refpondentes non
vidiflct. Deinde Tertio , ccfi prius deberent alia
bona nofei , fufficerct prioritas nature, non vero
requireretur temporis. Denique rcfpondc-o.mino- , g
rem etiam erte falfam : nam cafu quo cognitio re-
quireretur, pofTet illam Angelus habere iu primo
inflanti : nam tunc habet cognitionem de bono
morali j ergo & cune pofTet inftar illius apprehen-
dere aut cognofcere obicclum Deo contrarium,
quia non indiget tempore Angelus, vt cx vna co-
gnitione ad aliam determinetur.

Vlrimi poifet ex Anfelmo pro ea fententia ob-
iici : nam libro dc Cafu diaboli cap.i i.docet pri-
mam volitionem Angeli non polle ipfi uibui
tamquam fc mouenti ■, vndc meriti infert , eam
non parte erte peccatum. Porio , eam non pofle
ipfi tribui , probat inde , quia ante primam voli-
tionem nihil vnlc ; ergo non potcfl per fc appli-
cari , fed ncceflario debet ab alio applicari. Re- obatat rotet*
fpondet bene Suarez, rationem Anfelmi nimium n ‘ An f t ^ ai
probare , fcilicct nec quidem mereri potuille A11-
gelos in illo primo inflanti : nanv operatio qua:

Angelo non tribuitor vt fc* mouenti, iicut non pu-
tcft effe peccatum , ita nec meritum : vtrumque
enim requirit libertarcm;meriti autem capacita-
tem non portumus illis iurc negare, non obftan-
tc dodrina Anfelmi , ergo nec capacitatem pec-
candi. Secundi, deficit ratiomam licet prima ope-
rario non tribuatur Angelo ; poteil tamen adhuc
in primo inftami peccare, fi natura prius applice-
tur a Deo, vel ab alio ad vnam operationem , Sc
pofterius ipfc operetur libere : non enim cft ne-
ccrtum vt ca applicatio fit prior tempore. Der.»*- . .

que abfblutd rcfpondetur nullam aliam expasse , 17

Angeli requiri applicanonem»quam cogrationcni ■
boniboneui 8 c dcUclabilis.ac concurfiun Dei. ' e
qua: omnia & in primo inflanti, & ad prhmim
etiam adum poliunt concurrere.

Hxc circa rationem Anfelmi, quetn conantur
aliqui in bonum fenfuip explicare, & tandem di-
cunt illum locutum deappetitu innato AngcRqui,
debet prxcedcce ad adus voluntatis. Hatc tamen
explicatio violenta cft, quia nec exciifat Anielmu
a fententia, quid Angelus non potuerit peccare in
primo inflanti: per accidens enim cft, quod id
proueniat cx appcticu innato, vel aliunde. Deinde
appetitus innatus impertinens cft ad pundum de
adibus liberis per cognitionem rcgulatis.Deniquc
talis appetitas improprie diaturadus voluntatis:
cum enim fit volumaci identificatus, non potcfl
produci in voluntate. Meliis ergo eft Atteri , cuin
in contraria dic fcntenriaj quam tamen non idc& ,

cogimur defendere ob dicenda flatim.

Obiter

Difp.i 4 Vtmm Angelm in primo inflanti peccare pot: &c. Se 1 2.9

Obiter tamen hic noto, quam fit D. Anfcl-
mus alienus a mente prxdetcrminanuum & do*
centium , fempei voluntatem debere etiam in
a&ionibus liberis ab alio moueri , determinari;
&c. Anfetmus enim vt indubitatum fiipponit,uon
ro!"' ' P°^ e c ^ c peccatum ina&uad quem Angelus non

fc mouet , fcd ab alio mouetur ; vnde fine dubio
cenferet in a&ibus fa&is a nobis Deo nos prxdc

DtdtrMur

SECTIO QV ARTA.

Mjtfit 'neflr*
JiutmtU.

E» ftUdntnr.

cap.zo.duo afll-rit. Primum eft.de potentia ablb-
luta poffc Angelos peccare in primo inftanti. Se-
cundum , de potentia ordinaria Ito ordinata non *
pofle. Quod probat Primb , quia ea qux Deus
numquam fecit , neque facimus ctt , non funt
proculdubio ordinarx prouidentix ipfius conlcn-
tanca : atqui nec permifit.nec permiflums eft pec- v

citum in primo creationis inftanti , ergo. Secun-
termi nante libertatem nullam efie pofle. Sed hoc db.quia Partes omnes (upponunt valde audaclcr,
breuitet infinuafle fufficiac ; alib enim hxc qux- omnes Angelos aliquando fuifle bonos; ergo,
ftio fpc&ar. quia fecundum potentiam ordinariam non pofi.

funt cftc mali. Tertii , decet Deum creaturam iri
primo inftanti fpccialircr protegere , & pannis
quafi infantiae inuoluerc , ne ftatim degenerer.

* „ * . Quarti, quia lue videtur habere locum rado D.

TxjJ/raJentcntia. Thomse , quod tribueretur Deo peccatum illud

^ in primo inftanti: nam (altem quoad alios, fi fi.

N Oftra ergo fententia , quam defendit Suatez mul cum creatione viderent peccaturo , non pof-

fupra , licet , vt ftatim dicaro , videatur eam fent difeernere a quo illud effer , an 3b ipio Deo

limitaflc infra dub.7. cap. 10 • Molina , Vafqucz, creante, an ab ipfa creatura ; ergo debuit in primo

Pcfantius & alij citati ab eodem Suario , ailcrit, inftanti cile bona , vt fic appareret , non a' Deo,

fcd a fe habere malitiam.

Iu hac tamen limitatione P. Suarij aliqua ini-
nus placent. Primum eft, quod videatur contrarius ? r ‘ m4
fibi ex his qux lib. $. docuerat : nani licet ibidi- >te ^ Tin *'
xerit fe agere de Angelo fecundum fc ; hic veri
videatur agere dc illo vt fubeft fpeciali prouiden-
tix (quo vitati videtur contradi&io ) tamen ita
ibi egit dc Angelo (ecundbm fc > vt etiam illum
compararet ad Dei prouidentiam ; inde fpecialiter
etiam ibi tetigit hoc argumentum D. Thomx, ;

Angelos fecundbm fe fpc<ftatos tam potuilfe pec-
care in prjmo inftanti creationis quim in fecun-
do. Fundamentum cius do&rinx eft, quia vt ex
argumentorum in contrarium folutione conflat,
nulla eft ratio cur id negetur. Secundb, eadem pla-
n£ eft ratio dc primo qux dc fecundo, aut quarto
inftanti : atqui dc fide eft , eos in quarto , aut ter-
tio vnbvc ex fcqucntibus peccafle ergo potue-
runt etiam in ptimo. Maior videtur manifcfta:
nam in primo inftanti potuit erte cognitio boni &

Dederetur.

mali ; item efTc potuit auxilium Dei indifferens Deo tribueretur illud peccatum , cb qubd illud
ad concurrendum. Prxtcrei atftus voluntatis An- permitterer ; dixitque non tribuendum vlloroo-
gclicx potefl fieri, imb neceflarib debet totus fieri do, quia Deus non magis renetur non permittere

in inftancijalittnde autem ( vt diximus ) nihil cos in primo quim in fecundo inftanti : iam autem

impedit, quo minus exeant iu a dium fccundum;er- fuc dicit Deum Ipccialiter teneri , A: tribuendum

go po fiunt exire. ci peccatum : ergo in eodem fcofu vtrobtque agit

Declaro id magis, notando qux fit differen- de ei difficultate : quod & fupri obferuaui : nam

tia inter primum Sc fecundum inflans creationis; omnes rationes , quas htc in contrarium affert,

quam fxpc etiam ad alia dioetfa propofita texi- funt etiam dc Angelo fecundum fe. Confirmo;

gi. Dico ergo, in fecundo inftanti Angelum non quia , cum hic repugnantiam non defuinacex eo

mimis fi Deo produci , & ab eo accipere totum quod Angel i de facio fint creati in gratia , fcd cx

r .

jtcundo.

prouidenria illis naturaliter debita •, agit fine du-
bio dc illis fecundum fc, id eft de illis fecundum
ca qux cis naturaliter debentur , etgo vel vtrobi-
que debereis negare eam potentiam, vel vtrobi-

fuum efle quam in primo , & quidem iuxta me-
*»- liorem fcnrcntiam ner camdem numero adtio-

Z*Uun 2 ncm > cr g° cx “ oc ca P Itc non ma g ,s Deo meum-
a Mt, ne u T " bit » cum ' n primo inftanti gubernare nc peccet»

Prime in/U»- quam in fecundo : quia ca obligatio , fi qux effet; que concedere

‘jMctt »c oriretur cx coqtibd Deus det illicfic.quod xqua- .Secundum, quod minus placer, eft ea diflindlio

liter in vno inflanti ac in altero fir. Quod verb potemixorditiarix&rabfbhitxtuamfiredlapro-
ante primum inflans non prxccflerit aliud inflans, bidentia Dei exigit eam protectionem , certe nec

in quobabuerit Angelus cfle, fic verb ante fecnn- diuinitus poteft Deus facere contra eam, & confit
dum & tertium ; eft quxdam denominatio extrin-
feca,qux in ordine ad obligandum Deum, nc per-
mittat cum pcccarc , fine dubio eft valdi imperti-
nens. Quid enim cx eo qubd Deus der cfle rei*
qux antea non fuit , inducetur in ipfum obliga

Jmfr&Mttr

fecundet.

quenter nec diuinitus poterit Angelus peccate.

mente.

Vbi aduerre, Deum pofle facere diuinirus contra
exigemirrs naturales caudarum, v. g. ignis , frigo-
ris, &e. qnia eas naturales feu phyncas exigentias
violare cx fupremo Dei dominio ,'non eft malum
tio,qux non inducatur ex eo qubd det cfle rei,cni moraliterjquin potius fxpc efl nmltb melius rno-
antea illud efle dederat ? Certe hinc apparet, non raliter.qukm cis fe accommodare. At, facere contra Oeu»

nifi petendo principium , poffc cam adflrai obii- id quod didlar prouidenria moralis,&: ratio (n gc- r> pete/l phy-
gationem.Et hxc ratio fuo modo poteft applicari nere moris, cbm eo ipfb videatur rmlu.non poteft f l(! ‘ reTum

ad omnia alia argumeta.qux afferuntur ad probS- nec diuinitus a Deo heri .Er hinc probamus conrta

dum vel indicium pra&ce prafticum, vel compa- Scotum.fi Deus naturaliter non poteft metiri.net mtn prism .
rationem boni phy fici cum bono morali,&c. im» 'diuinitus poflejergo fi prouidentiq Dei contrarium doti* mer*-
pedire libcrtacem in eo primo inftanti : pofluht eft permittere Angelum in primo inftanti peccare, i<, & r*ne»i
enim eodem planb modo ad cctcra fequentia in- idcoquc, naturaliter loquendo, nu poteft.cctre nec ,n i ,fUrtm *‘
flantia applicari. Conflet ergo nnllhm planb efle poterit vllo modo etiam diuinitus ; imb contra

rationem, cut eis in primo inftanti ca iibettas non Maloniam fupra P.Suarez hinc probauit.fi Angeli

“ naturaliter non pofiunt pcccare,nccetiadcpot5ria
abfblma.Qubd fi dicat fc non docete.omnino dc-
rerminatb iddiflari 1 diuina prouidenria , fed efle
illi congruentius : contra fic argumencor , &

rogo,

concedatur

»0 Patet Soarcz.qui eo lib. x. de Angeli volunta*
Sunrtx. nrja- te videtur abfolutc noflram hanc fementiam tra-
didifie ; libeo tamen feptimo ( vt fupra infinuaui)

Tento irn-
probatur.

Rifiendit ad
fumum Suo-
rex. Argu-
nuruum.

Ktijcbier

Oriundum.

Tertium.

1 $ O ROD. DE ARRIAG

rogo , an , non obflante ca maiori congruentia,
contrarium fimplicitcr fit honcftum , an vero
malum ? fi malum , ergo nec diuinicus poteft fieri;
fi honcftum , vnde infertur , Deum naturaliter
non pofte id efficere ? nam licet fit miniis honc-
ftum , Deus naturaliffimc poteft amara minus
bona ; ergo hic & nunc non cohxrcnt ca duo de
potentia ordinaria & abfoluta.

Tertium, quod difplicet , eft explicatio poten-
tia: ordinarii : nam licet attenta fola voce videa-
tur bona ; ordinarie enim<d fignificar, quod fre-
quenter fit ; i Philcfophis tamen & Theologis,
quando vfurpatur prout contrapofita huic poten-
tia abfoluta , figniheat id quod naturaliter , -feu
quod fine miraculo proprio fit. In quo fenfu multa
nec facit dc fa&o,ncc fecit Deus; qux tamen na-
turaliffimc funt,& fieri potiunt dc potentia ordi-
naria , fimplicitcr loquendo : potuit enim alium
niumlum creare, potuit plurcs Angelos, potuit non
permittere Adamum peccare, potuit ludam falua-
re, & iis fimilia innumera ; ergo non bene expli-
catur potentia ordinaria per hoc quod ordinarii
fit , led ncccflario debet ad miraculum vel fuper-
naturalc recurri. In quo fenfu nondum oftendi tur,
non polle nili miraculose Angelos peccare.

Iam ad argumenta in particulari rcfpondco.
Ad primum , fatis conftat , non bene inferri,!)*
fallo non fit , ergo non potefi nifi miraculose fieri ;
& cxprcfsc hoc argumentum ab eadem experien-
tia in hac materia luprareicccrat Suarcz, vt & fu-
pia notatu. Nunc addo , illud etiam probare non
polle , Deum naturaliter , feu dc potentia ordina-
ria, creare Angelos fine gratia, quia de fafto nul-
lum crcauit , nec creaturus eft une illa : atqui id
quod fcmpcr fit , eft iuxta prouidentiam diuinam
Dei; ergo & ca creatio ,cinn tamen ex terminis
conftct id falfum efle : nam gratia: infufio & auxi-
lia, &c. ctfi in omnibus fuerint , in omnibus fue-
runt fupcrnaturalia. Vide ergo argumentum clle
inefficax , cum res qux fit fupcmaturalitcr, fa&a
fuerit in omnibus indiuiduis Angelorum.

Secundum c Patribus defumptum etiam non
viget , quia illi omnes eam bonitatem non infe-
runt ex debito naturali , fcd ex Scripturi locis,
qux cos in gratia fuiflc fignificanr. dc quibus
infri. Alioquin etiam debuiftet inferri , natu-
raliter non polle non in gratia creari , & actus
fupernaturales elicere , quia auda&cr dicunt Pa-
tres , cos fuiflc bonos & in gratia : hoc autem
aflcrcre , plane ellet deftruetc ipfum conceptum
rei fupcrnaturalis , & opponi veritati Catholici,
docenti gratiam non deberi.

Tettium , quod fit confcntaneum prouidentix
diuinx manutencrc cos in primo inflanti , fate-
mur libenter , dum dicatur etiam permittere cos
cadere , non ellc prouidentix ditionum ; licet
non fit cantum bonum , quod poteft nunc admit-
ti. At inde nullatenus fequitur , Deum naturali-
ter tcncrieos non permittere , quia, vt fuse con-
tra Granadum alibi , & fatetur ipfe Suarcz , Deus
non teneturcligcrc meliora.

Vlcimum cx D.Thoma iaro eft folutum ; con-
firmatio illa noua , quod non poflct dignofei , an
ii Deo , Scc. non vrget : nam inprimis foluro habe-
ret vim , calu quo alix edent creaturi : nam fi fo-
Ium Iit ipfe peccans , fatis clare ipfi conflabit cx
fc, Sc non a Deo pcccallc. Secundo, quia nec vr-
get ,criamfi ali) cxiftant : nam ilii , quia rationis
capaces funt , fciunt Deum non cogere ad pec-
catum , fcd homines a fc habere illud libere,

A Tranatus De Angelis.

Vnde concludo , non ede rationem , cur no-
ftra concludo determinetur ad potentiam abfo-
lutam , fcd abfolutc dicendum , naturaliter etiam
potuillc Angelos in primo inllanti peccare , at-
tenta etiam prouidentia Dei eis debita , nifi forti
ratione gratix,in qua creati lunt , id cis repu-
gnet. dcqilo fuo loco.

Hinc a fortiori conTtat , Angelum ,cafu quo
in primo creationis inflanti nihil penitus fuillct
operatus , potuillc , inquam , in fecundo incipere
per peccatum : fi enim potuit in primo , abfque
dubio multb melius poterit in Iccundo. neque po-
teft vlla ratio excogitari qui hoc fpccialitcr im-
pugnet.

SECTIO QVINTA.

De immutabilitate voluntatis angelica.

N On quxrimus , an dxmon de facio dolcre
polfitfe pcccallc ,& poenitentiam validam
agere : fuppono enim vt omnino inter Catholi-
cos certum , cum non polfi: , Deo in pernam de-
negante efficacia , aut etiam fufficientia auxilia,
quo Icnfu homines iam damnati funt peerrentix
omnino incapaces, de quo fulius intra. Quiri-
mus ergo , an cx natura (ua Angelus polfit ref-
pnere bonum priiis a fc amatum , aut c contrario,
amare quod antea relpuerat : vno verbo , an pol-
fit in contrarium fuam mutare voluntatem.

SVBSECTIO PRIMA.

Sententia negantis aliquot argumenta.

T Homifti fere omnes negant Angelis muta-
bilem voluntatem, ita Caictanus , Bancz ,
Zumel, Capreolus , Nazarius & alu , quos refert
& fequitur P.Granadus uad.14. difp.i. Vbi eam
fententiam probat primo au&oricate D. Bernardi
aientis , Angelos ede irreuocabilcs , & lapfu irre-
mediabili cortuilfe. Quod ipfum Allicimus docet;
Damafccnus veri» ait , cos ellc pccnitcntix inca-
paces, quia cotporc vacant. Vbi eius interpres
Clidlouius magis immobilitatem Angelo ad-
fttuit. Facile tamen his locis omnibus refpondc-
tut, in cis ede fermonem de Angelis in datu prx-
fenti , quem ratione pomi habent, vt paulb ante
dixi ; & in omnibus hominibus iain damnatis ea-
dem ratio locum haber. Quod verb Damafccnus
cos dicat pcenitentix incapaces ob corporis defe-
ctum , non vrget : loquitur enim in ordine ad cas
affli&ioncs corporis quas pccnitcntes exercere fo-
lcnt, pet quod nihil dicit dc immutabilitate ipfo-
rum, feu quod non poffint hodie amate quod heri
odio funt profccuti. Cliclouxus difficilius loqui-
tur, fed eius audlotitas non eft magni momenti.

Secundo , vt conclufionem probet , fupponit
P.Granadus , fc non ita intclligcrc hanc immuta-
bilitatem , vt phyficc repugnet etiam contratium
vellcjfed folum vt itadifficultcr,vtnunquam con-
tingat, dicatutquc ideo moraliter impo(fibiIe;ncc
amplius aliquid i D. Thoma cenfct probati hac
quzft.^4^rt.a. eam autem moralem immutabi-
litatem probat ratione D. Thomx , ex eo quod
vis appetitiua fequitur intcllediuam vira ; atqui
intelleftus angelicus apprehendit immobiliter;
ergo 8c voluntas eorum immobiliter appre-
hendit. Vidit Granadus duram ctfc hanc ratio-
nem , ideo ait , eam non accipiendam rigorosc,
fcd per quamdam eonucnicuciara , qui maan

ducat

Dtmtnet,

VI & dam-
nati , de fo-
do funt •»-
expotet pce-
nutntu.

Explicat*
mens DD.
Bernardi,
Aufelmi cr
Daenofeoni.

Secundum

argumentum

Grunnii.

mtnu

Difp.14. Vtrum Angelus in primo

ducat nos ad ineelligendam inflcxibiliratcm vo-
luntatis angelicae : defumitur autem inde , qubd
noder intellcdus in multis poteft errare ; angeli-
cus verb rarb , vnde nospomimus mutare lentcn-
tiam frequenter, Angeli vero non nifi rarb.

Hxc tamen declaratio , feu limitatio Granadi,

* nititur non ac ^ rem ' narn daremus, Angeli in-

Gr/uuM de- tellcdum innuito penitus errare polle § nihil in-
tUrati*. de pro voluntate : nam intelledus cft potentia
neceflaria determinata ad verum ; at voluntas eft
libera : quid ergo, ex eo qubd intelledus non pof-
/it vero dilftntue, infertur, nec voluntatem polle
mutare opinionem ? miror quod non inferatur,
voluntatem non polle hoc pias illo amare , auc
eligere inter ea duo bona , quia intellcdus nihil
horum poteft. Qubd fi fcmcl fimilicudo non cft
bona, qua- eft.quxfo, caconucnicntia, ratione cu-
ius ab vno ad.ahcrum dilcurratur ? nonne ibi pla-
ne diuinatur r Addc.D.Thomani abfolnte camim-
• mutabilitatem ponere , nec ad eas limitationes
Patris Granadi recurrere : vnde inftantiam ab in-
tclledu fimplicitcr & abfolutc bonam elle repu-
tat, nec quidquam addit dc ea coardatione ; ideo
vel abfolutc tenenda cft ea lententia quoad nc-
cellitatem phyficam ; vel abfolutc omnis cft ne-
ganda : ea enim media moralis, quam hic & alibi
palfim Pater Granadus Deo & Angelis imponit,
intclligi difficulter poteft ; vnde fine magno e ra-
tione aut experientia argumento non oportet il-
latro adftruere.

Matiimt Sed videamus , quid addat pro maiori eius ra-
fr» tionis firmitate : ait ergo Primi, experientia coiu-
' GrM ' pcrtnm , qui aliquis (apientior cft, 5: melius con-
fiderat qua: fadurus cft , ei difficilius mutare de-
inde propofitum ; quia etfi occurrat poftea aliqua
noua ratio , contemnitur , ei quid dicat , iam
fuille rem antea bene confidcratam ; ergo, cum
Angeli ex pcrfcdiffiina confidcrationc eligant,
non poliunt poftea mutare voluntatem. Secun-
di , voluntas Angeli applicatur cum fummo co-
natu , ergo non poteft poftea volitionem muta-
x g re. verum de hac fecunda ratione inferius. Ter-
tii , quia , quod voluntas abfquc ignorantia aut
palfionc eligit, ex pleniflima deliberatione ma-
gis firmiter tenet. Hxc tamen ratio videtur rela-
bi in primam de homine , qui qui fapientiorcft,
ei minus mutat fua confilia. Quarti & vltimi,
quia proprium eft fuperborum nimium adhaere-
re fententix fux , nec agnoftere fe male egifle;
ergo, cum Angeli fint fuperbiffimi, non mutabunt
voluntatem.

Hxc omnia funt facilia, & magna ex parte non
funt c re prxfcnti. Ad primum refpondeo con-
tfarium ei obiicicndo principium : Sapienti* eft
mutare coufilmm. Sed quidquid dc hoc fit , vc
rem ad fua principia icducamus,fuppono,ctiamfi
homo habeat libertatem ad amandum id quod vt
Ordinari) id minus bonum proponitur , vt fuse contra Vafi-
amatMr,quod quez alibi oftendi ; ordinarie tamen id amare
& -v tmtn- q UO j g, nunc vt ma j us bonum & vehemen-
maim binum t,us proponitur. Quod maxime verum eft mor-
•veluntati dinead operantem prudenter ;& ad hunc finem
prefenitur. deliberationes & confultationcs ordinantur , vt
quale fit maius bonum cognofcatur; agnito au-
tem maiori & vtiliori , volunras noftra illud eli-
git , oppofitum rcfpuit. Hinc Secundo fit vt pru-
aentiores difficilius mutent icntentiam.non qubd
eorum voluntas adhxrcat magis firmiterifed quia
difficilius poft prudentem confiderationetn oc-
currunt cis rationes , qux oftendant melius elle
contrarium. At hxc difficultas tota eft etiam ante

Occurritur

Mu.

inflanti peccare pot.&c.Sc&j. 131

eledionem ; nam ficut poftdt , quia lemper res
illa apparet cis vt magis bona , non mutant voli-
tionem ; ira ab initio ad eam volitionem prx alia x 9
neceffitati quodammodb funt. Nec maior cft nc-
cedicas iam mutandi quam non ampleilc udi ma-
ius bonum;& in initio tantam habuere difficulta- *

tem in non amando eo obicdo, ob rationem ma-
ioris boni,quam poftea in mutanda voluntate cir-
ca illud.

Hinc infero pro omnibus tribus confirmationi- Rturquttur
bus.cam difficultatem non elle maiorem in muta- difficult*.
tione voluntatis , quam in non inceptione ciuf-
dem : vnde cum in Angelis fupponat P.Granadus,

& meritb , etiam poft pcrfcdilfimam deliberatio-
nem , & poft cognitum maius & minus bonum, •
eos habere in initio libertatem etiam moralem ad
eligendum vnum prx alio , etiam minus prx ma-
iori;manifcftc inde deduco , non polle ex illorum
confultatione aut immobilitate in apprchenlionc
vllo modo inferri , cos magis elle neccllarios ad
continuandum cum adum,quam fuerint ad illum
incipiendum : nam qubd inceperint amare , non
facit obicdum elle ipfis melius aut conuenicn-
tius;crgo non magis trahit poftea quam antea;
deliberatio autem pcrfcdiffiina nihil facit , quia,
etiam tota ea ftante, potuit contrarium amare:cr-
go & nunc poterit. & certe rein prudenter confi-
ueranti clare apparebit , hanc elle genuinam eius
experientix explicationem ; vnde conftat pro im-
mutabilitate voluntatis eam elle impcrtinentcm. ,

Ad vltimum de fuperbo refpondeo , rationem t ‘{yttit*mn.
elTcnon vniucrfalcm,fcd Iblum de fado pro pec-
cato dzmonum. Numquid Angeli boni funt fu-
perbi : ergo faltem illi in rebus aliis indiffeicnci-
bus mutare poterunt voluntatem. Numquid, fi in 30-
pura natura vnus voluillcc Ic huc moucre v. g.
efletne adeo fupcrbus.vt non pollet propterca
contrarium velle , & mutare voluntatem, alioque
ireiAddc.fuperbiam non tam inferre tenacitatem
voluntatis quiin iudicij : non enim vult fupcibus
videri fc errallc in iudicio. At in ordine ad voli- Vr e* 1m '
tionem penitus ccllat hxc ratio : nam ab initio
amans minus bonum cum perfeda deliberatione
■f vt fupponimus Angelum pcccalle ;) debuit ne- I
cellario cognofccrc fc incurfurum notam , qubd
minbs bene elegerit (alioquin fuillec hxreucus, Ii
contrarium credidi(lct;)& tamen non curauiteam
opinionem dc Ic tamquam dc eligente minus bo-
num ; ergo ratione fuperbix non erat curaturus ,
aliam opinionem , qubd iam mutet voluntatem,
etiatnfi eam mutaret in peius. Et applico huc do-
drinarp paulb ante datam : idcb enim homo com-
muniter ccnfctur mutare propuficum , qubd cre-
datur nouas rationes, qux rem ill.un oftendant
minus bonam, inuenillcjcimque id arguat defe-
dum intellcdus ipllus in prxccdcnti deliberatio-
ne, vt eam notam rugiat , perlillit in fua opinione
feu volitione.Quod li velle iam contrarium obie-
dum.non fignificarct talem dcfcdum.ficut initio
fuit mdilfcrcns ad amplcdenduni etiam minus
bonum , non obftatue mala opinione erroris pra-
dici , & f.vpc anJplexus cft iilud etiam mutallet
fuam voluntatem, poltca non attentis didis homi-
num circa eam mutationem.

Eft tamen contra hxc grauis difficultas b no- 3 1
ftris principiis , quia ipfa mutatio voluntatis iif-
dem raiionious dantibus eft imperfedio qnzdam
moralis ; idcoquc nos diximus alibi, immutabilem
clTe voluntatem Dei , nc ipfi impctfcdionem
aliquam tribuamus ; ergo eam impcifcdionem
poteft etiam timere fupcibus in ca mutatione

fuz

1J*

Rod. de Arriaga

Satitfit arpi-
mtntu alio-
rum.

Superbum no
cmnu im-
perfedio con-
fundit.

Solutio fn-
rncuctur.

uni 14 .

fax voluntatis indcpendcntcr ab co qubd ccnfea-
tur iudicium mutare. Rclpondeo,efle quidem im-
pcrfc&ionem in omni mutabilitate, de qui poflet
aliquis merito fuo modo confundi; at non con-
funditur fuj>crbus dc omni impcrfetftionc. Diabo-
lus enim bene riolcit , fc male agere amando pec-
catum , Se laudabilius fore , ft bonum morale am-
plecteretur; at non propterea dc co peccato con-
funditur, aut propterea humiliatur.

Addo , pro maiori totius argumenti & inftan-
tiarum folutionc;ctiamfiad mutationem volunta-
tis requirerentur noux cauflx, eas fuppetere polle
Angelis, vt fuam voluntatem mutent. Quis ctiim
negare audebit, diabolum non ita perfecte pratui-
dillc&agnoui Ile quid c\ peccato iecuturum edet,
ac nunc experitur? ergo habet plufquam fufficien-
tes rationes, vt iam mutaret diam voluntatetn:&,
vt infrb oftendam, eft plufquam probabile, ipfum
(dolore licet infru&uofo) grauiffime poenitcrc,&
de amifla gloria comtidari.

SVBSECTIO SECVNDA.

Cetera eiufdem fent entia argumenta.

S Ecundum dt , Angelus immobiliter adhxret
vltimo fini , co autem ipfo etiam adhxret me-
diis ; ergo non poteft mutare fuam voluntatem,
quia neque circa finem , neque circa media eam
poteft mutare. Aliud autem obie&um circa quod
Obulat ur fc- poffit, non cft.Rcfpondco, maior eft falfa,5c minor
eundi quo- non eft verior. Maior , quia poteft Angelus pro
rumdamfcn- f ua voluntate vltimum fuum finem iam in hoc
iam in illo obiecto collocare 1 , vt infra conftabit.
Et,vt fupra notaui , non ponit fuum vltimum fi-
Non quodetie nem ' n quocumque obicdo quod amat. Prxtcrea
Angeli obit- minor falfa , quia poteft circa cumdem finem hoc
ttum quod vel illud medium eligere ; & depe continget , vt
amat tjl vl- crrct j n c l c <qj 0 nc mediorum ; cur autem non po-
terit tunc mutare voluntatem circa eledtionem
mediorum ? quo padto & nobis fxpc contingit:
manentes enim in eadem intentione finis , muta-
mus electiones. Tandem cofcquentia non eft b*-
na , quia non omnia qux Angelus vult , vult pro-
pter vltimum finem , vt fupra dixi: ergo , licet in
intenfionc&clctftione circa vltimum finem non
ellcr mutabilis , pollet tamen circa alia obiedta
mutare voluntarem.

Tertium argumentum fit, quia efficacia volun-
tatis angclicx eft fumma & perfctftiffima ; ergo
quando inclinatur ad aliquod obiedtum , inclina-
tur cum fummo pondere , conatu Se efficacia , im
vt amplius non poffit furgere , Se alio applicare
j voluntatem. Rcfpondeo , hoc argumento nimis
Tertium ad- multum probari , fcilicct non folum Angelum
Mtrfarin ipfot non pofle poenitere , led lemper debere manere in
pttit. adtuali ei volicionc,quam aliquando habuit.quod
falfumcft,& contra ipfos aducrlarios. Si enim
Angelus vult fc moucre in aliquem locum , non
debet manere per totam xternitarem in ei vo-
luntate ; ergo poteft ab ei ccflarc : fi autem lemel
cellae , certe non poteft iam voluntas prxcedens,
quantumcumquc efficax & ponderofa , illum gra-
uarc, ne contrarium velit : quia quod non eft, pa-
rum nocet aut grauat. Reipondetur ergo , illud
dc fumma efficacia Angeli tantum elle terminos
ad confundendam quxftionem : fi enim velint
doccie.cum facile pode efficere quod vult effi-
caciter , tranfeat antecedens, cb quod clare co-
gnofeit qux poffit ,& confequcntcr non fe deter-
minat ad volendum efficaciter, nifi id quod ab co

llfflW tlttt

finit

Tra&atus *De Angelis.

& j .

poteft ficri;at hinc quid ad propolitum dc immu-
tabilitate voluntatis?Rurlus,fi velint illum ticcefi-
farib habere adum intcnfiffimum,& hanc vocant
efficaciam, admitto nunc antecedens, quod tamen
fupra falfum elle probaui ; at cum poffit 8c ab
hoc a&u cellare , e b quod libe: fit , poteft poftea
etiam in contrarium , Se quidem cum tam inten-
fo conatu , inclinati. Tandem , fi per efficaciam
fiimmam intelligant immutabilitatem , adumunt
quod deberent probare, ideoque illis eadem faci-
litate negatur.

Quartum fit, Angelus non eft capax perniten- ^
tix , iuxta communem fententiam Patrum ; ergo
non poteft mutare voluntatem. Rcfpondeo , vt Satitfit qu*r~
dixi fupra, Patres loqui de Angelis malis in ordine argumeto.
ad dolendum de peccato ex amore Dei , aut alio
motitio honefto : defado enim in poenam illius
funt obdurati ; at in ordine ad alia obieda , & ex
natura rei nihil docent Patres, nec ex incapacitate
pccnitentix quidquam infertur pro difficultate *
quam tradamus.

SVBSECTIO TERTIA.

Contraria fententia defenditur.

V Era ergo lententia , quam fuse & bene Pater
Suarez hic b num.j. defendit, docet cos elle
mutabiles. Eamdem prius docuit Bonaucntura,

Scotus, Durandus, Gabriel , Gregorius ; e noftris
Molina , Vafqucz , Arrubal , Valentia , Becanus
apud Granadum fupra difput. i. cftque omnium
fere rcccntiorum Societatis. Pto qui dariffima
refert idem Granadus Nazianzcni , Ifidori , Ni-
cctx, Fulgentij Se Damafccni teftimonia , quibus
nullatenus fufficienter refpondct , dicendo cos
docuiflc , Angelos phyficc polfc mutare fuum
propofirum , non vero moralitcr ; non , inquam,
latisfacir : nam Sandi Patres nihil de ei impo-
tentia morali cogitarunt, maxime tali, qux num»
quam reducitur , nec a Deo videtur in adum re-
ducenda. Pro eadem fententia Pater Tannerus 35 .
(quam & defendit quxft. 4. dub.t.) citat Hiero-
nymum Lpilt. 1 46. ad Datnafum Se. Nyflcnum lib.
dc Orat* Dominica , Fulgentium dc Fide ad Pe-
trum cap.j. Verum duo primi , Hieronymus &

Nyflcnus , eis locis folum docent, Angelos non rum Putri
fu i fle determinatos ad bonum-quod a nemine ne-
gatur. & aliud eft a prxfcnti difficultate , an poffit
mutare fuam voluntatem liberam. Fulgentius au-
tem folum docet, fi homines ex natura fua pollent .
b peccaro rcfurgcrc,fore vt & Angelus poflet:pcc
quod non aflentur mutabilitas angelicx volunta-
tis;fcd homini & Angelo negatur vis fatisfacic^-
di pro peccato ; maiori autem titulo negat illam
homini quam Angelo, quia cbm fatisfadio fumat
valorem ex dignitate offerentis, fi homo minus
dignus poflet date valorem, b fortiori pollet dare
& Angelus, hoc longe valdb abeft b prxfcnti du-
bio. Melius citatur ab eodem Fulgentius cap.zj.
vbi exprelsc aflerit , Angelorum voluntatem elle
mutabilem, alioquin, inquit, non cecidiflet dxmon
ex confortio bonorum.

Ratione probatur hxc lententia : Primo ,quia proma
Angelus antequam amet , eft liber. Polito au- pro hac frtt-
tem amore, nihil prorluseft quod illum neceffi- itntia.
tet pro inftantibus liquentibus , ergo manet eo- %
dem modo liber ac antea. Probatur minor : ce-
tera enim lunt clara : eadem enim cognitio , qux
fuit antea , manet & poftea; Se fictit ante non
trahebat ucccflatib adobicdum, fcd relinquebat

potentiam

Digitized b y Google

Vrirtut.

Ntc ptypc*
n*c montlu
tmfttftUi»
AngtUufm*
jnat.

Difp.14. Vtrum Angelus in primo

potentiam liberam , ira etiam poftca. quod ve-
rum eft in omni lententia dc rcquifitis ex parte in-
telledus : fiue enim iudicium ptadicum, fiue fola
propoiltio obiedi prxccdar, ficut hzc antea non
ncccffitarunr,itanec poftci ; vel fi poftca, nccefli-
tant etiam anteit , vnde non potell clle maior ii-
bettas ab initio quam poftca cx parte inteiledus.

Deinde etiam ex parte adus produdi nulla eft
ncccflitas, quia ille adus non eft natura fua «ter-
nus , vt omnes farentur, & fupra oftendi : ergo
poteft ab eo voluntas poftca cclfaxc , & conlc-
quenter non impedietur ab eo ad mutationem,
1’txterea nec ex parte alicuius difpofitionis aut
qualitatis produdx ab adu poteft necefluaii in
pofterum ; quia ex co adu folum producitur fpe-
cics in inteliedu pro memoria, & habitus m vo-
luntate pro raaiost facilitate. Neutrum autem, vt
perfe paret, infert neceflitatem ; fingere autem,
aliquam aliam prxdcterminautem qualitatem po-
ftea produdam , omnino eft gratuitum, & contra
naturam voluntatis.

Denique , neque ex natura voluntatis poteft
ea immutabilitas prouenire , quia id (olum tri-
buimus diuinx, a qui omnis imperfedio velmo-.
ralis vel phy fica, qualis in mutatione includitur,
releganda eft; Angelo amem non repugat non fo-
lum imperfedio rnoraii$,fed & grauiffimum pec-
catum.

Prxtcrcti phyfica mutatio etiam ei non repu-
gnat, quia poteft tranfire a volente hoc obiedum
in non volentem illud, item, a cognofccntc huius
in non cognofcentem, &c. e contrario. Ergo ra-
tione imperfedionis non poteft angelica volun-
tas eflc immutabilis , imo ( quod bene etiam no-
tauit Suarez } in voluntate, qux non neceffitatur
ad bonum morale, eflee multo maior impe/fedio
immutabilitas quam mutabilitas ; qfiia inde fie-
ret , quod fi femei erraret , teneretur deinde fem-
per obftinate, nouos addendo errores ac grauio-
res, manere in ptiori errore ; fi autem efler muta-
bilis, poflet errorem prarccdemcm rcuocarc,& bo-
no adhxrcre. Vnde aduerte hos audores , vt An-
gelis maiorem quam nobis tnbuantpcrfedionem,
maximam illis impcrfc&ionem affingere.

SVBSECTIO QJV ARTA-
. , «

y It frior probstio eiufdcm fententU.

T *~ |)Robatur Secundo i poftetiori noflra fcnren-
JL tia ; quia , iuxta communem , & fere certam
ex fide fentemiam , Angeli in primo inflanti in
gratia creati Deum naturaliter & fupernaturaiiter
amaucre ; poftca autem omnes mati Angeli mu-
taucrunt amorem i% odium Dei ; ergo iunc mu-
tabiles.

Mrfitmimr. Rcfpondebis Primo , id fadum fuiffe , quia in
|*»»4 rtph- p r j mo non confiderabant bene quod de-

bebant , vt libere operarentur. Sed contra Primi,
ergo cx eodem capite ( vt fupra dicebam in re-
fponfione oppofici argumenti ) poliunt Angeli
eflc mutabiles. Coiuri Secundo, quia in peimo in-
ftanti habuerunt perfediffimam (dentiam honc-
ftatis ac malicix moralis '5 Ac difficulter creditur,
eos in fecundo inflanti plures caufTas Deum odio
rubendi autfupcrbicndi nonilfc quim in primo.
Imi , etfi nouerii , viget argimicntum.quia etiam
3 eis nouis cauffis tognitis potuerunt non peccare,
alus non fuiflent culpabile#*, ergo cx parte in-
tellcdus noo potuit mutabilitas voluntati addi,
quia nihil eft additum , quo non obflamc , non
Tmtu / /.

Mrlitu t/f
ArtgtU ftjft
mttrurt ve -
Umttutm.

inflanti peccare pot.&c.Sc&j' i} j

pocuiilcnt manere in priori voluntate ; ergo , fi
non manfcruntjidei eft , quia natura fua fune mu-
tabiles. .. . «• . : ,>*.

Rcfpondebis Secundi cum P . Grina^aqiriraam
’ eam voluntatem non fuiftefadam obioino libe-
re ab Angelis, fed cum ncceffitatc, Deo ipfos qua-
fi cogente ad illum adum bonum, idcoquc potuif-
fc retradarc voluntatem. Hxc tamen folutio fd- 9 *Jp»ndttmr
ftineri nequaquam poteft, Primi,quia iam often- T, ~
dimus fupri , Angelos in primo inftanti potu ille *
peccare. Secundi , licet pecare non potuerint, ne
forte Deo tribueretur peccatum ; ac non fuetunc
neceilitati ad amandum Deum , fed potuerunt fi-
ne vllo adu bono manere, quae enim ratio vel ap-
parens afferri poteft ad probandam cam ncceffi-
tatem boni operis , licet afferatur pto neccfficate
carendi peccato ? Adde , Granadum fupponere,
cum primum adum fuillc meritorium ; vnde in-
fcro,Ergo debuit eflc liber, ergo non coegit Deus
Angelos ad illam. Contrk Tertio , quidquid fit
dc ca libertate , omnes plane rationes qux exco-
gitari podiuu, quando adus eft perfede libcr,vr-
gent etiam in cafu prxfenti : nam in primis ( vt yf rlktntntM
fupra oftendi) non fuit imperfede deliberatus ex Gravat i»
dcfcdu cognitionis ; habuit enim perfediffimam <pf*m «o-
in primo inftanti , quia, vt ipfc Granadus docet, * unt -
ad Deum fpedabat ornare inteiledum & volun-
tatem Angeli ineo inftanti. Atqui omnes fere • i?
racioncs Granadi pro immutabilitate dcfumuntuc
cx co , quod qnx voluntas appetit cum delibera-
tione, vel conhderatione perrediffima.non refpuit
poftca, maxime cum hic non potuerint occurrere
noua motiua ad fuperbiendum , fiue Deum od o
habendum ,vc notaui fupra ; & huc etiam facit
inflantia ex humanis de fapiencioribus , haud ita
facile fuam voluntatem mutantibus. Secunda ra-
tio immobilitatis; eft operari cum roto fuo cona-
tu. Ipfemet Granadus faretur Angelos malos -

in primo inftanci tam intense Dcumamaflc quim
potuerint ; ergo eraut cx eo capite immutabi-
les , ctiamfi non effecerint eum adum omnino
libere.

Tertium caput , qubd fuperbi non mutent fa-
cile , etiam videtur hic vrgere : nam quid adus
fuerit omnino deliberatus , vel non, parum iiiuat
iuperbum : ifni vt magis oftenderene fc fui pro-
pofici tenaces , forte quis diceret meriti cos ad-
huc in fcmidcliberatis volitionibus magis obfti-
nate permanere* Denique (smilitudo cu rnimobi-
litate intelledus habet locum non minus in primo
inftanci quam in fecundo ; fiue adus fic omnino
liber,fiuc cx aliqua naturali inclinatione. Vides
ergo peream foluiioncm argumentum noftrum
nec in minimo debilitari.

Nunc veri addo , forte multo maiorem eflc 40
rationem ad dicendum , in talibus adibus minus
liberis non efle voluntatem Angeli mutabilem ASm miniu
quini in reliquis ; quia qub adus miniis eft li-
ber , minus poceft i voluntate impediri. Secundi,
iuxta dodrinam Granadi , amor ille Dei iu pri- tl £ ”

mo inflanti oritur ab inclinatione naturali vo-
luntatis, cui eft conformis ; odium aMtem in fe-
cundo inftanti fadum eft omnino contrarium ta-
li inclinationi : atqui ratio ipfa euidenter denotat,
ceteris paribus , difficilius quem cellare ab adu,
qui eft iuxta inclinationem & propenfionem na-
turalem , quam ab altero quafi violento ; ergo fi
Angelus in fecundo inftanti potuit cellare ab ada
amoris antea fado cum pctfcdiffitna notitia , Sc
iuxta inclinationem ac propenfionem naturx , il-
iumque mutate in alium naturx contrarium , 4

M fortiori

Digitized by Google

154 Rod. DE Arriaga 1

fortiori poterit iri tertio inftanri refumere cum
aftum , ad quem alias propendet , & relinquere
contrarium & diiTonum, nec video quid hic foli-
di obiici quxar. ' -

Denique rcfpondeo , Angelos malos non fo-
lum in primo inftanri Deum amaffc.fcd etiam per
aliquot inflantia continuaire libere cum amorem,
vt fufius infra probabo •, in ea autem noua & li-
bera continuatione, quam tamen poftei ret radia-
runt, non habent vim folutioncs.qux defumuntur
cx primo iuftanti ; ergo tede infertur, eos de fo-
dio mutafle volitionem ottmino liberam & per-
fede determinatam.

4 * Sccundb probatur idem antecedens noflti fe-
Vrfiiur. eundi argumenti , qubd fcilicct de fodo Angeli
mutant volitiones : nam dxmones fine dubio
tunr ttflr r-- pafflm rcuocant fuas prcccdenrcs voluntates. Quis
ntu enim dubitet , quando in tentatione alicuius ho-

minis male illis fuccedit, poftea illos poenitere
quod tentauerint ? fic idem diabolus, qui Iudxos
inftigauit ad necem Chrifto infcrcndam.earadem
voluit impedire pervxorem Pilati.

Rtplit* Refpondct Granadus Prim6, forte fuiffc Angcr

GnuiaJi. Ium bonum qui vxori Pilati in fornnis apparuit.

Secundb , diabolum in polito cafu non mut3lTe
fententiam , led ab initio dccrcuille procurare
Chrifto mortem-, qubd (i videret id non bene fuc-
• • cedere, tentare aliam viam. Sic prudens belli dux

ab initio decernit aggredi hoftem per cornu dex-
trum v.g. & fi viderit non fucccdere, tentare fi-
ni ftrum. '

Hxc tamen folutio facillimi reiicitur Primi,
quia, fici duci incepi fle per dextrum cornu non
folilm non ptofuiflet ad vidoriam,fed potius fuifc
fet occafio ruinx & fttagis totius excrcitusjcertc,
O btMtur U - mutando voluntatem, pcenitcret cum, quid dccre-
uifler etiam cum ca limitatione aggredi per dex-
ttum , ncc iam ei licitum e flet ad finiftrum recur-
rere, aut, etiamfi recurreret , reparare damnum,
Sc reftitucre aciem ; ergo cum diabolo non folum
non fuccdac fxpe quod intendebat per eam ten-
tationcm,fcd potius grauiflima damna inde refe-
41 rat, eo quid extiterit occafio multorum operum
bonorum, quod iam non poteft reparare etiam
defiftcndo a tentatione , ex terminis videtur no-
tum , non folum illuni velle dcfiftcre vt ab initio
dccreuerat , cafu- quo non illi contingeret prout
.expedabat ; fcd dolcrc quid prius tentaucrit, &
quod illb modo inceperit , etgo mutat fuam vo-
llimacem.Ec ratio deuimiturcx eo quod prius, li-
cet forte dubitalfct , an quidquam eflet crfedu-
rus per eam tentationem , idcoquc fub conditio-
ne propofiiiftct ; non tamen putauic fe tam mul-
tum amirtutum ; vnde poftea prxuilb damno me-
rito eum poenitet.& hoc modo probabiliter con-
tigit circa mortem Chrifti Domini : non folum
1 5 enim deftitit ab ca procuranda , fcd doluit quid
"* inceperit & inftigailcrit ludios , quia eo modo
caulfauit mortem , quam iam impedire nec defi-
llendo poterat.

Stcanih n - Secundo eamdem (blutionem reiicio, quia iux-

[ptndttur r«- ta illam ncc quidem homines fori vmquam mu-
flk*. tarent fiiam voluntatem : fi enim dxmon non
mutat,ei quod ab initio cum ca condicione de-
. creuit tentare , fi Bene fucceflcrit ; certe in om-
nium feri hominum volicionibus ea conditio fal-
tem virtualiter intclligitur, fi mihi bene fuccelle-
, rit.fin mirius, ali.lm tentabo viam ; ergo nosnum-

quam mutaremus propofirum.quodeft abfiirdum.
Video polle dici , nos etiam dolere quod antei
inceperimus , ncc folum mutare in futurum \ ve-

Tranatus *D e Angelus, , 0 - ,

rum tunc relaberis in impugnationem primam,
quia eram dxmoneseo modo uon folum mutant
in fucu um , fed dolent qubd fecerint , ob ratio-
nes ante a me datas.

Denique, dxmones mutare propolitom Tertib 4}
fuadecur, quia vix eft credibile , c , non habere Rtftmduar
aliquem adum naturalem doloris de bcatitudine Tert &
amifsa ; imb poena damni in hoc maxime confi-
dit , qubd ob amiflam gloriam aftligatmir , vbi
ncccllaridinuoluitut aliquis dolor, quod eam non
obtinuerint vt potucrunr.Et hoc ip&u ratione poe-
nae fenfns fine dubio dicendum eft, licet dolor il-
le naturalis nullatenus fic eis vtilis ad falutem,
quod maxime declarant exempla inulta fide digna,
quod diabolus fxpe dixerit, fi poflee redire ad an-
tiquam felicitatem , fc elfe patatutn ad toleranda
etiam per mille annos omnium damnatorum tor-
menta ; ergo de fodo mutant voluntatem ; pof-
fime ergo illam mutare.

Qtpod fi dicas, in his cafibus fuifle etiam defe* Otemrimr
fedum confiderationis ,iam redit impugnatio fu- repti**.
pta foda ; Sc prxtcrca fic vrgeo , ftante co defe-
du deliberationis , potuit ipfe aliter operari , aut
falcem expedare maiorem confidcrationem; &
tamen pollca dolet quod hoc non fcccrit : iam
ergo rcuocat voluntatem, qux fuit illi omnino li-
bera , & ex perfeda cognitione : nam licet obie-
dum non cognoucrit , vt aductfarius dicit, co-
gnouit tamen perfede per reflexionem fe carere
ca cognitione, & tamen fc determinauitad aman-
dum ; ergo reflexa illa volitio quam poftea rcuo-
cat , perfede fuit illi voluntaria, licut homini co-
gnoicenti fc dubitare , & tamen adhuc volenti
operari,opcratio illa eft perfede voluntaria.

SYBSECTIO QVINTA !

Fit ima eiufdem fententi* probatio , &
obieftio foluta.

V Lcimo probatur vera 8 c communis femen- vlrims **ti*
tia , quia alioquin fequcrccur, qubd fi Deus, P T0
vt potuit. Angelis dediflet mille annos vix, & in
fecundo inflati vel adu folo naturali Deum amaf-
fent fuper omnia , cfTcnt iam certi dc fua perfeue-
rantia, Sc in futurum incapaces peccati , etiamfi
quxeumque Sc grauiffimx occurrerent tentatio-
ncs. hoc autem videtur valde durum , qnia perfe-
uerantia maxime per tam longum tempus fingu-
iate eft Dei beneheium non folum in hominibus, 44
firdetiamin Angelis: ergo dicendum eft, eos etiam
moraliter poruiflc fuum mutare propofitum.

Obiicics contra conclufionem. Non videntur
vel probabiliter pofle oftendi duo contradidoria
in voluntate aliqua creata ,qftc talis fit ex pro-
pria natura , vt licet propofito obicdo indiffe-
renti non cogatur hoc potius amare quam illud, -
fcd indifferens fit 5 tamen ex fuppofitionc qubd
icmel amaucrit hoc pr* illo , non poflit amplius
illud odio habere, qux enim in^tbc repugnantia
poteft effe ? atqui, data ea poflibilitatc , probabi-
liter valde dicicur tales cfle Angelos , ergo funr
immutabiles. Refpondco, fotre ab aliquo negan- Satitjft
dam maiorem , quia cun> in tali creatura fuppo-
natur non neceflario durare adus ille amoris v.g^
fcd pofle illam voluntatem cedite , fe ad alia ob-
ieda applicando , non 'Videtur inteliigi poffe vi
adus praxedentis^ qui iam nihil eft ) cogi nunc
ad non dolcndnm , quM illum habuerit • ergo
non poteft' effe neccflitaraad non mutandam vo-
litionem. nihilominus tamen haud facile ego

maiorem

Difp A^.Vtrum Angelus in primo inflanti peccare pot.&c. Se&.j. 155

4 s

Hin Ttf*-
gHMtt tflHt

Ubiri ntctf-
fani fimfir
durantes.

Dubitatur
an Angeli
difficilius
mutent vo-
lunt at im
quam he-
minis.

maiorem illam negarem. Primo, quia , ficuc alibi
dixi , noftri adtus liberi funt de fa&o tales, vc fe-
roci habiti ncceffarii durent per aliquot inflantia,
qua: ergo repugnantia, vt alij fint actus liberi fpe-
cieinoftris differentes , qui femel habiti femper
& neceflario durent, eoque ipfo reddant eam vo-
luntatem omnino immutabilem ; Secundo , quia
ctiamfi non durent femper , dici adhuc potefl,
eam voluntatem cllc talis natura , vt pofica tam-
quam conditione prxterita illorum acluum exi-
ftentia , non poffit velle oppofitum , aut dolcre
fe eos habuirte ; ergo non potefl illa pofGbilitas
negari. Igitur , illa maiori concerta , rcfpondetur
Secundo , negando minorem. Primo , quia fine
fundamento non debent omnia, qua alicui crca-
rurz diuinitus non repugnant , poni in Angelis,
maxime in omnibus : at fupra vidimus non porte
rationem vllam adduci , qua ad hoc vrgeat ; er-
go. Imo habemus pofitiuum argumentum ad pro-
bandum de facto Angelos rclipifcerc , vt fupri
fuse deduxi ; ergo non pollumus eos dicere im-
mutabiles , quidquid fit de alia creatura diuinitus
poOlbili incapaci retradandi voluntatem.

Illud portet pro complemento in dubium verti
an faltem difficilius mutent voluntatem quam
homines. Rcfpondeo omnino ita elfe ; quod &
Tanncrus fupri exprefsc docet , 8c communiter
omnes fupponant. Ratio eft, quia etiam in nobis
experimur haud ita facile mutari voluntatem, ni-
fi occurrente noua ratione , qua; Angelis , qui
prius diligenter rem examinarunt , rari occurrit.
Propter hoc tamen in ordine ad peccatura , quia
damna exeo pullulantia non ica^pprchenderant,
non dubito , quin , cum primum ea experti funt,
fi habuiffent auxilia grati* , mutaflcnc volunta-
tem ad poenitentiam , & de facto fine dubio , in-
fruduosc licet, doluerint, vt dixi fupra.

Addo , eam difficultatem non effe tantam , vt
moralem inducat impotentiam , vt dixi contra
Granadum. Et probatur, quia de facto illam muta-
runt omnes qui peccarunt, quod autem eft mora-
liter impoffibile, non contingit de facto , nili ra-
riffime ; fuere autem valde multi qui pcccaucrc.

SVBSECTIO SEXTA.

appendix de btatitudine naturali
Angelorum.

Beat it ude ✓"v via bcatitudo in quocunque ordine fit , vi-

jujtujtpjm' Vadetur neceflario inuoluere perpetuitatem
tuitatam ©. cum fccuritatc de eadem : qui enim fingulis mo-
fecuritatim. mentis bonum quod poffidet , quantumuis ma-
tgnum , amittere timet , non potefl efle quietus,
confequentcr nec beatus : Bc quia przccd. lubfcd.
oflcndimus , Angelos naturaliter loquendo ,
pofle mutare voluntatem c bona in malam ; & e
contrario , diceret quis hinc fequi cos non pofle
efle naturaliter beatos , quia non poffunt effe fe-
curi de perpetuitate in amore naturali Dei ad
beatitudiuem pertinente ; oportet ergo breuiter
hunc (crupulum amouere.

Du* funt in przfenti fententi*: vna affirmans
Angelos neceflario efle beatos intra ordinem na-
tur* : huius enim do&rinx au&ores fupponunt.
Angelos efle omnino neceffitatos ad amorem
naturalem Dei fuper omnia. Imi non defunt qui
dicant , eam bcatitudinem etiam in dxmonibus
manere , licet pocn* damni & fenfus impediant,
ne amor eos reddat beatos.

47 Hxc tamen opinio fatis a nobis fupri rcie&a
Tomw 1 1. •

eft , dum oflcndimus , nullam effe neccffitatem Rifutatur
in Angelis ad Deum fuper omnia amandum, prima fenti-
Quoad fecundam yeripartcin adhuc clarius refu- <M e,rc * An ~
tata efl, quia fieri non potefl, vt quis amore etiam
naturali Deum diligat fuper omnia, & fimul etiam natnrnUm.
mortaliter pcccct:fequcrccur enim, illu velle fimul
& fcmcl duo contradidbria cognita vr talia, quod
omnino repugnat : vult enim omnia relinquere
antequam Deum offendat ; & fimul vulc aliquid
ampledli, ctiamfi illum offendar ; ergo vultcon-
tradi&oria , omnia relinquere , & aliquid non re-
linquere j hoc autem repugnat etiam per a&us
diuerfi generis naturalis vel fupcrnaturalis ; quia
tota repugnantia refunditur in repugnantiam ex
parte obiedli , ad quod per accidens efl , vnum
adlum effe naturalem , alterum veri fupematura-
lem ; ficut non potefl quis aflu naturali intellc-
dlus vere iudicase , Non eft ita , & fimul & fcmcl
alio fupernaturali intclledlus dicere, Eft ita.

Secunda fcnrentia eft P. Vafqucz difp. ti 6.
cap.z.qui ait, propriam bcatitudinem etiam natu-
ralem non pofle conuenire naturaliter Angelis.

Primo , quia non poffunt fine fpcciali auxilio gra-
ti* Deum amare fuper omnia. Secundi , quia,
ctiamfi eum ament , non funt in eo amore perpe-
tui , prout ad bcatitudinem requiritur , iuxta dicta
in ratione dubitandi. Hanc fententiam Vafquez Secunda cir -
Suarius reiicit cap. 1 1. numero j . e *

Arbitror , prxfencem quxftioncm aliquid dc *

re, dc nomine aliquid continere ; qu* oporrer di- ^
ftinguere , nc fruftra defatigemur. Dc re Primi
dubitari potefl, vtrum Angelus in flatu pur* na-
tur* fine fpeciaii auxilio Deum fuper omnia dili-
gere queat : de qua quzftione dixi fupri me a&u-
rum , Deo dante , in materia de gratia, vbi etiam ,

infinuabo , an non in ea etiam aliquid admifeea-
tuc de nomine circa fignificationem fpccialis gra-
ti* auxilij. .

Secundi , de re potefl efle difficnltas , vtrum profenitur
Angeli , fi Deum fuper omnia naturaliter amare qualliontt
poffint, queant etiam habere perpetuitatem dc eo •iffiealtoa,
amore & contemplatione Dei, ac certitudinem de
ea perpetuitate ; fiue hxc requiratur fimplicitcr,vc
dicanrutibcati, fiue uen. In quo pundlo probabi-
lem valde cenfeo difeurfum Patris Suarczidaflc-
rentis : nam licet natura voluntatisfvtpotc flexibi-
lis , iuxta didla fupri)non permitteret eam perpe-
tuitatem , videtur valde congruum diuinx proui-
dencix in creaturas rationales.l iberas ad bonum & -

malum, eis aliquod tempus vix ftatucrc,vt,fi intra
illud fe bene gererent , acciperent in perpetuum
fuum prxmium ; fi veri male, punirentur etiam in *■-

sternum. Cum ergo portent naturaliter Angeli
intra illud tempus vix bene operari , eo ipfo pro-
meriti fuiflent, vt fpecialitcr a Deo fiue auferendo * <

illis libertatem ad peccatum, fiue per voluntatem
dandi illis femper auxilia congrua, protegerentur,
ne ampliis caderent ab ea dilcdionc & contem-
platione Dei , & a fumma ea vitx iucunditatc,
redderenturque de ea perpetuitate certi per natu-
ralem reuclationem : potefl enim etiam in ordine
naturx Deus cum Angelis loqui , vc alibi fusi
oftendi , probans reuclationem Dei exfe non effe
aliquid fupernaturale. Vnde concludo, in cis pof-
fibilcm effe bcatitudinem aliquam naturalem ei
flatui proportionatam. Contemplo-

: .De nomine veri Primi potefl effe quxftio, an ti» Dei et fi.
ea contemplatio Dei ,quia oblaira , fimul cum ot>ftura,me-
amore dicenda fit bcarirudo , ctiamfi perpetua fit.

Cui facile rcfpondetur , non quidem porte dici „ e „ M _
futnmam & omnino pctfedlam , at intra ordinem mm fumma.

M x natura

5 °

Dantur in

-jolunttie
habitui d
cognitioni
diilin&i.

Pnbatur
prima pars
rationu an-
tictdtntu.

Probatur
fecunda
pan oiuf-

/itm.

156 Rod. de Arriaga Tranatus T)e Angelis.

naturalem pofte dici talem * quia excludit omne
malum , omndmquc mi feriam ; aliunde autem ha*
bet fummum bonum intra ordinem nacurx ; cur
ergo non dicetur beacitudo ?

Secundo, poreftefie quxftio dc nomine, an ille
amor Dei etiam independeritet k certitudine de
pttfcucrantia dici queat beatitudo. Propendere
videtur P. Suarez num. 60. in affirmatiuam par-
tem : haberet enim tunc Angelus licet non certi-
tudinem , falcem fummam facilitatem ad perfe-
uerandum ; ergo pollet merito dici beatus , licet
non in tanto rigore , quo fi efTet certus de perpe-
tuitate beatitudinis. In hac quxftione de nomine
nihil cetti decidi poteft , quia non poftumus taxa-
re omnes acceptiones beatitudinis magis proprias
aut laxas. Res eft patui momenti ; & non videtur
abfquc probabilitate laxe falcem dici polle beati-
tudinem.

SECTIO SEXTA.

Vtrum Angelorum voluntas fit capax
habituum.

H JEc pro complemento difputacionis de vo-
luntate angelica fola videtur rcftarc difficul-
tas : pro qua iupponenda eft do&rina , quam fuse
tradidi contra aliquos recentiores in libris de'
Anima, poffibiles fcilicet cfle in voluntate habitus
diftin&os a cognitione intelleduali dc bonitate
obiefti s id eo que ex hoc capite re&£ pofic dubi-
tari, vtrum in Angelis reperiantur.

Inde in prxfenti breuiter rcfpondeo , eos om-
nino dari, ita P.Suarez cap. 12. i num 3 . vbi Sco-
tum. Molinam , Azor & alios pro ea citat. Ratio
eft manifcfta ex ditftis a me de anima rationali :
omnes enim rationes , qux perfuadent habitus in
voluntate noftra , etiam perfuadent in angelica ;
aliunde autem nulla cft fpccialis in Angelis repu-
gnantia, ergo. Antecedens quoad primam partem
fuadetur facile : etenim ratio ponendi in volun-
tate noftra tales habitus , & cft experientia, qubd
vfu & exercitio fit procliuior ad hunc aftum quam
antei fuetit. Et ratio i priori, quia potentia indif-
ferens ex fe ad hoc vel illud poteft habere quali-
tatem aliquam , qua magis inclinetur ad hoc
quam ad illud ; ea autem eft habitus, hx dux ra-
tiones etiam in Angelis vrgent : nam licet expe-
rientiam nos proprie non habeamus.ncgari tamen
non poteft , quin dxmon magis iam propendeat
in mendacia, deceptiones, odium Dei , &c. quim
in primo inftanti quo pcccauit ; ergo habet quali- .
tatem aliquam permanentem qua inclinetur :
nam in a&us prxccdcntcs, cum iam non cxiftanr,
*non poteft ea facilitas refundi. Ratio item a prio-
ri fine dubio vrget , quia etiam Angeli habent
voluntatem indifferentem ad bonum & ma-
lum ; ergo poftunt acquirere qualitatem , qua
magis ad vnum quam ad alterum obicdum in-
clinentur.

Veniamus nunc ad fecundam partem ; qudd
fcilicct nulla fit ratio, qux cogat eos habitus An-
gelis negare. Prius tamen obleruo a P.Suarez fii-
pri num. a. referri aliquos au&ores negantes ha-
bitus. Verum debuiflet diftinxific inter habitus
intelieftus & voluntatis : intclle&uales quidem
negat P.Vafqucz ab eo citatus hac prima p.dilp.43
num.}i.& difp.119.cap.xat dc habitibus volun-
tatis ibi nec verbum docet : licet 1. x. difp.z8.
num. x 5. etiam voluntatis neget , dicatque ,idi fe
piobatum ca difput. a t p. vbi came4 , vt dixi nec

verbum dc voluntate. Addit autem Vafquez.in ea
lententia cxprefsi effe D.Thotnam i.x.quxft.30,
art. <>. vbi tamen manifefte contrarium docer,
ponens habitus & in intcllcihi Angeli , & in vo-
luntate ■, intellc&ualcs vetb explicans , dicit folas
cfle fpccies ; quales autem finr pro voluntate non ‘
explicat, quod longe abeft a negatione eorum ha-
bituum , quod ei tribuit P. Vafquez. Fortafsc
etiam eodem modo loquitur Mairon , Sralij ab
ipfo Suario citati. Sed quotuirtcumqufc fit ea len-
tentia, fundamentum illius examinemus, vt fic fe-
cundam partem noftri argumenti probemus fi-
mul, & obiedUonibus fadsfaciamus.

Poteft ergo quis pro ea fententia argumentari, S x
quia habitus ideo conceduntur , vt facilitenr vo-
luntatem : atqui Angelus ex natura fua habec
facilitatem fummam pro eliciendis filis aftibus f
ergo non indiget habitu vllo, ergo non debent ef
concedi. Verum hoc argumentum videtur con-
fundere in vnum duos effedhjs , quos habitus fo-
lent prxftare. Pro quo aduerto, aliud cfie non ha-
bere difficultatem in eliciendo altu ; aliud verd
habere propenfionem fcu inclinationem in illum:
multa enim lunt qux pofiumus fine difficultate Multa fanU
facere , non tamen propendemus in ca. Ec hoc
manifefte patet in Angdlis ipfis : vt enim aduerfa- ’p lt p*nd t .
rij volunt. Angelus nullam habet difficultatem in mm.
eliciendo hoc vel illo a&u , aut in eo omittendo,
ita vt erga neutrum fit difficilis > & tamen repu-
gnat vt ad vtrumque propendeat : fi enim pro-
pendet ad amorem Dei, eo ipfo in circntiam amo-
ris non propendet, multo mintfs in odium, fed po-
tiiis abhorret ab c*a carentia & odio. Hoc polito.

Dico, habitum in Angelis pofic dari , licet non Concluditur,
vt tollatut aliqua difficultas circa adhts, tamen vt daripojftha-
in eum adhnn magis inclinet & propendeat quam k “‘ a
in contrarium : habitus enim vtrumque prxftare Vy mi j»/ rn
folet, quando fubiedfum indiget co duplici effc&u; inclinandos.
quod fi vno tantum indigeat , illum communica-
bit. Et huc videtur allufifie D.Thomas ea quxft. j o
i.x. art. 6. vbi ,quia Angelus non cft purus adhis,
ait indigere habitu in voluntate : quafi diceret ,
quia non cft determinatus ad adlus, poteft habere
habitum , quo inclinetur in vnam potius partem
quam aliam.

Nunc verd addo, etiamfi non fit in Angelis ea f }
difficultas qux eft in nobis ( non enim dolet illis
caput ex vehementi amore Dei ; nec deficiunt il- Angtli niM
los materiales vires j nihilominus tamen in mul- *» q*&*fd*
tis rebus abfquc dubio cos habere difficultatem ex "*~

repugnantia naturx fux cum obicdlo amando ,
v.g. Angelo perfe&iffimofloquor iam in ftatu na- cultuum.
turali)fe fubmittere alteri inferiori. Item , fi gra-
uiffima ab alio infamia affcdlus fuiftct.ei parcere,*
nullamquc accipere vindi&am.fine dubio durum
valde ac difficile Angelo efiet. Cur ergo non po-
tuerunt recipere habitus , quibus ad fimiles a£tus
facilitentur ? fine dubio non minus quoad tales
a&us indigent habitibus quim homines , quia fi-
miles vehementes affe&us vindidlx , laudis , &c.
funt pure fpirituales, & poftunt in Angelis reperi-
ri,ac illis maximam ingerere difficultatem, eodem
plan£ modo quo in nobis. Quis enim neger,
etiamfi Deus dc fa&o pararet dxmonibus auxilia,
quibus de fa&o conuertcrentur , cos habituros
repugnantiam naturalem cx prxcedenti repeti-
tione adhium vitiofotum ? Item c contrario ,

Angelos bonos , etiam ablata vifionc beata .dif-
ficiles valde fututos ad mentiendum , decipien-
dum, peccandum, &c. Conftct ergo , non cfle vl-
lam repugnantiam in co qudd dentur habitus in

voluntate

DtcUramur
quidum.
Vinum rt-

pttm) Ani*
lm suere ct

Dirp.14. Vtrum Angelus in primo

voluntate angelica , tam quoad clfcdum incli-
nandi potius in vnam quam in alteram partem,
quam quoad ablationem difficultatis multis in
cafibus.

Duo adhuc reflant declaranda. Primum, pro
quibus adibus poni pofTint eiufrnodi habitus in
quirmmctr- Angelis. R.cfpondco vno verbo ad omnes cos
ptu ab jtn- adus,fiuc bonos , flue malos , quos habere poteft
l*li*prtpri * Jibcrc**; loquor de illis in llatu naturali ; quos au-
n, l. tern exercere queat adus, Se circa quas materias,
(tuditioniui non eft huius loci. Breuiffimcdico , virtutes illas
ftliun W tx qux requinrunt corpus , vt caflitas, temperantia,
sfft&t* abllincntia,&c.rion polle ab cis proprie exerceri,
fedvt fummiim poteft illis carum virtutum ho-
ncftas , prout Se in nobis exillens , aut fecundum
Ce confidcrata , placere , Se conditionaiitcr illam
amare ; id eft , Si cflem in corpore , vellem tales
adus exercere : poliunt item ex affcdu in ea bo-
nitate homines ad ea obieda cognolcenda Se pro-
fcqucnda hortari , impellere ,Sc ad omnes hos
poliunt habere habitus facil itantes. E contrario
eodem plane modo ad oppofiios prxcedentibus
poliunt habere habitus : fine dubio enim malis
Angelis difpliccre poliunt noftrx abftinentiae, ca-
ftitas , temperantia , Sec.jSe vero de fado difpli-
ccnt , Se qua poliunt; contrarium amant , impcl-
luntque homines in eiufrnodi vitia.

Virtutes Circa alias verbvirtuuK ,.qux in fubicdo ptt-
fel* Jpiritu r £ fpiricuali confummati queunt , qualis eft iufti-
*t' tia , non auferendo ylli quod fuum eft, patientia,
n nrt humilitas ,charitas,&c. nulla eft difficultas :pof-
funt enim Angeli exercere omnes adus illarum, &
confequenter habere pro illis habitus , non mi-
nus quam homines , imo multo melius. Neque
quoad hoc videtur aliquid fingulare de Angelis
fecundum fc dicendum.

Sccundb explicandum eft , vtrum Angeli beati
habeant de fado aliquos habitus naturales : P.
Tannerus difp. j. quxft. 4 dub.i. cctifct , ratione
flatus beatificicos illis repugnare. Nara ad ma-
lum per Ce conflat non polle efTe habitus in eis,
nec item ad bonum , tum quia nullam penitus ha-
bent difficultatem in vllo opere bono exercendo;
ergo ad tollendam difficultatem funt omnino im-
pettinentes , tum quia ad inclinandum inter duo
bona honefta Se xqualia ad hoc potius quim ad
illud non funt nccellarij ; quia longe melius eft
Angelos bonos retinere eam indifferentiam , vt
polfint (e pro fua libertate a*qucad hanc atque ad
illam partem determinate, quam ponere illos de-
terminatos ad vnum ; ergo nulli funt cis conce-
dendi habitus. Si vero obiicias.Adhis angelici na-
tura fua poflunt producere habitus, ergo de fado
eos producent. Refponderi poteft, Deum miracu-
lose impedire eam produdionctn propter exigen-
tiam flatus beatifici.

AngtU h 4 - Ego tamen omnino arbitror concedendos ede

btm habitu*. Angelis beatis eos habitus. Primo , ob rationem
frtbutur paulb ante datam, & non bene folutam i Tanne-
ro. Nam , cum adus fint caufla neceflario pro-
ducens habitura, non minus quim ignis combu-
rat ftupam applicatam, non licet ob congruentiam
aliquam leuem tot & tanta micacula multiplica-
re ,vt femper debeat Deus coercere vim natura-
lem eorum adiuam per totam xternitatem , ne
producant habitus.

Secundo moucor, quia gratis afTeritur, melius

trimi.

Socundi.

inflanti peccare pot.&cScdt. 6 . i ] 7

cllc inter duo bona aqualia efle indifferentem ad
vtrumque quam ad vnum magis procliuem :fuin-
mum enim infertur ex xqualitate bonorum non
efle melius , cllc propcnlum ad vnum ptx alio,
quim efle indifferentem xqualiter ad vtrumque.
At meliorem efle indifferentiam non probat, quia
fi mora! iter tam bonum eft amare hoc obie-
dum quam illud , ergo moralircr tam bonum
erit femper ex vi habitus vnum idemque amare,
quam vi indifferentia; iam hoc iatn illud xqui-
ualcns.

Addo ; cum indifferentia qua talis ad neutrum
ex illis obicdis inclinet , fed ex fc etiam fine vllo
obiedoconnaturalitcr maneat, longe melior erit
inclinario ad vnum bonum, qu^ xquiualcnter ha-
bet tantam bonitatem, ac fi per vices iam ad hoc,
iam ad illud determinarer. Aliunde verb ex fuo
conceptu eft magis illatiua boni quam indiffe-
rentia quxnon folum non infert hoc prx illo, fed
abfolute nullum.

Tcrti6 , quia habitus naturalis iuuat in adu fe-
cundi potentiam , vt valeat cum minori conatu
operati ; hxc autem facilitas non tribuitur An-
gelo per vifionem beatam ,qux haud dubie non
influit phyficc in adus aliarum virtutum ; ergo
faltem ex hoccapire deberent eis concedi habitus.

Quarto , quia Chriftus Dominus, non obftan-
tc vilione bcata.illos habuit, vt omnes Theologi
fatentur : Se certe fi vifio beata aut ratio aliqua ex
flatu beatifico defumpta formari poteft ad negan-
dos Angelis habitus, cum Chriftus Dominus in-
comparabiliter maiorem habuerit vifionem bea-
tam , multo minus debuiflet ipfi concedi habitus
quam Angelis.

Hinc non erit difficile ad argumentum in for-
ma refpondere. Dico ergo , nos non concedere
habitus Angelis beatis , vt tollatur aliqua diffi-
cultas quam habeant in adibus*victutum , fed vel
vt cum minori influxu concurrant in cos adus,&
fic forte plurcs poffint efficere fimul cum habiti-
bus quim fine illis, quod alibi in vniuerfum de
hominibus etiam docui vt valde probabile. Se-
cundo , vt per illos cxercicio aduum aequi litos
magis inlinentut ad obiedum quod frequentius
amarunt ; id cnitn natura eorum petit : probaui
enim paulb ante, non efle maius bonum carere ea
inclinatione qu&m illam habere.

Vlt imo denique rcfpondeo ,cum circa obieda
ex fc indifferentia, qux licet ob finem bonum ab
Angelis amantur , non videatur pofTe negari, cos
promptiores efle ad illa qux frequentius ama-
runt , quam ad alia etiam indifferentia qux nec
agnoucrc.Fortc non videtur illis pofle negari ha-
bitus circa eiufrnodi obieda : nam & ad aman-
dum facilius hoc obiedum potius quam illud
( etfi vtrumque ad Deum dirigam ) fine dubio
ncccflaria videtur ex p3tte potentix inclinatio
aliqua.

Conflet ergo, tam in bonis quam in malis An-
gelis habitus clle de fado concedendos. Vtrum
autem foli fint naturales, an verb etiam aliqui fu-
pernaturales acquifiti per adus fupernaturalcs
pendet ex qux ftionc vniuctfali,an etiam in nobis
dentur tales habitus fupernaturalcs facilitantcs
& acquifiti. Dixi alibi , pr